LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd
p242
hy voort en vertel van sy eerstehandse ervaring van die gesindheid van persoonlike
gewin onder sommige swart bevoordeeldes:
One day a black judge gave me a lift home in the gleaming Mercedes
that was a perk of his new government position. I casually expressed
surprise that a civil servant would be entitled to such luxurious fringe
benefits. He replied brusquely that he and his family had suffered under
apartheid and he had no qualms about assuming the privileges of
power that his white predecessors had enjoyed. His attitude highlighted
the growing rift between the new elite and the people who elected them
(Goodman 1999:350).
Ian Ollis, parlementslid van die DA, vertel van ʼn swart passasier wat langs hom in die
vliegtuig gesit het. Hy was die vise-voorsitter van ʼn groot onafhanklik myn in Suid-
Afrika. Sy siening oor regstellende aksie is: “All we are achieving with [Employment
Equity legislation] is changing shares between companies, from one privileged group to
another. We are not doing anything about the large numbers of unemployed people,
many of them black, who don’t have jobs” (aangehaal in Lefko-Everett, Nyoka &
Tiscornia 2011:26).
Vanuit Afrikaner geledere is daar baie stemme wat opgaan teen die wyse waarom
regstellende aksie in Suid-Afrika toegepas word. So byvoorbeeld wys Afriforum – ʼn
afdeling van die vakbond Solidariteit – se Ernst Roets (aangehaal in Lefko-Everett,
Nyoka & Tiscornia 2011:27) op die geval van Renate Barnard. Sy is ʼn lid van die SAPD
wat reeds twee maal oorgesien is vir ʼn pos bloot omdat sy wit is. Haar kwalifikasie en
geskiktheid was telkens omtrent 20% beter as die tweede kandidaat. Sy is telkens
aanbeveel vir die pos, maar sy is nooit aangestel nie. Die saak dien tans voor die
Grondwethof.
Solidariteit se adjunk sekretaris-generaal Dirk Hermann (2006) het sy doktorale
navorsing gedoen oor die effek van regstellende aksie op die nie-aangewese groep in
Suid-Afrika. Hy bevind dat die nie-aangewese groep – wit mans – as gevolg van
regstellende aksie gevoelens van magteloosheid, betekenisloosheid, normloosheid en
isolasie ervaar wat onafwendbaar tot selfaliënasie lei (Hermann 2006:304). Sy
navorsing het neerslag gevind in die boek Die keiser is kaal (2007). Dié boek se subtitel
maak sy standpunt hieroor klokhelder: Waarom regstellende aksie misluk het.