LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ... LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

etd.uovs.ac.za
from etd.uovs.ac.za More from this publisher
25.12.2013 Views

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd p216 skryf hy in sy geskrewe bydrae: Maar ek glo die tyd het aangebreek dat ons, blankes en swartes, apartheid en die negatiewe daarvan agter ons sit en saamwerk na die “Better life for all” gebaseer op die beginsels van ons veel gerespekteerde Grondwet. En seker maak dat die foute van die verlede nie herhaal word, en dat ons omgekeerde apartheid en diskriminasie toepas nie [Isak 16-151]. Isak [16-318] onderstreep hierdie standpunt van hom as hy dit later herhaal: Ek dink die tyd van belydenis en boetedoening is verby. Dit is nou tyd om aan te beweeg en die regte dinge te doen, hetsy ek as individu, die politici, die regering, die kerk. 4.4.3 Erkenning Wanneer dit kom by die belydenis van skuld ten opsigte van apartheid is die vraag altyd wat en teenoor wie moet ek skuld bely? [Isak 16-286]. Massie (1993:24) druk sy vinger op die probleemarea as hy sê: “For forgiveness and reconciliation to be durable, there must be genuine acknowledgement of the pain which one person's actions have caused another, in other words, a form of repentance.” Soos reeds aangetoon hierbo is hierdie “genuine acknowledgement of the pain” nie algemeen onder die mede-navorsers nie en daarom is die behoefte aan ʼn skulderkenning ook nie algemeen nie. Hierbo is reeds aandag gegee aan Johan, Karin en George se ontkenning, asook aan Isak se meer genuanseerde standpunt. Hierdie vier se posisies tydens die opvolgnavorsing stem grootliks ooreen met hulle aanvanklike posisies veertien jaar vantevore. Danie handhaaf steeds die posisie wat hy tydens die aanvanklike navorsing ingeneem het. Hy verplaas alles skuld op die Engelse wat volgens hom apartheid begin het, of dan enigeen anders wat in die verlede aandadig was in die wetgewing rondom apartheid.

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd p217 Danie is in 1998 uitgesproke daaroor dat ras nie vir hom en Linda ʼn probleem is nie. Hy noem byvoorbeeld dat hulle hul swart tuinwerker saam met hulle aan tafel ontbyt laat eet [Danie 1-673]. Oor sy werksituasie sê hy: My hoof is 'n regstellende man, en hierdie swart dames en mans, ons kom uitstekend oor die weg [Danie 4-070]. Later beklemtoon hy sy nie-rassige uitkyk op die lewe: Ek dink ons sit met mense, ons moet ophou om in kleur vas te kyk. Dit is vir my belangrik [Danie 4-074]. Wanneer hy egter in 2012 praat, is daar ʼn ander kwaliteit in sy verhoudinge met swart mense. Hy praat steeds van my swart kollegas wat jy uitstekend mee saam werk [Danie 13-043], maar hy sê ook reguit: Ek dink mense wat nie rassisties was nie, het rassisties geword [Danie 13-018]. Dit skryf hy toe aan die omgekeerde diskriminasie wat nou baie sleg is. Ek ervaar dit in my werksituasie omdat ek baie met die vakbonde ook te doen kry. Die vakbonde wil niks... hulle gun vir die blanke niks nie. Dit regtig baie erg hoor [Danie 13-022]. Hy staan steeds daarop dat jy die man wat in die tuin werk ʼn billike loon moet betaal en hom menswaardig begin behandel, as ʼn gelyke [Danie 13-309], maar wanneer Linda [13-204] praat oor swart kinders wat sonder pa’s grootword, dan maak hy die onthullende opmerking: Dit skryf hulle ook aan apartheid toe. Ook hier ontbreek die insig in die langtermyneffek wat apartheid op swart mense gehad het, en daarom is hy onwillig om persoonlike skuld daarvoor te aanvaar. Sommige mede-navorsers het alreeds vanaf die eerste gesprekke raakgesien dat wit mense swart mense in die ou bedeling erg benadeel het. Hieroor het hulle standpunte nie wesentlik verander nie. Hanlie [5-326] sê byvoorbeeld in die aanvanklike navorsing: Ek voel skuldig oor die dinge wat ek nie gedoen het nie en vroeër is reeds daarop gewys dat sy steeds dink dit is tragies [Hanlie 12-699] dat wit mense nie skuld wil bely oor apartheid nie. Ook Elsa [5-353] deel in hierdie standpunt: By my is daar geen twyfel dat elkeen van ons skuld het nie. Of ons nou iets probeer doen het of nie. Ons is almal op 'n manier skuldig. Naomi se erkenning van skuld in 1998 het gekom nadat ons in een van die gesprekke gepraat het oor Jaspers 35 se kategorieë van skuld. Sy sê: Persoonlik voel ek ek 35 In sy boek Die Schuldfrage gebruik Jaspers (1946) vier kategorieë van skuld: Kriminele skuld (die

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd<br />

p217<br />

Danie is in 1998 uitgesproke daaroor dat ras nie vir hom en Linda ʼn probleem is nie. Hy<br />

noem byvoorbeeld dat hulle hul swart tuinwerker saam met hulle aan tafel ontbyt laat<br />

eet [Danie 1-673]. Oor sy werksituasie sê hy: My hoof is 'n regstellende<br />

man, en hierdie swart dames en mans, ons kom uitstekend oor die<br />

weg [Danie 4-070]. Later beklemtoon hy sy nie-rassige uitkyk op die lewe: Ek dink<br />

ons sit met mense, ons moet ophou om in kleur vas te kyk. Dit is<br />

vir my belangrik [Danie 4-074].<br />

Wanneer hy egter in 2012 praat, is daar ʼn ander kwaliteit in sy verhoudinge met swart<br />

mense. Hy praat steeds van my swart kollegas wat jy uitstekend mee<br />

saam werk [Danie 13-043], maar hy sê ook reguit: Ek dink mense wat nie<br />

rassisties was nie, het rassisties geword [Danie 13-018]. Dit skryf hy toe<br />

aan die omgekeerde diskriminasie wat nou baie sleg is. Ek ervaar<br />

dit in my werksituasie omdat ek baie met die vakbonde ook te<br />

doen kry. Die vakbonde wil niks... hulle gun vir die blanke niks<br />

nie. Dit regtig baie erg hoor [Danie 13-022].<br />

Hy staan steeds daarop dat jy die man wat in die tuin werk ʼn billike loon moet<br />

betaal en hom menswaardig begin behandel, as ʼn gelyke [Danie 13-309],<br />

maar wanneer Linda [13-204] praat oor swart kinders wat sonder pa’s grootword, dan<br />

maak hy die onthullende opmerking: Dit skryf hulle ook aan apartheid<br />

toe. Ook hier ontbreek die insig in die langtermyneffek wat apartheid op swart mense<br />

gehad het, en daarom is hy onwillig om persoonlike skuld daarvoor te aanvaar.<br />

Sommige mede-navorsers het alreeds vanaf die eerste gesprekke raakgesien dat wit<br />

mense swart mense in die ou bedeling erg benadeel het. Hieroor het hulle standpunte<br />

nie wesentlik verander nie. Hanlie [5-326] sê byvoorbeeld in die aanvanklike navorsing:<br />

Ek voel skuldig oor die dinge wat ek nie gedoen het nie en vroeër<br />

is reeds daarop gewys dat sy steeds dink dit is tragies [Hanlie 12-699] dat wit mense<br />

nie skuld wil bely oor apartheid nie. Ook Elsa [5-353] deel in hierdie standpunt: By my<br />

is daar geen twyfel dat elkeen van ons skuld het nie. Of ons nou<br />

iets probeer doen het of nie. Ons is almal op 'n manier skuldig.<br />

Naomi se erkenning van skuld in 1998 het gekom nadat ons in een van die gesprekke<br />

gepraat het oor Jaspers 35 se kategorieë van skuld. Sy sê: Persoonlik voel ek ek<br />

35 In sy boek Die Schuldfrage gebruik Jaspers (1946) vier kategorieë van skuld: Kriminele skuld (die

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!