LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd
p205
(vaderland) gee en hierdie essensiële waardes aan hulle oordra om in
hulle eie gemeenskappe te handhaaf.
Hierdie houding van meerderwaardigheid – en die gepaardgaande paternalisme – is
steeds, moontlik onbewus, deel van sommige wit mense se gedragspatrone. Onder die
mede-navorsers was dit veral Karin [18-029] wat tekens hiervan getoon het, ten spyte
van haar aanspraak dat sy alle mense ongeag van ras of geslag [sien]
as mensekinders wat deur God geskape is en ek probeer elke mens
menswaardig te laat voel en ek dink dit kom deur [Karin 11-139]. In die
opvolggesprek sê sy byvoorbeeld Ek beleef hulle as hulle kyk op na my
[Karin 11-094] en wanneer ek haar uitvra oor wit mense wat nog namens swart mense
besluite wil maak, dan antwoord sy: Eintlik is dit sweet. Hulle het daai
nederigheid en daai minderwaardigheid [Karin 11-132].
Daar is ook ander redes wat aangevoer word vir die meer openlike rassisme van
sommige wit mense in die onlangse verlede. In my gesprek met Frans stem hy met
Elsa [9-417] saam dat die mense is net meer uitgesproke omdat hulle nou
meer blootgestel is aan mense van ander rasse. Ek [Albert 9-424] probeer dit so
saamvat:
Swart mense het dáár gebly en ons het hier gebly. In
ʼn sekere sin het hulle hul eie winkels gehad en in
hulle eie wêreld geleef. Ons het in ons wêreld
geleef en hulle in hulle wêreld en nou is daai twee
wêrelde een. Nou het ons net baie meer swart mense
om ons as wat ons nog in ons lewe gehad het. Ek
wonder nogal daaroor. Want ʼn mens hoor dikwels mense
sê ek was nooit ʼn rassis nie maar... Dan is my vraag
altyd is dit reg, was jy rêrig nooit ʼn rassis nie of
was dit net nie ʼn kwessie gewees nie?
Ek reken dat my vraag aan Frans en Elsa nog net so relevant is: Was diegene wat nou
in post-apartheid Suid-Afrika so rassisties optree nie ook maar in die ou bedeling
rassisties nie? [vergelyk Albert 9-384]. Dalk was dit net nooit nodig om uiting te gee
daaraan nie. Uit die opvolgnavorsing was dit duidelik dat die meeste mede-navorsers
raaksien dat wit mense tydens apartheid geopereer het vanuit ʼn rassistiese
vertrekpunt. Enkele voorbeelde uit die gesprekke sal dit illustreer. Elsa [9-189] sê daar