LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd
p197
hope as South Africans depended on reaching out to such glimpses of
humanity in a spirit of compassion instead of revenge.” Na jare van die
ontkenning van sommige groepe se menswaardigheid, was dit vir hom
die primêre kwessie om raak te sien (Gobodo-Madikizela 2004:45).
Ook Nico Smith, die wit dominee van die swart gemeente Mamelodi,
verwys telkens na die kwessie van menswaardigheid. Só beskryf hy die
“onsigbare” swart werkers wat in wit woonbuurte mag gewoon het op
voorwaarde dat hulle hulself in diens van die wittes moet stel. “Hulle was
dus nog sigbaar teenwoordig in die gebiede wat vir die wittes
geproklameer is, maar slegs om ʼn bepaalde funksie in die wit gebiede te
vervul. En wanneer menswees vervang word met funksie-wees, is
mense nie meer mense nie maar implemente. Met implemente kan jy
doen soos jy goeddink. Dis soos ʼn implement in jou huis of tuin” (Smith
2010a:24). Om hierdie rede noem hy Suid-Afrika ʼn “swartmensonvriendelike
land.”
ʼn Politieke beleid wat gebou word op mag en die ontkenning van menswaardigheid,
loop uit op dit wat die voormalige lid van die Menseregtekommissaris Rhoda Kadalie
noem “a system that privileges people on the basis of race” (aangehaal in Fisher
2007:92). So het apartheid, rassisme in werksklere, ʼn sisteem geword wat mense
bevoordeel of benadeel het op grond van ʼn onveranderlike faktor soos velkleur.
ʼn Sisteem moet egter in stand gehou word. So was dit ook met apartheid. Die sukses
van die beleid het afgehang van die steun wat wit mense daaraan gegee het om die NP
politici aan bewind te hou. Danie [13-087] mag dalk reg wees as hy aanvoer dat
rassisme nie net die sonde van die Afrikaner is nie: Jy kry rasisme onder
swartes, jy kry dit onder Indiërs, jy kry dit onder kleurlinge.
Rassisme is wêreldwyd, maar in Suid-Afrika was dit die wit kiesers wat die beleid
in stand gehou het. Ten spyte van die verweer van onmag wat hulle in die onderste
twee kwadrante van Weingarten (2000) sou plaas, was wit kiesers oor dekades by
magte om apartheid by die stembus te beëindig. Frans [9-246] is heel eerlik as hy
hieroor praat: as jy gaan stil sit en mooi oor al hierdie goeters
gaan dink, dan kan ek nie glo dat ek so naïef was, so dat ek dit
op ʼn stadium ook gesteun het nie.