LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 4: Die verhaal oor apartheid – teenswoordige tyd
p194
9-093] en dan voeg hy by wit mense raak gewoond aan swart mense wat nuus
lees [Frans 9-621]. Gewoonlik gaan hierdie nie-rassistiese posisie gepaard met ʼn
doelbewuste keuse. Isak [16-182] sê Ek wil my medemens met respek
behandel en daarom het hy die doelbewuste keuse [gemaak] om nie
k-woord te gebruik nie [Isak 16-206]. Karin [18-150], wat ook aanspraak maak
om nie-rassisties te wees, gee toe Ek het al uit woede, frustrasies en
teleurstelling die woord gebruik.
Die saak is egter nie so eenvoudig nie. Om bloot jouself as nie-rassisties te verklaar,
beteken nie dat dit in die praktyk so is nie.
4.3.1 Wat is rassisme?
Wanneer daar gevra word na die definisie van rassisme is daar soveel menings as
mense. Saam hiermee is daar ook nog heelwat verwarring oor wat rassisme is en wat
dit nie is nie. So vra Johan [17-076] die vraag: Hoekom is dit rassisme as ʼn
mens besef en erken dat daar verskille is solank die een homself
net nie beter as die ander beskou nie?
Ten spyte van die verwarring is daar tog ʼn aantal duidelike lyne wat in hierdie diskoers
sigbaar word. Definisies van rassisme sluit telkens weer aan by die temas van mag en
menswaardigheid. Fisher (2007:1) begin sy boek deur te sê: “Most South Africans used
to believe that black people were not capable of being racist, because this implied a
sense of power and the ability to act on one’s beliefs.” Die veronderstelling is dus dat
iemand wat nie oor enige mag beskik nie, nie ʼn rassis kan wees nie. In hierdie
standpunt word hy ondersteun deur die Cape Argus joernalis Trevor Oosterwyk:
My understanding is that the primary form of racism is the one related
to power relations – having the power to be racist. You can call
somebody this or that, and this would not amount to racism if you didn’t
have the power to take action. I don’t agree that you can be racist if you
do not have the ability to act against people on the basis of their race,
or when you cannot negatively impact their life. If I call you a Kaffir, but
I did not have the ability to act on my notion of you being a Kaffir – for
instance, if I could not deny you a job or arrest you on the basis of that
notion – then that is not racism (aangehaal in Fisher 2007:87).