LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p160
Harms Kommissie vertel het, stel hulle dit so: “in the world inhabited by Harms and
most other white South Africans, there was [hulle beklemtoning] no reason to doubt
forms produced by the police.” Nie alleen die burgers van die land nie, maar ook die
regstelsel is mislei. Wit Suid-Afrikaners was so goedgelowig dat dit nooit by hulle
opgekom het om die situasie in die land te bevraagteken nie. Ons is grootgemaak om
nie te bevraagteken nie, maar te gehoorsaam (Swanepoel 1997:15).
Een van die redes vir hier nie-bevraagtekening was die gevaar van etikette. Persone
wat gewaag het om die bestaande orde te bevraagteken of om te vriendelik te wees
met swart mense, is gou-gou uitgekryt as kafferboeties en kommuniste
[Isak 1-616]. Isak vertel hoe hy in ʼn plattelandse dorpie gery het met ʼn swart vroulike
kollega langs hom in die motor. Dan sê hy: Jy moet kyk hoe kyk daai boere
in hulle bakkies my aan. Hier is ʼn groot liberalis, kommunis [Isak
3-507]. Selfs swart mense getuig van die negatiewe effek wat so ʼn etiket op ʼn swart
mens in ʼn wit wêreld gehad het vir jou werksekuriteit en bevorderingsmoontlikhede
[Quincy 7-079].
Teen hierdie agtergrond is dit nie verrassend nie dat oud-president
Nelson Mandela (aangehaal in Murphy 1997:92) na bewering gesê het:
“The Afrikaners are decent people who have been misled by their
leaders.”
Toe hierdie misleiding ontdek is – individueel of kollektief – was dit asof
die mat onder hulle uitgetrek is. Ackerman (1996:34) vertel van ʼn jong
wit Afrikaanse student wat vir haar sê: “My parents lied to me, my school
lied to me, our leaders lied to me and the church lied to me. I don’t even
know the truth about God.”
Almal kan saamstem dat die mense van die land mislei is. Almal kan saamstem dat die
waarheid vir die meeste Suid-Afrikaners weggesteek was. Maar almal moet ook
saamstem met Worsnip (1996:149) dat iemand iets moes geweet het. Selfs Chris de
Jager, voormalige parlementslid vir die Konserwatiewe Party en Vryheidsfront asook
stigterslid van die Afrikaner Weerstandsbeweging (AWB) en later lid van die WVK het
die indruk gekry dat selfs politici in die parlement gekies het om anderpad te kyk
(Brynard 1998:21).