LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p159
6.3 “Ons is mislei”
ʼn Derde reaksie op die WVK-onthullings is soortgelyk aan die vorige een, maar tog in ’n
belangrike opsig anders. Weereens word beweer dat wit mense nie in ’n posisie was
om te weet van die impak van apartheid nie, en selfs al was hulle, sou hulle niks
daaraan kon doen nie. Hierdie keer is die verweer dat dit eksterne faktore was wat wit
mense in Weingarten (2000:396) se onbewus en ontmagtig kwadrant ingedwing het.
Die basis vir hierdie aanspraak is dat die regering die inwoners – lees wit mense –
mislei het deur die mag wat hulle uitgeoefen het oor die media asook deur direkte
intervensies soos die noodtoestande en doelbewuste leuens aan die publiek.
Dit is algemeen bekend en word so aanvaar dat wit Afrikaners uit ’n baie godsdienstige
agtergrond kom, hoofsaaklik Calvinisties Protestants. In hierdie omgewing word groot
klem geplaas op die respek verskuldig aan ouers en leiers. Dit het onder andere
beteken dat hulle vertrou moes word sonder om hulle te bevraagteken of teen te gaan.
Afrikaners het dikwels ʼn blinde lojaliteit teenoor die kerk, politieke leiers en
kultuurorganisasies (Gunning 1998:1).
In die gesprekke is hierdie sentiment dikwels uitgespreek: Ek is nou nog so
verstom dat die Afrikaners so ʼn onwrikbare geloof in ons
kerkleiers gehad het, en ook ons politieke leiers [Isak 1-612]. Hulle
word beskryf as nasionale helde [Isak 1-615] wat nie bevraagteken is nie. Oor die
beleid van apartheid en die gehoorsaamheid daaraan sê Mike [6-236]: apartheid
was ʼn beleid wat gevorm was deur ʼn party en ons het blindelings
saamgeloop.
Ander was meer krities oor die leiers in hulle beoordeling van apartheid. Danie [2-404]
gebruik woorde soos indoktrinering, persepsies vorm... breinspoeling
wanneer hy van die rol van politieke leiers praat. Naudé (1995:101) verwys
ook na die idee van breinspoeling terwyl (De Kock & Gordin 1998:28) sê "... the South
African public – doubtless including staunch supporters of the National Party – were
cruelly misled."
In 1990 word regter Louis Harms aangestel as die hoof van die Kommissie van
Ondersoek na Sekere Beweerde Moorde wat in daardie jaar gepleeg is. Wanneer De
Kock en Gordin (1998:188) die leuens beskryf wat Eugene De Kock en ander aan die