LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p152
voorlegging aan die WVK maak Nigel Bruce, die destydse redakteur van Finance Week
selfs die opmerking: "We English have never been advantaged by Apartheid" (Krog
1998a:241). Dit is duidelik dat baie mense totaal uit voeling is met die effek van
apartheid. Hulle posisie is amper so absurd soos dié van P.W. Botha wat in 1986
teenoor die leier van die amptelike opposisie beweer het dat die meerderheid swart
mense hom steun (Slabbert 1999:27).
Daar is ook ʼn ander tipe ontkenning wat sê dat alhoewel apartheid verkeerd was, dit
nie nét verkeerd was nie, maar dat daar tog baie goed uit gekom het (Giliomee
1998:12). Dit is die standpunt wat lui dat as gevolg van apartheid “RSA is on the whole
a great deal better off than any other country in black Africa” (Cross 1991:29).
Die een area wat gewoonlik aangedui word as bewys dat die swart mense onder
apartheid soveel beter af is as baie ander Afrikalande, is die skoolstelsel. Daar word
beweer dat swart mense toegang gehad het tot skole wat deur die apartheidsregering
voorsien is, dikwels opgevolg deur ’n opmerking oor die swart jeug, wat skole
afgebrand [het] [Frans 7-633].
In reaksie op hierdie posisie plaas Rose ʼn ander perspektief op die tafel.
Rose beskryf haarself as ’n kleurlingvrou wat Afrikaans gee by 'n
hoërskool in die plaaslike kleurling-woonbuurt. Vir haar word apartheid
gedefinieer deur die woord “minder”, minder mens, minder
werker, wat jy ook al aan minder kan sit, dit is
apartheid [Rose 7-133]. Sy beskryf haar skool: Ons het ʼn ding
wat veronderstel is om ʼn laboratorium te wees. Al wat
daarin is, is ʼn glaskas en wasbakke met die krane.
Dis ʼn laboratorium by ʼn kleurlingskool. Dis waar ek
praat van die minder [Rose 7-135]. Selfs die onderwysers
se salarisse was minder: Tot en met 1983 was ʼn
kleuring onderwyser, swart onderwyser se salaris nog
minder, bykans die helfte minder as ʼn wit onderwyser
s'n [Rose 7-137]. Later in die gesprek verduidelik sy dat die regering
bereid was om ʼn persoon met net twee jaar post-matriek opleiding in ʼn
kleurlingskool aan te stel, maar vir die wit skole was die vereiste ten
minste drie of vier jaar opleiding. Maar selfs die bruin ou met
matriek en vier jaar het nog steeds minder gekry as