LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p146
van die mede-navorsers was die uiterlike verskille genoeg rede om ʼn beleid van
rassediskriminasie te regverdig, alhoewel hulle by ander geleenthede opposisie teen
hierdie praktyk uitgespreek het.
Chikane (1989:15) skryf krities oor die enkele wit mense wat hulleself
teen apartheid uitgespreek het: "...even these good isolated voices were
concerned with excesses and the crude manifestations of evils of the
system rather than the fundamental injustices of that system."
Net wanneer jy dink dat die lig deurgebreek het in die groep, val selfs iemand soos
Elsa [2-238] wat gewoonlik baie krities en onbevooroordeeld is met haar voorbeelde
weer in die slaggat van klein apartheid: 'n Mens sou net dink, dat soos die
mens meer beskaaf of slimmer raak, dat 'n mens sou agterkom – jy
kan nie 'n ander mens so behandel nie. Apart sit, en hy mag nie
dit en dat nie. Dit blyk oneindig moeilik te wees om verby klein apartheid te kyk
en die onderliggende uitgangspunte van die beleid raak te sien.
Vir swart mense is dit anders. Mense aan die ontvangkant weet baie
beter wat apartheid aan hulle gedoen het. Toe Meiring (1975:76) vir
Tsebe vra hoe wit mense teenoor hulle swart huiswerkers moet optree,
spreek sy antwoord nie aparte geriewe of ander klein apartheid sake
aan nie. Hy sê: “Die heel eerste ding wat ek vir die dames sal vra, is om
julle bediendes as mense te aanvaar. Nie as masjiene nie.”
ʼn Swart joernalis by die WVK sê dat versoening net sal plaasvind
wanneer swart mense se menswaardigheid herstel is (Krog 1998a:45).
Klaaste (1995:16) beskryf die effek van apartheid as die verswakking
van swart mense ten opsigte van hulle families, finansies, taal,
opvoeding en gesondheid.
By sommige wit mense hoor ons dieselfde kritiek. Van Wyk (1991:85) beskryf apartheid
as die “denial of basic human dignity” en Meiring (1996:10) praat van die vernedering
wat swart mense gely het. As König (1996:9) praat oor die NG Kerk en die WVK dan sê
hy dat die wit mense, swart mense verneder het, en nie net een of twee nie, maar hele
gemeenskappe, en nie net vir ’n jaar of twee nie, maar vir dekades. En die priester
Michael Lapsley (aangehaal in Worsnip 1996:15) wat van sy ledemate verloor het in ʼn