LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p143
measures which prescribed for black separate taxis, buses, trains, lifts,
toilets, park benches, shop counters and entrances to public places,
denying them admission to ‘white’ restaurants, hotels, cinemas,
beaches, swimming pools, sporting clubs and other facilities.
Die wit perspektief begin altyd hier, en eindig gewoonlik ook net hier. Die beleid van
apartheid word telkens geëvalueer in terme van alledaagse dinge wat wit mense gehad
het of kon doen, maar wat swart mense nie gehad het of kon doen nie. Dit is asof die
diskriminasie verwyder kon word deur bloot dieselfde toilette te gebruik!
Wanneer Frans [1-441] vertel van die werkers wat elkeen sy eie beker gehad het en in
die klein kamer gebly het, gaan hy voort deur te sê dat sy pa die werker genooi het om
in te sit by aandgodsdiens [Frans 1-443]. So asof dié uitnodiging alle diskriminasie
ongedaan sou maak.
ʼn Soortgelyke sentiment word uitgespreek deur Malan (1990:132) wanneer hy sy pa
aanhaal wat sê: “’By the time Nelson Mandela gets out of jail,’ said my father, ‘there will
be nothing left for him to do.’” Hy brei uit: “It was a sweet sentiment, but rather naive.
Like an American, my father thought that dismantling apartheid was mostly a question
of allowing blacks to move to the front of the bus, use the drinking fountains, and sit
alongside whites at lunch counters.”
Selfs wanneer Willem De Klerk (2000:39), politieke kommentator en oud-predikant,
krities skryf oor die verkeerdhede van apartheid en hy sommige voorbeelde noem,
fokus hy uitsluitlik op sogenaamde klein apartheid: “Gedwonge verskuiwings…
kerkdeure gesluit… derdeklastreinwaens… ‘net blankes’-bordjies… aparte ingange…
blankes-alleen sportspanne…”
In die groepsbesprekings was daar ʼn hewige debat oor hierdie twee aspekte, groot en
klein apartheid. Tydens 'n poging om die gesprek te stuur na 'n kritiese kyk na
apartheid se onderliggende uitgangspunte, bly Mike vasklou daaraan dat daar nie fout
was met die sisteem nie, maar dat dit net die dade was wat verkeerd was: Ek dink
om te sê dat jy die punt mis, en verby die dade moet kyk en net
kyk na die stelsel, dán mis ’n ou die punt… [Mike 6-235]. Sy fokus bly
dus op klein apartheid sonder om 'n oog te hê vir die impak van groot apartheid waar
die onderliggende uitgangspunt duideliker gesien kan word. As Elsa [6-272] hom dan