LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p142
anderkleuriges is wie dit gebruik. As ek praat van
anderskleuriges of anderkleuriges het ek nie eintlik
gepraat vanuit ʼn blanke oogpunt, want jy praat van
al die ander wat nie dieselfde kleur as jy is nie.
Maar ek dink as ek swart was, het ek ook van die
anderskleuriges gepraat, met ander woorde almal wat
nie swart is nie, ek dink dit is semantics.
Ek wonder of wit mense genoeg begryp wat die impak was wat apartheid op die
waardigheid van swart mense gehad het. Vir baie was dit blykbaar bloot ʼn kwessie dat
alle “nie-blankes” anders behandel is, omdat hulle anders is. Dat hierdie anderste
behandeling minderwaardig was omdat dié mense as minderwaardig beskou is, was
nie ʼn gedagte waarmee te veel wit mense hulle besig gehou het nie.
3.5 Groot en klein apartheid
Die finale effek van apartheid was die skepping van ʼn beperkte en oppervlakkige
siening van die beleid in die gedagtes van wit Afrikaners. Wanneer die groep apartheid
bespreek het, was dit gewoonlik in terme van wat genoem word “klein apartheid.” Dit
was sake soos aparte geriewe wat voorop in die gedagtes van die mede-navorsers
was: dit is soos julle sál – julle mag daar sit en nie daar nie
en julle moet hierdie toilette gebruik en nie daardie nie [Mike
2-265], hulle het hulle eie beker... in daai klein kamertjie
[ge]bly [Frans 1-441] en Ons bediende het byvoorbeeld swart koffie
gekry uit ʼn blikbeker uit, en my ma het nie botter op haar brood
gesmeer nie, net konfyt [Elsa 1-425].
Van Wyk (1991:82) speur die oorsprong hiervan terug na die tyd ná 1959:
It was in these years that we Nats started to differentiate between
grand apartheid and petty apartheid. Grand apartheid which denied
blacks any say in the affairs of the whites provided the broad structure
for their ‘separate development’ in their own rural states-in-the-making,
and urban group areas with their own schools, churches, universities,
sporting facilities, political institutions, etc. Petty apartheid was the way
the grand design found gratuitous expression daily in a variety of