LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p138
het nie, om daardeur te wys hoe goed is hulle teenoor die
swartes.
In die literatuur word soortgelyke boodskappe oorgedra. Rian Malan (1990:32) vertel
van sy ma: "They'd still be in mud huts if it weren't for us," she'd snap. "What did they
do to build this country? Just dug where we said dig." En terselfde tyd is dit die mense
wat geleer is om respek te hê vir swart mense, om “asseblief” en “dankie” te sê, en om
nie die woord “kaffir” te gebruik nie.
Frans [1-452] vertel van ʼn goedbedoelde handeling wat hierdie houding van wit mense
teenoor swart mense weerspieël:
My pa het Sondagskool gehou. Ons was daar in die
lokasies gewees, skoolvakansies het ons gaan help
daar. Kersvakansies het ek my ma gehelp, ons het
koekies gebak, kerspakkies opgemaak met ballonne en
vir hierdie outjies en dit gaan uitdeel. So, ons het
hulle jammer gekry.
Die terrein van die godsdiens is waar paternalisme veral baie sigbaar was. Frans
[1-440] onthou:
Ek het nie rassisties grootgeword nie, maar daar was
tog ook die situasie gewees van hulle het hulle eie
beker en hulle het hulle eie koppie en so aan. Maar
tog het my pa in die aande die swarte wat in daai
klein kamertjie bly wat Ben van gepraat het,
ingenooi as hulle daar was om saam met ons
huisgodsdiens te hou. Ek onthou dit asof dit gister
was.
De Klerk (2000:17) lewer kommentaar op hierdie gebruik wat redelik algemeen was:
“Ja, in sommige gevalle is die plaasvolk ingeroep om tydens huisgodsdiens ’n
sitplekkie op die vloer in te neem. Miskien is dit ook ’n onderdeel van die paternalistiese
eis dat baas van sy klaas verwag om te glo soos baas glo.”
ʼn Soortgelyke probleem is deur swart mense in georganiseerde
godsdiens ervaar. Dominee Sam Buti (in Meiring 1975:4), eertyds skriba