LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p129
3.2 “Minder mens” 21
Die een onderliggende beginsel aan apartheid was die idee van ʼn inherente
meerderwaardigheid van wit mense en ’n gepaardgaande inherente minderwaardigheid
van swart mense. Soos Elsa [1-394] dit stel: dit is... in ons kele
afgedruk van kleins af dat swart mense sleg is, dat dit baie
moeilik is om daarvan ontslae te raak.
ʼn Soortgelyke punt word gemaak deur Bengheza in sy gesprek met
Meiring (1975:135) as hy sê: “'n Engelsman leer altyd sy seun en dogter
dat hulle beter en slimmer is as enigiemand anders. Beter as die swart
man.”
Aangesien dit die gedagtegang van wit mense was, is dit te verstane dat swart mense
“in white eyes, inferior and backward” (Van Wyk 1991:42) was. Daarom kan Elsa
[4-034] sê: So ek het tot die slotsom gekom: die meeste witmense met
wie ek die afgelope tyd in aanraking was, sien nog steeds nie
die swartes as mense nie. En elders: die trekarbeid-stelsel het dan
ook bygedra dat ons selde swartes gesien het in terme van
gesinne, jy het 'n klomp swart mans gesien wat in 'n hostel bly,
hierso op die myn byvoorbeeld, hulle het waarskynlik iewers
vroue maar ons dink nie daaroor nie [Albert 2-356].
Weary (1994:9) gaan terug na die dae van slawerny: "To justify slavery,
white people had to make black people less than human beings."
Soortgelyke sienings is by die WVK-verhore uitgespreek. Krog
(1998a:44) beskryf hoe “ordinary people” wat voor die WVK verskyn
hulle ervarings verwoord: "We were treated like garbage: worse even
than dogs. Even ants were treated better than us" en "How could we
lose our humanity like that?”
Daar is sekere gebruike wat hierdie meerderwaardige houding van wit mense teenoor
swart mense duidelik illustreer. ʼn Herhalende storie is die een van die swart man, die
hond en die bakkie.
21 Hierdie opskrif verwys na ʼn opmerking van Elsa [6-275] die feit dat ons gemaak het asof
hulle minder mens is as ons.