LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p128
Hierdie sentiment word geëggo deur Isak [1-609] as hy sê: Ek het so wit
grootgeword, hierdie mense is absoluut twee wêrelde van mekaar
af. Dit is ook dié uitdrukking wat gebruik is as opskrif vir hierdie onder-afdeling.
Die ongebalanseerdheid van hierdie saak kom uit in Elsa [7-337] se woorde: die
swartmense weet meer van ons witmense, omdat hulle in ons
woongebiede gewerk het en in ons kantore, maar ons witmense weet
nie regtig veel van swartmense af nie. Hierdie standpunt word bevestig
deur die woorde van Raubenheimer (1998:6): “Daar het dinge in ons geskiedenis
gebeur wat veroorsaak het dat baie mense in ons land vandag vir mekaar
vreemdelinge is, en in sommige gevalle selfs vyande.”
Botha (1990:96) sê dat swart mense in 1948 “amptelik verklaar is tot vyande van die
staat. ’n Beleid het ontwikkel wat dié mense nie aansien as gelyke, medeburgers nie;
wat hulle skadeloos maak met wette wat hulle uit die oog kon verwyder en geleidelik
ook uit die hart.”
In sy gesprek met Piet Meiring (1975:9) sê dominee Sam Buti: “Waarom
kan ons nie ook die goeie dinge van die land geniet nie? Waarom kan
ons nie van die regte wat die land vir mense van buite af gee, kry nie?”
In antwoord op die vraag na stedelike swart mense se grootste nood,
antwoord hy: “Om as ’n mede-Suid-Afrikaner aanvaar te word.”
Die hartseer van die situasie is dat wit mense nie eers weet dat hulle nie weet van die
lewens van swart mense nie. Die sosiale kommentator Rian Malan (1990:81) beskryf
hoe hy hierdie twee wêrelde – wat hy die “paradox” noem – ervaar het tydens sy tyd as
koerant-joernalis: "I did not learn about the paradox by living in South Africa's white
suburbs; I learned about it on the police beat."
In die tyd waarvan hy hier skryf (1985), was ek en my klasmaats in ons finale jaar in die
Kweekskool – en ons het niks hiervan geweet nie! Hierdie deel van die nalatenskap sal
ons nog lank met ons saamdra.