LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 3: Die verhaal oor apartheid – verlede tyd
p123
Dit was egter nie die enigste tipe vergrype nie. Daar was ook die alledaagse
anomalieë. Ben [1-135], wat grootgemaak is om respek te hê vir swart mense, het twee
reisende verkoopsmanne gehad wat by hom oornag het. Die een was wit en die ander
een swart. Ben het ʼn probleem daarmee gehad om albei in sy huis te laat slaap. Op die
ou end het die swart man in die bussie waarmee hulle gereis het, geslaap [Ben 1-170].
Hanlie [2-306] vertel twee stories uit haar kinderjare: Toe ek nog verskriklik
klein was, het ek in 'n bloekombos gestap op die plaas, en een
van die plaaswerkers het my daar gekry en my teruggevat huis
toe, hand aan hand. Toe een van haar ooms dit sien, het hy die swart man in die
skuur geneem en hom geweldig geslaan met ’n riem. Sy moes staan en kyk. By ʼn
ander geleentheid was daar ʼn plaaswerker wat een of ander bevel nie
uitgevoer het nie hulle het hom in ʼn sak gesit het en die sak
toegebind en so rondom hom in die grond geskiet het. As die ou
daarbinne hom dan nou self natmaak of iets van die aard, was dit
ʼn groot grap gewees. En dit was vir my verskriklik erg [Hanlie
2-318]. Dit was blykbaar in orde om sulke dinge aan swart mense te doen.
Hierdie soort gedrag is nie beperk tot die verlede nie. Dit blyk dat, ten spyte van die
demokratiese verandering in Suid-Afrika, die houding van baie wit mense nog steeds
dieselfde is. Hanlie [2-532] vertel:
ek (het) lankal terug met Mandela se verjaarsdag 'n
foto van hom bestel en ek het dit laat raam... En ek
stap uit en daar sit wit mans in 'n motor en hulle
sien my, en die een sê wat het jy daar, en ek wys en
hy sê is dit vir jouself, en ek dog hy bedoel dis
oulik, dis mooi, laat ek sien, en ek gaan wys dit
vir hom en ek sê nee, dis vir die skool. Hy sê ‘ja
grappig nè, in Amerika is dit Clinton en by ons is
dit 'n kaffer.’ Nou hier staan ek met die foto....
Ander mede-navorsers het soortgelyke ervarings gehad om te vertel.
Ek het tot die slotsom gekom dat die meeste witmense
nog die swartmense haat, na wat ek gehoor het. Ek
het verskriklike goed gehoor, mense wat vertel het
van 'n swartman wat hulle gekry het wat in die
water-drein gebly het. Die hond het daar gestaan en