LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal
p99
Die jaar 1982 was “in bepaalde opsigte ʼn beslissende jaar” (Gaum 1997a:33). Eers is
dit die Ope brief aan die NG Kerk wat deur 123 persone onderteken is en in Die
Kerkbode verskyn het. Later dieselfde jaar is dit die Sinode van die NG Sendingkerk
wat sy besluit van 1978 herbevestig dat apartheid sonde en die volgehoue
ongehoorsaamheid aan die Woord van God ʼn teologiese kettery is. Die NG
Sendingkerk het op grond van hierdie besluit, asook die NG Kerk se voortgesette steun
aan apartheid, verklaar dat ʼn punt van status confessionis 15 bereik is. Volgens die NG
Sendingkerk plaas die NG Kerk se steun aan apartheid die Christelike evangelie op die
spel (Cloete & Smit 1984:22). Hierdie selfde sinode aanvaar ook ʼn konsepbelydenis
wat vier jaar later as die Belydenis van Belhar aanvaar sou word.
Die skriftelike antwoord van die Breë Moderatuur in Maart 1984 verdedig die NG Kerk
se posisie dat hy “alle rassisme as sonde verwerp”, dat afsonderlike ontwikkeling,
toegepas volgens die beginsels van naasteliefde en sosiale geregtigheid “volgens ons
nie in botsing met die eise van die Skrif” is nie. Die Breë Moderatuur meen verder dat
“daar nie net negatief” geoordeel moet word nie en dat daar “ook goeie en positiewe
dinge” in Suid-Afrika tot stand gekom het (Gaum 1997a:35). Hierdie totale gebrek aan
insig oor wat die beleid van apartheid aan swart en bruin mense gedoen het, sou jare
later steeds aan die orde wees. In die slotwoorde van die Breë Moderatuur se
antwoord dat hulle “met nadruk verklaar dat u indringend moet besin of u met hierdie
nuwe belydenis wil voortgaan”, klink iets van vorige dekades se voogdyskap weer
helder, so asof die Sendingkerk nie sonder die goedkeuring van die moederkerk so ʼn
stap mag neem nie. Hierdie antwoord was die begin van ʼn lang en onverkwiklike,
sommige sal selfs sê onproduktiewe, debat tussen die twee kerke.
Ten spyte van ʼn onbevredigende antwoord, was daar tog dinge aan die gebeur in die
NG Kerk. By die Algemene Sinode van 1986 is die beleidstuk Ras, volk en nasie wat
reeds deur die tyd agterhaal is, grondig hersien en vervang met ʼn nuwe dokument Kerk
en Samelewing: ʼn Getuienis van die Ned Geref Kerk. Hierin erken die NG Kerk dat
apartheid nie as ʼn “voorskrif uit die Bybel” afgelees kan word nie, dat die Kerk nie
geroep is om ʼn politieke beleid aan die owerheid voor te skryf nie, en dat enige
politieke model aan “die eise van liefde, geregtigheid en menswaardigheid” getoets
moet word (Ned Geref Kerk 1986:52).
15 ʼn Status confessionis, of te wel ʼn staat van belydenis beteken “niks anders nie as dat Christene of ʼn
kerk oordeel dat ‘ʼn oomblik van waarheid’ aangebreek het, dat ʼn situasie ontstaan het waarin die
evangelie op die spel staan” (Cloete & Smit 1984:6).