LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal
p97
op die voorblad voort met hierdie betekenisvolle opmerking: “Die oorgrote meerderheid
Afrikaanse predikante en lidmate was egter nie ryp vir die ingrypende veranderinge wat
die aanvaarding van die bevindinge sou meebring nie.” Hoe waar hierdie stelling is, sou
later deur die geskiedenis bevestig word toe die NG Kerk self besluite geneem het wat
aansluit by die Cottesloe-besluite, soos byvoorbeeld dat daar geen Skriftuurlike gronde
is vir die verbod op gemengde huwelike nie.
Uit die reaksies van die Sinodes van Kaapland en Transvaal blyk dit dat die NG Kerk
op daardie stadium oortuig was “die beleid van differensiasie Skriftuurlik gegrond is, die
enigste realistiese oplossing vir die probleme van rasseverhoudinge in die land aanbied
en daarom die belange van alle bevolkingsgroepe die beste dien” (aangehaal in Gaum
1997a:16). Of die NG Kerk hierdie besluite uit eie oortuiging geneem het en of die
Afrikaner-Broederbond sy “aansienlike invloed laat geld” (Naudé 1995:56) het deur “sy
omsendbriewe aan die afdelings” (Geldenhuys 1982:58), sal niemand seker weet nie.
Die NG Kerk het ook verder gegaan en die Cottesloe-verklaring verwerp omdat “dit die
beleid van afsonderlike ontwikkeling aantas en ondermyn” (Gaum 1997a:16). Die NG
Kerk se motivering was dus baie duidelik primêr ʼn politieke en nie ʼn teologiese een nie.
In die memorandum van die Kaaplandse NG Kerk word duidelik gestel dat die NG Kerk
by ʼn “kruispad” gekom het “ten opsigte waarvan hy sonder versuim ʼn besliste keuse
moet maak” (aangehaal in Lückhoff 1978:60). Die keuse wat die NG Kerk gemaak het,
was vir afsonderlikheid.
Die nadraai van Cottesloe was dat die Kaapse en Transvaalse NG Kerke uit die
Wêreldraad van Kerke bedank het en ook nie deel geword het van die Suid-Afrikaanse
Raad van Kerke nie. Hiermee het die NG Kerk hom op ʼn “pad van byna volkome
kerklike en ekumeniese isolasie, binne en ook buite Suid-Afrika geplaas” (Naudé
1995:59). Daar het inderdaad ʼn “diep kloof” (Gaum 1997a:19) tussen die NG Kerk en
ander, ook Protestantse, kerke gekom. Die woorde van prof. Ben Engelbrecht bly ʼn
ontstellende profetiese vermaning: “Dit sal altyd ʼn verbysterende raaisel bly dat
politieke magte daarin kon slaag om ná Cottesloe die wig so diep tussen kerke en
Christene in ons land in te drywe” (Engelbrecht 1982:25).
In die tyd na Cottesloe was daar ʼn aantal lidmate wat die gees van Cottesloe probeer
lewend hou het met die maandblad Pro Veritate met Beyers Naudé as eindredakteur.
Verskeie prominente leraars was medewerkers van die blad. Toe die Vrystaatse