fimop.pdf
11.12.2013 • Views
Share Embed Flag

fimop.pdf

ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
peterdaneels

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

193<br />

SEPT 2013<br />

Hydropneuma<br />

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek<br />

Heet staal, koele tandwielaandrijvingen<br />

Dit zijn richtrollen van een nieuwe gietstreng in de staalfabriek van<br />

ArcelorMittal in Belval. Ze worden aangedreven door tandwielaandrijvingen.<br />

Deze aandrijvingen van het type K139 tonen dat compactheid en robuustheid<br />

probleemloos kunnen samengaan met hoge prestaties<br />

Driemaandelijks tijdschrift van FIMOP en BELGITRANS -<br />

3de trimester - 43e jaargang - Afgiftekantoor<br />

Antwerpen X - P 309959 - 15 EURO<br />

7 - DOSSIER Sensoren:<br />

the sky is the limit?<br />

15 - Hybride aandrijfsysteem<br />

voor bussen<br />

23 - Olievrije en energie-efficiënte<br />

perslucht

FIMOP<br />

Belgische Verenigingen van Fabricanten,<br />

Invoerders en Verdelers van Materiaal<br />

voor Industriële Hydraulica, Pneumatica,<br />

Automatisatie en aanverwante technieken.<br />

Lid van het Europese comité CETOP<br />

vzw FIMOP<br />

Tel: +32 (0)2 640 77 35<br />

Fax: +32 (0)2 640 84 80<br />

info@<strong>fimop</strong>.be<br />

www.<strong>fimop</strong>.be<br />

RAAD VAN BESTUUR<br />

Yves Meulenijzer: Voorzitter<br />

Jo Verstraeten: Ondervoorzitter<br />

Marcel De Winter: Secretaris<br />

Philippe Consiglio: Penningmeester<br />

Hugues Maes: Bestuurder<br />

Paul Vermeiren: Bestuurder<br />

Philippe Vansevenant: Bestuurder<br />

Jean-Pierre Vanderkelen: Bestuurder<br />

TOEZICHTHOUDERS<br />

Jean Schauss, Atlas Copco<br />

Maciej Szygowski, Doedijns Fluidap<br />

BELGITRANS<br />

Belgische beroepsvereniging<br />

voor industriële aandrijftechnieken<br />

(mechanisch, elektrisch, mechatronisch<br />

en hydro-dynamisch)<br />

vzw BELGITRANS<br />

Tel: +32 (0)2 534 15 15<br />

info@belgitrans.be<br />

www.belgitrans.be<br />

RAAD VAN BESTUUR<br />

Geert Heyvaert, MGH NV<br />

Ludo De Groef, ESCO DRIVES NV<br />

Luc Van Hoylandt , ACT IN TIME SPRL<br />

Luc Roelandt, GKN STROMAG BENELUX NV<br />

Bart Vanhaverbeke, VOITH TURBO NV<br />

Steven Cassiers, SIEMENS NV<br />

Dick ter Welle, HANSEN INDUSTRIAL TRANS-<br />

MISSIONS NV<br />

TOEZICHTHOUDERS<br />

Steven Bergia, MEA<br />

Marc Goos, Transmo<br />

193<br />

SEPT 2013<br />

Hydropneuma<br />

Dé referentie voor aandrijf- en besturingstechniek<br />

COMMISSIES<br />

Confederatie<br />

Toetredingen<br />

Algemene voorwaarden<br />

CETOP<br />

Onderwijs - IHP<br />

Events & Beurzen<br />

Repertorium<br />

Tijdschrift Automation-HP<br />

MARCOM GROUP<br />

MARKTONDERZOEK<br />

- HYDRAULICA<br />

- PNEUMATICA<br />

- AFSLUITERS<br />

E-News - Webstek<br />

Beroepsethiek<br />

LEDEN 2013<br />

ABFlex Group<br />

AF BELGIUM<br />

ASCO NUMATICS BENELUX<br />

Atlas Copco Compressors<br />

Boge Compressors<br />

BOSCH REXROTH<br />

Brevini Fluid Power<br />

BURKERT CONTROMATIC<br />

CLIPPARD EUROPE<br />

CQS TECHNOLOGIES<br />

COMPAIR GEVEKE<br />

DECLEER-GAELENS & PARTNERS<br />

Doedijns Fluidap<br />

DONALDSON ULTRAFILTER<br />

EFC<br />

ERIKS + BAUDOIN<br />

Euregio Hydraulics<br />

FESTO BELGIUM<br />

FLUIDTECH<br />

GATES EUROPE<br />

Hansaflex<br />

HYDAC<br />

HYDRAULIC ASSISTANCE<br />

HYDRAUMEC INTERNATIONAL<br />

HYDRAUVISION<br />

Hydro Tools<br />

INGERSOLL RAND BENELUX<br />

IPAR Industrial Partners b.v.<br />

K-FLEX<br />

LinMotion<br />

Manuli Fluiconnecto nv<br />

NORGREN<br />

PALL BELGIUM<br />

PARKER HANNIFIN<br />

PIRTEK BENELUX<br />

Poclain Hydraulics<br />

PROTEC NV<br />

REM B<br />

SERVICE HYDRO<br />

SMC PNEUMATICS<br />

Stäubli<br />

TESTO<br />

VAN DE CALSEYDE<br />

VB Parts Hydraulic<br />

VAMECO<br />

VEMOFLEX<br />

WTS Hydraulics<br />

COMMISSIES<br />

MARKETING<br />

EXPOSITIONS<br />

MEDIA<br />

WEBSITE<br />

LEDEN 2013<br />

ABB - ASEA BROWN BOVERI NV<br />

ACT IN TIME SPRL<br />

ATB AUTOMATION NV<br />

AVD BELGIUM SPRL<br />

AZ HOLLINK BELGIUM BVBA<br />

BAUER GEAR MOTOR<br />

BEGE AANDRIJFTECHNIEK BVBA<br />

BRAMMER NV<br />

BREVINI BENELUX<br />

CALDIC TECHNIEK BELGIUM<br />

CET MOTOREN NV<br />

ERIKS NV - ERIKS+BAUDOIN<br />

ESCO DRIVES NV<br />

GKN SERVICE BENELUX<br />

GKN STROMAG BENELUX NV<br />

HABASIT BELGIUM NV<br />

HANSEN INDUSTRIAL TRANSMISSIONS NV<br />

KTR BENELUX BV<br />

MEA BVBA<br />

MGH NV<br />

MOTOREN FRANCOYS<br />

OPTIBELT GMBH<br />

RB SOLUTIONS<br />

RENOLD PLC<br />

ROTERO BELGIUM BVBA<br />

SEW - EURODRIVE BELUX NV<br />

SIEMENS NV<br />

SKF BELGIUM NV/SA<br />

TAS L & CO BVBA<br />

TRANSMO NV<br />

VIALEC BVBA<br />

VOITH TURBO NV<br />

WEG BENELUX NV<br />

YASKAWA EUROPE GmbH<br />

Omslagverhaal<br />

COLOFON<br />

SECRETARIAAT<br />

C. VAN KERCKHOVENSTRAAT 106<br />

B- 2880 BORNEM<br />

Tel Fimop: +32 (0)2 640 77 35<br />

Tel Belgitrans: +32 (0)2 640 84 32<br />

Fax: +32 (0)2 640 84 80<br />

automation@hydropneuma.be<br />

www.hydropneuma.be<br />

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER<br />

Yves Meulenijzer, FIMOP<br />

p/a KHNB,<br />

Louisalaan 500, B 1050 Brussel<br />

REDACTIECOMITE<br />

Ing. René Decleer, Ing. Roger Stas, Steven<br />

Cassiers, Yves Meulenijzer<br />

REALISATIE<br />

CxO Europe<br />

C. VAN KERCKHOVENSTRAAT 106<br />

B - 2880 BORNEM<br />

PUBLICITEIT<br />

Dirk Vermant – gsm: +32 (0)477 270 787<br />

e-mail: dirk.vermant@cxonet.be<br />

Redactie<br />

Arn Borstlap - tel: +32 (0)2 640 77 35 -<br />

e-mail: automation@hydropneuma.be<br />

DRUKKERIJ<br />

Artoos, Kampenhout<br />

Verspreiding<br />

7.500 ex. NL + 3.500 ex FR<br />

ABONNEMENT: prijs: 50 euro<br />

Automation Magazine is een uitgave van de<br />

beroepsverenigingen Fimop en Belgitrans.<br />

De advertenties in Automation Magazine worden<br />

ter goedkeuring aan het redactiecomité<br />

voorgelegd. Alle advertenties die betrekking<br />

hebben op de technieken en de producten voor<br />

industriële automatisering komen in aanmerking<br />

voor publicatie.<br />

Alle artikels en berichten in de redactionele<br />

bijdragen van dit tijdschrift werden door de<br />

redactie geselecteerd. Zij verschijnen gratis en<br />

bevatten geen advertenties. De auteurs zijn<br />

verantwoordelijk voor hun teksten.<br />

Volgend nummer: december 2013<br />

AUTOMATION paraît aussi en français<br />

Lid van de Unie van de uitgevers van de<br />

Periodieke Pers.<br />

ISSN 0773-6252<br />

Copyright FIMOP 2013<br />

26-27 - Heet staal, koele<br />

tandwielaandrijvingen. Deze<br />

richtrollen in een nieuwe gietstreng<br />

in de staalfabriek van<br />

ArcelorMittal in Belval worden<br />

aangedreven door tandwielaandrijvingen.<br />

Deze aandrijvingen<br />

van het type K139 tonen dat<br />

compactheid en robuustheid<br />

probleemloos kunnen samengaan<br />

met hoge prestaties.<br />

Inhoud<br />

DOSSIER<br />

Sensoren: the sky is the limit? p 7<br />

Hybride aandrijfsysteem voor bussen p 15<br />

REPORTAGE<br />

Heet staal, koele tandwielaandrijvingen p 26<br />

Techniekpact in Nederland p 29<br />

DOSSIER<br />

Hybrid Hydraulics p 30<br />

ACTUALITEIT p 37<br />

NIEUWS EN BIBLIO p 46<br />

193 - SEPT 2013 - P 3

Voorwoord<br />

In het herfstnummer van Automation Magazine, de referentie voor<br />

aandrijf- en besturingstechniek, krijgt u weer een mooie staalkaart<br />

van wat leeft in de Belgische automatiseringsindustrie. Dat het begrip<br />

automatisering in onze bedrijven op een andere manier wordt<br />

gedefinieerd en toegepast, is duidelijk. Voor het ene bedrijf staat<br />

automatisering gelijk met hoogtechnologie, terwijl in een ander<br />

bedrijf automatisering de absolute voorwaarde is om kostenefficiënt<br />

te werken.<br />

Een sterk staaltje hoogtechnologie vindt u in het dossier-artikel<br />

over sensoren. Sensoren zijn vandaag alomtegenwoordig en in alle<br />

maten en gewichten aanwezig. U vindt ze zowel in het dagelijkse<br />

leven als in fabrieken. Denk maar aan de bewegingssensoren die<br />

in beveiligingsoplossingen, auto’s en verlichting worden toegepast.<br />

Automation Magazine ging in de markt op zoek naar trends<br />

en tendensen. De trends naar steeds kleinere sensoren en miniaturisering<br />

zet zich duidelijk door en samen met een hoge mate van<br />

intelligentie zien heel wat nieuwe toepassingen het licht. Het ziet<br />

er dan ook naar uit dat de sensoren de hoofdrol in de fabriek van<br />

de toekomst kunnen wegkapen.<br />

We vragen ook speciale aandacht voor het artikel op pagina 11. Een<br />

nieuw lid van Fimop stelt zich voor In Diksmuide, want vlakbij de<br />

IJzertoren staan de immense gebouwen van Vameco-Vandezande.<br />

Luc Van Belle en Eric Vandezande nemen er de redactie op sleeptouw<br />

in de werkplaatsen en magazijnen.<br />

Ook de Duitse firma Hirschvogel Eisenach GmbH, is een staalfirma.<br />

Ze houdt zich vooral bezig met het vormen van staal. De producten<br />

moeten van zeer hoge kwaliteit zijn en uiteraard tijdig worden geleverd.<br />

Dat betekent dat het bedrijf feilloos moet kunnen rekenen op<br />

zijn productieapparaat. Vooral het vervoer van gloeiend hete stukken<br />

van de ene post naar de andere is een gigantische uitdaging.<br />

Hirschvogel Eisenach GmbH koos voor de tandwielkettingen van<br />

Rexroth Pneumatics om haar nieuwe installaties met elkaar te verbinden.<br />

Tot slot keren we terug naar eigen bodem. Dat vernuft, technologie<br />

en techniek meer dan ooit leven in onze regio’s, blijkt uit de technologiebarometer<br />

van Agoria. Zoals elk jaar houdt Agoria de vinger<br />

aan de pols bij de inschrijvingen voor de richtingen met een technologische<br />

oriëntatie aan de hogescholen en universiteiten. Die<br />

barometer geeft nu aan dat het aantal industrieel ingenieurs toeneemt.<br />

Dat is goed nieuws want de komende jaren hebben onze<br />

bedrijven veel technisch geschoold personeel nodig.<br />

Ook in Nederland leeft die zorg en de Nederlandse regering stelde,<br />

samen met het bedrijfsleven en het onderwijs, het zogeheten<br />

Techniekpact op. Techniekbedrijven gaan jaarlijks de opleiding van<br />

1.000 techniekstudenten betalen. Met dit pact willen de ondertekenaars<br />

bereiken dat méér jongeren kiezen voor techniek, leren in<br />

de techniek en dat méér werknemers gaan en blijven werken in de<br />

technieksector.<br />

Een ander opvallend en bijzonder actueel artikel gaat over de opening<br />

van een nieuw assemblagecenter voor motorreductoren (ruim<br />

3.500 m 2 ) in Charleroi. Dankzij dit assemblagecenter kan Siemens<br />

samen met zijn partner ABM een aanzienlijke inkorting van de leveringstermijnen<br />

realiseren voor de levering van deze aandrijfsystemen.<br />

Veel leesplezier.<br />

De redactie.<br />

n<br />

In dit nummer nemen we u ook mee over de grenzen. Een interessant<br />

verhaal vonden we in de Luxemburgse staalindustrie die bekend<br />

staat als een zware bedrijfsomgeving en waar de technische<br />

en kwalitatieve eisen voor machines en installaties hoog zijn. Bij<br />

de aanpassing van een rollenrichtapparaat van staalproducent<br />

ArcelorMittal door een gespecialiseerd ingenieursbureau werden<br />

kegeltandwieloverbrengingen gebruikt. In het artikel op pag. 26<br />

leest u er alles over.<br />

P 4 - 193 - SEPT 2013

TOEPASSING<br />

Rexroth Pneumatics-tandkettingen transporteren onafgewerkte<br />

metalen stukken aan 1200 0 C.<br />

Transport aan zeer hoge temperatuur<br />

De Duitse firma Hirschvogel Eisenach GmbH, leverancier<br />

van vermaarde autoconstructeurs, houdt zich vooral bezig<br />

met het vormen van staal.<br />

De producten moeten van zeer hoge kwaliteit zijn en uiteraard<br />

tijdig worden geleverd.<br />

Dat betekent dat het bedrijf feilloos moet kunnen rekenen<br />

op zijn productieapparaat.<br />

De hoge ritmes en de extreme temperaturen waaraan<br />

het staal wordt gevormd, zetten het productieapparaat<br />

echter zwaar onder druk: vooral het vervoer van withete<br />

stukken van de ene post naar de andere is een gigantische<br />

uitdaging.<br />

Hirschvogel Eisenach GmbH koos voor de tandwielkettingen<br />

van Rexroth Pneumatics om haar nieuwe installaties<br />

met elkaar te verbinden.<br />

Extreme omstandigheden<br />

De matrijspersen zijn ontworpen om te werken in uiterste omstandigheden<br />

en dus bijzonder stevig. Plaattransportbanden zijn<br />

onder extreme hitte onderhevig aan vervormingen, geleidingsproblemen<br />

en snelle slijtage.<br />

Daarom worden de onafgewerkte metalen stukken, die zijn verhit<br />

op 1200°C, vervoerd met de tandkettingen Rexroth Pneumatics.<br />

Die zijn vervaardigd uit een speciaal staal dat tegen dergelijke<br />

temperaturen bestand is en de tandwielen zijn vervaardigd uit onder<br />

vacuüm gehard staal.<br />

Door hun lamellenvorm zetten de transportbanden slechts zeer<br />

weinig uit. De speciale tanden zorgen ervoor dat de vervoerde<br />

stukken niet worden beschadigd.<br />

Minieme slijtage<br />

Onder invloed van de hitte wordt op de metalen stukken een walshuid<br />

gevormd. Tijdens het vervoer kan die zich van de stukken<br />

losmaken en zich afzetten op de schakels van de ketting, die daardoor<br />

voortijdig kunnen verslijten.<br />

Om aan dit probleem te verhelpen, worden de kettingen bij elke<br />

overbrenging op het tandwiel gereinigd door ronde borstels, wat<br />

de veilige werking en de lange levensduur van de ketting garandeert.<br />

Ondanks de hoge overdrachtssnelheid van één meter per<br />

seconde hoeft de ketting niet te worden gesmeerd. Het smeer zou<br />

onder het effect van de warmte immers verbranden en nog meer<br />

onzuiverheden veroorzaken.<br />

De langste ketting in de fabriek van Eisenach meet tien meter, met<br />

een hartafstand van vijf meter. Door deze grote afstand en door<br />

De withete ruwe stukken op de transportband.<br />

het feit dat de stukken vaak dwars op de transportband worden<br />

geplaatst, moet de geleiding van de schakels worden versterkt.<br />

Dit zorgt voor een grote stabiliteit en een langere levensduur aangezien<br />

de geleiders minder snel verslijten. Voor Dennis Reinhardt<br />

van het onderhoudsdepartement van Hirschvogel Eisenach GmbH<br />

is de balans bijzonder positief: “Vroeger moesten we de transportband<br />

om de drie maanden vervangen.<br />

Nu hoeven we slechts om de 12 maanden nieuwe tandkettingen te<br />

voorzien in het kader van het systematische jaarlijks onderhoud<br />

van de installatie. De transportbanden moeten we slechts om de<br />

twee jaar vervangen”.<br />

Source : Drive & Control, The Bosch RexRoth Magazine, 2013<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 5

DOSSIER SENSOREN<br />

Producenten van sensoren en kennisinstellingen zijn intensief<br />

bezig met onderzoek om de ‘range’ van toepassingsmogelijkheden<br />

nog verder te verruimen.<br />

Sensoren: the sky is the limit ?<br />

Productie-automatisering is niet meer denkbaar zonder<br />

sensoren. Vandaag zijn er dan ook types in alle maten en<br />

gewichten beschikbaar. Niet letterlijk weliswaar, want<br />

in dit segment zet de miniaturisering zich eveneens verder<br />

door. In combinatie met een toenemende intelligentie<br />

opent deze trend echter heel wat perspectieven voor nieuwe<br />

toepassingen. Het ziet er dan ook naar uit dat precies<br />

sensoren wel eens de hoofdrol in de fabriek van de toekomst<br />

zoudenkunnen wegkapen.<br />

Sensoren zijn alom tegenwoordig, zowel in het dagelijkse leven<br />

als in fabrieken. Denk maar aan de wijdverspreide bewegingssensoren<br />

die in beveiligingsoplossingen, auto’s en verlichting worden<br />

toegepast. Of metaaldetectoren die zowel in de beveiliging (onder<br />

meer luchthavens) als in pakweg de voedingsindustrie (controle<br />

van verpakkingen) een vaste waarde zijn geworden. Ook bij<br />

de fabricatie van de meest uiteenlopende producten zijn ze onontbeerlijk:<br />

voor het bepalen van de juiste positie, de detectie van<br />

vreemde voorwerpen, een vlotte doorstroming op conveyors en<br />

rollerbanen, een correcte telling van aantallen, controle op volledigheid<br />

van het product (dop, label,...), de reductie van verlies<br />

door slecht of verkeerd geproduceerde items/goederen, de standmelding<br />

van kleppen, de positionering van rolbruggen, overhangbewaking<br />

bij grijp- en graafmachines, belading van vrachtauto’s,<br />

... Er zijn zoveel voorbeelden dat we er zonder twijfel een volledig<br />

magazine mee zouden kunnen vullen.<br />

Einde nog niet in zicht<br />

Het lijkt wel alsof de ‘sky the limit’ is. Producenten en kennisinstellingen<br />

zich onder meer op de in- of at-line meting van (algemene)<br />

kwaliteitsparameters, het op afstand meten van fysische parameters<br />

(omgevings- en kerntemperatuur, luchtdruk en dynamische/<br />

statische druk, vochtigheid,…), looptijdmeting van licht en geluid,<br />

MEMS voor trillinganalyse en inclinatiemeting, bepaling van de<br />

vulhoogte door afstandstandsmeting, controle van sluitingen van<br />

verpakkingen, ... Ook sensorsystemen, zoals RFID, worden verder<br />

ontwikkeld en geperfectioneerd. Een voorbeeld hiervan zijn de<br />

alsmaar kleiner wordende elektronische etiketten. Of de toenemende<br />

leesafstand en mogelijkheden voor data-inhoud die nieuwe<br />

deuren in het logistieke domein openen.<br />

Sleutelrol in fabriek van de toekomst<br />

Daarnaast wordt ook gewerkt aan meer intelligentie en een uitbreiding<br />

van de functionaliteit. Want om op te tornen tegen de<br />

lageloonlanden, zal de Westerse wereld sneller en kostenefficiënter<br />

moeten produceren. Sensoren zijn essentieel om dit te verwezenlijken.<br />

Want precies deze componenten laten toe om de<br />

automatiseringsgraad, flexibiliteit en bedrijfszekerheid van het<br />

productieapparaat te verhogen. Met andere woorden: sensoren<br />

zijn essentiële componenten in de fabriek van morgen. En hoewel<br />

ze al in grote mate worden toegepast, zal hun gebruik in de komende<br />

jaren nog explosief toenemen. Want door een toenemende<br />

intelligentie zullen ze alsmaar complexere taken aankunnen en<br />

dus menselijke handelingen overnemen. Tevens zullen ze een beslissende<br />

rol spelen in het beschikbaar maken van informatie in<br />

een productieomgeving die zichzelf aanstuurt.<br />

Hoe reageert de markt?<br />

Automation Magazine deed een rondvraag bij de belangrijkste<br />

aanbieders om na te gaan wat zij als belangrijkste tendensen zien<br />

en met welke nieuwe producten zij daarop inspelen. Sick is een<br />

leverancier van oplossingen voor automatisering. Volgens Jurgen<br />

Van Stichel, Product Manager Detectie & Meting zijn het intelligenter<br />

worden van de sensoren (onder meer de IO-link) en het toenemende<br />

gebruiksgemak de allerbelangrijkste tendensen. “In de<br />

toekomst zullen deze automatiseringscomponenten ook steeds<br />

meer moeilijke situaties aankunnen. Denk maar aan sensoren die<br />

de taken van de PLC overnemen of types die tijdig aangeven wanneer<br />

een machine zal uitvallen of onderhoud vereist.” Jurgen Van<br />

Stichel stelt tenslotte ook dat de combinatie van meerdere eenvoudige<br />

sensoren meer en meer door één enkel visiesysteem worden<br />

vervangen. “Dit zorgt voor meer flexibiliteit. Bovendien is de<br />

oplossing minder kritisch qua opstelling en trillingen. Tevens kunnen<br />

ze gemakkelijker afwijkingen op niet-vormvaste objecten opvangen.”<br />

Sick speelt al op deze tendenzen in: dit getuigen zijn twee laatste<br />

nieuwigheden. De ‘DeltaPac’ sensor telt onderbrekingsloos alle<br />

soorten van verpakkingen. Door deze informatie tussen aparte<br />

machines uit te wisselen, kan het hele verpakkingsproces worden<br />

t<br />

193 - SEPT 2013 - P 7

DOSSIER SENSOREN<br />

gecontroleerd. Denk maar aan het in gang zetten van downstreamprocessen,<br />

zoals het printen van codes, etikettering, lezen van<br />

barcodes, barcodecontrole. De ‘W27-3 Multipac’ is dan weer een<br />

fotocellensensor voor erg moeilijk te detecteren objecten (bijvoorbeeld<br />

met een blinkend, donker en/of niet-homogeen oppervlak).<br />

X: Leuze Electronic<br />

Informatie om nog efficiënter<br />

te produceren<br />

Bij Pepperl+Fuchs, producent van industriële sensoren en process interfacing,<br />

krijgen we een soortgelijke mening te horen. Luc Bervoets,<br />

Sensor & System Specialist Factory Automation: “Fabrieken zullen<br />

meer ‘gepersonaliseerde’ producten moeten maken. Dit vereist kortere<br />

productieruns en hogere omstelfrequenties. Hiervoor zijn instelbare,<br />

betrouwbare en vooral intelligente sensoren nodig die meer<br />

meten in plaats van detecteren, flexibel zijn en een performante interface<br />

(IO-link en AS-interface) hebben.”<br />

Ook Rob Vrijburg, Managing Director van Leuze Electronic NV<br />

(dochter van de Duitse producent van optische sensoren en systemen),<br />

ziet een toenemende intelligentie als belangrijkste tendens.<br />

“Ontwikkelaars vragen voor de meest uiteenlopende processen<br />

meer informatie om nog efficiënter en goedkoper te kunnen produceren.<br />

Aanvankelijk hadden de meeste sensoren genoeg aan<br />

een aan/uit-status. Maar vandaag moeten ze in staat zijn om meer<br />

statusinformatie te leveren om de processen beter beheersbaar<br />

en aanstuurbaar te maken. Vandaar dat moderne bustechnieken<br />

worden toegepast, zoals Profinet, Profibus of I/O link.”<br />

Onlangs pakte Leuze Electronic met de ‘Line Profile Sensor’ (LPS)<br />

uit: een lijnsensor waarmee een product snel kan worden gemeten<br />

en die toelaat om volumes te bepalen en maatvoering te doen.<br />

Zo kan de sensor in een krat kijken en detecteren wat deze bevat.<br />

Maar de sensor kan ook worden toegepast om een robotarm aan<br />

te sturen om een product op te pakken.<br />

Gepersonaliseerde producten<br />

Pepperl+Fuchs koos ervoor om zijn ultrasone sensoren in de kijker<br />

te plaatsen. “Geautomatiseerde processen in logistiek, productie<br />

en processing vereisen een robuuste en betrouwbare sensoroplossingen<br />

die een brede waaier van toepassingen beslaat,” vertelt<br />

Luc Bervoets. “Ultrasone sensoren bieden hierbij tal van voordelen.<br />

Ze onderscheiden een groot aantal verschillende materialen,<br />

worden niet beïnvloed door problematische oppervlakken en zijn<br />

vrijwel immuun voor omgevingsinvloeden. Ze kunnen voorwerpen<br />

tot op de millimeter nauwkeurig vastleggen, ongeacht hun kleur<br />

of reflecterende eigenschappen. Deze sensoren leveren bij allerlei<br />

soorten materialen, zoals metaal, kunststof, hout en zelfs vloeistoffen,<br />

nauwkeurige resultaten, en dit ongeacht het feit of het oppervlak<br />

transparant, reflecterend, glad of ruw is.”<br />

Doorbraak van IO-Link<br />

En ook Balluff, producent van sensoroplossingen en systemen voor<br />

de industriële automatisering, confirmeert dat ‘meer intelligentie’<br />

de absolute trend in sensoren is. General Manager, Johan Van De<br />

Broeck, vertelt: “Sensoren bieden alsmaar vaker een schat aan informatie.<br />

Deze gegevens op een snelle, eenvoudige, betrouwbare<br />

en bruikbare manier naar het sturingsniveau brengen, kan vandaag<br />

al met IO-Link. Deze technologie die de communicatie tussen de<br />

sensor en sturing bevordert en vereenvoudigt, kent momenteel een<br />

grote doorbraak in de meest uiteenlopende sectoren. Dit pointto-point<br />

open communicatieprotocol is een extensie op de meest<br />

populaire industriële veldbussen en geeft de gebruiker de mogelijkheid<br />

om op een eenvoudige manier alle sensorintelligentie optimaal<br />

te beheren en er de vele voordelen van te benutten, iets wat<br />

voorheen niet mogelijk was. ” Johan Van de Broeck ziet ook nog<br />

een andere trend, namelijk de ver doorgedreven evolutie om sensoren<br />

toe te passen voor de continue traceerbaarheid van producten<br />

en onderdelen in een productie- of assemblageproces, opslag,<br />

handling, ... “Dit leidt tot een verhoogde kwaliteit, een verbeterd<br />

timemanagement en een goed beheersbare productiekost, wat<br />

ontegensprekelijk in een grotere klantentevredenheid resulteert.<br />

Identificatie is in de hedendaagse productie- en transportmethodes<br />

niet meer weg te denken dankzij de verder evoluerende RFIDtechnologie<br />

en de intelligente vision sensoren.”<br />

t<br />

P 8 - 193 - SEPT 2013

DOSSIER SENSOREN<br />

t<br />

Balluff koos om de Micropulse wegopnemer BTL7 redundant als<br />

nieuwe product in de kijker te plaatsen. Het gaat om een robuust,<br />

contactloos en absoluut werkend wegmeetsysteem dat vrij configureerbaar<br />

is. Tot drie onafhankelijke meettrajecten en drie onafhankelijke<br />

elektronica zijn in één staaf compact verpakt. Hierdoor zijn<br />

een redundante signaalopwekking en hoge betrouwbaarheid gegarandeerd.<br />

De ‘BTL7’ is vooral geschikt voor toepassingen waarbij<br />

direct in het drukbereik van bijvoorbeeld hydraulische cilinders aan<br />

een verhoogde veiligheidsbehoefte moet worden voldaan.<br />

Een schat aan informatie<br />

Tenslotte contacteerden we ook ifm electronic, producent van sensoren<br />

en controle-eenheden voor Factory Automation en Process<br />

Control. De meest recente nieuwigheid bij ifm electronic is de OID,<br />

een opto-elektronische sensor die volgens het ‘Time of Flight’<br />

meetprincipe functioneert. Deze technologie biedt de mogelijkheid<br />

om een sensor heel snel (minder dan drie seconden) in functie<br />

van zijn toepassing af te regelen.<br />

Het schakelpunt van de OID is permanent geregeld in reële waarde,<br />

onafhankelijk van de externe invloeden, zoals kleurveranderingen,<br />

matte of blinkende te detecteren objecten, damp ,<br />

onvoorziene weerspiegelingen, ... Deze sensor combineert lange<br />

bereiken, betrouwbare achtergrondonderdrukking en zichtbaar<br />

rood licht in één behuizing. De nieuwste generatie communiceert<br />

naar de buitenwereld via IO-Link.<br />

Marc Everaert, Managing Director: “In de toekomst zullen de<br />

sensoren veel meer informatie geven dan waarvoor ze nu worden<br />

gebruikt.<br />

Bijvoorbeeld: een druksensor geeft nu informatie over de druk,<br />

maar zal eveneens gegevens over de temperatuur van de media,<br />

drukstoten, aanwezigheid van het product of datalogging functies<br />

(historiek van de meting) kunnen leveren. Daarnaast zal nog meer<br />

het accent op een betere communicatie tussen de sensoren en zijn<br />

omgeving worden gelegd, en dit van het laagste tot het hoogste<br />

niveau.”<br />

Auteur: Els Jonckheere n<br />

193 - SEPT 2013 - P 9

P 10 - 193 - SEPT 2013

Vameco-Vandezande: partners<br />

in totaaloplossingen in hydraulica<br />

BEDRIJFSPROFIEL<br />

In Diksmuide, deel Kaaskerke, vlakbij de IJzertoren vinden<br />

we de immense gebouwen van Vameco-Vandezande. Luc<br />

Van Belle en Eric Vandezande zijn de gesprekspartners en<br />

nemen een kijkje in de werkplaatsen en magazijnen. Dit<br />

nieuw lid van FIMOP stelt zich voor.<br />

We kijken onze ogen uit in de productiehal van de ‘vijzels’. Wat hier<br />

‘vijzel’ genoemd wordt is een metalen schroef, ettelijke meters lang,<br />

met een diameter van anderhalve meter tot meer dan drie meter.Wij<br />

konden dit alleen in verband brengen met de open schroefpompen<br />

die men langs de Antwerpse Ring kan zien. Daar dienen ze om het water<br />

van de Ring op te pompen naar hoger gelegen plaatsen. Andersom<br />

kan ook, zegt men ons, het water drijft de schroef aan en aan het boveneinde<br />

kan een generator worden gemonteerd. Het water duwt dus<br />

de schroef rond en vloeit naar beneden. De helling van dergelijke ‘vijzelpomp’<br />

ligt meestal rond de 45 graden. De hoofdactiviteit is dus<br />

waterbehandeling en daar is Vandezande de nummer twee in de wereld.<br />

Een bijkomende activiteit is ‘grid cleaning’: vervuild water vloeit<br />

door een rooster dat vuil tegenhoud en dat vuil moet worden verwijderd.<br />

De firma Vandezande startte in 1933 als monteur van dieselmotoren<br />

op trekkers. De eerste ‘vijzelpomp’ werd in 1958 gemaakt.<br />

Vandezande<br />

De firma Vandezande en de firma Vameco zijn twee verschillende vennootschappen,<br />

maar de personen aan de top zijn dezelfde. Ook in<br />

de werkplaatsen en magazijnen<br />

zijn de twee firma’s fysisch<br />

gescheiden. Voor de<br />

dienst ‘Openbare Werken” van<br />

de Vlaamse Overheid werken<br />

de beide firma’s samen. Slechts<br />

weinige firma’s hebben een vergunning<br />

in Vlaanderen voor die<br />

‘openbare werken’ in hydraulica.<br />

Eén daarvan is Vandezande-<br />

Vameco.<br />

Vameco<br />

De firma Vameco kreeg die<br />

naam in 1985. Ze werd toen de<br />

leverancier van de zusterfirma Luc Van Belle, projectingenieur Vameco<br />

voor de hydraulica en aanverwante<br />

componenten. In 1990 werd de PVBA gewijzigd in BVBA.<br />

Luc Van Belle studeerde aan de KIH-KHBO in Oostende en maakte<br />

in 1990 een eindwerk om het diploma, de graad en de titel van<br />

Industrieel Ingenieur te bekomen.<br />

Vanaf augustus 2005 wordt Luc projectingenieur bij Vameco bvba<br />

en leidt met Koen Cremmery de hydraulica-afdeling. In het begin<br />

worden allerhande merken getest maar na een zekere tijd kan men<br />

op bepaalde merken rekenen en zelfs een vertegenwoordiging ‘afdwingen’.<br />

Vanaf 2009 is Vameco erkend distributeur voor Benelux<br />

van YUKEN, een Japans product dat decennia geleden beschouwd<br />

werd als een kopie van Vickers. YUKEN heeft nu eigen ontwerpen en<br />

ontwikkelingen en een eigen fabricageproces. Naast deze hoofdlijn<br />

zijn er nog vertegenwoordigingen, maar het grootste aandeel gaat<br />

naar de fabricage van zowel normcilinders als cilinders op maat en<br />

‘hydraulische groepen’ normserie of ook op maat. De cilinders zijn<br />

zowel genormaliseerd volgens ISO 6020/2 als wel ISO 6022 en gelaste<br />

en telescoopcilinders behoren ook tot het totaalpakket.<br />

‘Groepenbouw’ is een tweede specialiteit, de foto ervan spreekt<br />

boekdelen. Daarenboven is Vameco één van de echte die nog leidingwerk<br />

aandurven. Kenners weten dat dit meestal geen sinecure<br />

is, en als daarbij nog het inbedrijfstellen van hydraulische<br />

systemen aangeboden wordt, dan doen wij daarvoor ons petje af.<br />

Totaaloplossingen<br />

Vameco is dus een partner voor totaaloplossingen met als key troeven:<br />

engineering afdeling in eigen huis, maatwerk, elektrische besturing en totaalconcepten.<br />

Of kort: systeemintegrator. Als service biedt Vameco: een<br />

eigen interventieploeg, onderhoudscontracten voor hydraulische installaties,<br />

proactief onderhoud, hydraulische vloeistoffen behandeling, het<br />

updaten van hydraulische installaties, maintenance planning. Vameco is,<br />

tot slot, VCA-gecertificeerd.<br />

n<br />

Vameco bvba<br />

Zeepziederijstraat 5<br />

8600 Diksmuide<br />

info@vameco.be<br />

www.vameco.be<br />

Tel: 051/50.01.17<br />

Fax: 051/50.41.17<br />

193 - SEPT 2013 - P 11

P 12 - 193 - SEPT 2013

TOEPASSING<br />

Afsluiters voor inktcartridge-vulmachine<br />

Toen aan Sneyders Machineconstructie werd gevraagd om<br />

een inktcartridge-vulmachine te ontwerpen, te ontwikkelen<br />

en te produceren voor een producent van industriële<br />

printoplossingen, kozen ze voor Asco Numatics om een afsluiter<br />

te ontwikkelen en te leveren voor deze vulmodules.<br />

Deze afsluiters zijn een essentieel onderdeel in het assemblageproces.<br />

Asco Numatics heeft de productie- en engineeringmiddelen<br />

om de ATEX goedgekeurde, zelflozende aseptische<br />

membraanventielen te leveren.<br />

In overleg met het ontwerpteam van de klant, stelden de Asco<br />

Numatics’ application engineers de productspecificaties vast met<br />

betrekking tot de mechanische eigenschappen, afmetingen, aansluitingen,<br />

ingangs- en uitgangsposities en de naleving van de<br />

normen - waaronder ATEX certificering. Het bedrijf maakte een<br />

Solidworx 3D tekening van de op maat ontworpen aseptische afsluiters.<br />

De afsluiters werden in zes weken geleverd.<br />

Asco Numatics leverde ATEX goedgekeurde aseptische ventielen<br />

voor de inktcartridge-vulmachine.<br />

Industriële printers<br />

Het printoplossing bedrijf produceert industriële printers die gebruikt<br />

worden om barcodes, houdbaarheidsdata, enzovoort af te<br />

drukken terwijl de producten bewegen op een lopende band. De<br />

inkt die wordt gebruikt door de printers wordt geleverd in 750ml<br />

cartridges en het bedrijf zocht een machine om de cartridges met<br />

inkt of een reinigingsmiddel te vullen.<br />

Omdat de machine de cartridges met verschillende kleuren inkt<br />

zou vullen, diende deze gemakkelijk te reinigen zijn om vermenging<br />

te voorkomen.<br />

Belangrijk is dat de gekleurde inkten die worden afgegeven, niet<br />

worden vermengd en daarnaast werden aseptische kleppen gekozen<br />

omdat ze zelflozend zijn. Dit is essentieel, want zonder deze<br />

zelfledigende functie zou een bezinksel van inkt achterblijven in<br />

de afsluiters. Dit residu is moeilijk te verwijderen en zou diepgaande<br />

reiniging vereisen om ervoor te zorgen dat de resterende inkt<br />

volledig wordt verwijderd.<br />

Speciale flenzen<br />

De ATEX goedgekeurde afsluiters waren een voorwaarde, omdat<br />

de inkt die wordt afgegeven ontvlambaar is. Daarnaast diende de<br />

afsluiters met speciale flenzen geleverd te worden om de compatibiliteit<br />

met andere verbindingsflenzen op de machine te garanderen.<br />

Hierdoor verdween de behoefte aan het gebruik van aparte<br />

adapters voor de afsluiters, die alleen maar zouden hebben bijgedragen<br />

aan extra kosten en engineeringtijd van het project.<br />

Sneyders Machineconstructie, een onderdeel van Seamco, is een<br />

toonaangevende leverancier van vul- en verpakkingsmachines.<br />

Het bedrijf is gespecialiseerd in de productie van lineaire vulmachines<br />

die geschikt zijn voor een breed scala aan toepassingen,<br />

waaronder het bottelen van oliën, zepen, detergenten, lichaamsverzorgings-<br />

en chemische producten.<br />

Sneyder selecteerde Emerson’s Micro Motion flowmeters gebaseerd<br />

op de Coriolis technologie voor accurate massaflowmeting.<br />

Sneyders oplossing voor de inktcartridge vulapplicatie was een<br />

machine gebaseerd op zowel op maat gemaakte modules als standaard<br />

componenten. De vultoepassing vereist zeer nauwkeurige<br />

en consistente resultaten met snelle vulsnelheden. Sneyders selecteerde<br />

Emerson’s Micro Motion sanitaire flowmeters gebaseerd<br />

op Coriolis-technologie voor de massa flowmeting. Twee uitwisselbare<br />

modules zorgen ervoor dat één module in gebruik is, terwijl<br />

de andere wordt gereinigd. Een Programmable Logic Controller<br />

(PLC) zorgt voor de aansturing van de machine.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 13

P 14 - 193 - SEPT 2013

ACTUALITEIT<br />

De toenemende nood aan mobiliteit leidt tot een sterke toename<br />

van het stedelijk verkeer. Dit leidt in onze grote steden tot<br />

een toenemende vraag naar innovatieve alternatieven voor<br />

het openbaar vervoer. Met elektrische aandrijfsystemen worden<br />

bussen en andere commerciële voertuigen in onze steden<br />

milieuvriendelijker en verbruiken ze minder energie. Met zijn<br />

ELFA modulaire hybride aandrijfsysteem beschikt Siemens<br />

over een oplossing die aan deze vereiste kan voldoen.<br />

Hybride aandrijfsysteem voor bussen<br />

Siemens Drive Technologies levert een hybride aandrijfsysteem<br />

voor het innovatieve Mettis-transportproject, dat het probleem<br />

van de verkeersopstoppingen aanpakt in het centrum van Metz,<br />

een stad in het oosten van Frankrijk. Van Hool, een onafhankelijke<br />

fabrikant van bussen, autocars en industriële voertuigen,<br />

integreert in 27 bussen de aandrijfmotoren, generatoren, vermogenselektronica<br />

en stuursoftware van Siemens.<br />

Een dieselgeneratorset voedt de elektromotoren van de uitstootarme,<br />

brandstofefficiënte diesel-hybride voertuigen, terwijl een batterijsysteem<br />

de overtollige energie opslaat. Een permanent bekrachtigde aandrijfmotor<br />

verzekert ook een betrouwbare werking met gering onderhoud. De<br />

tandwielloze motorinstallatie vermindert lawaai en trillingen, wat dan<br />

weer bijdraagt tot het algemene comfort voor de reizigers.<br />

Redundant batterijsysteem<br />

Een generator die verbonden is met een dieselmotor levert elektriciteit<br />

aan de elektromotoren. De remenergie wordt door de aandrijfmotor<br />

gerecupereerd en naar het batterijsysteem gevoerd. Voordien<br />

werden in hybride aandrijfsystemen slechts één batterij gebruikt. Voor<br />

dit project werd het batterijsysteem redundant uitgevoerd waardoor<br />

de levensduur van de individuele batterijen wordt verlengd; elke batterij<br />

moet minder vermogen leveren. Het batterijsysteem werd speciaal<br />

voor deze toepassing ontwikkeld en is perfect afgestemd op de<br />

start- en remcycli van bussen in het openbaar vervoer – het kan snel<br />

grote hoeveelheden energie opslaan en net zo snel weer afleveren.<br />

Weinig onderhoud<br />

Siemens voorziet de voertuigen van betrouwbare, permanent bekrachtigde<br />

motoren die weinig onderhoud vergen. De aandrijfmotoren kunnen<br />

rechtstreeks op de assen worden geïnstalleerd en vergen geen transmissie-eenheid.<br />

Dit vermindert lawaai en trillingen waardoor het algemene<br />

comfort van de reizigers wordt verhoogd.<br />

Speciale busbanen<br />

De dubbel gelede bussen zijn 24 meter lang en 3,3 meter hoog. Ze rijden<br />

door de stad in speciale busbanen, gescheiden van de rest van het<br />

verkeer. Hun brandstofverbruik is vergelijkbaar met dat van klassieke<br />

dieselbussen van 12 meter lang, maar ze kunnen bijna twee keer zoveel<br />

reizigers vervoeren. Tegelijk vermindert de diesel-hybride aandrijving ook<br />

de voor het milieu schadelijke uitstoot en worden het brandstofverbruik<br />

en de CO2-uitstoot significant verminderd tot de laagste uitstootniveaus<br />

in dit marktsegment.<br />

25.000 reizigers<br />

Het project met alternatieve transportmiddelen zal tegen eind 2013<br />

van start gaan op twee routes met een totale lengte van 23 kilometer.<br />

Het stadsbestuur van Metz verwacht dat er in eerste instantie dagelijks<br />

25.000 reizigers zullen worden vervoerd. Later zullen naar verwachting<br />

tot 36.000 reizigers het nieuwe transportsysteem gebruiken, als aantrekkelijk<br />

alternatief voor de klassieke stadsbussen, trams en privéwagens.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 15

TOEPASSING<br />

PPS-demping beperkt slijtage<br />

en onderhoud<br />

Het is een lange weg te gaan voordat uit een boom een plank<br />

ontstaat. In het fabricageproces mag zo weinig mogelijk van<br />

de waardevolle grondstof verloren gaan. Dit is een taak voor<br />

de nieuwe high-speed plankensnijder van de Zweedse machinebouwer<br />

Söderhamn Eriksson. DSBC-normcilinders met PPS<br />

(Pneumatic Cushioning Adjustable)-demping geven zachtheid<br />

en een lange levensduur. Op de planken, klaar, start!<br />

Zweden is met meer dan 50 procent bos bedekt en daarmee het<br />

Europese land met het hoogste percentage bos. Geen wonder dat<br />

de houtverwerkende industrie hier een hoge positie bekleedt.<br />

De Zweedse machinebouwer Söderhamn Eriksson heeft zich gewijd<br />

aan deze hele industrietak en maakt machines voor de zagerij-industrie,<br />

zoals plankensnijsystemen.<br />

Bij het trimmen worden de afgeronde buitenkanten, die door de<br />

afronding van de boomstam ontstaan, door zagen verwijderd. Het<br />

is belangrijk om slechts zoveel als nodig schors en bast te verwijderen<br />

en tegelijk zo weinig mogelijk afval te produceren.<br />

Twaalf keer sneller<br />

De high-performance plankensnijder van Söderhamn Eriksson beweegt<br />

planken met een snelheid tot 450 meter per minuut en bereikt<br />

zo 75 planken per minuut.<br />

Acht beweegbare armen zorgen voor het snelle transport van de<br />

planken. Ze transporteren de planken, stoppen ze voor het bewerken<br />

en werpen ze ten slotte uit.<br />

Snelheid is goed, maar dit betekent ook een hogere belasting voor<br />

alle bewegende machinedelen. De slijtage kan verhogen en kortere<br />

onderhoudsintervallen kunnen het aantal machinestilstandtijden<br />

opdrijven.<br />

Opdat het niet zo ver zou komen in de nieuwe machine, vertrouwt<br />

het Zweedse bedrijf op DSBC-normcilinders van Festo met PPSdemping.<br />

De applicatie bepaalt de grootte: de normcilinders DSBC passen<br />

zich dankzij verschillende maten aan de meest uiteenlopende<br />

eisen.<br />

Ontziet mens en machine<br />

In de stoffige omgeving werken in totaal 30 normcilinders van het<br />

type DSBC. Hun grootste voordeel: dankzij PPS-demping moeten<br />

ze niet worden aangepast. Een moeizame en tijdrovende synchronisatie<br />

per instelschroef valt weg.<br />

Zo worden alle cilinders van de machine precies hetzelfde ingesteld.<br />

Bovendien reduceert de zelfinstellende pneumatische<br />

demping de trillingen, mens en machine worden ontzien en de levensduur<br />

van de installatie neemt toe.<br />

Productie versnelt<br />

Ulf Bodare, Managing Director bij Söderhamn Eriksson Catech AB,<br />

is meer dan tevreden met de keuze van DSBC-normcilinders van<br />

Festo: “De PPS-demping versnelt onze productie omdat ze zichzelf<br />

altijd exact instelt.<br />

Het bespaart onze klanten tijd omdat het achteraf aanpassen van<br />

vele cilinders niet meer nodig is. “Voor langdurig gebruik in de<br />

houtverwerkende industrie hebben de normcilinders DSBC een<br />

uitgebreide afdichtingsmodule.<br />

Dichtingen en schrapers, ontworpen voor verschillende behoeften,<br />

beschermen zelfs tegen hardnekkig vuil. Niet in het minst<br />

overtuigt de DSBC-normcilinder door zijn gewichtgeoptimaliseerde<br />

ontwerp op beweegbare delen.<br />

Klanten van Söderhamn Eriksson kunnen zich dus zelfs bij hoge<br />

snelheden concentreren op hun kerncompetenties en hoeven zich<br />

over de functionaliteit van de pneumatiek geen zorgen te maken.<br />

n<br />

Snel en zonder aanpassing: de zelfinstellende PPS-demping aan<br />

de normcilinders DSBC brengt de armen van de plankenstopper<br />

altijd in de juiste positie.<br />

193 - SEPT 2013 - P 17

ACTUALITEIT<br />

Besturing met veiligheidsfuncties<br />

Elektronicafabrikant E.D.&A. heeft een nieuwe besturing<br />

met veiligheidsfuncties voor één van zijn klanten ontwikkeld.<br />

Naast de besturing met motorcontroller heeft<br />

E.D.&A. ook de user interface ontwikkeld. De komende jaren<br />

zal E.D.&A. deze besturingen ook zelf produceren, assembleren<br />

en testen.<br />

De klant is niet over één nacht ijs gegaan. Na een strenge selectieronde<br />

en na verschillende uitgebreide audits heeft deze apparatenbouwer<br />

voor E.D.&A. gekozen. In hun eindverslag stond te<br />

lezen dat de ontwikkelings-, productie- en testafdeling bij E.D.&A.<br />

op “World Class” niveau presteren.<br />

Normen voor hard- en software<br />

Vanuit kostenaspect worden meer en meer functies geïntegreerd<br />

in de besturing. Dit zijn niet enkel functionele zaken die de werking<br />

van de machine bepalen. Ook veiligheidsfuncties die moeten<br />

voorkomen dat een machine een gevaar oplevert voor zijn omgeving<br />

of de operator worden mee geïntegreerd in de besturing.<br />

Bijgevolg zijn er geen externe componenten meer nodig om deze<br />

functies te garanderen.<br />

Besturingen met geïntegreerde veiligheidsfuncties<br />

Het integreren van veiligheidsfuncties in een besturing is onder-<br />

worpen aan een strenge reglementering met specifieke eisen per<br />

toepassing. Voor deze case moet de besturing ondermeer voldoen<br />

aan de IEC 60335-1 en IEC 60730-1. Deze normering schrijft voor<br />

dat een besturing “1-fout veilig” moet zijn. Dit betekent dat als<br />

er één elektronisch onderdeel defect gaat, er toch geen onveilige<br />

situatie mag optreden. Als onderdeel van de risicoanalyse werd<br />

voor de hardware een FMEA (Failure Mode and Effects Analysis)<br />

op componentniveau gemaakt.<br />

n<br />

SMC vacuümoplossing<br />

SMC heeft een oplossing gevonden voor een klant in de<br />

textielindustrie, dankzij een flowversterker. Deze is klein<br />

van formaat, maar levert grote voordelen omdat hij het<br />

energieverbruik reduceert met 20 procent.<br />

De ZH20-X185 flowversterker uit het Energy Saving en Vacuümassortiment<br />

maakt gebruik van persluchttechnologie voor het<br />

afzuigen en blazen en heeft zich bewezen als een effectief en kostenefficiënt<br />

alternatief voor traditionele blaas- en zuigtoepassingen..<br />

Verwijdering of afzuiging van kleine<br />

deeltjes of gassen<br />

In processen waarbij verwijdering of afzuiging van kleine deel-<br />

tjes of gassen nodig is, is de ZH20-X185 ideaal. Hij wordt gecertificeerd<br />

als de beste in zijn soort en het perfecte alternatief voor<br />

traditionele afzuigtoepassingen.<br />

In dit voorbeeld had een klant van SMC een oplossing nodig om<br />

stofresten af te zuigen die vrijkomen tijdens het gebruik van een<br />

ultrasone snijmachine.<br />

De bestaande afzuiging gebruikte niet alleen 3,75 kW aan elektriciteit,<br />

maar was ook een buitensporige en luidruchtige oplossing,<br />

die bovendien veel onderhoud vereiste omdat er veel bewegende<br />

delen in zaten. De specialisten van SMC zagen al snel de voordelen<br />

die een flowversterker kon bieden voor de klant, omdat de stof<br />

op een efficiëntere manier opgezogen kon worden.<br />

Energy Saving programma<br />

Door gebruik te maken van SMC’s Energy Saving programma,<br />

werd er berekend dat het energieverbruik van de flowversterker<br />

voor de afzuigtoepassing slechts 0,75 kW was. Hierdoor vielen de<br />

energiekosten een vijfde deel lager uit.<br />

Daarbij kwam bovendien ook dat SMC’s flowversterker aan nog<br />

meer eisen van de klant voldeed. De ZH20-X185 is een klein<br />

apparaat (zo groot als een nozzle), extreem stil en - belangrijker<br />

nog – vrijwel onderhoudsvrij omdat hij geen bewegende onderdelen<br />

heeft.<br />

Omdat hij door lucht aangedreven wordt, is hij bovendien een stuk<br />

veiliger te gebruiken. Omdat er geen elektriciteit aan te pas komt,<br />

wordt explosiegevaar vermeden.<br />

n<br />

P 18 - 193 - SEPT 2013

TOEPASSING<br />

Industriële gasveer voor veiligere<br />

mobiele vouwkranen<br />

Constructeurs verbinden met industriële gasveren meestal<br />

machine-elementen die het openen en sluiten van deuren,<br />

kappen, deksels of luiken ondersteunen en van de<br />

gebruiker een gedeelte van de operationele krachten<br />

overnemen. In dit toepassingsgeval verlangt het bewegen<br />

van een metalen pen weliswaar niet veel kracht, maar<br />

het helpt tonnen zware massa’s in geval van nood veilig<br />

af te remmen.<br />

De toepassing van gasveren bij mobiele vouwkranen bewijzen dit<br />

op indrukwekkende wijze. Industriële gasveren voor de noodstop<br />

en in de parkeerpositie van kranen belangrijk. Vanwege de pure<br />

afmetingen van de individuele kraanopdrachten en omdat continu<br />

hoge eisen aan stevigheid en veiligheid worden gesteld, heerst tijdens<br />

de productie grote zorgvuldigheid. Maar hoe goed een mobiele<br />

kraan ook is ontworpen, een uit te sluiten restrisico ligt in de<br />

bedieningen van de bewegende kraandelen.<br />

Kabels<br />

Bijzondere aandacht verdienen de kabels, die hiervoor als middel<br />

dienen. Want onder de enorme belastingen dreigt op de lange<br />

duur een kabelbreuk. De daarbij behorende stroomuitval zou<br />

in schuine stand tot een ongecontroleerde beweging van de kat<br />

leiden. De hoge massa’s zouden weer, eenmaal in beweging gebracht,<br />

tot immense schades kunnen leiden. Dit verhinderen was<br />

Twee industriële gasveren van het type GS-19-50-AA-350N zorgen<br />

in de constructie voor tegendruk.<br />

en is de taak van industriële gasveren. Door katrollen voorgespannen,<br />

schuiven deze in geval van nood uit, drukken een borgpen<br />

uit, die dan in de steunbalkconstructie van de boom inhaakt en<br />

daarmee de kat samen met het gewicht in korte tijd stopt. Naast<br />

de noodstopfunctie spelen gasveren bovendien een belangrijke<br />

rol bij de positionering van de kraandelen in geparkeerde toestand:<br />

Ze zorgen dan voor een veilige houvast van de dankzij de<br />

gasveren geborgde delen.<br />

n<br />

NIeuwe elektrische aandrijflijn<br />

van Flanders’ Drive<br />

Het Vlaams onderzoekscentrum voor de voertuigindustrie,<br />

Flanders’ DRIVE, werkte de voorbije drie jaar samen met<br />

twaalf Vlaamse partnerbedrijven aan het project ‘Electric<br />

Powertrain’.<br />

Het consortium heeft een aandrijflijn voor de volgende generatie<br />

elektrische voertuigen ontworpen, ontwikkeld en gevalideerd in<br />

een Range Rover Evoque.<br />

De focus van het onderzoek lag op de realisatie van een energiezuinige<br />

elektrische aandrijving met individueel aangedreven wielen,<br />

met het oog op een optimale voertuigcontrole en rijcomfort.<br />

Twaalf bedrijven in het consortium<br />

De leden van het consortium zijn: Arteco, CTS, DANA, EIA<br />

Electronics, Imec, Inverto, LMS, NXP, Punch Powertrain, Triphase,<br />

Umicore en Voxdale. Jaguar Land Rover zorgde voor inhoudelijke<br />

ondersteuning.<br />

Het project werd financieel ondersteund door de Vlaamse overheid.<br />

Voor dit project was een totaal budget van meer dan 3,5 miljoen<br />

euro voorzien. Het consortium heeft van de Vlaamse overheid<br />

via IWT een subsidie van 2,8 miljoen euro ontvangen.<br />

Aandrijflijn met innovatief<br />

batterijpakket<br />

“We opteerden in dit onderzoeksproject voor in Vlaanderen ontwikkelde<br />

geschakelde reluctantiemotoren. Deze zijn robuust en<br />

veilig, bevatten geen dure magneten en lenen zich uitstekend voor<br />

het remmen op de motor en het gebruiken van de energie die hierbij<br />

vrijkomt”, zegt Renilde Craps, directeur Flanders’ DRIVE.<br />

De aandrijflijn omvat naar verluidt ook een innovatief batterijpakket<br />

waarmee kennis kan verworven worden over regeneratief<br />

remmen. “De ontwikkelde technologie zal toepasbaar voor alle<br />

configuraties van hybride en elektrische voertuigen”,aldus Craps.<br />

De verschillende componenten en systemen zijn in een compacte<br />

aandrijfeenheid als voorwielaandrijving geïntegreerd en gevalideerd<br />

in een Range Rover Evoque.<br />

In het onderzoekscentrum van Flanders’ DRIVE is vooral gewerkt<br />

aan het thermisch- en energiebeheer van de aandrijflijn. Het rijgedrag<br />

van het voertuig werd onderzocht op de testbanen van<br />

Lommel Proving Ground.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 19

ACTUALITEIT<br />

Siemens en ABM lanceren nieuw assemblagecenter voor<br />

Simogear-motorreductoren in Charleroi.<br />

Nieuw assemblagecenter van Siemens<br />

verzekert korte leveringstermijnen<br />

De Simogear-productreeks staat garant voor geavanceerde technologie.<br />

De motorreductoren zijn compatibel met de door de<br />

markt vereiste afmetingen.<br />

Het nieuwe assemblagecenter geeft een duwtje in de rug van de<br />

Waalse economie en de regio rond Charleroi in het bijzonder.<br />

Sinds begin juni staat ABM in België in voor de assemblage<br />

en distributie van de reeks Simogear-motorreductoren<br />

vanuit het nieuwe assemblagecenter in Fleurus, nabij<br />

Charleroi. Dankzij dit assemblagecenter kan Siemens samen<br />

met zijn partner ABM een aanzienlijke inkorting van<br />

de leveringstermijnen realiseren, evenals een verhoging<br />

van de capaciteit, de productiviteit en de flexibiliteit voor<br />

de levering van deze hoogperformante aandrijfsystemen.<br />

Sinds 10 juni jongstleden wordt de Simogear-reeks van voor de<br />

Belgische markt door het Siemens-partnerbedrijf ABM (Atelier<br />

Belge de la Manutention) geassembleerd. Hun nieuwe Siemens<br />

Assembly Center in het Waalse Fleurus kreeg een officiële<br />

Siemens-certificering. ABM is tevens actief op het vlak van herstelling<br />

en onderhoud van mechanische aandrijfsystemen.<br />

Voor alle sectoren en toepassingen<br />

Hoewel ABM motorreductoren voor verschillende industrietakken<br />

verdeelt, legt het Simogear Assembly Center zich hoofdzakelijk toe<br />

op oplossingen voor aandrijvingen in de chemische, farmaceutische<br />

en voedingsindustrie, en de logistieke en waterbehandelingsector.<br />

Producenten van transportbanden, cementfabrieken, metaalconstructiebedrijven<br />

en de glasindustrie behoren eveneens tot hun klantenbestand.<br />

“De Simogear-motorreductoren zijn geschikt voor alle<br />

toepassingen”, aldus Jean-Pierre Feltrin, afgevaardigd bestuurder<br />

van ABM. Behalve wormwieloverbrengingen en tandwieloverbrengingen<br />

met parallelle as, conische en coaxiale systemen, assembleert<br />

ABM ook lantaarndrijfwerken van type K4 voor de montage van IECmotoren.<br />

Ook de assemblage van Siemens Simotics GP-motoren voor<br />

een reeks van motorreductoren gebeurt in Fleurus. In totaal beslaat<br />

het nieuwe gebouw een oppervlakte van 3.727 m2, waarvan 256 m2<br />

voorbehouden aan de nieuwe Simogear-reeks. Dankzij een investering<br />

van in totaal bijna een miljoen euro, verdubbelt ABM zijn assemblagecapaciteit<br />

voor industriële systemen. De productieruimte werd<br />

met 10 % uitgebreid en het is nu ook mogelijk meer in de hoogte te<br />

werken. Uitgerust met opslagrekken die tot zes meter hoog kunnen<br />

reiken, is het magazijn ook voorzien op langetermijngroei.<br />

Korte leveringstermijnen<br />

Dankzij de opening van het assemblagecenter kan Siemens de snelle<br />

montage van zijn Simogear-motorreductoren verzekeren en bijgevolg<br />

zeer korte leveringstermijnen realiseren. “Zowel voor onze klanten in<br />

de mechanische constructie als in de industrie, betekent de indienststelling<br />

van dit nieuwe gespecialiseerde assemblagecenter een enorme<br />

tijdswinst”, zo verduidelijkt Jean-Pierre Feltrin . “Dankzij onze 20<br />

jaar ervaring in de verkoop en herstelling van Siemens-koppelingen,<br />

geavanceerde montagetechnieken en moderne en gecertificeerde<br />

installaties kunnen we voortaan op zeer korte termijnen zeer hoge<br />

kwaliteit leveren.” De standaard leveringstermijn bedraagt nu zeven<br />

dagen, een grote meerwaarde voor onze klanten.<br />

Langetermijnstrategie<br />

Het nieuwe assemblagecenter geeft een duwtje in de rug van de<br />

Waalse economie en de regio rond Charleroi in het bijzonder. Volledig<br />

in de lijn van de algemene bedrijfsstrategie voor het creëren van duurzame<br />

meerwaarde op basis van technische uitmuntendheid zorgen<br />

Siemens en ABM voor de permanente opleiding, d.m.v. cursussen en<br />

trainingen, van het in Fleurus tewerkgestelde personeel. Dankzij het<br />

Belgische assemblagecenter verlaagt de onderneming tevens haar<br />

CO2-uitstoot, omdat er niet langer geassembleerde onderdelen ingevoerd<br />

moeten worden. Bovendien is de samenwerking tussen Siemens<br />

en ABM zeer duurzaam. Deze gaat al terug tot in de jaren 1990. In 2010<br />

ondertekenden de twee partners een overeenkomst waardoor ABM<br />

het exclusieve verdeelrecht in Wallonië kreeg voor de reeks Motoxmotorreductoren<br />

van Siemens. Hiernaast is ABM sinds 2011 ook een<br />

gecertificeerd revisiecenter voor Motox-motorreductoren. Met het<br />

nieuwe Simogear Assembly Center geeft Siemens ook blijk van zijn<br />

vertrouwen in een vruchtbare en duurzame samenwerking, gericht op<br />

hoogkwalitatieve en technisch geavanceerde producten en een uitstekende<br />

dienstverlening door specialisten.<br />

n<br />

P 20 - 193 - SEPT 2013

REPORTAGE<br />

Een wereldwijd netwerk van bedrijven, een reeks van hoge<br />

kwaliteit producten en een solide familie-georiënteerde organisatie<br />

vormen het succes van Endress+Hauser: 60 jaar na<br />

de oprichting breidt Endress+Hauser nog steeds uit.<br />

Endress+Hauser BeLux viert 50-jarig<br />

bestaan + 60 jaar van de groep<br />

Endress+Hauser, de specialist in meetinstrumenten en<br />

automatisering voor de procesindustrie viert haar 60-jarig<br />

bestaan van de groep en 50e verjaardag van het kantoor<br />

Endress+Hauser België/Luxemburg. Het familiebedrijf<br />

verwelkomde de 10.000ste medewerker en in het afgelopen<br />

jaar alleen al werden meer dan 500 banen gecreëerd<br />

over de hele wereld.<br />

‘Eerst dienen, dan verdienen’ was één van de motto’s van oprichter<br />

Georg H Endress (1924-2008), wiens principe het was om altijd<br />

te voldoen aan de behoeften en vragen van de klanten en dit<br />

geldt nog tot op de dag van vandaag!<br />

Hoofdkantoor in Zwitserland<br />

Het hoofdkantoor is gevestigd in Reinach (Basel) te Zwitserland.<br />

Het onafhankelijke familiebedrijf is wereldleider in meet- en regeltechniek,<br />

met producten die staan voor precisie en betrouwbaarheid.<br />

Stevig verankerd zijn ook de fundamentele beginselen van<br />

de Endress+Hauser groep: een bedrijfscultuur gebaseerd op vertrouwen<br />

en gevoel voor verantwoordelijkheid. Dit geeft een solide<br />

basis voor duurzame groei en technologische innovatie. Deze<br />

‘Spirit van Endress+Hauser’ maakt waarden zoals bescheidenheid,<br />

loyaliteit, betrokkenheid en eerlijkheid de speerpunten voor<br />

de onderneming.<br />

Gedreven door de markt<br />

De laatste 60 jaar is er veel veranderd in positieve zin:<br />

Endress+Hauser werd een full-range leverancier. Dit betekent dat<br />

Endress+Hauser haar klanten gedurende de hele uitvoering van<br />

hun processen de ondersteuning biedt om de productieprocessen<br />

betrouwbaar, efficiënt en milieuvriendelijk te laten verlopen.<br />

“Onze kracht is dat we volledig worden gedreven door de markt”,<br />

zegt CEO Klaus Endress. “We leren van onze klanten en streven<br />

ernaar om duurzame en uitstekende voordelen en waarden voor<br />

hen te creëren.”<br />

Endress+Hauser, de specialist in meetinstrumenten en automatisering<br />

voor de procesindustrie, viert haar 60-jarig bestaan van de<br />

groep.<br />

40 verkoopkantoren Met meer dan 40 eigen verkoopkantoren en<br />

70 onafhankelijke vertegenwoordigers over de hele wereld worden<br />

er, door Endress+Hauser, producten, diensten en oplossingen<br />

geleverd. In 12 landen zijn er productielocaties betrokken bij<br />

de productie en ontwikkelingen van nieuwe producten. Door deze<br />

wereldwijde aanwezigheid in de verschillende regio’s en industrieën<br />

kan het bedrijf snel en flexibel reageren.<br />

De viering van haar 60-jarig bestaan van de groep Endress+Hauser<br />

valt samen met nog een opmerkelijke mijlpaal, namelijk 50-jarig<br />

bestaan van het verkoop- en service kantoor Endress+Hauser<br />

BeLux.<br />

Vooruitzicht<br />

Ondanks een sterke Zwitserse franc en een haperende economie<br />

in Europa, heeft de Endress+Hauser groep een omzet gehaald in<br />

2012 van 1,7 miljard euro. “Wij vertrouwen op onze kracht en kijken<br />

met vertrouwen naar de toekomst, maar we moeten alert blijven’’<br />

zegt CEO Klaus Endress. “ Met gerichte acquisities in de biotechnologie,<br />

gasanalyse en energiebeheer, heeft Endress+Hauser haar<br />

productportfolio verstevigd.<br />

n<br />

Met diepe droefheid hebben we gelezen dat collega Hubert Lahaut, hoofdredacteur Maintenance, overleden is. Wij kenden hem<br />

niet zó goed, maar weten dat het een erudiet, integer en aimabel persoon was.<br />

René Decleer, hoofdredacteur Automation Magazine//Hydropneuma.<br />

193 - SEPT 2013 - P 21

P 22 - 193 - SEPT 2013

TOEPASSING<br />

Olievrije en energie-efficiënte perslucht<br />

Op zoek naar een manier om olievrije perslucht kostenen<br />

energie- efficiënt te produceren, kwamen de managers<br />

van Valuepak uit bij de Bluekat-serie van Boge. Deze produceren<br />

met een olie gesmeerde compressor klasse 0, gecertificeerd<br />

door de TÜV.<br />

Valuepak<br />

Valuepak produceert kartonnen drinkbekers voor de premium<br />

‘take-away’ markt. Zij stellen om die reden hoge eisen aan het<br />

productieproces. Michael Olsacher, een van de twee gedelegeerd<br />

bestuurders. “Voor ons is olievrije perslucht nodig daar het eindproduct<br />

in contact kan komen met de perslucht, wij opereren in<br />

een uiterst competitieve omgeving en kosten overwegingen spelen<br />

een belangrijke rol ook bij de productie van olievrije perslucht”.<br />

Olievrije perslucht produceren<br />

Als het gaat om de productie van olievrije perslucht zijn er meerdere<br />

mogelijkheden. Deze mogelijkheden werken zonder olie,<br />

maar comprimeren eveneens de hoeveelheid olie-/koolwaterstoffen<br />

die in de aanzuiglucht aanwezig zijn.<br />

Na uitvoerig overleg en afweging van alle pro’s en contra’s heeft<br />

Valuepak GmbH besloten voor een derde, geheel nieuwe, manier<br />

om olievrije perslucht te produceren: met de frequentiegeregelde<br />

compressor Boge Bluekat SLF 40 met ingebouwde warmteterugwinning<br />

Duotherm.<br />

Basis van de Bluekat compressoren zijn de zeer efficiënte oliegeïnjecteerde<br />

schroefcompressoren van de S-3 serie - met<br />

conventionele olie-injectie. De innovatieve highlight: in de compressorbehuizing<br />

is een converter geïntegreerd, waarin de olie<br />

in de lucht tot koolstofdioxide en water worden geoxideerd. Een<br />

uitstekend resultaat wordt verkregen ongeacht de kwaliteit van<br />

Door bewaking van de procestemperatuur in de katalysator, min<br />

– max, wordt de kwaliteit van de perslucht en de veiligheid continu<br />

bewaakt.<br />

de inlaatlucht: zelfs oliehoudende inlaatlucht (uit bvb. industriële<br />

omgeving) wordt betrouwbaar olievrij. De verkregen perslucht is<br />

gelijkwaardig aan ISO klasse 0 - officieel bevestigd door TÜV.<br />

Bijkomend voordeel; het condensaat achter de compressor is zonder<br />

behandeling loosbaar.<br />

Katalysatortechnologie<br />

Door bewaking van de procestemperatuur in de katalysator (zie<br />

foto), min–max, wordt de kwaliteit van de perslucht en de veiligheid<br />

continu bewaakt. De hete perslucht van de compressor wordt<br />

op een efficëntie manier in de convertor ingebracht.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 23

Luchtbediende slede<br />

SMC, de belangrijkste leverancier<br />

van pneumatische oplossingen<br />

ter wereld en de<br />

oorspronkelijke uitvinder van<br />

sledes, heeft een nieuwe generatie<br />

luchtbediende sledes<br />

gelanceerd die inspeelt op de<br />

huidige eisen van de markt.<br />

De nieuwe MXQ-Z serie bestaat uit vier uitvoeringen in één geleider – met<br />

poorten aan twee zijden, met een kleinere boring maar robuuster, met de<br />

poorten aan één zijde en met een gelijke hoogte als bestaande serie – en<br />

biedt klanten zo een grotere veelzijdigheid. De MXQ-Z is ook 44% lichter<br />

en 23 lager dankzij de dunnere slede. Die is gemaakt van een speciaal,<br />

buitengewoon sterk roestvrij staal, waardoor de stijfheid niet wordt beïnvloed.<br />

Daarnaast voorkomen het compacte ontwerp en het lage zwaartepunt<br />

onnodige bewegingen van de geleidingseenheid en elimineren ze<br />

knikken, vervormingen en trillingen. De dubbele drijfstangconstructie levert<br />

aanzienlijk betere, algemene prestaties en hogere duw- en trekkrachten.<br />

Dankzij het compacte, symmetrische ontwerp is de slede bijzonder<br />

geschikt voor toepassingen in krappe ruimtes.<br />

De werkstukken en machines worden beschermd tegen schade dankzij de<br />

slaginstellingen die de schok van de slede absorberen: een metalen stop<br />

met rubber rand, een schokdemper en een rubberen stop. Zo beperkt de<br />

rubberen stop de impact met 50 % en garandeert de metalen stop met<br />

rubberen rand een versnelde cyclustijd (tot 300 mm/s).<br />

n<br />

P 24 - 193 - SEPT 2013

ACTUALITEIT<br />

Aandrijvingen voor de bagagebehandeling<br />

NORD DRIVESYSTEMS ontwikkelt klantspecifieke onderhoudsarme<br />

aandrijfoplossingen voor handlingsystemen.<br />

De internationale producent heeft al talrijke luchthavens<br />

over de hele wereld voorzien van haar aandrijvingen.<br />

Hamburg, London, Johannesburg en Taipei om er maar enkele<br />

op te noemen.<br />

De economisch interessante aandrijfsystemen van NORD zijn van<br />

het type 2-traps kegelwielreductor die uitblinken door hun lichtgewicht<br />

behuizing. Bovendien zorgt de uniforme elektronische<br />

sturing er voor dat de uitgebreide range aan motoren voor deze<br />

toepassingen op dezelfde manier kan afgeregeld worden. De<br />

luchthavenoplossingen behelzen ten eerste de aandrijving voor<br />

horizontale transportbanden, zoals die gebruikt worden aan de<br />

check-in balie. Deze hebben een simpele start-stop werking. Daar<br />

bovenop zijn ook drives beschikbaar met een grote belastingscapaciteit<br />

en de mogelijkheid tot remmanagement. Deze worden ingezet<br />

voor hellende en verticale transportbanden.<br />

Efficiënte geïntegreerde frequentieregelaars verzekeren een dynamische<br />

werking en accuratesse in lift- en sorteertaken. Een basis<br />

schroef- en plugverbinding is het enige wat nodig is voor een makkelijke<br />

installatie van deze motoren. NORD’s snelle en excellente<br />

klantenservice ondersteunt luchthavens en OEMs vanaf de planningsfase<br />

tot levering en plaatsing en voorziet ook in het regelmatige<br />

onderhoud.<br />

Internetportaal<br />

De aandrijfexpert heeft een speciaal internetportaal - http://airport.nord.com/<br />

– waarin de oplossingen voor deze sector duidelijk<br />

voorgesteld worden.<br />

n<br />

DOSSIER SENSOREN<br />

Sensoren voor landbouw- en gebouwautomatisering<br />

Na redesign beschikken de multispanning fotocellen in<br />

de E3JK-familie van automatiseringsspecialist Omron<br />

over detectieafstanden die tot acht keer groter zijn dan de<br />

voorgangers.<br />

Toepassingen voor deze sensoren vinden we daarom in opslagen<br />

mechanische distributiesystemen, alsook in landbouw- en gebouwautomatisering<br />

omdat het vermogen om te opereren vanaf<br />

een standaard VAC-netvoeding een voordeel is. Deze modellen<br />

gebruiken tevens rood licht, dat de uitlijning sterk vereenvoudigt<br />

omdat de lichtbundel duidelijk zichtbaar is.<br />

De heldere statusindicatie-LED’s worden gezien over grote afstanden.<br />

Andere belangrijke verbeteringen zijn de grote robuuste insteltoetsen<br />

die aanpassingen eenvoudig maken, en een handige<br />

light-on/dark-on schakelaar die het mogelijk maakt de sensorbediening<br />

direct aan te passen aan de vereisten van de toepassing.<br />

De relaisuitgangmodellen van deze nieuwe sensoren hebben<br />

een universele werking (VAC of VDC-voeding selecteerbaar) in de<br />

range 24 tot 240 V. De E3JK-familie wordt aangevuld door NPN/<br />

PNP transistoruitgangmodellen geschikt voor gebruik met een<br />

VDC-voeding in de range 10 tot 30 V.<br />

Vooraf bedrade verbindingen<br />

De fotocellen in deze sensorfamilie worden geleverd in het veelzijdige<br />

en meest gebruikte 50 x 50 mm formaat, en hebben vooraf<br />

bedrade verbindingen met een standaardlengte van 2 m. De familie<br />

omvat zender-ontvanger modellen met een detectiebereik tot<br />

40 m, retroreflectie modellen met een bereik tot 7 m, en diffuse<br />

reflectie-modellen met een bereik tot 2,5 m.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 25

REPORTAGE<br />

Heet staal, koele tandwielaandrijvingen<br />

De staalindustrie behoort tot de zwaarste bedrijfsomgevingen,<br />

wat impliceert dat de technische en kwalitatieve<br />

eisen voor machines en installaties in deze branche dan<br />

ook ontzettend hoog zijn. Bij de aanpassing van een rollenrichtapparaat<br />

van staalproducent ArcelorMittal in<br />

het Luxemburgse Belval door het ingenieursbureau TBR<br />

Casting Technologies (onderdeel van de Inteco Groep)<br />

werden ook kegeltandwieloverbrengingen van Watt Drive<br />

(lid van de WEG Groep) gebruikt. Deze aandrijvingen van<br />

het type K139 tonen dat compactheid en robuustheid probleemloos<br />

kunnen samengaan met hoge prestaties.<br />

Met een staalproductie van 130 miljoen ton per jaar en zowat<br />

245.000 werknemers is ArcelorMittal één van de grootste staalproducenten<br />

ter wereld. In de fabriek in het Luxemburgse Belval maakt<br />

deze industriereus onder meer lichte en middelzware draagbalken<br />

evenals damwandstaal en gebruikt hiervoor een vlamboogoven en<br />

een grote continugietinstallatie. De jaarcapaciteit van de volledige<br />

fabriek bedraagt om en bij de 1 miljoen ton staal.<br />

ArcelorMittal wilde het aanbod van gietformaten uitbreiden door<br />

op een 6-strengige gietinstallatie één streng om te schakelen naar<br />

een ander gietformaat, Beam Blank 4 (BB4). Om dit te realiseren<br />

moest deze streng onder andere uitgerust worden met een nieuw<br />

rollenrichtapparaat voor het gieten van het BB4-formaat, aangezien<br />

dit formaat zowat 30% groter zou zijn dan het tot dan gebruikte<br />

grootste formaat, dat voortaan wordt geproduceerd op de<br />

vijf overblijvende strengen (BB3). Dit nieuwe gietformaat is vooral<br />

bedoeld voor de productie van draagbalken en speciale profielen<br />

verderop in de walserij. De BB4-streng zou per jaar circa 100.000<br />

ton staal moeten voortbrengen.<br />

Voor de aanpassing van de installatie deed ArcelorMittal een beroep<br />

op de gespecialiseerde firma TBR Casting Technologies (het<br />

vroegere Technisches Büro Rumpler). Dit ingenieursbureau levert<br />

innovatieve, klantspecifieke high-end oplossingen voor de metallurgie-industrie<br />

en is gevestigd in Leoben.<br />

TBR nam de engineering en de planning voor zijn rekening, maar<br />

zorgde ook voor de levering van de componenten, zoals de gietvormen,<br />

het segment met secundaire koeling en het rollenrichtapparaat.<br />

Dit laatste werd als eerste aangepast.<br />

Voor de aandrijving van de richtrollen klopte TBR aan bij Watt Drive.<br />

De keuze viel uiteindelijk op de K139-kegeltandwieloverbrenging,<br />

die via een holle as heel eenvoudig kan worden gemonteerd op de<br />

as van de installatie zelf.<br />

Watt Drive leverde in totaal vijf van deze modellen als tandwielmotoreenheden.<br />

Vier hiervan zijn ingezet op het rollenrichtapparaat;<br />

de vijfde dient als reserve.<br />

Weinig plaats en hoge temperaturen<br />

Over het algemeen is de temperatuur bij de staalproductie continu<br />

hoog. Om aan deze hitte te kunnen weerstaan moeten er voor de<br />

tandwielaandrijvingen speciale materialen en dichtingen worden<br />

gebruikt. De grootste uitdaging bij het ontwerpen van de rollenrichtinstallatie<br />

in Belval was ongetwijfeld de beperkte ruimte, een<br />

gevolg van het vergrootte gietformaat, en de kleine strengafstand<br />

van nauwelijks 1400 mm. Daarnaast moesten alle frames van het<br />

rollenrichtapparaat uitermate stabiel, onderhoudsvriendelijk en<br />

binnen de installatie onderling verwisselbaar zijn.<br />

Richtrollen van een nieuwe gietstreng in de staalfabriek van ArcelorMittal in Belval aangedreven door K139-tandwielaandrijvingen van<br />

Watt Drive.<br />

P 26 - 193 - SEPT 2013

REPORTAGE<br />

Om aan deze hoge klanteneisen te kunnen voldoen paste Watt<br />

Drive de standaardversie van de K139-kegeltandwieloverbrenging<br />

aan. Op de BB4-streng moesten de motoren van de aandrijvingen<br />

bestand zijn tegen hoge temperaturen en tegelijk een groot<br />

draaimoment kunnen genereren. En dit allemaal in een zo compact<br />

mogelijke behuizing, gezien de beperkte inbouwruimte. Bij<br />

het ontwerpen van de motor en de tandwielaandrijving heeft Watt<br />

Drive niet alleen rekening gehouden met hoge temperaturen, harde<br />

omgevingsvoorwaarden en het grote toerentalbereik van de<br />

zelfventilerende motor, maar ook met de wens van de klant om in<br />

het drijfwerk een waterkoeling te integreren.<br />

Compacte, robuuste constructie<br />

van doorslaggevende betekenis<br />

De aandrijvingen zijn ontworpen voor een omgevingstemperatuur<br />

van max. +100°C, zonder bijkomende oliekoeling. Op vraag van de<br />

klant hebben de ontwerpers van Watt Drive de tandwielaandrijving<br />

extra tegen oververhitting beschermd door inbouw van een<br />

aanvullende waterkoeling. Via een intern buizensysteem zorgt<br />

deze waterkoeling ervoor dat de olietemperatuur daalt. Bij dergelijke<br />

hoge temperaturen moeten motor en aandrijving ook voorzien<br />

zijn van speciale afdichtingen. Watt Drive gebruikt hiervoor<br />

hittebestendige dichtingringen (Viton) op een gehard loopvlak.<br />

Het BB4-formaat is bijna 100 mm breder, waardoor bij gelijke<br />

strengafstand de ruimte tussen de strengen heel erg klein wordt.<br />

Dankzij de ontzettend compacte en slanke constructie van de<br />

door Watt Drive ontwikkelde tandwielaandrijving kon de nieuwe<br />

rollenrichteenheid toch gewoon naast de vijf bestaande strengen<br />

worden geplaatst. De behuizing is uitgevoerd in uniblock design<br />

(‘Multimounting’) en kan aan alle zijden worden bevestigd. Door<br />

het modulaire MAS-principe van WATT drive kon de standaardaandrijving<br />

snel worden aangepast aan de toepassingsspecifieke eisen<br />

van de klant.<br />

Elk van de motoren van de K139-kegeltandwieloverbrenging op<br />

de richtrollen levert een aandrijfvermogen van 5 kW, een draaimoment<br />

van 17.580 Nm en een rotatiefrequentie van 2,2 toeren/min.<br />

bij 50 Hz. Het drijfwerk is bedoeld voor gebruik met een frequentie-regelaar,<br />

die dient om de rotatiefrequentie van de aandrijfmotor<br />

aan te passen en dus ook om de snelheid van de strengen in te<br />

stellen – hoe groter de geproduceerde Beam Blank-formaten, hoe<br />

langzamer de streng moet lopen. Een ingebouwde rem van 100<br />

Nm met manuele vrijgave – eveneens speciaal ontworpen voor de<br />

hoge omgevingstemperatuur – moet de startketting bij het binnenkomen<br />

vasthouden, omdat bij het begin van het gietproces de<br />

uitlaatopening van de gietvorm afgesloten is met een ‘dummy bar’<br />

en de rem de startketting in een vaste positie houdt. Dankzij deze<br />

manuele vrijgave kan de rem in noodgevallen handmatig worden<br />

gelost, waardoor de streng kan bewegen.<br />

Voor een groter onderhoudscomfort heeft Watt Drive de olieniveau-indicator<br />

nog duidelijker zichtbaar en leesbaarder gemaakt.<br />

Aanvullend beschikken de gebruikte tandwielaandrijvingen over<br />

een speciale expansietank of een olie-expansievat. Door de verticale<br />

opstelling heeft het drijfwerk veel olie nodig en deze olie zet<br />

uit bij hoge werkingstemperaturen. De uitgezette olie wordt opgevangen<br />

in het expansievat om te voorkomen dat de druk stijgt, wat<br />

dan weer bijdraagt tot een langere levensduur van de dichtingelementen<br />

en tot een grotere bedrijfszekerheid.<br />

‘Het relatief slanke design van de K139-tandwielaandrijving was<br />

TBR opteerde voor de K139-kegeltandwielover-brenging van Watt<br />

Drive, die via een holle as heel eenvoudig op de as van de installatie<br />

zelf wordt gemonteerd.<br />

een basisvoorwaarde voor de bouw van een betrouwbaar en onderhoudsvriendelijk<br />

richtapparaat’, aldus Leonhard Paar, Design<br />

Manager bij TBR Casting Technologies. ‘De compactheid en de robuustheid<br />

zorgen ervoor dat het grotere BB4-formaat met de vereiste<br />

kwaliteit kan worden gegoten in de omgebouwde installatie,<br />

ondanks de kleine beschikbare ruimte, en dat tegelijk de onderhoudskosten<br />

afnemen’.<br />

Een tandwielaandrijving<br />

voor alle behoeften<br />

De staalindustrie wil hogere prestaties, gecombineerd met robuustheid<br />

en warmtebestendigheid. Met de speciaal voor deze<br />

nieuwe toepassing aangepaste kegeltandwieloverbrenging voor<br />

de aandrijfrollen van de nieuwe richtapparatuur in de staalfabriek<br />

van ArcelorMittal in Belval heeft Watt Drive duidelijk aangetoond<br />

dat zijn aandrijvingen snel en heel precies kunnen worden<br />

aangepast aan extreem veeleisende omstandigheden. De geleverde<br />

K139-modellen zijn robuust en compact en vervullen dan<br />

ook alle toepassingspecifieke eisen. Daarnaast zijn ze ook uitermate<br />

onderhoudsvriendelijk. Het partnership met TBR Casting<br />

Technologies zou snel een vervolg kunnen vinden, aangezien<br />

ArcelorMittal in Belval ook de aanpassing van een andere streng<br />

denkt in te plannen.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 27

P 28 - 193 - SEPT 2013

ACTUALITEIT<br />

De Nederlandse regering stelde, samen met het bedrijfsleven<br />

en het onderwijs, het zogeheten Techniekpact op.<br />

Techniekbedrijven gaan jaarlijks de opleiding van 1.000 techniekstudenten<br />

betalen.<br />

Nederland lanceert TechniekPact voor<br />

meer jongeren in technieksector<br />

Aandacht voor techniek op alle basisscholen in 2020. Een<br />

investeringsfonds om techniek in het onderwijs te stimuleren<br />

en duizend beurzen per jaar voor techniekstudenten<br />

om ze te binden aan het bedrijfsleven. Honderd miljoen<br />

euro om de technische kennis van docenten te vergroten<br />

en drie honderd miljoen euro voor bij- en omscholing van<br />

mensen met interesse in techniek.<br />

Dit zijn enkele van de 22 afspraken die vertegenwoordigers van<br />

werknemers, werkgevers en het onderwijsveld hebben afgesproken<br />

met het kabinet en regionale overheden. De afspraken zijn<br />

vastgelegd in het zogeheten nationaal Techniekpact 2020 en markeren<br />

de start van een langjarige aanpak om te zorgen voor meer<br />

technisch geschoolde vakmensen. Naast de concrete acties zit<br />

de meerwaarde van het Techniekpact in het feit dat het gesteund<br />

wordt door alle betrokken partijen. Het onderwijsveld, de werkgevers,<br />

studenten en de landelijke regio’s slaan de handen ineen<br />

met de overheid om het tekort aan technisch geschoolde vakkrachten<br />

tegen te gaan.<br />

Investeringsfonds<br />

Om dat te bereiken komt er onder meer een investeringsfonds met<br />

daarin 300 miljoen euro. Dat geld wordt gebruikt om scholen en<br />

bedrijven beter te laten samenwerken. Zo kunnen bedrijven met<br />

het geld hun personeel aan scholen uitlenen voor gastlessen en<br />

kan er voor opleidingen modernere apparatuur worden gekocht.<br />

Daarnaast beloven bedrijven dat er voor iedere student die een<br />

technische MBO-opleiding gaat doen, er een stage- of leerwerkplaats<br />

beschikbaar komt.<br />

Tekort aan technici<br />

De Nederlandse regering wil dat meer jongeren, na hun examens,<br />

kiezen voor een technische opleiding. Want de komende jaren<br />

hebben bedrijven veel technisch personeel nodig. Met dit pact<br />

willen de ondertekenaars bereiken dat méér jongeren kiezen voor<br />

techniek, leren in de techniek en dat méér werknemers gaan en<br />

blijven werken in de technieksector. Daarmee behoudt Nederland<br />

haar positie in de wereldtop als het gaat om concurrentiekracht,<br />

innovatie en wetenschappelijk onderzoek. Terwijl de werkloosheid<br />

in Nederland oploopt ontstaat er in sommige sectoren echter een<br />

tekort aan tienduizenden technische arbeidsplaatsen. Tot 2020<br />

zijn er jaarlijks 30.000 extra technici nodig<br />

22 afspraken<br />

In dit pact staan 22 afspraken die de aansluiting van onderwijs op<br />

de arbeidsmarkt in de technieksector versterken en het tekort aan<br />

technisch personeel tegen te gaan. Enkele voorbeelden van die<br />

afspraken zijn:<br />

• In 2020 bieden alle 7.000 basisscholen in Nederland structureel<br />

wetenschap en technologie aan.<br />

• Er komt een investeringsfonds waar regering, werkgevers en regionale<br />

overheden ieder 100 miljoen euro in stoppen om meer<br />

te kunnen investeren in techniekonderwijs. Bedrijven doen dat<br />

door bijvoorbeeld personeel af te staan voor gastlessen, te investeren<br />

in opleidingen of door technische installaties, werkplaatsen,<br />

laboratoria of machines beschikbaar te stellen voor<br />

mbo-opleidingen.<br />

• 50 procent van de leerlingen in het vmbo (voorbereidend middelbaar<br />

beroepsonderwijs) kiest in 2015 voor een vakkenpakket<br />

met natuur- en scheikunde. Om dit te bereiken komen er in<br />

de diverse regio’s en provincies mavo’s (middelbaar algemeen<br />

voortgezet onderwijs) gericht op techniek, de TechMavo.<br />

• Het kabinet reserveert 300 miljoen euro in 2014 en 2015(600<br />

miljoen totaal) voor bij- en omscholing van mensen met interesse<br />

in techniek. Werkgevers en vakbonden gaan samen zij-instroom<br />

in techniek bevorderen. Ook wordt het voor werklozen<br />

makkelijker om zich met behoud van WW-uitkering om te scholen<br />

naar een baan in de techniek.<br />

• Bedrijven uit de Topsectoren stellen jaarlijks 1.000 topbeurzen<br />

ter beschikking voor een betere instroom van techniektalenten.<br />

• Het georganiseerde bedrijfsleven gaat een digitaal loket –<br />

“techniek-onderwijs.nl”- opzetten. Via dit loket kunnen onder<br />

meer basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs zich<br />

melden wanneer zij ondersteuning van het bedrijfsleven nodig<br />

hebben voor het geven van techniekonderwijs op locatie en in<br />

de klas.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 29

DOSSIER HYBRID HYDRAULICS<br />

Hydraulisch – hybride:<br />

hype voor off-highway machines?<br />

“Een heleboel ‘hy’s’ voor wat eindelijk de doorbraak betekent<br />

voor wat in de Verenigde Staten ‘Lift-truck technology’<br />

heet.” Dat is toch de mening van Ettore Cosoli van de<br />

Dana Holding Corporation in het Italiaanse Arco.<br />

In het tijdschrift ‘AdvanceLift-truck Technology International 2013’<br />

schrijft Ettore Cosoli: “A much needed boost: the materials handling<br />

industry can be notoriously conservative when it comes to<br />

embracing new technologies. But there is a new hybrid solution<br />

that could give a real shot in the arm.”<br />

Spicer Power Boost<br />

Daarom heeft Dana een systeem ontworpen dat kan worden aangepast<br />

worden op, in principe, alle bestaande machines. Alleen<br />

de nieuwe ‘powertrain’ moet de (oude?) aandrijving vervangen; de<br />

bestaande machine blijft en wordt ‘upgraded’.<br />

Het systeem heet ‘ Spicer Power Boost’ en nergens is er sprake<br />

van hydraulica of hybride.<br />

Het resultaat mag er zijn en eindelijk na ongeveer negen jaar van<br />

ideeën spuien, onderzoek doen, over en over, again and again,<br />

was Dana present op de BAUMA beurs Daar waren ze, waren ze,<br />

de ‘derde’ generatie hybride aandrijvingen.<br />

Hybride werkvoertuigen<br />

(uit: Industrie Technisch Management -maart 2008- pag. 20)<br />

Terreinvoertuigen voor materiaalbehandeling scoren laag op het<br />

vlak van energie-efficiëntie.<br />

Samen met het FMTC en Vito onderzoekt Spicer Off-Highway hoe<br />

verloren energie kan worden opgeslagen om ze nadien nuttig te<br />

gebruiken.<br />

Constructeurs van geavanceerde heftrucks vinden het steeds<br />

moeilijker om de incrementele rendementsgroei waar te maken.<br />

Maar als de staat steeds meer en mee een regelgeving opdringt<br />

voor emissievermindering en hogere brandstofkosten de pan<br />

uitswingen en aldus de werkkosten drastisch verhogen, is men<br />

daardoor meer geneigd om toch innoverende elementen op de<br />

planning te brengen.<br />

Conservatief of innovatief?<br />

De firma Dana focust op de ontwikkeling van nieuwe technologieën<br />

en spendeerde daartoe 161 miljoen dollar in 2012. De materiaalbehandeling<br />

industrie is zeer conservatief omdat bepaalde<br />

systemen al meerdere decennia gebruikt worden zonder veel rendementsvragen.<br />

Deze machines vertegenwoordigen grote investeringen<br />

voor de eigenaars en een betrouwbaar werkend voertuig<br />

is de sleutel tot productiviteit en rentabiliteit. Daarom ook hebben<br />

weinigen zin om als proefkonijn te figureren.<br />

Daarbij komt dat de onderhoudsmogelijkheden eveneens een belangrijke<br />

bekommernis voor kopers zijn. De uitrusting voor materiaalbehandeling<br />

wordt in regio’s gebruikt waar weinig of geen<br />

onderhoudsnetwerken zijn en een beperkte toegang tot technici<br />

met geavanceerde vakkennis. Daarom blijven de kopers ver van<br />

die nieuwigheden met producten die ze niet kennen en niet begrijpen.<br />

Het risico op zeer dure herstellingen en kostelijke stilstandtijd<br />

is wel degelijk bestaande. Geavanceerde technologie geeft<br />

soms het idee dat men de bestaande machines moet vervangen<br />

door de supercomplexe nieuwe.<br />

In Brugge produceert Spicer Off-Highway (SOH) transmissies voor<br />

werkvoertuigen als kranen, bulldozers, mijnbouwmachines, containerstapelaars<br />

en vorkheftrucks. Een van de pistes op innovatievlak<br />

die wordt verkend, is de transmissie voor hybride voertuigen.<br />

Uitdagingen als brandstofefficiëntie en lage geluidsproductie komen<br />

nu ook op de off-highway markt af.<br />

Energiemanagementsysteem<br />

“We spreken over een energiemanagementsysteem dat er heel<br />

anders moet uitzien dan bij een hybride auto. Want waar een auto<br />

hoofdzakelijk vooruit rijdt, hebben onze voertuigen een zogenaamde<br />

Y-cyclus: een lading opnemen op plaats A, achteruit rijden,<br />

vooruit rijden en de lading afzetten op plaats B, en terug naar<br />

A. Voortdurend versnellen en afremmen dus, voortdurend van versnelling<br />

veranderen, lading tillen en laten zakken, wat allemaal<br />

zorgt voor een hoog brandstofverbruik.<br />

Door de energie die bij dat versnellen en afremmen vrijkomt op te<br />

nemen via batterijen of door high capacitators (opslagmedia) te<br />

gebruiken, zou de motor op een constant toerental en in een meer<br />

optimaal emissiepunt kunnen werken, wat de CO2-uitstoot vermindert.<br />

En met die remenergie kan men dan de piekcermogens<br />

opvangen die anders door de motor moeten worden geleverd.<br />

Daardoor kan men een motor met een lager vermogen installeren<br />

wat een bijkomende kostenbesparing oplevert.<br />

Door die korte Y-cycli moeten we heel vlug energie kunnen opnemen<br />

en heel vlug weer afgeven .Ontwikkelingen uit de automobiel<br />

overnemen gaat niet; Er moeten specifieke energie-opnemers<br />

worden ontwikkeld.<br />

P 30 - 193 - SEPT 2013

DOSSIER HYBRID HYDRAULICS<br />

Het motorvermogen wordt rechtstreeks overgebracht op een planetair<br />

stelsel. Dit vermogen wordt in een constante verhouding<br />

door het zonnewiel omgezet in een mechanisch gedeelte en door<br />

het ringwiel in een hydrostatisch gedeelte. Het planetair stelsel<br />

maakt het mogelijk de motorbelasting variabel op het mechanisch<br />

gedeelte en het hydrostatisch gedeelte te verdelen.<br />

Het snelheidsbereik van de VARIO-versnelingsbak:<br />

voorwaarts achterwaarts<br />

versnelling 1 0-32 km/u 0-20 km/u werk op het veld<br />

versnelling 2 0-50 km/u 0-38 km/u transport op de weg<br />

- Bij het starten verloopt de aandrijving voor 100% hydrostatisch<br />

- De aandrijving verloopt voor 75% hydrostatisch en voor 25%<br />

mechanisch. Het mechanisch verloop naar de koppelingsas verloopt<br />

via het zonnewiel. Rijsnelheid 8 km/u<br />

- Om een goede werking te bereiken, verloopt de aandrijving<br />

volledig mechanisch.De twee hydromotoren zijn volledig ingezwenkt<br />

zo dat geen hydrostatische aandrijving mogelijk is.<br />

- In feite komt het hier op neer: waar het moeilijk werken is, is hydraulica<br />

de werker; waar het snel moet is mechanica de werker.<br />

Het basisidee van de ‘hyd.mec’<br />

versnellingsbak<br />

De landbouwtractor met (hybride)<br />

aandrijving: mechanica+hydraulica<br />

De FENDT – VARIO versnellingsbak: samenspel van rendement en<br />

comfort (uit het tijdschrift ‘Landbouwleven 1998-2000’).<br />

Na Fendt kwamen nog meer tractorfabrikanten op het idee zoals<br />

hierbij beschreven.<br />

t<br />

193 - SEPT 2013 - P 31

P 32 - 193 - SEPT 2013

DOSSIER HYBRID HYDRAULICS<br />

t<br />

De verscheidenheid van rendementen bij de keuze van het hydrostatisch<br />

deel, te weten:<br />

Ingang gekoppeld - Uitgang gekoppeld - puur hydrostatisch + ingang<br />

gekoppeld.<br />

In een volgend nummer van Automation Magazine belichten we de<br />

elektrische versus de hydraulische hybride.<br />

Auteur: René Decleer n<br />

De testopstelling van de Hydraulic Hybrid Wheel loader<br />

Het interview met Carl Dousy en Nick Muylle, zie foto, werd in Brugge<br />

gedaan. Carl kennen we het best, want bij twee TETRA-projecten<br />

bij Howest was hij projectingenieur. Het laatste project heette<br />

Hydraulica bij Mobiele Machines. In een van de hoofdstukken kwam<br />

de term ‘Hybride Aandrijvingen’ naar voren. De stap naar DANA was<br />

bijna vanzelfsprekend. Nick kenden we niet maar volgens Carl vullen<br />

ze elkaar aan; en dat is heel wat, Carl kennende.<br />

Deze twee ingenieurs zijn de enige Belgen in dit project en alleen zij<br />

beheren de testopstelling in Brugge. Het prototype wordt in Italië uitgetest<br />

waar Ettore Cosoli de scepter zwaait.<br />

De testopstelling:<br />

- Dieselmotor: 186 kW<br />

- Axiale plunjerpomp met veranderlijk slagvolume: 147ml/ omw.-<br />

piekdruk: 450 bar (45 Mpa).<br />

- Axiale plunjermotoren met veranderlijk slagvolume, met<br />

nulslagregeling;--max 420 bar een motor met 160 ml/omw. en een<br />

motor met 110 ml/omw.<br />

maximale snelheden:<br />

- 160 ml/omw >3300 omw/min bij 32°(max) en 5250 omw/min bij<br />

6°(min)<br />

- 110 ml/omw >3700 omw/min bij 32°(max) en 5950 omw/min bij<br />

6°(min)<br />

- Motor 160 omw/min bedient 1ste en 2de versnelling<br />

- Motor 110 omw/min bedient 1ste en 3de versnelling<br />

- Accumulatoren: 32 l 20 l 20 l 12 l hoogdruk<br />

32 l 20 l 20 l 12 l laagdruk<br />

- Testbelasting : elektromagnetische rem.<br />

Opmerking: deze gegevens gelden uitsluitend voor de testopstelling.<br />

Naar gelang de toepassing zijn de gegevens aangepast.<br />

Toekomst: Dana wil de hydraulische hybrid aandrijving ook toepassen<br />

op bijvoorbeeld: verreikers, containerbehandeling, vorkheftrucks en…..<br />

193 - SEPT 2013 - P 33

P 34 - 193 - SEPT 2013

TOEPASSING<br />

Nauwkeurigheid verbeterd met IAI elektrische actuators.<br />

Veranda’s op maat met vernieuwde CNC machine<br />

Dankzij de flexibiliteit in posities en kracht van de 32 elektrische<br />

cilinders, worden de klauwen automatisch aan ieder verschillende<br />

vorm van profielen aangepast.<br />

Demasure Gebroeders is een innovatieve verandabouwer uit<br />

Anzegem-Tiegem. Eigenaar Frans Demasure heeft een CNC machine<br />

voor het automatisch op maat zagen en frezen van verschillende<br />

types verandaprofielen vernieuwd. De 32 IAI elektrische<br />

actuators die de profielen klemmen, verbeteren de nauwkeurigheid,<br />

productiviteit en flexibiliteit van de machine.<br />

Het ontwerp en de afmetingen van de verandaprofielen worden vertaald<br />

naar de CNC zaagmachine om automatisch bewerkt te worden.<br />

Op een aanvoerband achter de zaagmachine worden de profielen<br />

gelegd voorzien van een barcode. Een aanvoersysteem grijpt<br />

het profiel, de barcode wordt gescand en het profiel wordt in de<br />

CNC machine aangevoerd. De CNC machine weet zo de vorm, lengte<br />

en benodigde hoek van de zaagsnede van het aangevoerde profiel,<br />

zodat de klauwen die het profiel klemmen hun positie kennen.<br />

De acht klauwen per zijde worden volautomatisch ingesteld door<br />

32 IAI elektrische cilinders. Per klauw regelen twee elektrische<br />

actuators met een horizontale en verticale beweging het sluiten en<br />

openen. Door de verschillende vormen van de profielen, verschilt per<br />

profiel ook het aantal in te stellen klauwen, de posities en de kracht.<br />

Problemen oude systeem<br />

Voorheen positioneerden spindels met perslucht de klauwen. Het<br />

systeem had geen constante nauwkeurigheid en het kostte veel<br />

Met de nieuwe cilinders worden fouten in een vroeg stadium voorkomen<br />

tijdens het zagen.<br />

tijd om een redelijk continue nauwkeurig te behouden. Tienden<br />

van millimeters zijn belangrijk voor het juist passen van de verandaprofielen.<br />

En de fout op de klem wordt nog verdubbeld met<br />

het zagen. Dat zorgt voor problemen tijdens montage. Het oude<br />

systeem gaf ook regelmatig storing door vastlopen vanwege vloeistof<br />

en spaandeeltjes tussen de spindel.<br />

Oplossing met elektrische actuators<br />

De nieuwe elektrische actuators die de klauwen positioneren zijn<br />

flexibel instelbaar in posities en meten de hoeveelheid kracht<br />

nauwkeurig. Deze actuators zijn in tegenstelling tot de oude spindels<br />

goed afgeschermd, zodat stilstand door vastlopen tot het<br />

verleden behoort. Demasure heeft nu vertrouwen in de betrouwbaarheid<br />

van de CNC machine. Daarnaast kunnen ook zwakkere<br />

profielen door de machine gezaagd worden, omdat selectief per<br />

elektrische actuator de hoeveelheid kracht ingesteld wordt.<br />

Serviceverlening<br />

Voordat Demasure de IAI cilinders aankocht, gaf ATB Automation<br />

een demo. Dankzij de eenvoudige regeling van de actuators kon<br />

Demasure de programmering en inbedrijfstelling zelf verwezenlijken.<br />

Voor klanten die de software engineering, programmering en<br />

inbedrijfstelling willen uitbesteden, heeft ATB Automation een serviceafdeling<br />

met gespecialiseerdesoftware engineers. Daarnaast<br />

wordt telefonische ondersteuning geboden.<br />

n

ACTUALITEIT<br />

Hoogwaardige infraroodthermometer<br />

Certificaat voor igus<br />

kabelrupsen<br />

Industriële stekkers<br />

Inleiding Fluke, wereldmarktleider<br />

in draagbare elektronische test- en<br />

meetinstrumenten, heeft een nieuwe<br />

hoogwaardige infraroodthermometer<br />

geïntroduceerd met een<br />

verbeterd prestatievermogen in het<br />

bijzonder voor gebruik in omgevingen<br />

met hoge temperaturen, zoals in<br />

de glas-, cement- en petrochemische<br />

industrie, bij het zuiveren en smelten<br />

van metalen en in de productie van<br />

elektrische energie. Met een verhouding<br />

tussen afstand en meetoppervlak<br />

van 60:1 biedt de nieuwe Fluke<br />

572-2 nauwkeurige metingen op grote<br />

afstand van niet-toegankelijke of<br />

mogelijk gevaarlijke locaties. De robuuste,<br />

eenvoudig te gebruiken Fluke<br />

572-2-infraroodthermometer is gemaakt<br />

voor gebruik in veeleisende<br />

industriële, elektrische en mechanische<br />

omgevingen, en biedt temperatuurmetingen<br />

van -30°C tot +900°C<br />

met dubbele laser als richtmiddel<br />

voor snel, nauwkeurig richten. Ook<br />

geschikt voor contacttemperatuurmetingen<br />

met een thermokoppel. Met de<br />

drie eenvoudige softkey-toetsen kunt<br />

u via het grafisch display snel navigeren<br />

naar geavanceerde functies<br />

om het emitterend vermogen aan te<br />

passen (met behulp van een voorgeïnstalleerde<br />

materialentabel), het loggen<br />

van maximaal 99 datapunten te<br />

starten of alarmen in en uit te schakelen.<br />

www.fluke.be<br />

n<br />

Inleiding igus vertrouwt op eigen onderzoek<br />

en wordt daarvoor beloond<br />

met topscores. Nu is systeem E6.1<br />

in de cleanroom-kwaliteitstest van<br />

het Fraunhofer Institut met glans geslaagd.<br />

Daarnaast kregen ook andere<br />

systemen van de wereldwijd leidende<br />

aanbieder van kabelrupsen het<br />

begeerde cleanroom-certificaat. Al<br />

meer dan 15 jaar behoort igus tot de<br />

pioniers op het gebied van energietoevoeren<br />

in cleanrooms. De onderneming<br />

biedt een breed, IPA-gekeurd<br />

assortiment kabelrupsen aan waarmee<br />

de energietoevoer in cleanrooms<br />

machinespecifiek en door eenvoudige<br />

montage kan worden gerealiseerd.<br />

Omdat zowel de kwaliteitseisen van<br />

de klanten als de door de keuringsnormen<br />

gestelde eisen op het gebied<br />

van cleanroom-techniek steeds strenger<br />

worden, werkt igus voortdurend<br />

aan de verbetering van de producten.<br />

Met het nieuwe systeem E6.1 kunnen<br />

gebruikers van het beproefde systeem<br />

E6 nu teruggrijpen op een nog<br />

eens verbeterde versie die de in de<br />

cleanroom-techniek internationaal erkende<br />

norm DIN EN ISO 14644-1 meteen<br />

heeft vervuld en die tot de ISO<br />

Class 1 behoort. Het slijtvaste ‘verbinderprincipe’<br />

van de E6.1 is ideaal voor<br />

de voorwaarden in een cleanroom en<br />

kan universeel worden toegepast.<br />

www.igus.be<br />

n<br />

Inleiding Zowel optisch als technisch<br />

zijn de bestaande behuizingen aangepast.<br />

Door een bijkomende speciale<br />

isolering zijn de behuizingen nu standaard<br />

geschikt voor toepassingen tot<br />

690V zodat het aantal varianten beperkt<br />

wordt en er dus ook in de voorraad<br />

kan worden gesnoeid. Verder<br />

werd de corrosiebestendigheid verder<br />

verhoogt en zijn de behuizingen<br />

verkrijgbaar met verschillende wartelaansluitingen<br />

of met enkel schroefdraad,<br />

in IP 54 tot IP 68.<br />

Het nieuwe verbindingsraam of koppelplaat<br />

zorgt voor een “zwevende”<br />

verbinding voor stekkers uit de Revos<br />

families BASIS, FLEX, POWER od DD.<br />

Ze is gemaakt uit RVS en kan tot 500<br />

cycli worden her-aangesloten. De<br />

koppelplaat bestaat voor 6, 10, 16 of<br />

24-voudige stekkers.<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 37

DISCOVER THE FIMOP PRODUCT GUIDE (164 p)<br />

THE MOST COMPLETE GUIDE IN FLUID POWER AND FLUID CONTROL<br />

• Presentation of the participating Fimop members<br />

• Product guide<br />

• Formulas & symbols<br />

> Online: www.<strong>fimop</strong>.be (click on Productengids-Guide de produits)<br />

> Print: send an e-mail to: automation@hydropneuma.be<br />

P 38 - 193 - SEPT 2013

ACTUALITEIT<br />

DEiTech vriesdrogers<br />

leveren budgetvriendelijke<br />

lucht<br />

Olievrije schroefcompressoren<br />

xEffect serie schakelmateriaal<br />

voor industriële<br />

toepassingen<br />

De nieuwe generatie DEiTech vriesdrogers<br />

werd ontworpen om op een gecontroleerde<br />

en zuinige manier droge<br />

perslucht te leveren voor uw productie.<br />

Het gamma, dat wordt gecommercialiseerd<br />

door AF Belgium, geeft een<br />

nieuwe betekenis aan het concept<br />

van thermische opslag en biedt een<br />

uiterst performante, zuinige en ecologische<br />

oplossing. Het nieuwe gamma<br />

DEiTech vriesdrogers, dat AF Belgium<br />

- de specialist van de perslucht - op<br />

de markt brengt, wordt gekenmerkt<br />

door een robuust ontwerp en een opmerkelijke<br />

efficiëntie. De DEiTech drogers<br />

omvatten tal van innovaties, die<br />

werden gepatenteerd door de fabrikant.<br />

Dankzij hun Impulse technologie<br />

passen de DEiTech vriesdrogers<br />

zich aan in functie van de werkelijke<br />

productiebehoeften, zodat het elektriciteitsverbruik<br />

vermindert naargelang<br />

het te drogen luchtdebiet. Ze zijn<br />

uitgerust met sensoren in het koelen<br />

het persluchtcircuit. Die helpen de<br />

microprocessor de meest efficiënte<br />

en energiezuinige werking te kiezen<br />

in functie van de specifieke werkomstandigheden.<br />

Voor grote en middelgrote<br />

debieten werkt de volstrekt<br />

waterdichte koelcompressor onafgebroken<br />

en maakt hij gebruik van de<br />

Impulse technologie om de droogcapaciteit<br />

te regelen. Voor lagere debieten<br />

werkt hij in ON/OFF-modus voor<br />

een maximale betrouwbaarheid en<br />

zuinigheid van het systeem. De overtollige<br />

koelcapaciteit wordt aangewend<br />

om de alles-in-één wisselaar af<br />

te koelen, die dan als thermisch opslagmedium<br />

functioneert.<br />

www.af-belgium.be<br />

n<br />

CompAir Dryclon’s vernieuwde olievrije<br />

schroefcompressoren (75 t/m<br />

160 kW) leveren 100% olievrije perslucht<br />

(conform ISO 8573 Klasse 0)<br />

en zijn daardoor geschikt voor kritische<br />

toepassingen waarbij olievrije<br />

gecomprimeerde lucht vereist is. De<br />

Dryclon-compressoren hebben een<br />

lager energieverbruik door een verbeterd<br />

rendement. Ze zijn leverbaar<br />

met een vast of variabel toerental en<br />

passen zich daardoor nauwkeurig<br />

aan op het afnamepatroon. Nieuw is<br />

de effectieve blokkoeling; hierdoor<br />

zijn de compressoren in omgevingstemperaturen<br />

tot 45 ºC toepasbaar.<br />

De Dryclon-compressoren zijn voorzien<br />

van een nieuwe XL touch screen<br />

bediening, ze zijn onderhoudsvriendelijk<br />

ontworpen (slechts één onderhoudsbeurt<br />

per jaar) en zijn leverbaar<br />

in zowel lucht- als watergekoelde uitvoeringen.<br />

Ze worden geleverd met<br />

een siliconenvrij & ISO 8573 Klasse 0<br />

certificaat.<br />

info@geveke-persluchttechniek.nl<br />

n<br />

Eaton breidt de xEffect serie schakelmateriaal<br />

uit met NZM vermogensautomaten,<br />

framegrootte 3 en 4 met<br />

geïntegreerde monitoringfuncties,<br />

voor wereldwijde industriële toepassingen.<br />

Zonder dat de afmetingen zijn<br />

veranderd, kunnen de schakelaars nu<br />

ook gegevens over energieverbruik<br />

opnemen en makkelijk doorgeven.<br />

Gebruikers kunnen nu dus ook energieoptimalisatie<br />

volgens ISO 50001<br />

implementeren. Nieuwe NZM3/4 vermogensautomaat.<br />

Dankzij de nieuwe<br />

monitoringfuncties, zijn de NZM3 en<br />

NZM4 vermogensautomaten van de<br />

xEffect serie nu in staat om fasegerelateerde<br />

stroom- en spanningwaarden<br />

te meten en door te geven inclusief de<br />

bijbehorende vermogen- en energiewaarden.<br />

Ondanks hun uitgebreide<br />

functionaliteit, zijn extra accessoires<br />

en bekabeling voor stroomtransformatoren<br />

of spanningaftakkingen niet<br />

nodig. De integratie van de monitoringfuncties<br />

in het apparaat maakt zo<br />

de paneelbouw eenvoudiger. De kleine<br />

automaten met geïntegreerde monitoringfunctie<br />

completeren het bestaande<br />

programma van hoogkwalitatieve<br />

xEffect schakelapparatuur. Dit omvat<br />

tevens de digitale RCD en gecombineerde<br />

RCD/MCB schakelaars die via<br />

drie LEDs een indicatie geven van reststromen<br />

als een geavanceerde waarschuwing<br />

van de aanwezigheid van<br />

fouten in de installatie. Het type B+<br />

digitale RCD apparaat voor speciale<br />

brandbeveiliging geeft ook een indicatie<br />

van de actuele reststroom in real<br />

time. Het detecteert en schakelt betrouwbaar<br />

alle soorten reststromen,<br />

waaronder DC reststromen en reststromen<br />

in het hoge frequentiebereik.<br />

www.eaton.eu<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 39

ACTUALITEIT<br />

Koppeling tussen<br />

Eplan en Teamcenter<br />

GlobalSpiral Maximum:<br />

stripvrij tot 2”<br />

Hybride koelers<br />

Sinds half april is Eplan officiële<br />

Siemens PLM Solution Partner. Het<br />

doel van de samenwerking is het bieden<br />

van een koppeling tussen twee<br />

marktleidende systemen - Eplan en<br />

Teamcenter. Deze integratie sluit een<br />

lacune in het PLM proces: de configuratiegegevens<br />

voor het Eplan platform<br />

kunnen nu worden verwerkt in<br />

Teamcenter. Bedrijven uit verschillende<br />

branches kunnen profiteren van<br />

deze geïntegreerde aanpak, die deel<br />

uitmaakt van een consistent productcreatieproces.De<br />

integratie van Eplan<br />

in Teamcenter stelt onze klanten in<br />

staat interdisciplinaire samenwerking<br />

te optimaliseren en Teamcenter te gebruiken<br />

als een consistent platform<br />

voor alle betrokkenen bij de productlevenscyclus.<br />

Het elektrisch ontwerp<br />

wordt beschouwd als een belangrijk<br />

onderdeel van het productcreatieproces.<br />

Eplan heeft een universele<br />

module ontwikkeld om het Eplan platform<br />

te integreren in PLM systemen.<br />

De Teamcenter integratie unit, die<br />

met deze module is verbonden, integreert<br />

nu de Eplan platformoplossingen<br />

naadloos in de PLM omgeving. Dit<br />

maakt het elektrisch ontwerp onderdeel<br />

van het digitale productmodel.<br />

Deze geïntegreerde werkwijze verbetert<br />

de dataconsistentie, niet alleen in<br />

het productontwikkelingproces, maar<br />

ook gedurende de hele levenscyclus<br />

van een product. Door de uitgebreide<br />

en consistente basisgegevens, kunnen<br />

werkzaamheden als onderhoud<br />

en reparatie, optimaal worden ondersteund,<br />

hetgeen direct leidt tot kortere<br />

tijden en lagere kosten.<br />

De hydraulische GSM-koppeling bestaat<br />

uit een vooraf geïnstalleerde<br />

huls en een schacht die uit één stuk<br />

staal vervaardigd is om de sterkte en<br />

stevigheid te verbeteren. Deze koppeling<br />

staat garant voor een langere<br />

levensduur, een grotere betrouwbaarheid<br />

en minder stilstand voor hydraulische<br />

toepassingen tot 2” en 420 bar.<br />

Dit is een absoluut lekvrije oplossing<br />

die het risico op verontreiniging<br />

van hydraulische aandrijfsystemen<br />

elimineert en voorkomt dat de koppeling<br />

wordt afgeblazen door verkeerd<br />

strippen.<br />

Naar aanleiding van de ontwikkeling<br />

van de GlobalSpiral Maximumkoppelingen,<br />

heeft Gates het<br />

assortiment uitgebreid met de nieuw<br />

ontwikkelde 32EFG6K-slang. Deze<br />

nieuwe combinaties zijn helemaal<br />

in lijn met de filosofie van Gates ten<br />

aanzien van spiraalslangsystemen en<br />

weerstaan 1.000.000 impulscycli bij<br />

+121°C zonder enig bewijs van spanningsscheuren<br />

in de slangen!<br />

www.gates.com/europe<br />

n<br />

Een “hybride” koeler beschikt over<br />

de unieke eigenschappen van zowel<br />

platenwarmtewisselaars als pijpenbundelkoelers<br />

gecombineerd in één<br />

product.<br />

Universal Hydraulik is producent van<br />

diverse typen olie-/waterkoelers<br />

voorzien van aluminium koellamellen.<br />

Deze “hybride” koeler is net zo compact<br />

als een platenwarmtewisselaar,<br />

maar met een groot warmtewisselend<br />

oppervlak aan oliezijde. De koellamellen<br />

(platen) worden over de waterpijpjes<br />

getrokken en vervolgens<br />

mechanisch met elkaar verbonden.<br />

Daarnaast blijven de voordelen van<br />

een pijpenbundelkoeler aan de waterzijde<br />

behouden. Door de grote, gladde<br />

pijpen bestaat er een geringe kans op<br />

vervuiling en verstopping. Bovendien<br />

is dit koelertype eenvoudig te reinigen<br />

en het binnenwerk makkelijk<br />

te vervangen. Aanvullende voordelen<br />

zijn de hogere werkdruk (35 bar)<br />

en de unieke optie tot integratie van<br />

een intern bypass ventiel. Standaard<br />

zijn alle pijpenbundelkoelers uitgevoerd<br />

met CuNi pijpen en te leveren<br />

met keur (o.a. Lloyd’s, Veritas, ABS en<br />

RINA). IPAR Industrial Partners heeft<br />

de kennis en ervaring om de juiste oplossing<br />

voor uw koelprobleem te verzorgen.<br />

Uw partner op koelergebied.<br />

www.ipar.be<br />

n<br />

www.eplan.be<br />

n<br />

P 40 - 193 - SEPT 2013

ACTUALITEIT<br />

16 bar vloeistofpomp<br />

Slijtagevrije softstarter<br />

en reverse<br />

starter<br />

Sysmacgeïntegreerde<br />

veiligheid<br />

De nieuwe NF2.35 van KNF Verder is<br />

de kleinste 16 bar membraanpomp<br />

op de markt en past in de palm van je<br />

hand. De NF2.35 is de nieuwste telg<br />

uit de KNF serie “hoge” drukpompen<br />

en levert 100 ml/min bij een druk van<br />

16 bar en dat continu gedurende de<br />

totale levensduur. De NF2.35 is uitgevoerd<br />

met een gepatenteerd ventielsysteem<br />

en een snelkoppel-systeem<br />

voor de aansluitingen. Deze hoogefficiënte<br />

pomp biedt een uitstekende<br />

verhouding tussen afmetingen en<br />

prestatie. De pomp is zelfaanzuigend,<br />

mag droog lopen en is onderhoudsvrij<br />

over de gehele levensduur. De pompkop<br />

is gemaakt van PEEK, membraan<br />

en ventielen naar keuze van PTFE,<br />

FFPM of EPDM, waardoor de pomp<br />

vele neutrale en agressieve vloeistoffen<br />

kan verpompen. De NF2.35 is inzetbaar<br />

voor diverse toepassingen<br />

zoals brandstofcellen, reinigings- en<br />

desinfecteersystemen, naaldwassen<br />

in medische apparatuur, vloeistof vernevelsystemen,<br />

druk- en lekdichtheid<br />

testsystemen en vele ander.<br />

www.knf.be<br />

n<br />

NORD DRIVESYSTEMS lanceert een nieuwe<br />

starter voor motormontage. De verbeterde<br />

prestaties garanderen een economische<br />

implementatie van soft starts en ‘reverse’-<br />

functies voor motoren tussen 0,25 tot 7,5<br />

kW. De compacte SK 135 E biedt de gebruiker<br />

bescherming tegen overbelasting<br />

dankzij de PTC thermistor monitoring,<br />

net- en faseuitval, I 2 t monitoring en bewaking<br />

van de magnetiseringsstroom. De<br />

elekronische slijtagevrije schakelapparatuur<br />

vervangt de vermogensschakelaars,<br />

magneetschakelaars en remgelijkrichters<br />

waardoor het plaatsen van enorme schakelkasten<br />

voor grote installaties overbodig<br />

wordt. Omdat voedings- en remcontrolebekabeling<br />

voor de PTC thermistor niet nodig<br />

is, wordt de installatie over het algemeen<br />

kostenefficiënt, ruimtebesparend en sneller.<br />

De aandrijvingen kunnen besteld worden<br />

met bekabelde motor, reductor en<br />

starter waardoor de assemblage beperkt<br />

wordt tot het vastzetten van de schroeven<br />

en de elektrische verbindingen te maken.<br />

Dit laatste kan optioneel ook via stekkerverbinding<br />

gedaan worden. Afbeelding:<br />

De SKE 135E motorstarter heeft een compacte,<br />

eenvoudig schoon te maken behuizing.<br />

Dankzij de zachte motorvriendelijke<br />

opstart is hij ideaal voor aandrijvingen in<br />

tal van sectoren. De ‘soft start’-functie vermindert<br />

mechanische belasting en verhindert<br />

schokken tijdens het starten en het<br />

remmen. Een spanningtoename kan voorgeprogrammeerd<br />

worden voor toepassingen<br />

waar een groot startkoppel vereist is.<br />

Ook zijn er diverse remprocedures mogelijk.<br />

De starter heeft 4 potentiometers en 4<br />

DIP-switches voor het regelen van de voornaamste<br />

parameters. Via led wordt de status<br />

van de starter aangegeven.<br />

De introductie van de Sysmac NJ-serie<br />

controllers voor machineautomatisering<br />

was een doorslaggevende stap<br />

in de richting van de volledige integratie<br />

van besturing, motion en vision<br />

binnen het ‘Eén software’-platform<br />

(Sysmac Studio), met behulp van het<br />

‘Eén machine-netwerk’ (EtherCAT)<br />

en gericht op het ‘Eén besturingssysteem’<br />

(Sysmac NJ-controller). Het<br />

ontwerp en de ontwikkeling van een<br />

machine zijn nooit af zonder functionele<br />

veiligheid. Het ontwikkelen van<br />

een passende veiligheidsstrategie is<br />

essentieel bij het ontwerpen van alle<br />

machines en dient al in een vroeg stadium<br />

te worden meegenomen, aangezien<br />

het enorme gevolgen kan hebben<br />

voor de levensduurkosten en dan<br />

vooral de ontwikkeltijden en onderhoudscycli.<br />

Machines moeten zo worden<br />

ontworpen, dat ze intrinsiek veilig<br />

zijn, dus wanneer een gevaarlijke situatie<br />

met conventionele engineering<br />

niet kan worden vermeden, bijvoorbeeld<br />

door afscherming van bewegende<br />

delen, moeten er aanvullende<br />

maatregelen worden genomen om de<br />

benodigde veiligheid te garanderen.<br />

En hier maken de geïntegreerde veiligheidsoplossingen<br />

van Sysmac het<br />

verschil.<br />

industrial.omron.be/nx-safety<br />

n<br />

www.nord.com<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 41

ACTUALITEIT<br />

Nieuwe VP1-130<br />

hydraulische pomp<br />

Borstelloze DC-motor<br />

met ijzerloze en groefloze<br />

stator<br />

Nieuwe Schunk<br />

klauwencataloog<br />

Parker brengt een nieuw type variabele<br />

hydropomp op de markt voor<br />

truck toepassingen. Door het grotere<br />

slagvolume (130 cc) en zijn maximale<br />

continue werkdruk (400 bar) is het<br />

één van de meest krachtige variabele<br />

load-sensing pompen op de markt<br />

voor truck toepassingen zoals, kranen,<br />

vuilniswagens, vacuümzuigers<br />

alsook voor combinaties zoals kippers,<br />

zoutstrooiers en sneeuwploegen.<br />

De VP1-130 met een slagvolume<br />

van 130 cc/tr levert buitengewone<br />

prestaties, zelfs tot 245 l/min met<br />

een maximale druk van 420 bar. De<br />

uitzonderlijke resultaten danken we<br />

aan de jarenlange ervaring van onze<br />

Parker fabriek in trucktoepassingen.<br />

De VP1-130 zorgt voor een soepele<br />

bediening wat neer komt op een snellere<br />

manier van werken waarbij precisie<br />

erg belangrijk is. Dit resulteert<br />

in een lager geluidsniveau en opwarming<br />

wat het milieu ten goede komt.<br />

De uiterste lichte en compacte VP1-<br />

130 is zeer eenvoudig te monteren op<br />

vrachtwagens, voor elk Load -Sensing<br />

systeem, hetzij op een versnellingsbak-<br />

of motor PTO.<br />

www.parker.com/be<br />

n<br />

Pittman Motors, een merk van Ametek<br />

Precision Motion Control (US), in Benelux<br />

verdeeld door Rotero, introduceert de serie<br />

BI-05 borstelloze DC motoren, speciaal<br />

ontworpen voor precisie-apparatuur<br />

waarbij een compacte omvang van cruciaal<br />

belang is. Denk hierbij aan chirurgische,<br />

tandheelkundige en medische<br />

instrumenten en andere apparaten in de<br />

gezondheidszorg. Aangezien de trend<br />

binnen de medische sector verschuift<br />

van pneumatische apparatuur naar DCmotoren,<br />

vereisen het platform, het ontwerp<br />

en de fabricage van de motor een<br />

hoog-technologisch niveau om aan de eisen<br />

van deze toepassingen te voldoen.<br />

Het motorontwerp met ijzerloze stator<br />

elimineert de magnetische cogging die<br />

nogal eens voorkomt bij traditioneel gewikkelde<br />

borstelloze DC-motoren. De<br />

tanden van de stator vervallen door het<br />

inkapselen in kunststof van de hele statorwikkeling<br />

langs het binnenoppervlak<br />

van de behuizing. Dit resulteert in lage<br />

inductie en een extreem snelle respons,<br />

en geen restkoppel. De BI-05 motor heeft<br />

een diameter van 12,7 mm en kan in onbelaste<br />

toestand snelheden aan tot 60.000<br />

omwentelingen per minuut, met een continu<br />

koppel van maximum 0.0064Nm. De<br />

motorconstructie bestaat uit een combinatie<br />

van verschillende soorten RVS, de<br />

4-polige rotor wordt gebouwd met energierijke<br />

neodymium magneten. Drie hallsensoren<br />

staan in voor de feedback van de<br />

stand van de rotor. Standaard zijn ook de<br />

afgeschermde kogellagers en een perfect<br />

uitgebalanceerde rotor voor een soepele<br />

en stille werking bij hoge snelheden. Er is<br />

ook een autoclaveerbare versie van de BI-<br />

05 beschikbaar.<br />

Het innovatieve familiebedrijf<br />

SCHUNK komt dit jaar met een nieuwe<br />

en uitgebreide versie van hun<br />

klauwencataloog. In ´s werelds grootste<br />

standaard spanklauwen programma<br />

vindt u nu ook klauwen die passen<br />

op klauwplaten van Samchully. In totaal<br />

biedt SCHUNK meer dan 1200<br />

standaardklauwen aan. Deze passen<br />

niet enkel op de klauwplaten van<br />

Samchully maar ook op die van Berg,<br />

Forkardt, Howa, Kitagawa, Röhm,<br />

SMW-Autoblok en natuurlijk SCHUNK.<br />

Om dit geheel voor onze klanten overzichtelijk<br />

te houden, kunnen deze<br />

snel en eenvoudig de geschikte klauwen<br />

voor hun klauwplaat opzoeken<br />

via de gratis Quickfinderapp van<br />

SCHUNK. (www.schunk.com/Backen-<br />

Quickfinder.)<br />

www.be.schunk.com<br />

n<br />

www.rotero.com<br />

n<br />

P 42 - 193 - SEPT 2013

ACTUALITEIT<br />

Intelligente camera’s:<br />

Pictor M16xx<br />

OD Mini<br />

afstandssensor<br />

Nieuwe aanvulling elektrische<br />

actuators<br />

De nieuwste generatie intelligente<br />

camera’s uit de Pictor familie onderscheiden<br />

zich doordat deze nog sneller<br />

te integreren zijn in de productie<br />

omgeving door de gebruiksvriendelijkheid<br />

van deze camera’s. Door<br />

middel van het licentievrije softwarepakket<br />

VCWIN is een applicatie in een<br />

handomdraai gerealiseerd waarbij<br />

u op een overzichtelijke manier toch<br />

over alle denkbare meetfuncties kan<br />

beschikken.<br />

In een industriële metalen behuizing<br />

kunnen deze intelligente camera’s<br />

volledig stand-alone producten op<br />

volledigheid en kwaliteit controleren.<br />

De aanwezigheid van een directe real-time<br />

SVGA-monitoruitgang zorgt er<br />

voor dat een toepassing snel en effectief<br />

tijdens de productie in bedrijf kan<br />

worden genomen.<br />

Doordat deze intelligente camera’s<br />

over een C-mount schroefdraad aansluiting<br />

beschikken heeft u de mogelijkheid<br />

om verschillende soorten<br />

lenzen aan te sluiten afhankelijk van<br />

de grootte van het te inspecteren product<br />

en de hierbij gewenste werkafstand.<br />

www.sensors.be<br />

n<br />

Met de nieuwe OD Mini afstandssensor<br />

met kort bereik levert SICK een van<br />

’s werelds lichtste en nauwkeurigste<br />

verplaatsingssensoren af met een gebruiksvriendelijk<br />

display en intuïtieve<br />

bediening. De OD Mini van SICK meet<br />

in een tijdspanne van één milliseconde<br />

tot op een micrometer nauwkeurig. Hij<br />

is compact en licht, en daardoor ideaal<br />

voor precisiemetingen en positie- bepalingen<br />

waarbij nauwkeurigheid van het<br />

grootste belang is, vooral bij hoge snelheden.<br />

De OD Mini is beschikbaar in<br />

twee stevige behuizingen van 18x31x41<br />

mm met beschermingsklasse IP 67. De<br />

versie in roestvrij staal weegt 70 gram,<br />

terwijl de sensor met aluminium behuizing<br />

niet zwaarder is dan 40 gram. Er is<br />

keuze uit drie detectiebereiken: 10 mm<br />

tot 20 mm, 20 mm tot 60 mm en 60 mm<br />

tot 150 mm, met een resolutie van respectievelijk<br />

3 µm, 8 µm en 30 µm. Met<br />

een responstijd van 1 ms op elk bereik<br />

geeft de OD Mini nauwkeurige meetresultaten<br />

in veeleisende technische toepassingen.<br />

De OD Mini afstandssensor<br />

kan perfect gebruikt worden in de elektronica<br />

(om de grijparmen van de robot<br />

te positioneren voor de assemblage van<br />

elektronische onderdelen), in de auto-indus-<br />

trie (om de grijparmen van de robot<br />

te positioneren in productie- processen)<br />

en ook in andere geautomatiseerde applicaties<br />

(om de grijparmen van de robot<br />

te positioneren of in het kader van precisiebewerking).<br />

Dankzij zijn buitengewone<br />

meetcapaciteit kan de sensor ook<br />

ingeschakeld worden voor kwaliteitscontrole,<br />

zoals de inspectie van fabricagetoleranties,<br />

en zelfs als hulpmiddel<br />

voor sorteer- en classificatieprocessen.<br />

www.sick.be<br />

n<br />

Voor veel fabrikanten is ruimtegebrek<br />

een punt van aandacht en daarom<br />

heeft SMC een platte elektrische actuator<br />

met glijlagergeleiding aan zijn<br />

uitgebreide programma elektrische<br />

actuatoren toegevoegd. Dankzij het<br />

compacte ontwerp, het lage profiel en<br />

de eenvoudige platte constructie is de<br />

LEL-serie ruim 50% minder hoog. Dit<br />

wordt mogelijk gemaakt door de motor<br />

aan de zijkant te plaatsen en gebruik<br />

te maken van een geleiding die<br />

contact tussen het werkstuk en de<br />

motor voorkomt, ongeacht de lengte<br />

en breedte van het werkstuk. Een<br />

van de belangrijkste voordelen van de<br />

elektrische geleide actuator met glijlagers<br />

van SMC is een geluidsreductie<br />

van 60 dB(A). Ook levert het de klant<br />

kostenbesparing op door de maximale<br />

snelheid van 500mm/s waarmee hij<br />

tot 3 kg gewicht kan verplaatsen in<br />

verschillende toepassingen.<br />

Voor grote momentbelastingen ontwikkelde<br />

SMC ook een variant, namelijk<br />

met kogelbussen. Ideaal voor<br />

hogere snelheden en nauwkeurigheden,<br />

kan deze snelheden van 1000<br />

mm/s aan. Beide producten kunnen<br />

in industriële machines worden<br />

gebruikt voor zowel transport als<br />

specifieke toepassingen als pick &<br />

place. De herhalingsnauwkeurigheid<br />

van beide uitvoeringen bedraagt ca.<br />

0,1mm en kunnen op 64 punten gepositioneerd<br />

worden. Bovendien kunnen<br />

in het profiel naderingsschakelaars<br />

worden gemonteerd waardoor einden<br />

tussenposities kunnen worden gesignaleerd.<br />

www.smcpneumatics.be<br />

n<br />

193 - SEPT 2013 - P 43

ACTUALITEIT<br />

Uitbreiding gamma<br />

Nieuwe prestatieklasse:<br />

de PFC200 controllers<br />

Flenzen sneller,<br />

gemakkelijker en<br />

veiliger uitlijnen<br />

L. TAS & Co breidt zijn lineair programma<br />

verder uit Naast de producten van<br />

GRAESSNER the gear company, NEFF<br />

Gewindetriebe en MAX linear mit system,<br />

wordt het gamma verder uitgebreid<br />

met onder meer precisie geharde<br />

geleidingsassen, lineaire kogelbussen<br />

en toebehoren, looprollen, railgeleidingen<br />

en kruisrollen geleidingen<br />

en Kaydon thin section kogellagers.<br />

Tegelijk komt er een gans gamma lineaire<br />

sub assemblages samengebouwd<br />

met deze componenten:<br />

- Lineaire systemen combineren op<br />

compacte en eenvoudige manier de<br />

voordelen van lineaire geleidingssystemen<br />

en mechanische aandrijvingen.<br />

- De lineaire sledes zijn voorzien van<br />

precisiegeleidingen. Als alternatief<br />

kunnen de units ook worden voorzien<br />

van zelfsmerende lineaire glijlagers.<br />

- De lineaire systemen maken gebruik<br />

van een profielrailgeleiding, een glijgeleiding<br />

of een rolgeleiding. Gevat<br />

in een vierkant profiel van aluminium<br />

resulteert dit in een zeer compact<br />

krachtig lineair systeem. Als aandrijfvarianten<br />

zijn kogelschroefdraadaandrijvingen<br />

en tandriemen beschikbaar.<br />

- Railgeleidingstafels zijn het ideale<br />

systeem voor lineaire bewegingen<br />

met hoge eisen aan de stijfheid. De<br />

bodemplaat van de railgeleidingstafels<br />

bestaat uit bewerkte aluminium<br />

profielen of staal met aanslagranden.<br />

Op de montageplaat worden de kogelrailgeleidingen<br />

bevestigd met vier lange<br />

geleidingswagens per tafeldeel. De<br />

aandrijving gebeurt optioneel via kogelschroefdraadaandrijvingen,<br />

tandriemen<br />

of lineaire motoren.<br />

n<br />

Automatiseringsoplossingen voor iedere<br />

toepassing: tussen de industriële<br />

PC’s van de serie 758 en de<br />

controllers van de serie 750 heeft<br />

WAGO de serie PFC200 besturingen<br />

geëtableerd. Gebaseerd op een real<br />

time Linux®-besturingssysteem werd<br />

met de PFC200 een performant automatiseringsplatform<br />

gecreëerd dat<br />

compact, krachtig en universeel inzetbaar<br />

is. Met de nieuwe serie controllers<br />

komt WAGO tegemoet aan<br />

de toenemende behoefte aan ruimtebesparende<br />

besturingen die naast<br />

klassieke PLC-taken ook de communicatie<br />

met onder- en bovengeschikte<br />

systemen voor hun rekening kunnen<br />

nemen. De PFC200 met Cortex-A8-<br />

procesarchitectuur is compatibel met<br />

alle besturingen en modules van het<br />

WAGO I/O-SYSTEM 750. Dankzij de<br />

doordachte constructie (zonder ventilator<br />

en batterij) met SDHC-geheugen<br />

zijn de controllers onderhoudsvrij en<br />

uitermate robuust.<br />

www.wago.be<br />

n<br />

Enerpac wil flenzen sneller, gemakkelijker<br />

en veiliger kunnen uitlijnen.<br />

Enerpac presenteert daarom de vernieuwde<br />

ATM-serie, een uitgelezen<br />

selectie flensuitlijngereedschappen<br />

van de hoogste kwaliteit met interessante<br />

nieuwe functies. Deze gereedschappen<br />

zijn zo ontworpen dat<br />

ze eenvoudig kunnen worden bediend<br />

door één operator die tot wel<br />

10 ton kracht kan toepassen om de<br />

flenzen zonder externe krachtbron in<br />

elke willekeurige positie uit te lijnen.<br />

De flensuitlijngereedschappen uit<br />

de ATM-serie zijn lichtgewicht en autonome,<br />

mechanische oplossingen,<br />

die zorgen voor de uitlijning die nodig<br />

is om verbindingen te maken. In<br />

slechts enkele minuten worden uitlijningsfouten<br />

gecorrigeerd en kunnen<br />

bouten in de verbindingen worden geplaatst.<br />

De flenzen worden uitgelijnd<br />

tijdens de bouw of het onderhoud van<br />

pijpleidingen. Dankzij deze gereedschappen<br />

beschikken monteurs van<br />

pijpleidingen en onderhoudspersoneel<br />

over één van de eenvoudigste,<br />

veiligste en meest productieve oplossingen<br />

voor flensuitlijning die op dit<br />

moment verkrijgbaar zijn. Enerpac is<br />

leider op het gebied van hydraulisch<br />

hogedrukgereedschap dankzij een<br />

breed assortiment producten, plaatselijke<br />

expertise en een wereldwijd<br />

distributienetwerk.<br />

n<br />

P 44 - 193 - SEPT 2013

193 - SEPT 2013 - P 45

Nieuws en Biblio<br />

Atlas Copco investeert in huurvloot<br />

Atlas Copco heeft ruim 10 miljoen euro geïnvesteerd in haar Europese huurvloot van<br />

stroomaggregaten en perslucht- compressoren. Een belangrijk onderdeel van deze investering<br />

betreft de PTS 1600 IIIB, een 100% olievrije perslucht-compressor met schroeftechnologie.<br />

Deze mobiele compressor met dieselmotor voldoet aan de nieuwe, strengere<br />

emissienormen EU stage III B en EPA Tier4A.<br />

Vakhandboek ondersteunt bij invoering DIN EN 61439<br />

Met het eerste deel van haar technologiebibliotheek, ‘Normconforme schakel- en sturingskastenbouw’,<br />

biedt kastenbouwer Rittal belangrijke ondersteuning bij de vereiste invoering van maatregelen<br />

om te voldoen aan de nieuwe norm DIN EN 61439. Het 88 bladzijden tellende handige<br />

pocketformaat biedt diepgaande achtergrondinformatie bij de nieuwe norm, actuele oplossingen<br />

voor toepassing van normconforme systeemproducten en handige tips bij de productie van kasttypes<br />

en onderdelen.<br />

www.rittal.com<br />

Stikstofgeneratoren<br />

Stikstofgeneratoren van Parker Domnick Hunter produceren stikstof uit perslucht en bieden<br />

een kosteneffectief en veilig alternatief voor traditionele stikstofvoorzieningen zoals flessengas<br />

of vloeibaar stikstof. Stikstof wordt voornamelijk gebruikt als een schoon, droog,<br />

inert gas voor het verwijderen van zuurstof uit producten en/of processen. Deze generatoren<br />

dienen als een direct opvraagbare en doorlopende bron voor stikstof, toepasbaar in vele<br />

industrieën zoals voedingsmiddelen, dranken, farmacie, elektronica, transport, olie- en gasindustrie<br />

en laser snijden.<br />

Kenmerken:<br />

• ter plaatse op te wekken door te koppelen aan bestaande persluchtinstallatie<br />

• de gewenste zuiverheid is door u zelf te bepalen<br />

• logistieke verplaatsing van flessen is niet meer nodig<br />

Maintenance 2014<br />

Voor de agenda: op 26 en 27 maart 2014 vindt in Antwerp Expo de vakbeurs<br />

Maintenance plaats. Dit is een vakbeurs voor industrieel onderhoud, shutdown technologie,<br />

asset management en productiebetrouwbaarheid.<br />

P 46 - 193 - SEPT 2013

Technologiebarometer: aantal industrieel ingenieurs neemt toe<br />

Zoals elk jaar houdt Agoria de vinger aan de pols bij de inschrijvingen voor de richtingen met een technologische oriëntatie aan<br />

de hogescholen en universiteiten. Daarvoor werd een technologiebarometer ontwikkeld waar alle associaties en betrokken hogescholen<br />

aan meewerken.<br />

Na bijna vier weken inschrijvingen worden de eerste trends zichtbaar. Het aantal industrieel ingenieurs neemt toe, de burgerlijk<br />

ingenieurs laten op zich wachten.<br />

Effect van academisering<br />

De reden van deze verschuiving is nog onduidelijk, maar veel denkpistes wijzen volgens Agoria in de richting van de ‘academisering’<br />

van de opleiding Industrieel Ingenieur waardoor ook meer ASO-studenten wellicht worden aangetrokken (o.a. meisjes).<br />

Daarnaast kan ook het feit dat deze opleiding slechts vier jaar duurt een impact hebben op de keuze van de jongeren. De<br />

masterrichtingen Informatica kennen als vijfjarige opleiding vooralsnog nog niet de grote toeloop. De Professionele Bachelors<br />

Technologie en Informatica doen het voorlopig wel zeer goed.<br />

Nog steeds te weinig meisjes<br />

Met betrekking tot het aandeel vrouwen is een verschuiving zichtbaar, namelijk van 23 procent naar 17 procent bij burgerlijk ingenieur<br />

en van 7,5 procent naar elf procent bij industrieel ingenieur. De technologiefederatie vindt het aandeel van de vrouwelijke<br />

studenten in de technologische studierichtingen nog steeds te klein. Door tal van acties en imagocampagnes zoals ‘Technogirls’,<br />

de bekroning van de ‘Young Technolady’ en ‘Go2Work’ probeert de federatie het belang van vrouwen in de sector toch te benadrukken.<br />

INDEX<br />

ADVERTEERDERSINDEX<br />

TITEL<br />

PAG.<br />

ABB 28<br />

Asco Numatics 22<br />

ATB 22<br />

AZ Hollink 34<br />

Balluff 10<br />

Belgitrans 45<br />

Boge 35<br />

Brevini 24<br />

Control Technics 28<br />

Euregio Hydraulics 24<br />

Festo 16<br />

Fimop 45<br />

Hansa-Flex 14<br />

Leuze Electronics 9<br />

MGH 14<br />

Norgren 6<br />

Parker 12<br />

Pepperl Fuchs 12<br />

REM B 32<br />

Sensor Partners 14<br />

Service Hydro 32<br />

SMC Pneumatics 23<br />

Tas & Co 34<br />

Testo 10<br />

Wago 2<br />

ARTIKELENINDEX<br />

TITEL<br />

PAG.<br />

Transport aan zeer hoge temperatuur 5<br />

Sensoren: the sky is the limit? 7<br />

Vameco-Vandezande – partners in totaaloplossingen in hydraulica 11<br />

Klantspecifieke afsluiters voor inktcartridge-vulmachine 13<br />

Hybride aandrijfsysteem voor bussen in Frankrijk 15<br />

PPS-demping beperkt slijtage en onderhoud 17<br />

Besturing met veiligheidsfuncties 18<br />

SMC vacuümoplossing 18<br />

Industriële gasveer voor veiligere mobiele vouwkranen 19<br />

Nieuw assemblagecenter van Siemens verzekert korte leveringstermijnen 20<br />

Endress+Hauser BeLux viert 50-jarig bestaan + 60 jaar van de groep 21<br />

Olievrije en energie-efficiënte perslucht 23<br />

Luchtbediende slede 24<br />

Aandrijvingen voor de bagagebehandeling 25<br />

Sensoren voor landbouw- en gebouwautomatisering 25<br />

Heet staal, koele tandwielaandrijvingen 26<br />

Nederland lanceert TechniekPact voor meer jongeren in technieksector 29<br />

Hydraulisch-hybride: hype voor off-highway machines? 30<br />

Veranda’s op maat met vernieuwde CNC machine 35<br />

Actualiteit 37<br />

Nieuws en biblio 46

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!