PDF - Toiletteren; het accent op de juiste plek - Mijn KWPN
PDF - Toiletteren; het accent op de juiste plek - Mijn KWPN
PDF - Toiletteren; het accent op de juiste plek - Mijn KWPN
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
praktijk<br />
• tekst : Jenneke Smit<br />
• foto’s : Jacob Melissen<br />
<strong>Toiletteren</strong>: <strong>het</strong> <strong>accent</strong><br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>juiste</strong> <strong>plek</strong><br />
Onlangs organiseer<strong>de</strong> <strong>het</strong> Jong<strong>KWPN</strong> een praktijkcursus over <strong>het</strong> voorberei<strong>de</strong>n en toiletteren van paar<strong>de</strong>n met oog<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> keuringen. De praktische ‘do’s and don’ts’ zijn zeker niet alleen interessant voor <strong>de</strong> jonge fokkerijliefhebbers,<br />
ook an<strong>de</strong>ren kunnen zich een voor<strong>de</strong>el doen met <strong>de</strong> tips van Ronnie Stegeman en Jarno Hendrikx. Bij <strong>het</strong><br />
toiletteren gaat <strong>het</strong> erom dat <strong>het</strong> <strong>accent</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>juiste</strong> <strong>plek</strong> wordt gelegd en dat maakt <strong>het</strong> een heel zorgvuldige klus.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> praktijkcursus van <strong>het</strong> Jong<strong>KWPN</strong> gaven Ronnie Stegeman en Jarno Hendrikx uitleg over <strong>het</strong> longeren, <strong>op</strong>stellen en toiletteren van <strong>het</strong> paard.<br />
Op <strong>de</strong> keuringen wor<strong>de</strong>n paar<strong>de</strong>n in hun<br />
zondagspak voorgesteld aan <strong>de</strong> jury. Na<br />
een weken- of zelfs maan<strong>de</strong>nlange voorbereiding<br />
hebben <strong>de</strong> meeste jonge paar<strong>de</strong>n,<br />
die zo uit <strong>de</strong> <strong>op</strong>fok zijn gekomen,<br />
vaak een ware metamorfose on<strong>de</strong>rgaan.<br />
Naast <strong>de</strong> <strong>op</strong>bouw van spieren en conditie<br />
hoort ook een toiletteerbeurt bij <strong>de</strong> voorbereiding<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> keuring. Als je weet waar <strong>de</strong><br />
plus- en minpunten van <strong>het</strong> paard liggen,<br />
kun je daar bij <strong>het</strong> toiletteren rekening mee<br />
hou<strong>de</strong>n. Zo kan een lang achterbeen bij<br />
een paard met een hele lange staart nóg<br />
langer lijken, en krijgt een korte nek<br />
<strong>op</strong>tisch meer lengte als er wat meer wordt<br />
weggeschoren achter <strong>de</strong> oren. Uiteraard<br />
kijkt <strong>de</strong> jury naar <strong>de</strong> bouw van <strong>het</strong> paard,<br />
maar ie<strong>de</strong>re eigenaar zal zijn paard <strong>op</strong>timaal<br />
willen voorstellen.<br />
Veiligheid<br />
Bij <strong>de</strong> praktijkcursus werd benadrukt dat<br />
<strong>de</strong> veiligheid altijd voor<strong>op</strong> moet staan. Het<br />
is raadzaam om een paard pas na enkele<br />
weken training voor <strong>het</strong> eerst te toiletteren.<br />
De meeste paar<strong>de</strong>n die uit een <strong>op</strong>fokgroep<br />
komen kennen weinig en toiletteren kan<br />
dan uitdraaien <strong>op</strong> een onnodig slechte<br />
ervaring voor <strong>het</strong> paard. Na enkele weken<br />
in han<strong>de</strong>n te zijn geweest, is een paard al<br />
veel meer gewend, kan hij voetjes <strong>op</strong>tillen,<br />
kent hij beenbeschermers en heeft hij meer<br />
vertrouwen. Bovendien heeft <strong>de</strong> eigenaar<br />
of trainer dan een beter beeld van <strong>het</strong><br />
karakter van <strong>het</strong> paard. Bij <strong>de</strong> eerste keer<br />
toiletteren se<strong>de</strong>ren Ronnie Stegeman en<br />
Jarno Hendrikx <strong>de</strong> paar<strong>de</strong>n eigenlijk altijd.<br />
“Het is allemaal nieuw voor een paard, een<br />
scheerapparaat geeft een onbekend geluid<br />
52 IDS09 • 06 mei 2010<br />
IDS09_Toileteren.indd 52 29-04-2010 16:35:42
Het <strong>op</strong>scheren van <strong>de</strong> benen zorgt ervoor dat <strong>het</strong><br />
beenwerk meer hardheid en uitstraling krijgt.<br />
Jarno Hendrikx laat zien hoe hij <strong>de</strong> zijkanten van een staart <strong>op</strong>scheert.<br />
en een slechte ervaring blijft heel lang<br />
hangen bij een paard. Wanneer <strong>het</strong> paard<br />
geen negatieve ervaring <strong>op</strong>doet, heb je er<br />
<strong>de</strong> rest van <strong>het</strong> leven profijt van. Wij doen<br />
<strong>het</strong> daarom liever direct goed en nemen<br />
<strong>het</strong> zekere voor <strong>het</strong> onzekere. Meestal kan<br />
er na één of enkele keren met min<strong>de</strong>r of<br />
zelfs zon<strong>de</strong>r sedatie wor<strong>de</strong>n gewerkt”, legt<br />
scheerspecialist Hendrikx uit. “Onze ervaring<br />
is dat sedatie <strong>het</strong> beste <strong>op</strong> een nuchtere<br />
maag werkt en <strong>het</strong> paard moet <strong>op</strong><br />
moment van se<strong>de</strong>ren volledig rustig zijn.<br />
Het heeft geen zin om te beginnen met<br />
toiletteren en pas te gaan se<strong>de</strong>ren <strong>op</strong> <strong>het</strong><br />
moment dat blijkt dat <strong>het</strong> paard niet<br />
ontspannen blijft. Dan kan je <strong>het</strong> paard<br />
beter eerst weer terug zetten <strong>op</strong> stal en <strong>op</strong><br />
een later moment se<strong>de</strong>ren voordat je met<br />
toiletteren begint. Ook doe ik <strong>het</strong> scheerwerk<br />
altijd in een vaste volgor<strong>de</strong>, zodat een<br />
paard daar aan kan wennen. Zorg ver<strong>de</strong>r<br />
altijd dat er rust is <strong>op</strong> stal.”<br />
Volg bij <strong>het</strong> afscheren van <strong>de</strong> baardharen altijd <strong>de</strong> lijn van <strong>de</strong> kaak. Het scheren van tastharen wordt in <strong>het</strong><br />
ka<strong>de</strong>r van welzijn door <strong>het</strong> <strong>KWPN</strong> overigens ontmoedigd.<br />
Beenwerk<br />
Om <strong>het</strong> paard zo passend mogelijk te<br />
gaan toiletteren is <strong>het</strong> belangrijk om een<br />
goed beeld te hebben van <strong>de</strong> plus- en<br />
minpunten van <strong>het</strong> paard. Ook bij <strong>het</strong><br />
scheren van <strong>de</strong> benen is <strong>het</strong> belangrijk<br />
goed te kijken naar <strong>het</strong> totale paard, bij<br />
een paard met relatief teer beenwerk kan<br />
er beter wat min<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n weggeschoren<br />
dan bij een paard met grover beenwerk.<br />
Bij <strong>het</strong> scheren van <strong>de</strong> voor- en<br />
achterbenen kan er voor diverse mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n gekozen. Op steeds meer<br />
(sport)stallen wordt er voor gekozen om<br />
<strong>de</strong> paar<strong>de</strong>n, ongeacht hun aftekeningen,<br />
tot halverwege <strong>de</strong> kogel of zelfs tot aan<br />
<strong>de</strong> knie <strong>op</strong> te scheren. Hierdoor heeft <strong>het</strong><br />
paard enkele weken mooi strak beenwerk.<br />
“Kijk naar je paard en bepaal dan wat je<br />
wel of niet moet scheren om <strong>het</strong> beenwerk<br />
zo positief mogelijk te laten uitkomen”,<br />
licht Ronnie Stegeman toe, die al<br />
vele jaren paar<strong>de</strong>n keuringsklaar maakt.<br />
“Je kan er voor kiezen om <strong>de</strong> lijn van <strong>de</strong><br />
aftekeningen te volgen, of om juist alle<br />
benen gelijk <strong>op</strong> te scheren. Scheer in elk<br />
geval <strong>het</strong> bovenste stuk met <strong>de</strong> haren<br />
mee, om zo een vloeien<strong>de</strong> overgang te<br />
maken tussen <strong>het</strong> wel en niet geschoren<br />
ge<strong>de</strong>elte. Het is en blijft een uitdaging om<br />
<strong>het</strong> paard zó te toiletteren dat hij er <strong>op</strong> z’n<br />
best uit ziet.”<br />
IDS09 • 06 mei 2010 53<br />
IDS09_Toileteren.indd 53 29-04-2010 16:35:51
Werk bij <strong>het</strong> <strong>op</strong>scheren van <strong>de</strong> zijkant van <strong>de</strong> staart in<br />
<strong>het</strong> begin altijd van boven naar bene<strong>de</strong>n.<br />
Bij <strong>het</strong> toiletteren moet <strong>de</strong> veiligheid voor<strong>op</strong> staan. Vanuit <strong>de</strong>ze positie kan een paard veilig <strong>op</strong>geschoren<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Benen <strong>op</strong>tillen<br />
Het verschilt per paard wat <strong>de</strong> beste<br />
manier is om <strong>de</strong> benen <strong>op</strong> te scheren. Bij<br />
<strong>de</strong> meeste paar<strong>de</strong>n kunnen <strong>de</strong> benen<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong>getild, maar er zijn ook paar<strong>de</strong>n<br />
die beter zijn <strong>op</strong> te scheren met <strong>de</strong> voeten<br />
aan <strong>de</strong> grond. Zorg in bei<strong>de</strong> gevallen dat<br />
<strong>de</strong> scheermachine al aanstaat voordat er<br />
wordt begonnen met scheren en dat er<br />
goed contact wordt gehou<strong>de</strong>n met <strong>het</strong><br />
paard. “Ik sta altijd met mijn zijkant naar<br />
<strong>het</strong> paard toe en hou met mijn hand<br />
contact met <strong>het</strong> paard. Bij <strong>het</strong> scheren van<br />
<strong>het</strong> voorbeen til ik <strong>de</strong>ze <strong>op</strong> en laat ik <strong>het</strong><br />
been <strong>op</strong> mijn been leunen. De begelei<strong>de</strong>r<br />
die <strong>het</strong> paard vasthoudt, houdt <strong>het</strong> paard<br />
en met name <strong>de</strong> ogen goed in <strong>de</strong> gaten<br />
om snel te kunnen reageren. Bij <strong>het</strong> scheren<br />
van <strong>het</strong> achterbeen trek ik <strong>de</strong>ze naar<br />
voren. Als een paard zou willen slaan,<br />
moet hij toch eerst <strong>het</strong> been naar achter<br />
brengen en wanneer je met je zijkant tegen<br />
<strong>het</strong> paard aanstaat, sta je re<strong>de</strong>lijk veilig. Ik<br />
scheer altijd eerst <strong>de</strong> voorkant en <strong>de</strong><br />
zijkanten van <strong>het</strong> been, en vervolgens <strong>de</strong><br />
achterkant. Zelf scheer ik nooit vanuit <strong>de</strong><br />
positie dat <strong>het</strong> paard zijn achterbeen naar<br />
achteren heeft gebracht. Hoefsme<strong>de</strong>n<br />
werken <strong>de</strong> hele dag vanuit die positie en<br />
doen <strong>het</strong> dus wel, maar een naar voren<br />
gebracht achterbeen vind ik veiliger”,<br />
vertelt Jarno Hendrikx.<br />
Open stand<br />
Bij sommige paar<strong>de</strong>n is <strong>het</strong> handiger om<br />
<strong>de</strong> benen te toiletteren zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze <strong>op</strong> te<br />
tillen. In dat twee<strong>de</strong> geval kan eventueel<br />
een an<strong>de</strong>r been wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong>getild, zodat<br />
<strong>het</strong> paard min<strong>de</strong>r snel <strong>het</strong> te scheren been<br />
omhoog zal trekken. Om <strong>de</strong> voorkant van<br />
<strong>het</strong> achterbeen te scheren, moet <strong>het</strong><br />
achterbeen ver on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> massa staan.<br />
Zorg altijd voor contact met <strong>het</strong> paard<br />
zodat zijn reacties aangevoeld kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n, en ga niet <strong>op</strong> <strong>de</strong> knieën naast <strong>het</strong><br />
paard zitten om zo goed bij <strong>de</strong> kroonran<strong>de</strong>n<br />
en kootholtes te kunnen komen.<br />
Vanuit een voorovergebogen positie, kan<br />
er eer<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n gereageerd <strong>op</strong> <strong>het</strong><br />
paard. Jarno Hendrikx toiletteert <strong>de</strong> paar<strong>de</strong>n<br />
eigenlijk geheel met een grote scheermachine.<br />
“Die grote machines zijn sterker<br />
en daarmee kom ik makkelijker door <strong>het</strong><br />
haar heen. Voor <strong>het</strong> secuur<strong>de</strong>re werk kan<br />
beter een kleine ton<strong>de</strong>use wor<strong>de</strong>n<br />
gebruikt. In bei<strong>de</strong> gevallen is <strong>het</strong> belangrijk<br />
dat <strong>de</strong> machines geslepen messen<br />
hebben en dat ze wor<strong>de</strong>n gebruikt <strong>op</strong> een<br />
schoon paard.”<br />
Staart<br />
Om veilig <strong>de</strong> bovenkant van <strong>de</strong> staart te<br />
kunnen <strong>op</strong>scheren, kan <strong>het</strong> paard in een<br />
<strong>op</strong>voelbox of box met halve stal<strong>de</strong>ur gezet<br />
wor<strong>de</strong>n. Ook bij dit on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el geldt dat er<br />
eerst moet wor<strong>de</strong>n bepaald wát er afgaat<br />
voordat er wordt begonnen. Bij een mooie<br />
dikke staart met volledig aangegroei<strong>de</strong><br />
haren, wordt er steeds vaker voor gekozen<br />
om <strong>de</strong> bovenkant in tact te laten. Na<strong>de</strong>el<br />
van <strong>het</strong> wegscheren is dat als er eenmaal<br />
voor is gekozen, dit eigenlijk altijd herhaald<br />
moet wor<strong>de</strong>n. “Kijk naar je paard <strong>op</strong> stand<br />
en aan <strong>de</strong> longe om te bepalen wat voor<br />
staartdracht <strong>het</strong> paard heeft. Als je twijfelt<br />
om <strong>de</strong> zijkanten van <strong>de</strong> staartwortel kaal te<br />
scheren, kan je <strong>het</strong> ook een keer invlechten<br />
om te bekijken hoe <strong>het</strong> lijkt. Over <strong>het</strong><br />
algemeen geeft een <strong>op</strong>geschoren staart<br />
meer uitstraling en snit”, legt Ronnie<br />
Stegeman uit. “Wanneer er wordt gekozen<br />
voor <strong>het</strong> scheren van <strong>de</strong> zijkanten, ga dan<br />
aan <strong>de</strong> zijkant van <strong>het</strong> paard staan en trek<br />
bovenlangs <strong>de</strong> staart <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant <strong>op</strong>.<br />
Dat werkt als een natuurlijke handrem.<br />
Veulens pak je vaak ook vast bij <strong>de</strong> staart,<br />
daar reageren ze vaak goed <strong>op</strong>. Bovendien<br />
voel je alle beweging aankomen via<br />
<strong>de</strong> staart en kan je snel reageren <strong>op</strong> <strong>het</strong><br />
paard. Ook bij <strong>het</strong> scheren van <strong>het</strong> achterbeen<br />
is <strong>het</strong> handig om <strong>de</strong> staart vast te<br />
hou<strong>de</strong>n. Scheer <strong>de</strong> zijkant van <strong>de</strong> staart<br />
van boven naar bene<strong>de</strong>n en begin en<br />
eindig in een punt. Als regel staat <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rkant van <strong>de</strong> vulva als grens om te<br />
scheren, maar bij <strong>de</strong>ze beslissing moet<br />
ook <strong>de</strong> staartdikte en <strong>de</strong> vorm van <strong>de</strong><br />
achterhand en broekspieren moeten<br />
wor<strong>de</strong>n meegenomen. Bij een dunne<br />
staart kan beter wat min<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> zijkant<br />
wor<strong>de</strong>n afgeschoren.”<br />
Hoofd en oren<br />
Tot slot <strong>het</strong> hoofd. De meningen over <strong>het</strong><br />
54 IDS09 • 06 mei 2010<br />
IDS09_Toileteren.indd 54 29-04-2010 16:35:58
Paard en begelei<strong>de</strong>r hebben er later veel voor<strong>de</strong>el van<br />
als <strong>het</strong> jonge paard dat <strong>op</strong> <strong>de</strong> keuring wordt voorbereid<br />
geen negatieve ervaringen <strong>op</strong>doet. Neem voor<br />
alles <strong>de</strong> tijd en zorg voor rust. Bij Ronnie Stegeman<br />
maken <strong>de</strong> paar<strong>de</strong>n voor <strong>het</strong> eerst kennis met een bitje<br />
die hij heeft vastgemaakt aan een halster. Pas later<br />
volgt <strong>het</strong> hoofdstel.<br />
gebruik van een praam zijn ver<strong>de</strong>eld.<br />
Jarno en Ronnie vin<strong>de</strong>n <strong>de</strong> praam een<br />
aanra<strong>de</strong>r om zo snel en veilig mogelijk te<br />
kunnen toiletteren, aangezien <strong>de</strong>ze ook<br />
zorgt voor een extra versterking van eer<strong>de</strong>r<br />
toegedien<strong>de</strong> sedatie. Bij <strong>het</strong> toiletteren van<br />
<strong>het</strong> hoofd kan <strong>het</strong> beste wor<strong>de</strong>n begonnen<br />
met een ton<strong>de</strong>use bij <strong>de</strong> baardharen,<br />
on<strong>de</strong>raan <strong>de</strong> keel. Werk van achter naar<br />
voren en volg <strong>de</strong> lijn van <strong>de</strong> kaak. Vooralsnog<br />
is <strong>het</strong> in Ne<strong>de</strong>rland toegestaan <strong>de</strong><br />
tastharen rondom <strong>de</strong> neus, mond, ogen en<br />
oren af te scheren of in te korten. Het<br />
<strong>KWPN</strong> ontmoedigt <strong>het</strong> scheren van tastharen:<br />
Voor een paard is <strong>de</strong> neus een<br />
belangrijk tastzintuig en <strong>de</strong> tastharen<br />
hebben daarbij een functie.<br />
De oren kunnen volledig wor<strong>de</strong>n uitgeschoren<br />
of er kan wor<strong>de</strong>n gekozen om<br />
alleen <strong>de</strong> zijkanten en uitsteken<strong>de</strong> haren te<br />
scheren. Zorg bij <strong>het</strong> volledig uitscheren<br />
van <strong>de</strong> oren, dat <strong>het</strong> oor wordt uitgevouwen<br />
om zo alles weg te kunnen halen. Bij<br />
<strong>het</strong> scheren van <strong>de</strong> zijkant van <strong>de</strong> oren is<br />
<strong>het</strong> belangrijk dat <strong>de</strong> lijn van <strong>het</strong> oor wordt<br />
gevolgd en dat er niet teveel van <strong>de</strong> zijkant<br />
wordt afgeschoren. Tussen <strong>de</strong> oren<br />
bevindt zich een stuk manen, veelal<br />
bekend als <strong>het</strong> ‘<strong>de</strong>r<strong>de</strong> oor’, dat wordt<br />
geschoren in verband met <strong>het</strong> k<strong>op</strong>stuk van<br />
een halster of hoofdstel. Voorheen werd<br />
<strong>de</strong> lengte van een naar achter gevouwen<br />
oor als graadmeter gebruikt, tegenwoordig<br />
wordt er vaak voor gekozen om min<strong>de</strong>r<br />
weg te scheren. In <strong>de</strong>ze beslissing moet<br />
ook <strong>de</strong> vorm van <strong>de</strong> nek wor<strong>de</strong>n meegenomen,<br />
bij een mooie ron<strong>de</strong> nek hoeft er<br />
min<strong>de</strong>r haar vanaf dan bij een korte, rechte<br />
nek die daardoor <strong>op</strong>tisch meer lengte<br />
krijgt. Scheer eerst met <strong>de</strong> haren mee en<br />
<strong>de</strong>nk hierbij goed om <strong>de</strong> voorpluk, dat hier<br />
niet teveel vanaf wordt gehaald. Scheer<br />
vervolgens tegen <strong>de</strong> haren in om mooi,<br />
strak resultaat te krijgen. Voor <strong>het</strong> gehele<br />
toiletteren en zeker voor bij <strong>het</strong> hoofd<br />
geldt dat goed licht van groot belang is.<br />
Rust<br />
Paar<strong>de</strong>n kunnen, al dan niet gese<strong>de</strong>erd,<br />
altijd onverwachte bewegingen maken. Bij<br />
Ronnie Stegeman gaf in woord en beeld uitleg over <strong>de</strong><br />
voorbereiding van <strong>het</strong> jonge paard, hier met een driejarige<br />
Sorento x Flemmingh-merrie.<br />
<strong>het</strong> toiletteren van <strong>het</strong> hoofd en <strong>de</strong> oren<br />
staat <strong>de</strong> scheer<strong>de</strong>r vaak <strong>op</strong> een krukje,<br />
zorg er voor dat <strong>de</strong>ze voldoen<strong>de</strong> groot en<br />
stevig is. Ook heel belangrijk is rust <strong>op</strong><br />
stal, een paard kan altijd schrikken van<br />
een plotseling binnenkomend persoon of<br />
an<strong>de</strong>r onverwacht geluid. Zowel <strong>de</strong> begelei<strong>de</strong>r<br />
als <strong>de</strong> scheer<strong>de</strong>r kunnen <strong>het</strong> snelst<br />
reageren <strong>op</strong> een paard wanneer ze<br />
<strong>de</strong>ze nauwlettend in <strong>de</strong> gaten hou<strong>de</strong>n<br />
en er contact mee hou<strong>de</strong>n. Want<br />
hoewel een secuur getoiletteerd paard<br />
<strong>het</strong> doel is, moet altijd <strong>de</strong> veiligheid voor<strong>op</strong><br />
blijven staan.<br />
Longeren en<br />
<strong>op</strong>stellen<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> praktijkcursus van <strong>het</strong><br />
Jong<strong>KWPN</strong> was er niet alleen<br />
aandacht voor <strong>het</strong> correct toiletteren<br />
van een paard, ook werd er<br />
uitgelegd hoe een jong paard <strong>het</strong><br />
beste kan wor<strong>de</strong>n getraind. Het<br />
longeren speelt hierin een<br />
belangrijke rol. Ronnie Stegeman<br />
bouwt <strong>de</strong>ze training zorgvuldig<br />
<strong>op</strong> en kon <strong>de</strong>ze training <strong>op</strong> een<br />
hele leerzame wijze toelichten.<br />
Een belangrijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> training van <strong>het</strong> jonge paard is <strong>het</strong> longeerwerk.<br />
IDS09 • 06 mei 2010 55<br />
IDS09_Toileteren.indd 55 29-04-2010 16:36:05