De multidisciplinaire richtlijn Parkinson 2010; horen, zien ... - Verenso
De multidisciplinaire richtlijn Parkinson 2010; horen, zien ... - Verenso
De multidisciplinaire richtlijn Parkinson 2010; horen, zien ... - Verenso
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dr. Teus van Laar <br />
UMC Groningen <br />
25 November 2011, <strong>De</strong>n Bosch
¡ Waarom? <br />
¡ Voor wie? <br />
¡ Welke mogelijkheden? <br />
¡ Resultaten !
¡ heden: 50.000 (RIVM) <br />
¡ 2005-‐2025:<br />
47% toename <br />
§ 2025: 73.500 patienten
Proc, September 2002, Vol 77<br />
Prognosis of <strong>Parkinson</strong> Dise<br />
100<br />
Reference subjects<br />
100<br />
% Noninstitutionalized<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
PD patients<br />
% Surviving<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
Reference subjects<br />
PD patients<br />
100<br />
<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10 12 14 16<br />
Time from onset (y)<br />
0<br />
0 2 4 6 8 10 12 14 16<br />
Time from onset (y)<br />
Figure 1. Left, Kaplan-Meier curves for time to nursing home placement in patients with <strong>Parkinson</strong> disease<br />
(PD) (solid line) and reference subjects (dotted line) (relative risk, 6.7; 95% confidence interval, 3.7-12.1;<br />
P
¡ Slechte dopa respons <br />
¡ Hoge leeftijd van onset PD <br />
¡ Lage opleiding <br />
¡ <strong>De</strong>mentie <br />
§ Hallucinaties (Goetz 1993)
35.000<br />
30.000<br />
25.000<br />
20.000<br />
15.000<br />
Versterken mantelzorg <br />
Voorkomen<br />
crises<br />
Uitstel<br />
opname <br />
10.000<br />
5.000<br />
Vroegsignalering<br />
huisarts <br />
casemanager <br />
0<br />
0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5<br />
halve jaren
¡ Thuis vastgelopen <br />
§ Subacuut <br />
§ Chronisch <br />
¡ Geen ziekenhuis indicatie meer?? <br />
§ Kan echter niet naar huis <br />
¡ Er moet iets te verbeteren zijn! <br />
§ Hoe bepaal je dat?
¡ Altijd zelf patient <strong>zien</strong> <br />
§ Inschatten ernst/beloop <br />
§ Evalueren medicatie/doses!! <br />
§ Spreken van familie/omgeving <br />
¡ Verifieren diagnose <br />
§ <strong>Parkinson</strong> <br />
§ Secundair parkinsonisme
¡ Kern <br />
§ Bradykinesie <br />
§ Rigiditeit <br />
§ Tremor <br />
¡ Ondersteunend <br />
§ L-‐dopa respons <br />
§ Asymmetrisch <br />
§ Langzaam progressief <br />
§ Hyperkinesieen
¡ Exclusie <br />
§ Anti-‐psychotica gebruik <br />
§ Vasculaire pathologie <br />
§ Trauma <br />
§ Vroege autonome pathologie <br />
§ Vroege dementie <br />
§ Verdenking toxines
¡ Snelle progressie <br />
¡ Vroeg vallen/freezing <br />
¡ Axiale deviaties <br />
§ Pisa/Camptocormia <br />
§ Ante/retrocollis <br />
¡ Dystonie <br />
¡ Vroege slik/spraakstoornissen
¡ Vroege impotentie/erectiestoornissen <br />
¡ Vroege incontinentie <br />
¡ Koude handen/blauw verkleurd <br />
¡ Orthostatische hypotensie <br />
¡ Geen reactieve toename HF na staan
¡ Trage saccades <br />
¡ Initiatie probleem bij saccades <br />
¡ Square wave jerks (focus probleem) <br />
¡ Supranucleaire blikparese
¡ Vroege visuele hallucinaties <br />
¡ Vroege dementie <br />
¡ Corticale fenomenen <br />
§ Apraxie <br />
§ Afasie <br />
¡ Neglect
¡<br />
¡<br />
¡<br />
¡<br />
¡<br />
¡<br />
Pat. Z, 64 jr. <br />
PD sinds 1998 <br />
Medicatie: <br />
Amantadine 2x100mg, Levodopa/benz. <br />
6x250mg, Ropinirol Modutab 16 mg 1dd <br />
Beloop: <br />
Fluctuaties, hallucinaties, slaapproblemen en <br />
urge-‐klachten
¡ Medicatie wijzigingen <br />
¡ Infectie <br />
¡ <strong>De</strong>lier <br />
¡ <strong>De</strong>pressie/angst <br />
¡ Valpartijen/fracturen <br />
¡ GE chirurgie, post-‐Ok <br />
¡ Orthostase <br />
¡ Veneuze thrombose
74%
80%<br />
70%<br />
63%<br />
percentage patienten<br />
60%<br />
50%<br />
40%<br />
30%<br />
overleden<br />
verpleeghuis<br />
verzorgingshuis<br />
thuis<br />
20%<br />
overige<br />
10%<br />
0%<br />
situatie (september <strong>2010</strong>)
40%<br />
35%<br />
Ernstig cognitieve stoornis MMSE < 18<br />
30%<br />
25%<br />
20%<br />
Cognitieve stoornis;ernst mede afhankelijk van dagelijks<br />
functioneren en opleidingsniveau MMSE 19-27<br />
15%<br />
10%<br />
Normaal = ernstige cognitieve stoornis uitgesloten bij<br />
normaal opleidingsniveau MMSE > 28<br />
5%<br />
0%<br />
= mate aanwezigheid van<br />
cognitieve stoornis
+14%<br />
+11%
1400<br />
1285<br />
1200<br />
1000<br />
894<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
0<br />
opname<br />
ontslag
1600,00<br />
1400,00<br />
1200,00<br />
1000,00<br />
800,00<br />
600,00<br />
400,00<br />
200,00<br />
626 566<br />
517 506 507<br />
1424<br />
levodopa/carbidopa opname<br />
740<br />
992<br />
levodopa/carbidopa ontslag<br />
levodopa/benserazide opname<br />
levodopa/benserazide ontslag<br />
levodopa/carbidopa/entacapon opname<br />
246<br />
390<br />
levodopa/carbidopa/entacapon ontslag<br />
pramipexol bij opname<br />
pramipexol bij ontslag<br />
apomorfine bij opname<br />
0,00<br />
<strong>Parkinson</strong> medicatie<br />
apomorfine bij ontslag
aantal <strong>Parkinson</strong> patienten (n)<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
26<br />
29<br />
25<br />
30<br />
14<br />
levodopa/carbidopa opname<br />
levodopa/carbidopa ontslag<br />
levodopa/benserazide opname<br />
levodopa/benserazide ontslag<br />
levodopa/carbidopa/entacapon opname<br />
10<br />
levodopa/carbidopa/entacapon ontslag<br />
pramipexol bij opname<br />
5<br />
3<br />
4 4<br />
2<br />
5<br />
pramipexol bij ontslag<br />
apomorfine bij opname<br />
0<br />
<strong>Parkinson</strong> medicatie (in LED)<br />
apomorfine bij ontslag
25<br />
23<br />
aantal patienten (n)<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
11<br />
Rivastigmine opname<br />
Rivastigmine ontslag<br />
0<br />
medicatie cognitie<br />
11<br />
11<br />
11<br />
11<br />
hoeveelheid per<br />
individu (in mg)<br />
11<br />
10<br />
10<br />
10<br />
Rivastigmine opname<br />
Rivastigmine ontslag<br />
10<br />
10<br />
10<br />
medicatie cognitie
17<br />
18<br />
aantal patienten (n)<br />
16<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
8<br />
clozapine opname<br />
clozapine ontslag<br />
2<br />
0<br />
antipsychotica<br />
16<br />
16<br />
14<br />
11<br />
12<br />
hoeveelheid per<br />
individu (in mg)<br />
10<br />
8<br />
6<br />
clozapine opname<br />
clozapine ontslag<br />
4<br />
2<br />
0<br />
antipsychotica
¡ 25 patienten <br />
¡ Follow-‐up 6 wk-‐12 wk-‐1 jr <br />
¡ Eindpunten <br />
§ Functioneel <br />
§ Cognitie <br />
§ Motoriek <br />
§ Kosten (direct/indirect)
35,0 <br />
30,9 <br />
30,0 <br />
23,7 23,8 <br />
25,0 <br />
20,0 <br />
gem. ALDS I <br />
gem ALDS II <br />
gem. ALDS III <br />
15,0 <br />
10,0 <br />
5,0 <br />
0,0 <br />
gem ALDS scores (in punten)
30,0 <br />
25,9 25,7 <br />
25,0 <br />
20,7 <br />
20,0 <br />
gem. SCOPA-‐Cog I <br />
gem. SCOPA-‐Cog II <br />
15,0 <br />
gem. SCOPA-‐Cog III <br />
10,0 <br />
5,0 <br />
0,0 <br />
gem. SCOPA-‐Cog scores (in punten)
1,6 <br />
1,4 <br />
1,2 <br />
1 <br />
0,8 <br />
gem. verbetering motorische evaluatie SCOPA-‐SPES <br />
I <br />
gem. verbetering activiteiten van het dagelijkse leven <br />
0,6 <br />
0,4 <br />
0,2 <br />
0 <br />
gem verbetering van de SCOPA-‐SPES scores van meting I naar III (in <br />
punten)
¡ Streng selecteren <br />
¡ Opnameduur vooraf vastleggen <br />
¡ Behandeldoelen snel vastleggen <br />
¡ Effectmaten standaardiseren <br />
¡ Goede follow-‐up na ontslag <br />
noodzakelijk
¡ Het GPSS concept is een<br />
behandeling die veel breder zou<br />
moeten worden ingezet bij<br />
patiënten met de ziekte van<br />
<strong>Parkinson</strong> in het gevorderde<br />
stadium van de ziekte<br />
¡ Nationale implementatie volgt<br />
vanaf 2012
Change language