Eigentijds rapport - Faculteit Geowetenschappen - Universiteit Utrecht

Hoewel de maximale hoeveelheid transport
800
tijdens de afvoergolf van januari 2004 vrijwel gelijk
was aan het maximale transport in november 2002
600
(fig. 30), was het gedrag van de afzonderlijke
riviertrajecten zeer verschillend (fig. 29). In traject
400
A (Pannerdensch Kanaal) was het transport
maximaal tijdens de passage van de afvoerpiek,
maar in traject B had het transport zijn maximale
waarde al bereikt ruim voor de afvoerpiek.
Gedurende het verloop van de afvoergolf nam het
200
0
transport hier steeds verder af. Het
bodemtransport in traject D (Nederrijn) nam toe
gedurende de periode van afvoerstijging en begon
pas na de passage van de piekafvoer te dalen. In
traject E bleef het transport aanvankelijk constant.
Pas toen de afvoer al lang en breed aan het dalen
was, begon hier het transport toe te nemen.
Traject F vertoont een nog extremer beeld. Hier
daalde het transport tijdens de periode van
afvoerstijging, en steeg het transport tijdens de periode van afvoerdaling.
Maximum bodemtransport
(m 3 /dag)
A B D E F G H I
Riviersectie
2002
2004
Figuur 30 Maximum bodemtransport (incl.
poriën) in de verschillende riviertrajecten
gedurende de afvoergolven
van november 2002 en januari 2004
op basis van multibeammetingen.
Dit alles betekent dat er tijdens de afvoergolf van 2004 een stroomafwaartse verschuiving
optrad in het moment van maximaal transport. In traject B was het transport immers het grootst
vóór de afvoerpiek; in traject D was het transport het grootst òp de afvoerpiek en in traject E en F
was het transport het grootst ná de afvoerpiek. Of ook in de IJssel (traject G, H en I) een dergelijk
fenomeen optrad, is onbekend als gevolg van de grote onzekerheidsmarge rond de berekende
IJsseltransporten (fig. 29).
Het grote verschil in gedrag tussen de verschillende riviersecties betekent dat de
sedimentboekhouding per meetdag niet kloppend is. De hoeveelheid sediment die aan het einde
van het Pannerdensch Kanaal in beweging is, is soms veel groter (tot 78%) en soms veel kleiner
(tot 38%) dan de hoeveelheid sediment die tegelijktijd in beweging is in het begin van de Nederrijn
en het begin van de IJssel. Gemiddeld over de afvoergolf is de sedimentboekhouding wèl kloppend:
al het sediment dat gedurende de afvoergolf aangeleverd werd door het Pannerdensch Kanaal
stroomde ook de IJssel en de Nederrijn in.
4.1.6 De verdeling van bodemtransport over het splitsingspunt en over de
rivierbreedte
Om de verdeling van het bodemtransport over het splitsingspunt te bepalen is het transport in de
eerste traject van de Nederrijn (D) vergeleken met het transport in de eerste traject van de IJssel
(G). Uit figuur 31 blijkt dat de hoeveelheid sediment die de IJssel instroomde steeds slechts 11%
bedroeg van de totale hoeveelheid sediment die de IJsselkop passeerde, terwijl de IJssel wel 43%
van de waterafvoer ontving (hoofdstuk 2). De Nederrijn ontving 89% van het sediment en 57%
van het water. De waarden verschilden nauwelijks tussen de afvoergolven van 2002 en 2004. Ook
gedurende de afzonderlijke afvoergolven was er nauwelijks verschil in de sedimentverdeling,
ongeacht de grote verandering in
waterafvoer.
Bij een inspectie van de variatie in
bodemtransport over de rivierbreedte
(bijlage 13-15) blijkt dat het transport vrij
uniform verdeeld was over de
duinenstrook. Pas nabij de randen van de
duinenstrook liep het transport (vaak vrij
abrupt) naar beneden, zodat de
transportzone in de rivier steeds iets
smaller was dan de duinenstrook. De
transportzone in het Pannerdensch Kanaal
liep ongeveer van 45 meter links van de
as tot 25 meter rechts ervan. In de
Nederrijn lag de transportzone meer in
het midden van de rivier, ongeveer van
30 meter links van de as tot 30 meter
rechts van de as. Het transport in de
IJssel vond plaats tussen 20 meter links
Aand eel in he t totaal
bodemtransport (%)
100
75
50
25
Figuur 31
Ne de rrijn
IJssel
0
16 19 22 26 29
6 14 22
Januari 2004 November 2002
De relatieve verdeling van het bodemtransport
(incl. poriën) over de IJssel en de Nederrijn
tijdens de afvoergolven van januari 2004 en
november 2002 op basis van
multibeammetingen.
27