Schuttersbrief 003 - Verbond der Schuttersgilden Genk
Schuttersbrief 003 - Verbond der Schuttersgilden Genk
Schuttersbrief 003 - Verbond der Schuttersgilden Genk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SCHUTTERSBRIEF<br />
Onregelmatig maar frequent verschijnend e-mailblad<br />
als ideeënbus, discussieforum en actieprogram<br />
voor het schutterswezen<br />
in het Ne<strong>der</strong>landstalige gebied van de EGS<br />
Nummer 3 – Maastricht, zaterdag 31 juli 2004<br />
Redactie-adres<br />
SB-redactie, p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht<br />
telefoon (met voicemail): 043 - 325 76 62; vanuit het buitenland: 00.31.43.325 76 62<br />
mobiel: 06.42 58 70 04 fax : (00.31) (0)43. 310 04 06 e-mail: redactie@schuttersbrief.nl<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
INHOUDSOPGAVE:<br />
Colofon en Actiepunten, blz. 72 respectievelijk blz. 73<br />
Van de redactie. Inzake ‘failures’, anonieme e-mails, virusmeldingen en nepmailing, blz. 74 - 75<br />
Correspondentie inzake ‘De Garde Civique in België en Ne<strong>der</strong>lands Limburg’ (1), blz. 76 - 78<br />
Correspondentie inzake ‘Wetenschappelijk on<strong>der</strong>zoek van het schutterswezen’ (1), blz. 79<br />
Correspondentie inzake ‘De bakermat van het schutterijwezen’ (1), blz. 80 - 81<br />
Correspondentie inzake ‘Het Limburgs Schutterstijdschrift’ (1), blz. 82<br />
Correspondentie inzake ‘De vrouw in het schutterswezen’ (1), blz. 83 - 84<br />
Correspondentie inzake ‘De niet-militaire schuttersuniformen’ (1), blz. 85<br />
Correspondentie inzake ‘Het SB-redactiebeleid’ (1), blz. 86<br />
Correspondentie inzake ‘EST 2006: het Europees Schutterstreffen 2006 te Heeswijk, gemeente Bernheze’<br />
(1), blz. 87<br />
Correspondentie inzake ‘Verschijning van de <strong>Schuttersbrief</strong>’ (2), blz. 88 - 90<br />
Correspondentie inzake ‘Leerstoel voor het schutterswezen’ (2), blz. 91<br />
Correspondentie inzake ‘Websitewedstrijdens’ (3), blz. 92<br />
Recensie (03): het jongste nummer van De Gildetrom (2 de kwartaal 2004), blz. 93<br />
Recensie (04): een allercharmantst jubileumboekje b.g.v. 100 jaar Schutterij St.-Joseph te Stein, blz. 94<br />
Vraag- en antwoord, blz. 95 - 97<br />
Voortgang van de diverse actiepunten, blz. 98 - 100<br />
Verzendlijst van de <strong>Schuttersbrief</strong> en Doorlopend gebruikte afkortingen, blz. 101 respectievelijk blz. 102<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -
COLOFON<br />
SCHUTTERSBRIEF. Onregelmatig maar frequent verschijnend e-mailblad als ideeënbus,<br />
discussieforum en actieprogram voor het schutterswezen in het Ne<strong>der</strong>landstalige gebied van de<br />
EGS. Nummers 1 en volgende. Maastricht, 19 juni 2004 - heden.<br />
Met de e-mailing <strong>Schuttersbrief</strong> (SB) worden bij tijd en wijle meegezonden: de zogeheten ‘SB-<br />
Bijlagen. Werkdocumenten voor het schutterswezen’. De SB-Bijlagen verschijnen ten minste<br />
tweemaal per jaar.<br />
Zowel de SB-nummers als de SB-Bijlagen worden GRATIS verstrekt: zie de verzendlijst op de<br />
voorlaatste bladzijde van elk SB-nummer.<br />
Daar de aan de uitgave van de SB-nummers en SB-Bijlagen verbonden kosten vooralsnog gehéél worden<br />
betaald uit particuliere middelen, verzoekt de SB-redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’<br />
te storten op de (voorlopige) bankrekening 85 88 27 298 t.n.v. Alfr. Disch te Maastricht. Voor Uw zéér<br />
gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de SB-redactie U bij voorbaat hartelijk dank!<br />
Alle (!) eventuele door de SB-redactie verkregen meeropbrengsten zijn bestemd voor:<br />
1) betaling van de installatie-, abonnements- en webmasterskosten van de vanaf september 2004<br />
operatieve SB-internetsite;<br />
2) oprichting en instandhouding van een onafhankelijke geschiedwetenschappelijke adviesraad die zich<br />
(o.a.) bezighoudt met de kwaliteitsbewaking van de <strong>Schuttersbrief</strong> en de SB-Bijlagen;<br />
3) oprichting en instandhouding van de SB-stichting ter administratieve en an<strong>der</strong>soortige on<strong>der</strong>steuning<br />
van de SB-redactie;<br />
4) diverse actiedoeleinden die vermeld staan in dit nummer van de <strong>Schuttersbrief</strong> alsmede vermeld<br />
zullen worden op de toekomstige SB-website;<br />
5) uitgave van zowel de <strong>Schuttersbrief</strong> als de SB-Bijlagen in print- en/of drukvorm.<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Digitale en schriftelijke post ter publicatie wordt naar on<strong>der</strong>werp gerubriceerd en vervolgens<br />
in strikt chronologische volgorde van binnenkomst opgenomen in de <strong>Schuttersbrief</strong>.<br />
Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op de laatste pagina van elk SB-nummer.<br />
De <strong>Schuttersbrief</strong> heeft een doorlopende paginering.<br />
Het is aan alle schuttersorganisaties en hun redactie(s) in binnen- en buitenland toegestaan, de<br />
<strong>Schuttersbrief</strong> - zij het uitsluitend digitaal en zon<strong>der</strong> winstoogmerk - geheel, gedeeltelijk of<br />
in samenvattende zin te reproduceren.<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de <strong>Schuttersbrief</strong> ontvangen? Laat dit dan m.v.v.<br />
Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw e-mailadres weten aan redactie@schuttersbrief.nl.<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Redacteurs: 1) Alfred Disch;<br />
voor diens adres zie het Redactie-adres, vermeld op de 1 ste pagina van elk SB-nummer;<br />
2) vacature(s).<br />
© Copyright: SB-stichting (i.o.), Maastricht, MMIV.<br />
- 72 -<br />
2
ACTIEPUNTEN<br />
Voor het gehele werkgebied van de EGS<br />
Een topdrie van schutterswebsites (met prijs) binnen elke koepelorganisatie<br />
Een stichting voor periodieke uitgave van schutterijhistorische boeken<br />
Een Commissie Wetenschappelijk On<strong>der</strong>zoek Schutterswezen (C.W.O.S.)<br />
Een leerstoel voor het schutterswezen<br />
Een e-mailblad voor (elk taalgebied binnen) de EGS<br />
Op elk EST een perscentrum, een informatiestand voor het publiek en een tentoonstelling<br />
Voor het Ne<strong>der</strong>landstalige EGS-gebied meer in het bijzon<strong>der</strong><br />
Nauwere samenwerking tussen de Ne<strong>der</strong>landse en Vlaams-Belgische schuttersfe<strong>der</strong>aties<br />
(Zie SB-nummer 1, blz. 8-9)<br />
Krijgt het Interfe<strong>der</strong>atief Overleg meer body?<br />
(Zie an<strong>der</strong>maal het SB-nummer 1, blz. 8-9)<br />
Naar een (nog) betere samenwerking tussen de diverse koepelorganisaties in Vlaams België<br />
(Hierover is een SB-artikel in voorbereiding)<br />
Het Limburgs Schutterstijdschrift moet blijven!<br />
(Zie SB-nummer 1, blz. 19-21, en SB-nummer 2, blz. 59)<br />
Help de SVS mee aan haar eerste 1.000 Vrienden!<br />
(Zie o.a. dit SB-nummer, blz. 99)<br />
Geef Uw steun aan de zwaar getroffen schutterij St.-Sebastianus te Oost-Maarland!<br />
(Zie het hier voorliggende SB-nummer, blz. 99)<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
VERZOEK AAN ALLE CORRESPONDENTEN<br />
Gelieve per brief en per e-mail steeds slechts één on<strong>der</strong>werp te behandelen. Dat vergemakkelijkt<br />
aanzienlijk de rubricering van de correspondentie in de <strong>Schuttersbrief</strong> (SB). In principe worden<br />
alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst in de SB, ook indien ze van dezelfde persoon en van<br />
dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen on<strong>der</strong>werp een nieuwe SBrubriek<br />
geopend.<br />
- 73 -<br />
3
VAN DE REDACTIE<br />
Inzake ‘failures’, anonieme e-mails, virusmeldingen en nepmailing<br />
Sinds de verschijning van het 1 ste nummer van de <strong>Schuttersbrief</strong> (19.6.2004) ontvang ik ook heel<br />
wat an<strong>der</strong>soortige e-mailtjes dan mijn bedoeling is. Die ‘oogst’ van ruim een maand laat zich<br />
voorshands on<strong>der</strong>scheiden in vier categorieën.<br />
De eerste categorie of soort bestaat uit de zogeheten ‘failures’, d.w.z. e-mails waarvan het ‘Mail<br />
Delivery System’ zelf al aan de SB-redactie laat weten dat de betreffende e-mails niet worden<br />
afgeleverd en <strong>der</strong>halve aan de afzen<strong>der</strong>s worden geretourneerd. Ik heb me door terzake<br />
deskundigen laten vertellen, dat de ‘failures’ kunnen (!) veroorzaakt zijn door het alom<br />
vermaledijde verschijnsel spam. Uiteraard blijft de inhoud van de on<strong>der</strong>havige e-mails aan de<br />
SB-redactie als ‘niet-ontvanger’ geheel onbekend. Heel jammer ook voor de afzen<strong>der</strong>s, want die<br />
hebben - naar ik vermoed - op een correcte wijze zich slechts bij de SB-redactie willen<br />
aanmelden voor gratis en rechtstreekse toezending van de SB. Ze lopen dus een blauwtje en het<br />
1 ste van de beide navolgende staatjes vermeldt hun naam c.q. e-mailadres dan ook haast<br />
symbolisch in de kleur blauw. Ik kan slechts hopen, dat de betreffende afzen<strong>der</strong>s nogmaals<br />
zullen proberen digitaal contact op te nemen met de SB-redactie en an<strong>der</strong>s op het lumineuze idee<br />
zullen komen van de mogelijkheid van een telefonische aanmelding dan wel aanmelding per fax<br />
of gewone post. Aan de SB-lezers vraag ik bij deze om - indien een of meer van de hier bedoelde<br />
e-mailadressen hun bekend voorkomen - de betreffende personen en/of verenigingen te willen<br />
verwittigen van e.e.a. en/of me op de hoogte te willen stellen van het mij nog onbekende<br />
woonadres resp. adres van vestiging.<br />
Tot de tweede en grootste categorie behoren de meeste mailtjes. Het zijn e-mails waarvan de<br />
afzen<strong>der</strong>s (d.w.z. zowel individuen als verenigingen) hun e-mail volkomen leeg of nagenoeg<br />
blanco laten en bijgevolg zelfs hun adres niet noemen. Dat kan misschien gebeurd zijn uit louter<br />
gemakzucht dan wel geschied zijn vanuit de gedachte dat de afzen<strong>der</strong>s menen dat enkel en alleen<br />
vermelding van hun e-mailadres in het ‘briefhoofd’ voldoende zou zijn om in aanmerking te<br />
komen voor automatische toezending van de SB. Dat laatste is dan een misvatting. Ook zij lopen<br />
een blauwtje. Het spijt me voor hen, maar ik heb géén zin noch de tijd om mezelf met nóg meer<br />
administratieve bezigheden op te zadelen. Vermelding van volledige naam en volledig adres is<br />
toch wel het minste dat je van de afzen<strong>der</strong> bij aanmelding mag verwachten!<br />
De <strong>der</strong>de categorie betreft de e-mails die een virus bevatten, dan wel e-mails waarvan de<br />
bijgevoegde bijlage verziekt is door een virus. In het laatste geval open ik uiteraard niet de<br />
bijlage. Dat doe ik sowieso al niet, als de afzen<strong>der</strong> mij verdacht voorkomt (zie ook de navolgende<br />
categorie) en/of niet zijn adres noemt dan wel als het antivirussysteem van mijn PC<br />
‘virus found in message’ meldt. Mijn vertrouwen in de medemens is evenwel nog steeds zó<br />
groot, dat ik niet op voorhand ervan uitga dat de on<strong>der</strong>havige afzen<strong>der</strong>s mij een loer willen<br />
draaien. [Vandaar dat hun naam i.c. e-mailadres eveneens in het 1 ste staatje vermeld staat, echter<br />
wél met het digitaal gebruikelijke rode uitroepteken voor virus.]. Van de an<strong>der</strong>e kant moeten zij<br />
er begrip voor opbrengen, dat ik mijn PC-bestand in bescherming wens te nemen door hun<br />
geïnfecteerde mailing subiet van het scherm te verwij<strong>der</strong>en. Gratis en rechtstreekse toezending<br />
van de SB kunnen de hier bedoelde afzen<strong>der</strong>s dan ook vooralsnog op hun buik schrijven.<br />
De vierde en gelukkig kleinste categorie bestaat uit e-mails, afkomstig van kwaadwilligen. De<br />
negatieve kwalificatie ‘nepmailing’ is te zacht uitgedrukt, wanneer deze soort mailing ook nog<br />
voorzien blijkt van een virus. De nepmailing vermeldt uiteraard geen adres of an<strong>der</strong>s een voor<br />
mij niet of nauwelijks te verifiëren adres in binnen- of buitenland. De berichtgeving bestaat niet<br />
zelden uit wartaal in het Duits, Engels of Ne<strong>der</strong>lands, maar kán ook in uiterst ‘correcte’ stijl zijn<br />
- 74 -<br />
4
opgesteld. Natuurlijk vermeld ik hierbeneden de naam i.c. het e-mailadres van de tot deze categorie<br />
horende lieden duidelijkheidshalve in het rood en in een apart overzichtje. Ik hoop van<br />
harte, dat deze van het vrije woord misbruik makende figuren t.z.t. hun gerechte straf, van welke<br />
aard dan ook, niet zullen ontlopen!<br />
01) abakker@kngu.nl<br />
02) anitakessels@hetnet.nl<br />
03) baadjou@hetnet.nl<br />
04) Bussen.schutten@Wolmail.nl<br />
05) dj_tiesto1000@hotmail.com<br />
06) eringe@hetnet.nl<br />
07) e.van_geldrop.cell@med.vu.nl<br />
08) firewall@opglabbeek.be ?<br />
09) f.thijssen@home.nl<br />
10) ghess@elmos.de<br />
11) ghostview@cs.wisc.edu ?<br />
12) gjmpeeters@home.nl !<br />
13) ginewine_adem@hotmail.com !<br />
14) glamourboy18@hotmail.com ?<br />
15) gs-code-review@ghostscript.com ! + ?<br />
16) gsview@ghostgum.com.au ?<br />
17) hans_hesen@hotmail.com<br />
18) hans.sijbers@home.nl<br />
19) henny.vanewijk@wanadoo.nl<br />
20) hfamjanssen@hetnet.nl<br />
21) hgteeuwen@home.nl !<br />
22) h1728-fb@accor-hotels.com !<br />
23) ietje_strit@hotmail.com !<br />
24) info@postserfaus.com !<br />
25) info@schuttersgilde.nl<br />
26) jkaandorp@hetnet.nl<br />
27) jmu@helden !<br />
28) joostschouten@zonnet.nl<br />
29) juutje24@hotmail.com !<br />
30) kamegame7@hotmail.com !<br />
31) kellyekhart@hotmail.com !<br />
32) kermisfavos@hotmail.com !<br />
33) kevkind@hotmail.com !<br />
01) annemarie_hemmen@hotmail.<br />
com: wartaal<br />
02) msikkers@hotmail.com:<br />
wartaal<br />
03) noreply@paypal.com: wartaal<br />
Alfabetisch overzicht (1)<br />
Alfabetisch overzicht (2)<br />
5<br />
34) ladylilith@hotmail.com ?<br />
35) lindedolfijnen@zonnet.nl ?<br />
36) lola@sexnet.com ?<br />
37) maartje1987@hotmail.com !<br />
38) marc.willems@opglabbeek.be<br />
39) marly_k@hotmail.com !<br />
40) marjon_kisses@hotmail.com ! + ?<br />
41) martensj.martens@srl.nl<br />
42) mathieuvermeulen@cs.com !<br />
43) mat.nellen@freeler.nl<br />
44) mbongersbocu@freeler.nl<br />
45) misskiss_girl@msn.com ?<br />
46) mouth_loves_sanne@hotmail.com ?<br />
47) ph.nibbering@lumc.nl !<br />
48) pket@oce.nl ?<br />
49) r.a.de_paus@lumc.nl<br />
50) rene.maessen@tiscali.nl<br />
51) rvermaaten@hotmail.com ?<br />
52) sanne_bloemen@hotmail.com<br />
53) schreven35@zonnet.nl<br />
54) super_girl_474@hotmail.com ?<br />
55) superharekiet@hotmail.com ?<br />
56) support@symantec.com ! + ?<br />
57) suraya3@hotmail.com ?<br />
58) s.verstraeten@hetnet.n<br />
59) toffels@lweo.nl<br />
60) toonholt@myplanet.nl<br />
61) ulrichsk@t-online.de<br />
62) yvonne.roelofs@oifdg.unimaas.n !<br />
63) wardwon<strong>der</strong>@hotmail.com ?<br />
64) wca_lok@hotmail.com<br />
65) wiet.driessen@hetnet.nl<br />
66) willempie1991@hotmail.com?<br />
04) theevissie@hotmail.com:<br />
wartaal<br />
05) trommele@xs4all.nl: wartaal<br />
+ virus<br />
Overigens sluit ik niet uit, dat ‘sommige’ in het 1 ste staatje genoemde personen en bedrijfjes<br />
(met name die waar ik een vraagteken bij geplaatst heb) thuishoren in het 2 de staatje. Ik hou me<br />
aanbevolen voor na<strong>der</strong>e informatie over hen en over het in het 2 de staatje genoemde vijftal.<br />
Tegen voormeld vijftal heb ik inmiddels een klacht ingediend, niet alleen bij de betreffende<br />
provi<strong>der</strong> (voorzover die te traceren is) maar ook bij de Officier van Justitie. Wordt vervolgd?<br />
- - - - - - Alfred Disch<br />
- - - - - -<br />
- 75 -
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘De Garde Civique in België en Ne<strong>der</strong>lands Limburg’ (1)<br />
AAN: De Heer John Soeteman,<br />
auteur van het onlangs verschenen jubileumboek over de schutterij St.-Joseph te Stein<br />
Geachte Heer Soeteman,<br />
Maastricht, zaterdag 3 juli 2004<br />
Vorige week vrijdag (25 juni) werd het door U geschreven jubileumboekje ‘Schutters Historie<br />
van Stein’ uitgegeven. In het ‘Voorwoord’ op blz. 3 van dat boekje vraagt U Uw lezers om<br />
‘aanvullende gegevens’. Aanvullende gegevens die ‘dan’ - zo deelt U mede - ‘in de toekomst<br />
verwerkt kunnen worden’, naar ik aanneem, door U en/of door an<strong>der</strong>en in een volgende<br />
publicatie over de Stein<strong>der</strong> schutterijhistorie.<br />
Gaarne wil ik bij deze mij een meer algemene opmerking veroorloven die niet alleen voor U van<br />
belang kan zijn maar zeker ook voor hen die voornemens zijn in de nabije toekomst een<br />
boekwerkje of een tijdschriftartikel te schrijven over het schutterswezen in een voormalige of<br />
nog bestaande Belgische (!) dan wel Ne<strong>der</strong>lands-Limburgse (!) gemeente. Die algemene opmerking<br />
betreft namelijk een schutterlijk verschijnsel waarover nauwelijks iets door vroegere en<br />
tegenwoordige amateur- en beroepshistorici gepubliceerd is. Ik doel op het publiekrechtelijke<br />
(dus bij Wet geregelde!) fenomeen ‘Burgerwacht’ in de betekenis van ‘Garde Civique’.<br />
In België kondigde de Grondwet van 1831 de oprichting aan van de zogeheten Garde Civique<br />
(Franstalig) of Burgerwacht (Ne<strong>der</strong>landstalig) binnen elke (!) gemeente van het een jaar tevoren<br />
(1830) tegen Ne<strong>der</strong>land in opstand gekomen land. Deze ‘Garde Civique’ alias ‘Burgerwacht’<br />
was niet an<strong>der</strong>s dan de pendant of tegenhanger van de destijds in Ne<strong>der</strong>land bestaande<br />
Dienstdoende Schutterij (in elke grote gemeente) en Rustende Schutterij (in elke kleine<br />
gemeente). Over de Dienstdoende Schutterij en de Rustende Schutterij - ook al in de<br />
vakliteratuur stiefmoe<strong>der</strong>lijk behandelde on<strong>der</strong>werpen - zal ik in een volgende e-mail na<strong>der</strong>e<br />
gegevens verstrekken.<br />
De Garde Civique alias Burgerwacht heeft in elke Belgische gemeente bestaan tot 1921 en, wat<br />
Ne<strong>der</strong>land aangaat, alléén in (op twee na) alle (!) Limburgse gemeenten (dus ook in Stein!) en<br />
wel gedurende de periode 1831-1867. Zij had een eigen uniform en omvatte: a) dienstplichtigen<br />
die geen legerdienst verrichtten; b) vrijwilligers.<br />
Het zal U wellicht bekend zijn, dat in 1830 héél Limburg was overgelopen naar het opstandige<br />
België. Uitzon<strong>der</strong>ing daarop vormden slechts twee gemeenten, t.w. de vestingstad Maastricht en<br />
de on<strong>der</strong> haar kanonnenvuur gelegen gemeente Sint-Pieter. Met an<strong>der</strong>e woorden: de Ne<strong>der</strong>landse<br />
provincie heeft negen jaar lang (1830-1839) slechts bestaan uit een tweetal gemeenten, zijnde<br />
Maastricht en Sint-Pieter. Deze twee gemeenten hebben dan ook nimmer een Garde Civique<br />
gehad. De anno 1830 nog aanwezige Dienstdoende Schutterij van Maastricht en Rustende<br />
Schutterij van Sint-Pieter verdwenen in hetzelfde jaar ‘vrijwillig’ (lees: on<strong>der</strong> druk van de Maastrichtse<br />
vestingcommandant, luitenant-generaal Dibbets) van het toneel.<br />
Toen België in 1839 van haar provincie Limburg (waarvan Hasselt de hoofdstad geworden was)<br />
de oostelijke helft weer moest afstaan aan Ne<strong>der</strong>land, deed zich het volgende staatsrechtelijke<br />
curiosum voor. In plaats van onmiddellijk opgeheven te worden (wat toch zéér voor de hand had<br />
gelegen), werd de Garde Civique - toch een Belgische instelling! - in de ‘nieuwe’ Ne<strong>der</strong>landse<br />
provincie Limburg (= het huidige Ne<strong>der</strong>lands Limburg) bij Wet gehandhaafd! Waar dus overal<br />
- 76 -<br />
6
el<strong>der</strong>s in ons land nog steeds Dienstdoende en Rustende Schutterijen waren, ontbraken die alleen<br />
in Limburg. Pas met ingang van 1 januari 1868 werd de Garde Civique overal in Ne<strong>der</strong>lands<br />
Limburg opgedoekt. Eerst toen, per zelfde datum, werd in deze provincie de zogeheten 2 de<br />
Schutterijwet (uit 1827) we<strong>der</strong>om van kracht. In Maastricht, Roermond, Sittard en Venlo keerde<br />
de Dienstdoende Schutterij terug en in de overige gemeenten (inclusief Sint-Pieter) de Rustende<br />
Schutterij.<br />
Wat weten we nu precies over de Garde Civique in Ne<strong>der</strong>lands Limburg tijdens de periode 1831<br />
-1867 en in Vlaams België gedurende het tijdvak 1831-1921? Eigenlijk maar bitter weinig!<br />
Vandaar mijn dringende vraag aan U, mijnheer Soeteman: ga eens na of laat eens nagaan, wat er<br />
zoal aan bronnenmateriaal in het gemeentearchief te vinden is over de ooit ook in Uw eigen<br />
gemeente bestaan hebbende Garde Civique. Hetzelfde wil ik ook vragen aan an<strong>der</strong>en die zich<br />
verdiepen in lokale en regionale schutterijhistorie. Misschien dat daarbij het navolgende tevens<br />
van enig nut kan zijn.<br />
Enkele door mij geraadpleegde bronnen betreffende de Garde Civique in Ne<strong>der</strong>lands Limburg.<br />
ALGEMEEN<br />
1) Alfr. Disch: Topografische overzichtslijst van de voormalige en huidige schutterijen -<br />
inclusief schuttersgilden en schietsportverenigingen - in Limburg (NL), vanaf ±1350 tot<br />
heden. Een leidraad voor schutterijhistorisch on<strong>der</strong>zoek in de Ne<strong>der</strong>landse provincie Limburg.<br />
Series: SB-Bijlagen. Werkdocumenten voor het schutterswezen. Deel 1. Maastricht, 19<br />
juni 2004.<br />
Passim staat vermeld, welke gemeenten een Garde Civique hebben gehad.<br />
2) L.F.G.P. Schreu<strong>der</strong> en C.J. van Maanen: Handleiding bij de uitvoering <strong>der</strong> Wet van 11 April<br />
1827. Utrecht 1868.<br />
Van belang is hier de integrale tekst van het Koninklijk Besluit waarbij de Garde Civique in<br />
de provincie Limburg m.i.v. 1.1.1868 werd opgeheven.<br />
ARCEN EN VELDEN<br />
3) Gemeente-archief Arcen en Velden: a) de inventarisnummers 3080-3089 = Inschrijvingsregister<br />
van de Garde Civique 1830-1839 (zijnde 10 deeltjes); b) de inventarisnummers<br />
3090-3099 = Alfabetische lijsten <strong>der</strong> ingeschrevenen voor de Garde Civique 1830-1839<br />
(eveneens 10 deeltjes).<br />
BAEXEM<br />
4) Gemeentelijk Archief Heythuysen: Archief van de voormalige gemeente Baexem, meer<br />
speciaal stukken betreffende de Garde Civique, 1830-1839.<br />
BEEK<br />
5) Gemeentelijk Archief Beek.<br />
In het archief van de gemeente Beek vond ik tot mijn verbazing in het geheel géén<br />
inventarisstukken, speciaal gewijd aan het on<strong>der</strong>werp ‘Garde Civique’. Misschien, dat in<br />
an<strong>der</strong>e inventarisstukken voormeld on<strong>der</strong>werp wél in zijdelings verband aan de orde komt.<br />
GEULLE<br />
6) Gemeentelijk Archief Meerssen: archief van de voormalige gemeente Geulle, inventarisnummers<br />
8 en 16 (inzake de Garde civique), aangehaald bij Oberndorff en Niesten 1994 (zie<br />
hierbeneden), eindnoot 41 op blz. 199.<br />
7) Th.Oberndorff en M. Niesten: Meerssen. Impressies uit het rijke verleden van een jonge gemeente.<br />
Meerssen 1994 (blz. 188-189).<br />
De Garde Civique van Meerssen werd bij Raadsbesluit van 19.11.1830 opgericht. Tot kapitein<br />
benoemde men d.d. 3.2.1831 een zekere P.Ramaekers, die aanvankelijk weigerde, maar die enige<br />
maanden later (11.6.1831) de benoeming alsnog aanvaardde. Tot 2de luitenant werden twee personen<br />
aangesteld ter vervanging van P.Janssen en L.Pijpers die wél bij hun weigering bleven<br />
- 77 -<br />
7
HULSBERG<br />
08) Gemeentelijk Archief Heerlen (gehuisvest in het Thermenmuseum): Archieven van de<br />
voormalige gemeente Hulsberg (1776-1953), meer speciaal de inventarisnummers 3026-<br />
3027 [= stukken inzake de Garde Civique].<br />
KERKRADE<br />
09) Gemeentelijk Archief Kerkrade: de inventarisnummers 4694-4712; cf. in dat verband<br />
Driessen 1986, blz. 230-231.<br />
10) J.F.Driessen: Inventaris van de archieven <strong>der</strong> gemeente Kerkrade 1795-1946. Kerkrade<br />
1986.<br />
Zie de paragraaf ‘Schutterij en Burgerwacht’ op blz. 230-231.<br />
MEERSSEN<br />
11) Th.Oberndorff en M. Niesten: Meerssen. Impressies uit het rijke verleden van een jonge<br />
gemeente. Meerssen 1994.<br />
Zie het paragraafje ‘Burgerwachten, nachtwachten en veldwachters’ op blz. 188-190 met<br />
eindnoten 40 t/m 46 op blz. 199. Blijkens blz. 189 was er voor het kanton Meerssen een<br />
‘conseil cantonnal de la garde civique’, waarvan graaf de Geloes [dat zal m.i. wel die van<br />
het kasteel te Eijsden geweest zijn] de voorzitter was.<br />
12) Gemeentelijk Archief Meerssen: inventarisnummer 3642 [= diverse stukken betreffende de<br />
Garde Civique, 1830-1833].<br />
SCHIMMERT<br />
13) Gemeentelijk Archief Heerlen (gehuisvest in het Thermenmuseum): gedeponeerd Archief<br />
van de voormalige gemeente Schimmert (1782-1935), meer speciaal de inventarisnummers<br />
1936-1939 [= stukken inzake Garde Civique, Landweer en Landstorm]<br />
SITTARD<br />
14) W.H.Paquay: ‘Sittard op de tweesprong’ in Simonis e.a. 1971, blz. 305-317. (Simonis e.a.<br />
1971 = A.H.Simonis e.a.: Sittard, historie en gestalte. Sittard 1971).<br />
Blz. 313: commandant van de Garde Civique was kapitein Jan Hendrik Arnoldts.<br />
15) Sittard Stad: J.Daniëls (‘Geschiedenis van Junggesellen tot Aenjelökkesj’; 2 afl.), meer<br />
speciaal in de editie van 18.9.1988, blz. 6-7.<br />
Deze bron (kolom 3, met ill.) weet te melden, dat de ‘kleding [van de Garde Civique of<br />
Burgerwacht] bestond uit een zwart leren broek, een blauwe kiel, afgezet met rode tressen.<br />
Op het hoofd droeg men een sjako met een hoogte van 33 centimeter. Deze werd in de<br />
volksmond al spoedig kachelpijp genoemd. De burgerwacht was bewapend met een geweer<br />
en patroontas. Onvermogende leden kregen hun uitrusting van de gemeente, de beter<br />
gesitueerde Sittardenaren moesten zelf voor de kosten opdraaien.’<br />
WEERT<br />
16) J.Henkens en J.van <strong>der</strong> Velden: Daar komen de schutters. [Titelpagina: ‘75 Jaar<br />
Kantonnale Schuttersbond Eendracht Maakt Macht te Weert, 1896-1971’]. Weert 1971.<br />
Volgens deze bron (blz. 54) zou de schutterij St.-Antonius te Altweert (1862-1940 en 1955-<br />
heden) zijn ontstaan uit de Garde Civique van de gemeente Weert. Echter, een bewijs voor<br />
die bewering wordt door de beide auteurs niet geleverd. Ging het overigens om leden en/of<br />
om oud-leden van de Garde Civique die het initiatief namen tot de oprichting?<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 78 -<br />
8
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘Wetenschappelijk on<strong>der</strong>zoek van het schutterswezen’ (1)<br />
AAN: De Heer Professor Dr. A.J.A. (Arnoud-Jan) Bijsterveld,<br />
bijzon<strong>der</strong> hoogleraar ‘Cultuur in Brabant’ aan de Universiteit van Tilburg<br />
Geachte Heer Bijsterveld,<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 91)<br />
Maastricht, 15 juli 2004<br />
Zie de twee bijgaande SB-nummers, met name blz. 62-63, meer speciaal het paragraafje ‘Een<br />
Brabantse School?’ Zoudt U op dat paragraafje eens willen reageren?<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
VAN: De Heer Arnoud-Jan Bijsterveld<br />
Geachte Heer Disch,<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 88 en 91)<br />
Tilburg, 15 juli 2004<br />
Ik ben blij dat U ook het boekje van Theo Ellerman signaleert en recenseert. Het gaat misschien<br />
wat ver om van een Brabantse School te spreken, nu bij mij één on<strong>der</strong>zoekster (mw. Jette<br />
Janssen-Beij) aan een promotieon<strong>der</strong>zoek werkt en de heer Ellerman als bijdrage daaraan één<br />
van de door mw. Janssen geselecteerde tien plaatsen voor zijn rekening nam. In de komende<br />
jaren verwacht ik vooralsnog geen nieuwe initiatieven voor meer on<strong>der</strong>zoek naar schuttersgilden,<br />
in ie<strong>der</strong> geval niet in het ka<strong>der</strong> van mijn leerstoel. Mijn mogelijkheden om on<strong>der</strong>zoek te<br />
entameren zijn beperkt en die richten zich de komende jaren op een an<strong>der</strong> thema. Ik zal wél mijn<br />
best doen om initiatieven van an<strong>der</strong>en om wetenschappelijk on<strong>der</strong>zoek naar het schutterswezen<br />
te doen waar mogelijk te on<strong>der</strong>steunen.<br />
Met vriendelijke groet,<br />
Arnoud-Jan Bijsterveld.<br />
AAN: De Heer Arnoud-Jan Bijsterveld<br />
Geachte Heer Bijsterveld,<br />
Fragment<br />
Maastricht, 15 juli 2004<br />
De door mij (meer vragen<strong>der</strong>wijs) veron<strong>der</strong>stelde ‘Brabantse School’ zag en zie ik ook mede<br />
i.v.m. de activiteiten van Uw Zuid-Brabantse collega Roland Renson en diens ‘leerlingen’.<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 79 -<br />
9
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘De bakermat van het schutterijwezen’ (1)<br />
VAN: De Heer Piet Hermans,<br />
beleidsadviseur cultuur van de gemeente Weert,<br />
oud-me<strong>der</strong>edacteur van het Limburgs Schutterstijdschrift<br />
Dag Alfred,<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 90)<br />
Weert (Lb.), 17 juli 2004<br />
Wat mij in SB-nummer 2 aansprak was een zinsnede in het artikel van Drs. Karijn Delen op<br />
pagina 60. Zij meldt daar, dat Alfred Disch aanwijzingen heeft gevonden voor het eer<strong>der</strong><br />
ontstaan (dan de tweede helft van de 13 de eeuw) van schutterijen in Italië.<br />
Wetende op welke zorgvuldige wijze jij omgaat met bronnen, zullen deze aanwijzingen redelijk<br />
concreet zijn. Ik ben dan ook zeer benieuwd naar de aard en achtergrond van jouw aanwijzingen.<br />
Met vriendelijke groet,<br />
Piet Hermans.<br />
Beste Piet,<br />
AAN: De Heer Piet Hermans<br />
Maastricht, 21 juli 2004<br />
Mevrouw Delen heeft in het door jou aangehaalde artikel het terecht over ‘aanwijzingen’ die ik<br />
heb gevonden over de vermoedelijk níet Vlaamse maar waarschijnlijk wél Italiaanse oorsprong<br />
van het schutterijwezen in Europa. Héél begrijpelijk dat jij nu zeer benieuwd bent naar die<br />
aanwijzingen. Het zijn er uiteindelijk drie geworden. Ik geef ze je bij deze puntsgewijs en in<br />
chronologische volgorde. Tegelijk zal ik iets vertellen over de aard en achtergrond van mijn<br />
aanwijzingen, want ook dáár vraag je naar.<br />
1) Aanvankelijk dacht ik - evenals zovele an<strong>der</strong>e schutterijon<strong>der</strong>zoekers - op grond van Dr.<br />
Theo Reintges’ proefschrift ‘Ursprung und Wesen <strong>der</strong> spätmittelalterlichen Schützengilden’<br />
[= Oorsprong en wezen van de laatmiddeleeuwse schuttersgilden] (Bonn 1963), dat de<br />
schutterijen of schuttersgilden het eerst waren ontstaan in het oude Vlaan<strong>der</strong>en tijdens de 2 de<br />
helft van de 13 de eeuw. We hebben het dan over de jaren 1251 t/m 1300 en over het gebied<br />
dat vandaag de dag samenvalt met het uiterst noordwestelijke deel van Frankrijk en met<br />
Zuidwest-België. Mij frappeerde het, dat al in de alleroudste bronnen de oud-Franse term<br />
‘compai(n)gnie’ voorkomt als synoniem voor (schutters)gilde. Ook Reintges maakt er<br />
melding van, maar hij schenkt er - in schrille tegenstelling tot de termen ‘gilde’ en<br />
‘schutter(ij)’ - geen bijzon<strong>der</strong>e aandacht aan. Ik ben me daarentegen gaan afvragen uit welk<br />
(taal)gebied het woord compagnie oorspronkelijk afkomstig is, en ik kwam - met behulp van<br />
enkele etymologische woordenboeken - erachter: Italië! Een eerste aanwijzing.<br />
2) Terug naar Reintges, want nu wilde ik toch wel eens weten wat hij precies over het<br />
middeleeuwse schutterijwezen in Italië te melden had. En dàt is eigenlijk slechts één enkele<br />
betekenisvolle zin: ‘Das italienische Schützenwesen, dessen genuesische Schützen einstmals<br />
eine grosse Berühmtheit erlangten, hat überhaupt keine Spuren hinterlassen’ [= Het<br />
Italiaanse schutterijwezen, waarvan de schutters uit Genua eertijds een grote vermaardheid<br />
verwierven, heeft totaal geen sporen achtergelaten] (blz. 68, bovendien - heel opmerkelijk<br />
voor Reintges! - zon<strong>der</strong> bronvermelding). Het betreft hier mijns inziens mogelijk een boude<br />
- 80 -<br />
10
ewering van Reintges en misschien wel zeker boud als we zo aanstonds de gegevens van<br />
mijn <strong>der</strong>de en laatste aanwijzing in ogenschouw nemen. On<strong>der</strong>tussen was en ben ik zo vrij<br />
om nagenoeg alle door Reintges genoemde argumenten ten faveure van diens ‘Vlaamse these<br />
(stelling)’ aan te wenden voor een pleidooi ten gunste van mijn eigen ‘Italiaanse hypothese<br />
(veron<strong>der</strong>stelling)’. Reintges wijst namelijk zeer terecht op een aantal factoren die hebben<br />
geleid tot het ontstaan van de eerste ‘Schützengesellschaften gegen Ende des 13.Jahrhun<strong>der</strong>t<br />
in Flan<strong>der</strong>n’ [= schutterijen tegen het einde van de 13 de eeuw in Vlaan<strong>der</strong>en] (blz. 72), en die<br />
mede van invloed geweest zijn op de ver<strong>der</strong>e verspreiding van het schutterijwezen. Zo noemt<br />
hij on<strong>der</strong> meer: de opkomst van de kruisboog en het sterk toegenomen gebruik van dat<br />
schietwapen sinds de Kruistochten (belangrijkste factor!) en de opkomende macht <strong>der</strong> steden<br />
en - daarbinnen - die van de handels- en ambachtsgilden meer in het bijzon<strong>der</strong>. Maar - zo<br />
vroeg en vraag ik me af - hoeveel eer<strong>der</strong> hadden die ontwikkelingen niet reeds in Italië een<br />
hoge vlucht genomen? Ook qua economische voorspoed en technische vooruitgang deden in<br />
die tijd bepaalde delen van het Apennijns schiereiland beslist niet on<strong>der</strong> voor het welvarende<br />
graafschap Vlaan<strong>der</strong>en!<br />
[Natuurlijk gaven / geven beide voorgaande aanwijzingen géén grond om er de stelling op te<br />
baseren dat ‘dus’ de oorsprong van het schutterijwezen niet in Noordwest-Europa maar ten<br />
zuiden van de Alpen gezocht moet worden. Doch wèl enige grond om Reintges’ on<strong>der</strong>havige<br />
beweringen in twijfel te trekken. Het sterke punt in Reintges’ these was, dat hij en zijn<br />
medestan<strong>der</strong>s zich konden beroepen op de tot dusver oudst bekende bronnen m.b.t. het<br />
schutterijwezen, <strong>der</strong>halve op Vlaamse bronnen. Bij mij rees echter de vraag: hoe lang nog?]<br />
3) Soms moet een on<strong>der</strong>zoeker het ècht hebben van een toevalstreffer. En warempel, het geluk<br />
lachte me vrij recentelijk toe. Een <strong>der</strong>de - en ditmaal méér dan sterke! - aanwijzing werd mij<br />
aangereikt door enkele professoren en wetenschappelijke medewerkers van het ‘Leerstofgebied<br />
cultuurwetenschappen’ aan de Open Universiteit van Heerlen (Lb.). Van hun hand<br />
verscheen - nota bene al in 1989 - een 310 bladzijden tellend boekwerk (A4-formaat),<br />
getiteld ‘De middeleeuwse stad’, als deel 4 in de boekenreeks ‘Van Babylon tot Brugge.<br />
Preïndustriële stedelijke cultuur van de mediterrane tot de Atlantische Wereld’; eindredactie:<br />
Dr. H.Th. van Veen; disciplineleiding: Prof. Dr. H.S. Versnel. Uit de ‘Leereenheid<br />
38’ (blz. 71-91) van het on<strong>der</strong>deel ‘Florence: opkomst, bloei en on<strong>der</strong>gang van een<br />
middeleeuwse stadstaat’ (blz. 17-143) citeer ik het navolgende letterlijk van blz. 74:<br />
Een an<strong>der</strong>e belangrijke organisatievorm van de popolo waren de parochiaal<br />
georganiseerde compagnie del popolo (schutterijen) on<strong>der</strong> hun gonfalonieri<br />
(banierdragers). Omstreeks 1250 waren er twintig van zulke compagnieën, in<br />
1306 negentien en later tenslotte zestien, waarvan de gonfalonieri - op den duur<br />
als ‘de Zestien’ - regelmatig bij de besluitvorming van de signoria waren<br />
betrokken.<br />
Mijn aanvankelijke hypothese (veron<strong>der</strong>stelling) heeft allengs het karakter aangenomen van<br />
een these (stelling). Bij gelegenheid zal ik een na<strong>der</strong>e toelichting geven bij bovenstaand<br />
citaat, melding maken van de bronnen die ten grondslag liggen aan het gestelde in het citaat,<br />
en ook mijn correspondentie met de hoog- en zeergeleerde Heerlense auteurs publiceren. Eén<br />
ding lijkt mij op voorhand tamelijk zeker: de Florentijnse schutterijen zijn niet zomaar uit de<br />
lucht komen vallen. Omstreeks 1250 waren het er maar liefst een 20tal. Hun geschiedenis<br />
reikte ten minste een halve eeuw ver<strong>der</strong> terug in het verleden, tot minstens kort vóór het jaar<br />
1200! En hoe zat het el<strong>der</strong>s in Italië? Voorlopig genoeg werk aan de winkel om dat allemaal<br />
uit te zoeken!<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 81 -<br />
11
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘Het Limburgs Schutterstijdschrift’ (1)<br />
VAN: De Heer L.H. (Leo) Niessen,<br />
redacteur van ‘De Drummertjescourant’ van de St.-Martinusschutterij te Linne<br />
Beste Heer Disch,<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 88-89 en 92)<br />
Linne (Lb.), 20 juli 2004<br />
Zou U mij ook informatie kunnen verschaffen over een abonnement op het Limburgs Schutterstijdschrift?<br />
Of mij een e-mailadres doen toekomen van dit blad waar ik info kan krijgen?<br />
Met schuttersgroet, Leo Niessen.<br />
AAN: De Heer Leo Niessen<br />
Geachte Heer Niessen,<br />
Fragment<br />
Maastricht, 20 juli 2004<br />
U vraagt naar na<strong>der</strong>e informatie over een abonnement op het Limburgs Schutterstijdschrift (LS). Ik kan<br />
U ten zeerste een abonnement op het LS aanraden. Naar mijn mening behoort het LS tot de beste<br />
schutterstijdschriften die er vandaag de dag in Europa worden uitgegeven. En voor de prijs hoeft U het<br />
beslist niet te laten: slechts 12½ euro kost een jaarabonnement, inclusief porti. Voor die schappelijke prijs<br />
krijgt U het blad (A4-formaat) 4x in het jaar per gewone post toegezonden. Elk van die 4 nummers is<br />
maar liefst zo’n 48 bladzijden dik en telt heel wat illustraties (en weinig tot zo goed als géén reclameadvertenties!).<br />
Het enige dat U hoeft te doen om in het bezit van het blad te komen, is het verschuldigde<br />
bedrag (12½ euro dus) vooruit te betalen door het te storten op bankrekeningnummer 12.22.15.125.<br />
Omdat U el<strong>der</strong>s in Uw mailing min of meer meldt dat U nog niet zo goed thuis bent in het schutterswereldje,<br />
heb ik een wellicht waardevolle tip voor U. Stuur een mailtje naar Luc Wolters (Luc.wolters@<br />
hetnet.nl). Hij neemt - naar ik meen - tijdelijk het hoofdredacteurschap van het LS waar. Vraag hem naar<br />
een exemplaar van het in juni 1998 uitgegeven extranummer van het LS. Dat nummer (alweer 48 pagina’s<br />
dik en ditmaal zelfs met allemaal foto’s in fullcolour) geeft een uitstekend inzicht in het Limburgse<br />
schutterswereldje. Ik meen, dat het extranummer gratis is. Maar wees niet krenterig en stort wat extra<br />
euro’s op de zojuist door mij genoemde bankrekeningnummer, al was het maar om de portokosten te<br />
dekken. Overigens vindt U ook op de OLS-website (www.olsfe<strong>der</strong>atie.com) heel wat informatie, met<br />
twee aparte subpagina’s betreffende adressen en diverse links alsmede een aparte subpagina over het LS.<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
Geachte Heer Disch,<br />
VAN: De Heer Leo Niessen<br />
Fragment<br />
Linne (Lb.), 22 juli 2004<br />
Hartelijk dank voor het zo uitgebreid beantwoorden van mijn vragen. Het geld voor het abonnement op<br />
het LS is overgemaakt (plus wat extra's) en ik heb een mailtje geschreven naar Luc Wolters over de<br />
betreffende editie. Meteen ook een donatie overgemaakt voor Uw blad.<br />
Hoogachtend, L.Niessen.<br />
[Dank voor de donatie! Heb ik hard nodig, want de kosten van de SB cum annexis zijn niet gering. A.D.]<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 82 -<br />
12
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘De vrouw in het schutterswezen’ (1)<br />
VAN: De Heer Jeroen Kockelkoren,<br />
lid van de St.-Sebastianusschutterij te Mechelen<br />
Beste schuttersvrienden,<br />
Mechelen (Lb.), 28 juli 2004<br />
Graag zou ik het on<strong>der</strong>werp ‘de vrouw in het schutterswezen’ on<strong>der</strong> de aandacht willen brengen.<br />
Ik ben van mening dat de vrouw niet in een schutterij hoort. Met name omdat hierdoor de oude<br />
tradities en regels verstoord worden. Als ik dit zeg, krijg ik reacties van vrouwen die zeggen dat<br />
we in een ‘mo<strong>der</strong>ne tijd’ leven. Maar dát is het hem nou juist: een schutterij is niet mo<strong>der</strong>n en<br />
heeft niks met een ‘mo<strong>der</strong>ne tijd’ van doen. Een schutterij is een oud Limburgs cultuurgoed, dat<br />
bewaard moet blijven. Dit kan niet bewaard blijven als schutterijen vrouwen in hun gele<strong>der</strong>en<br />
opnemen. Hierdoor wordt een hele traditie verstoord, die eeuwen geleden door onze voorva<strong>der</strong>en<br />
begonnen is. Tegenwoordig zijn er voor mannen en vrouwen gelijke rechten, en zo hoort dat<br />
ook. Maar ik vind niet, dat een heel cultuurgoed daardoor verstoord moet worden. Als we alles<br />
volgens die ‘mo<strong>der</strong>ne tijd’ moeten doen en de massa blijven volgen, kunnen we de schutterijen<br />
over een aantal jaren opgeven, omdat de tradities toch niet gehandhaafd worden.<br />
Tevens hebben we ook sinds jaar en dag een O.L.S, dat staat voor Oud-Limburgs Schuttersfeest.<br />
Maar eigenlijk is er helemaal niks oud Limburgs meer aan. Als ik zie hoeveel vrouwen er<br />
in een schuttersuniform rondlopen, kan ik wel huilen. Deze verenigingen helpen gewoon een<br />
eeuwenoude traditie naar de knoppen. Ik heb niks tegen vrouwen, maar in een schutterij wil ik ze<br />
niet zien. Daarom ben ik blij dat we in onze schutterij niet aan deze flauwekul meedoen en<br />
gewoon de regels handhaven en respecteren zoals ze zijn. En er is ook niemand die er bij ons aan<br />
denkt om ook maar één vrouw in de gele<strong>der</strong>en te hebben. En zo hoort het ook.<br />
Wat ik al helemaal belachelijk vind, is dat vrouwen sinds een paar jaar een eigen Limburgs<br />
Damesschuttersfeest hebben. Het is toch te gek voor woorden dat zoiets georganiseerd wordt. In<br />
een echte schutterij komt helemaal geen vrouw voor, laat staan dat ze een eigen schuttersfeest<br />
hebben. Als alle vrouwen nou een beetje nadenken en respect opbrengen voor de oude traditie,<br />
zouden ze zo’n feest helemaal niet hoeven te organiseren. Ik weet dat dit heel hard klinkt, maar<br />
zo is het wel. Wat bij onze schutterij kan, is ook mogelijk bij alle an<strong>der</strong>e schutterijen.<br />
Een beetje eerbied opbrengen voor iets dat al zo oud is en zo puur Limburgs is, dat kan toch<br />
nooit zo moeilijk zijn. Want bij ons zijn er maar twee uitzon<strong>der</strong>ingen voor een vrouw:<br />
dat is Keizerin of Koningin zijn. Ik ben zelf vorig seizoen met 17 jaar Koning geweest en heb<br />
mijn moe<strong>der</strong> meegenomen als Koningin. Ze vond het geweldig om die functie te vervullen en<br />
met haar zoon Koningspaar te zijn. Ze vraagt ook niet naar een an<strong>der</strong>e functie, omdat ze begrijpt<br />
en respecteert wat wij doen. Ze wil zelf ook niks weten van vrouwen in een schutterij en is<br />
nota bene zelf een vrouw.<br />
Bij ons gezin stroomt het schuttersbloed door onze a<strong>der</strong>en. Mijn va<strong>der</strong>, mijn twee broers en ik<br />
zitten allemaal in de schutterij en zijn, op mijn jongste broer na, allemaal al Koning geweest. Ik<br />
ben zelf nu 11 jaar lid en er zijn vast nog genoeg dingen die ik niet weet. Maar één<br />
ding weet ik zeker: een vrouw hoort niet in het schutterswezen. Ik ga zelf al vanaf mijn geboorte<br />
mee naar alle schuttersfeesten, of dat nou is als baby in de kin<strong>der</strong>wagen, als kleuter de optocht<br />
bekijkend of sinds 11 jaar als geüniformeerd lid. Ik zie sinds die tijd het vrouwenaantal alleen<br />
maar toenemen, en dat vind ik niet zoals het hoort.<br />
- 83 -<br />
13
Als we zo doorgaan, hoeven we over een paar jaar geen schuttersfeest meer te organiseren. Het<br />
heeft dan niks meer met een oude traditie van doen, en wordt dan ook niet meer als een apart<br />
gezelschap beschouwd. Zo was het vroeger wél: men geloofde in de oorsprong van de schutterij<br />
en wilde dat ook zo houden. Daar is nu niks meer van terug te vinden. En dat is doodzonde. De<br />
mensen langs de optocht gaan de schutterij zien als een tijdverdrijf van wat mensen in een<br />
uniform en niet meer als een groep statige geüniformeerde mannen die iets oud Limburgs in<br />
stand houden.<br />
Veel verenigingen hebben als reden dat ze vrouwen aannemen om het ledenaantal op te krikken.<br />
Ik kan U één ding zeggen: al was onze schutterij maar met 10 man, een vrouw komt er niet in.<br />
En zo hoort het ook. Ik wil geen vrouwen beledigen of hiermee zeggen dat ze slechter zijn in de<br />
wedstrijden, maar ik vind gewoon dat het niet mogelijk moet zijn om een vrouw in de gele<strong>der</strong>en<br />
op te nemen.<br />
We moeten met zijn allen eens goed gaan nadenken wat we nou eigenlijk aan het kapotmaken<br />
zijn. Ik hoop dat met deze mailing de aanzet tot dat nadenken is gegeven.<br />
Met vriendelijke schuttersgroet,<br />
Jeroen Kockelkoren.<br />
Beste Jeroen Kockelkoren,<br />
AAN: De Heer Jeroen Kockelkoren<br />
Maastricht, 28 juli 2004<br />
Jouw e-mail vraagt niet maar schreeuwt om een reactie! Daarom - in eerste instantie - de<br />
volgende vragen.<br />
Is het jou onbekend, dat al héél vroeger een vrouw (zij het dan niet als wapendrager) lid kon zijn<br />
van een schuttersgezelschap?<br />
Is het niet zo, dat vroeger in uiterste nood zelfs vrouwen deelnamen (sterker nog: moesten meedoen)<br />
aan de verdediging van hun woonplaats?<br />
Toont de geschiedenis niet aan, dat door de eeuwen heen de ‘tradities en regels’ van het<br />
schutterswezen zich voortdurend hebben gewijzigd?<br />
Wordt een ‘heel’ cultuurgoed wel ‘verstoord’, wanneer in het schutterswereldje de vrouwen<br />
dezelfde rechten en plichten krijgen als de mannen? Zo ja, waaruit blijkt die verstoring dan? En<br />
zou er juist in menig opzicht niet sprake kunnen zijn van verrijking van het schutterswezen als<br />
cultuurgoed?<br />
Hoort volgens jou de vrouw ook geen plaats in te nemen binnen het muziekkorps van een<br />
schuttersgezelschap en is eveneens zoiets als een marketentstergroep uit den boze?<br />
Ga je in jouw opvatting zó ver, dat je aan de vrouwen tevens het lidmaatschap van een schuttersvereniging<br />
wil (blijven) onthouden?<br />
Is het nou werkelijk ‘te gek voor woorden’, dat vrouwen - zeker zolang hun het plezier van<br />
deelname aan officiële schietwedstrijden op diverse niveaus in competitieverbanden wordt<br />
onthouden - een eigen toernooi in de vorm van het huidige Limburgs Damesschuttersfeest (LDS)<br />
willen blijven organiseren?<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 84 -<br />
14
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘De niet-militaire schuttersuniformen’ (1)<br />
VAN: De Heer Jeroen Kockelkoren,<br />
lid van de St.-Sebastianusschutterij te Mechelen<br />
Beste schuttersvrienden,<br />
Mechelen (Lb.), 28 juli 2004<br />
Graag zou ik het willen hebben over het militaire uniform in het schutterswezen.<br />
Ikzelf zie het liefst elke schutterij een echt erkend militair uniform dragen. Dit hoort namelijk al meer dan<br />
hon<strong>der</strong>d jaar bij het karakter van de schutterij. Want rond 1900 ontdeden zich de schutterijen van het<br />
zondagse kostuum en sjerpen, en voerden zij het militaire uniform in om zich meer als één hechte groep<br />
te kunnen voelen en uit te stralen. Dit is tot op heden nog zo. Alleen vind ik het jammer dat er toch<br />
schutterijen zijn die van het officiële militaire kostuum afwijken en een fantasie-uniform gaan dragen.<br />
Waarom wijkt men weer van zoiets af? Waarom houdt men niet het oude historische militaire uniform in<br />
ere? Uiteindelijk straalt men met een fantasie-uniform wel het uiterlijk uit van een hechte groep, maar dat<br />
is dan ook het enige. De oude bedoelde uitstraling van een schutterij wordt hiermee weer verstoord.<br />
Waarom moet een schutterij van een paar eeuwen oud een nieuw ontworpen fantasie-uniform gaan<br />
dragen? Er zijn zoveel mooie officiële kostuums voorhanden, die je echt op een oude militaire groep laten<br />
lijken. Een schutterij in een <strong>der</strong>gelijk kostuum laat de historie veel meer spreken dan welk an<strong>der</strong> fantasieuniform<br />
dan ook. Een fantasie-uniform vind ik weer een aantoonbaar feit dat de mo<strong>der</strong>ne tijd geen goede<br />
invloed heeft op de schutterswereld. Alles moet maar mo<strong>der</strong>ner, frisser. Dit komt het schutterswezen niet<br />
ten goede. De hele historie erachter wordt stukje bij beetje weggepoetst. En zo wordt eigenlijk niet met<br />
een oud cultuurgoed omgesprongen. Tegenwoordig wordt er steeds min<strong>der</strong> zichtbaar van het oude<br />
Limburgse stukje cultuur dat maar steeds schaarser wordt. Het is dan ook belangrijk dat we waarde<br />
hechten aan het idee dat we iets in stand moeten houden dat al zo oud is.<br />
Ik weet dat het fantasie-uniform geoorloofd is, maar ik vind het jammer dat hiermee weer een mo<strong>der</strong>ne<br />
toon gezet wordt in het zo historische schutterswezen. We moeten goed beseffen dat we, ook al leven we<br />
zo mo<strong>der</strong>n, niet alles moeten overdragen op dit cultuurgoed. Een schutterij is verre van mo<strong>der</strong>n en we<br />
mogen dus ook niet vergeten dat ie<strong>der</strong> met zijn eigen vereniging beperkingen moet opleggen inzake<br />
mo<strong>der</strong>nisering. Want Limburg is mooi, de cultuur is mooi, en dat moeten we ook zo houden.<br />
Ik wil geen directe kritiek leveren op schutterijen die een fantasie-uniform dragen. Ik wil alleen maar<br />
kenbaar maken, dat ze eigenlijk iets verstoren dat al zo oud is. Een schutterij moet gezien worden als een<br />
oud militair gezelschap met oude tradities, normen en waarden. Als we doen alsof die tradities niet meer<br />
bestaan, kunnen de schutterijen net zo goed allemaal opgeheven worden. En dat zou de vernietiging<br />
betekenen voor de al zo schaarse, nog echt oude cultuur. En dat mag nooit gebeuren. Hopelijk beseft<br />
ie<strong>der</strong>een dit.<br />
Met vriendelijke schuttersgroet,<br />
Jeroen Kockelkoren<br />
AAN: De Heer Jeroen Kockelkoren<br />
Beste Jeroen Kockelkoren,<br />
Maastricht, 28 juli 2004<br />
Betekent een en an<strong>der</strong>, dat je dan óók de gildenkledij afwijst als schuttersuniform?<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 85 -<br />
15
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘Het SB-redactiebeleid’ (1)<br />
VAN: De Heer Jeroen Kockelkoren.<br />
lid van de St.-Sebastianusschutterij te Mechelen<br />
Beste Meneer Disch,<br />
Mechelen, 28 juli 2004<br />
Ik vond het leuk dat ik mijn mening over verschillende zaken eens een keer in het openbaar<br />
mocht geven. Ik ben blij dat ik een kans heb gekregen om mijn zegje te doen.<br />
De schutterij zit bij mij en ons gezin in het bloed en ik vind het mooi dat ik mijn visie op de<br />
schutterswereld heb kunnen geven. Ik hoop dat U wat aan mijn schrijven zult hebben. Ik vond<br />
het leuk om het te doen en hoop dat ik niet al te kritisch ben geweest.<br />
Ik wil niemand beledigen of bekritiseren. Ik wilde alleen een mening openbaar maken die door<br />
velen gedeeld wordt, maar die lang niet ie<strong>der</strong>een ook in het openbaar uitspreekt. Ik wil mezelf<br />
geen aanvoer<strong>der</strong> noemen, maar ik vind gewoon dat ik dit moest doen. Er zijn zoveel mensen die<br />
mijn mening delen, maar als het erop aankomt, sta ik er alleen voor. Door Uw interesse heb ik<br />
kunnen doen wat ik altijd al wilde: mijn mening in het openbaar geven.<br />
Ik ben misschien ook maar pas 18 jaar, maar ik ben geboren met schuttersbloed. Ik vind mijn<br />
hobby uiterst belangrijk en wil deze ook instandhouden. Ik wil niet zeggen dat ik overal gelijk in<br />
heb. Maar ik ben serieus met mijn hobby bezig en zie deze dan ook niet graag kapotgaan.<br />
Nogmaals bedankt voor deze kans.<br />
Met vriendelijke groet,<br />
Jeroen Kockelkoren<br />
Beste Jeroen Kockelkoren,<br />
AAN: De Heer Jeroen Kockelkoren<br />
Maastricht, 28 juli 2004<br />
Al deel ik - lettende op wat je meldde over de vrouw en over de fantasie-uniformen in het<br />
schutterswezen - sommige van jouw opvattingen niet, dat is nog géén reden en mag het ook niet<br />
zijn om jou de ‘toegang’ tot de SB te weigeren. Je hebt evenveel recht als onverschillig welke<br />
an<strong>der</strong>e schuttersvriend om jouw mening in dit e-mailblad te ventileren.<br />
Mij hoef je dan ook helemaal niet te bedanken. Eer<strong>der</strong> zou ik jou moeten bedanken. Want ik<br />
vind het schitterend, dat je voor jouw mening durft uit te komen en op te komen en hoe jij dit<br />
doet.<br />
Wél wil ik je vragen (zoals ik dit ook van mezelf eis én van an<strong>der</strong>en verwacht) te blijven<br />
openstaan voor an<strong>der</strong>mans redelijke argumenten om daardoor zo nodig de eigen mening te<br />
kunnen bijstellen. Per slot van rekening heeft niemand de wijsheid in pacht.<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 86 -<br />
16
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘EST 2006: het Europees Schutterstreffen 2006<br />
te Heeswijk, gemeente Bernheze’ (1)<br />
AAN: De Heer J.C. (Jan) Schakenraad,<br />
secretaris van de Stichting EST 2006<br />
Beste Jan,<br />
Maastricht, 29 juli 2004<br />
Tijdens het Europees Schutterstreffen (EST) van vorig jaar te Vöcklabruck heb ik jou in jouw<br />
hoedanigheid van secretaris van de Stichting EST 2006 verzocht te willen bewerkstelligen, dat in<br />
elk geval op het EST te Heeswijk wél de volgende drie voorzieningen aanwezig zullen zijn, t.w.:<br />
1) een perscentrum voor de diverse media uit binnen- en buitenland;<br />
2) een informatiestand voor het publiek (waar men tevens informatiemateriaal kan verkrijgen<br />
over het schutterswezen in de diverse deelnemende landen);<br />
3) een tentoonstelling over het schutterswezen in het organiserende land, eventueel uit te<br />
breiden met realia uit de overige aan het EST deelnemende landen.<br />
In het SB-nummer 2 (blz. 6) meld je, dat je al daadwerkelijk zaken hebt geregeld.<br />
Mijn vraag is nu, of je thans iets méér kunt melden.<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
VAN: De Heer Jan Schakenraad<br />
Beste Alfred,<br />
Heeswijk-Dinther (N.Br.), 29 juli 2004<br />
Afgelopen zaterdag heeft er een eerste overleg plaatsgevonden. De situatie is deze: we willen<br />
een internationale reizende tentoonstelling organiseren. Deze tentoonstelling zou dan in het<br />
Kasteel Heeswijk geopend worden in 2006. Daarna is de opzet om de tentoonstelling van het ene<br />
museum naar het an<strong>der</strong>e door Europa te laten reizen. We zijn nu bezig zaken op een rij te zetten.<br />
Bijvoorbeeld: wat wordt het thema?; wat gaat het kosten?; en waar kunnen we terecht om de<br />
nodige financiën binnen te halen? Er liggen al contacten met de drie fe<strong>der</strong>aties in Ne<strong>der</strong>land,<br />
ver<strong>der</strong> met België, Duitsland en Polen. Het staat nog geheel in de kin<strong>der</strong>schoenen. Dus er valt<br />
nog weinig te melden. We houden je op de hoogte van de ontwikkelingen.<br />
Wat betreft het perscentrum en de informatiestand, die komen er in 2006. Dat is zeker.<br />
Met vriendelijke groet,<br />
Jan Schakenraad.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 87 -<br />
17
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘Verschijning van de <strong>Schuttersbrief</strong>’ (2)<br />
VAN: diverse personen<br />
You have written a very good text, excellent, good work! [= U hebt een zeer goede tekst<br />
geschreven; uitstekend, prima werk!].<br />
Dirk Heupts,<br />
webmaster van de EGS-internetsite www.egs-schuetzen.com,<br />
Erkelenz-Holzweiler (Noordrijn-Westfalen), Duitsland<br />
- - - - - -<br />
Hartelijk dank voor Uw ‘Schuttersbrieven’, boordevol informatie over on<strong>der</strong>zoek naar schuttersgilden<br />
en aanverwante fenomenen. Ik wens U veel succes met Uw waardevolle activiteiten.<br />
Prof. Dr. A.J.A. (Arnoud-Jan) Bijsterveld,<br />
bijzon<strong>der</strong> hoogleraar ‘Cultuur in Brabant’ aan de Universiteit van Tilburg,<br />
Tilburg (N.Br.), Ne<strong>der</strong>land<br />
- - - - - -<br />
Dank voor Uw bericht en de eerste twee nummers van de <strong>Schuttersbrief</strong>. U moogt mij zeker de<br />
volgende nummers doorsturen. Met veel belangstelling zal ik deze doornemen.<br />
Graaf J.M.G. (Juan) t’Kint de Roodenbeke,<br />
EGS-President,<br />
Deinze (O.Vl.), België<br />
- - - - - -<br />
Sehr interessant! [= Zeer interessant!]<br />
- - - - - -<br />
18<br />
Andrzej Wegner,<br />
Secretaris EGS-regio 5,<br />
Tuchola (ten Z.W. van Gdansk), Polen<br />
VAN: De Heer L.H. (Leo) Niessen,<br />
redacteur van ‘De Drummertjescourant’ van de St.-Martinusschutterij te Linne<br />
Beste Heer Disch,<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 81 en 92)<br />
Linne (Lb.), 20 juli 2004<br />
Normaal gesproken ben ik niet zo’n lezer, maar Uw SB was zó interessant dat ik hem in één ruk heb<br />
doorgelezen.<br />
Wel moet ik erbij vermelden dat een aantal mailings die vermeld zijn in Uw blad, me wel wat moeite<br />
hebben gekost, daar er ‘zware’ kost in staat. Desalniettemin waren ze interessant. Zeer terecht meldt U<br />
hierover aan de heer Luc Wolters, dat ie<strong>der</strong> vogeltje zingt zoals het gebekt is.<br />
Daar ik nog niet zo lang aan onze schutterij verbonden ben en de overkoepelende organisaties nog<br />
niet ken, is Uw blad een goede informatiebron over de gang van zaken. Ik was er dan ook zeer verbaasd<br />
over om te lezen hoeveel er daar wel niet van zijn.<br />
(…) [Betreft de toptien van schutterswebsites: zie hierbeneden blz. 92 - mededeling SB-redactie].<br />
De ver<strong>der</strong>e on<strong>der</strong>werpen spreken mij niet zo aan, maar door het lezen hiervan krijg ik wel een beter<br />
inzicht in de schutterswereld. Dus hierdoor worden de SB-nummers toch de moeite waard om te lezen.<br />
- 88 -
(…) [Betreft het Limburgs Schutterstijdschrift: zie hierboven blz. 82 - mededeling SB-redactie].<br />
Rest mij om U ver<strong>der</strong> veel succes toe te wensen met Uw <strong>Schuttersbrief</strong>.<br />
Met schuttersgroet,<br />
Leo Niessen.<br />
Geachte Heer Niessen,<br />
AAN: de Heer Leo Niessen<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 82)<br />
Maastricht, 20 juli 2004<br />
Dank voor Uw sympathieke woorden. Ik zal proberen mijn best te blijven doen. Maar veel, zéér<br />
veel hangt óók af van de bijdragen die an<strong>der</strong>en willen leveren aan de SB!<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
Beste Alfred,<br />
VAN: De Heer Drs. J.G.W.M. (Jos) Gerits,<br />
auteur van een doctoraalscriptie over het schutterswezen,<br />
oud-me<strong>der</strong>edacteur van het Limburgs Schutterstijdschrift<br />
Spaubeek (Lb.), 20.7.2004<br />
Door drukke werkzaamheden ben ik nog niet in staat geweest om op jouw nieuwsbrief te<br />
reageren. Ik wil je daarom langs deze weg alsnog feliciteren met je initiatief. An<strong>der</strong>en praten<br />
veel en doen weinig; jij draait het gewoon om. Prima. En dat daarbij van het een het an<strong>der</strong> komt,<br />
blijkt mede uit de reacties op jouw brieven. Het wordt dus letterlijk en figuurlijk een groeidocument.<br />
Daarbij permitteer ik me een kleine kanttekening. Want je sterkte is feitelijk ook je zwakte. Sterk<br />
is dat je sec alle brieven achter elkaar zet en die via de elektronische snelweg tegen heel weinig<br />
kosten naar heel veel mensen stuurt. Zwak vind ik daarbij, dat ik heel veel informatie krijg waar<br />
ik me min of meer doorheen moet worstelen om de essentie in de bijdrage eruit te vissen. En<br />
eerlijk gezegd vind ik het wel heel erg papierverslindend wanneer ik jouw brieven allemaal zou<br />
uitprinten.<br />
Vanuit een positief-kritische insteek wil ik je daarbij een suggestie aan de hand doen. Richt een<br />
internetsite in waarop je deze brieven plaatst, misschien wel met een actueel gedeelte en een<br />
archiefstuk. Stuur vervolgens per e-mail een nieuwsbrief rond waarin je de kwintessens van al je<br />
correspondentie weergeeft met een verwijzing naar de originele brieven c.q. documenten die dan<br />
op de site kunnen worden ingezien. Groepeer daarbij de opmerkingen naar on<strong>der</strong>werp of thema.<br />
Wanneer je dat tot een paar pagina's weet te beperken, presenteer je een aantrekkelijk stuk dat<br />
ook daadwerkelijk gelezen wordt.<br />
Desalniettemin, nogmaals een pluim voor je initiatief.<br />
Met groet,<br />
Jos Gerits.<br />
PS. Misschien is het ook een idee om een chatbox aan die site te verbinden. Zijn we eindelijk<br />
‘on-line’ met elkaar binnen het schutterswezen.<br />
- 89 -<br />
19
Beste Jos,<br />
AAN: De Heer Jos Gerits<br />
Maastricht, 23 juli 2004<br />
Dank voor jouw felicitatie maar - zeker niet min<strong>der</strong> - óók dank voor jouw opbouwende kritiek.<br />
Jouw kritiek bevestigt min of meer hetgeen een ‘niet-schutter’ reeds in het SB-nummer 2 (blz. 44)<br />
meldde. Zie ook mijn reactie hierop ter aangehaal<strong>der</strong> plaatse.<br />
Aan een SB-website (zoals je voorstelde) werd en wordt al gewerkt: die zal - als alles meezit - eind<br />
volgende maand operatief zijn. Aan de uitgebreide opzet van de SB wil ik, voorlopig althans, geen<br />
wijziging brengen: zie mijn motivering op blz. 45 van SB-nummer 2. Maar jouw suggestie inzake een<br />
‘verkorte versie’ van de SB heb ik - zoals je inmiddels zult hebben bemerkt aan de hand van mijn aan<br />
jou toegezonden concept - onmiddellijk overgenomen; is die versie in concept zo ongeveer wat je in<br />
gedachte had?<br />
Ook het voorstel om aan de SB-website een chatbox te verbinden neem ik gaarne - en on<strong>der</strong> dankzegging<br />
- van je aan.<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
Beste Alfred,<br />
Prima gedaan. Ga zo door.<br />
Met groet,<br />
VAN: De Heer Jos Gerits<br />
Spaubeek (Lb.), 30 juli 2004<br />
Jos Gerits.<br />
- - - - - -<br />
VAN: De Heer Piet Hermans,<br />
beleidsadviseur cultuur van de gemeente Weert,<br />
oud-me<strong>der</strong>edacteur van het Limburgs Schutterstijdschrift<br />
Dag Alfred,<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 80)<br />
Weert (Lb.), 21 juli 2004<br />
Ook het lezen van de <strong>Schuttersbrief</strong> nr. 2 verschafte mij weer de tijd om stil te staan bij het heden en<br />
verleden van ons schutterswezen. De diversiteit aan invalshoeken en on<strong>der</strong>werpen laat zien dat het volop<br />
van deze tijd is. Wanneer de tijd dat toelaat, wil ik in de toekomst graag op enkele on<strong>der</strong>werpen reageren.<br />
Met vriendelijke groet,<br />
Piet Hermans.<br />
Beste Piet,<br />
AAN: De Heer Piet Hermans<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 80-81)<br />
Maastricht, 23 juli 2004<br />
Jouw - naar ik hoop: spoedige - reacties op de diverse SB-on<strong>der</strong>werpen zie ik met belangstelling<br />
tegemoet. Dank trouwens voor je beide eerste reacties: zie ook blz. 80.<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 90 -<br />
20
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘Leerstoel voor het schutterswezen’ (2)<br />
AAN: De Heer Professor Dr. A.J.A. (Arnoud-Jan) Bijsterveld,<br />
bijzon<strong>der</strong> hoogleraar ‘Cultuur in Brabant’ aan de Universiteit van Tilburg<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 79)<br />
Maastricht, 15 juli 2004<br />
Geachte Heer Bijsterveld,<br />
Zoudt U bij gelegenheid eens willen reageren op het actiepunt ‘Een leerstoel voor het schutterswezen’<br />
en op de daarover in SB-nummer 1 gevoerde discussie?<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
VAN: De Heer Arnoud-Jan Bijsterveld<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 79 en blz. 88)<br />
Tilburg, 15 juli 2004<br />
Geachte Heer Disch,<br />
Leerstoelen aan Ne<strong>der</strong>landse universiteiten krijgen meestal een disciplinaire omschrijving, dus<br />
een bepaald on<strong>der</strong>deel van de geschiedenis, de volkskunde, de economie of de marketing, de<br />
franciscaanse theologie (enzovoort) en niet als aandachtsveld een concreet maatschappelijk<br />
verschijnsel. Ik ben dan ook van mening dat on<strong>der</strong>zoek naar het schutterswezen on<strong>der</strong>deel moet<br />
zijn van historisch en etnologisch / volkskundig on<strong>der</strong>zoek zoals uitgevoerd door gewone en<br />
bijzon<strong>der</strong> hoogleraren zoals ik. Mijn leeropdracht is officieel ‘Cultuur in Brabant in sociaalwetenschappelijk<br />
en historisch perspectief, met inbegrip van de volkscultuur’. In concreto gaat<br />
het hierbij om de bestu<strong>der</strong>ing van de regionale geschiedenis en volkscultuur van Brabant (in de<br />
historische zin, dus noord en zuid). Dat betekent ook dat ik niet zo geporteerd ben voor een<br />
afzon<strong>der</strong>lijke leerstoel voor het schutterswezen, maar bijvoorbeeld wél voor een extra leerstoel<br />
volkskunde / etnologie van het verenigingswezen.<br />
Met vriendelijke groet,<br />
Arnoud-Jan Bijsterveld.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 91 -<br />
21
CORRESPONDENTIE<br />
inzake<br />
‘Toptien van schutterswebsites’ (3)<br />
VAN: De Heer L.H. (Leo) Niessen,<br />
redacteur van ‘De Drummertjescourant’ van de St.-Martinusschutterij te Linne<br />
Beste Heer Disch,<br />
Fragment<br />
(Zie ook blz. 82 en 88-89)<br />
Linne (Lb.), 20 juli 2004<br />
De top 10 van schutterijwebsites is een prachtig initiatief. Hierdoor krijgen deze de aandacht die<br />
ze verdienen, daar er toch de nodige uurtjes werk inzitten. Schutterijen zon<strong>der</strong> website (zoals de<br />
onze) kunnen hierdoor geprikkeld worden om er ook een op poten te zetten. Plaats genoeg in het<br />
digitale achterland. Komt er dan ook een lijst met websites in Uw SB te staan?<br />
Met schuttersgroet,<br />
Leo Niessen.<br />
AAN: De Heer Leo Niessen,<br />
Geachte Heer Niessen,<br />
Fragment<br />
Maastricht, 20 juli 2004<br />
Ik was zelf nog niet eens op de gedachte gekomen die U thans uit: digitale wedstrijden tussen<br />
schuttersverenigingen als stimulans voor de schutterijen / schuttersgilden zon<strong>der</strong> eigen internetsite<br />
om alsnog er een op poten te zetten. Schitterend! U speelt daarmee elke koepelorganisatie<br />
(met de OLS dus voorop!) een extra-argument in handen om het idee ‘toptien van schutterswebsites’<br />
toch vooral door te zetten.<br />
Of de SB een overzicht van schutterswebsites gaat produceren? Ja en nee! Ook ik had dat idee al<br />
op mijn eigen lijstje van ‘voornemens’ staan. Maar ik aarzel. Is de <strong>Schuttersbrief</strong> wel zo<br />
geschikt voor een <strong>der</strong>gelijke on<strong>der</strong>neming? Zou het niet verstandiger zijn daar te zijner tijd de SB<br />
- Bijlagen eventueel voor te gebruiken? Overigens hebben de heren Leunissen uit Klimmen er -<br />
mijns inziens zéér terecht - al op aangedrongen, dat de OLS-website zo snel mogelijk met een<br />
subpagina voor de Limburgse schutterijen komt: zie SB-nr. 1, blz. 12! De NBFS-internetsite<br />
heeft reeds een uitstekende subpagina, speciaal gewijd aan de Noord-Brabantse gilden met<br />
inbegrip van hun Kringen. Zo óók de FGS voor de bij haar aangesloten schutterijen en schuttersgilden<br />
in Gel<strong>der</strong>land en Overijssel. De FVHS weliswaar nog niet, maar de Vlaamse<br />
schuttersfe<strong>der</strong>atie bestaat dan ook pas sinds kort.<br />
Met vriendelijke groeten,<br />
Alfred Disch.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 92 -<br />
22
RECENSIE (03):<br />
het jongste nummer van De Gildetrom (2 de kwartaal 2004)<br />
In de voorlaatste week van deze maand valt bij mij het 2 de kwartaalnummer van De Gildetrom op de<br />
deurmat. Wel wat aan de late kant, want we zitten ruimschoots in het 3 de (!) kwartaal van het jaar en de<br />
sluitingsdatum (20 juli) voor het inzenden van kopij voor het komende nummer in september is ook al<br />
verstreken. Maar ach, ook zon<strong>der</strong> mijn kopij weten hoofdredacteur Ad Dams en zijn 9 me<strong>der</strong>edacteurs<br />
van het ‘Driemaandelijks tijdschrift over de Noord-Brabantse schuttersgilden’ het wel te rooien. Immers,<br />
ziet eens wat ze met z’n tienen ook nu weer voor ons bijeenvergaard hebben!<br />
Hoofdredactioneel voorwoord<br />
In zijn ‘Ter Inleiding’ geeft de hoofdredacteur de mogelijke verklaring voor de (te) late verschijning<br />
van het 2 de kwartaalnummer uit de 51 ste jaargang: er moest op heel korte termijn een<br />
nieuwe vormgever gevonden worden. En dáár is men gelukkig in geslaagd.<br />
Artikel over sprangsjerpen<br />
Ad Dams vertelt ons op blz. 40-42 over de oeroude sprangtechniek, een vorm van vlechttechniek<br />
die niet verward moet worden met de weeftechniek. De laatste is bekend om haar systeem van<br />
schering en inslag (langs- en dwarsdraden). Bij de sprangtechniek gaat het om verticale langsdraden<br />
die om elkaar heen gevlochten worden. De St.-Sebastiaansgilde te Borkel (gemeente<br />
Valkenswaard) liet recentelijk vier oude sprangsjerpen restaureren. Vandaar het artikel.<br />
Verslag van een pelgrimage naar Ierland<br />
Zo’n 400 gildenleden en gildenvrienden namen dit jaar deel aan een door de Stichting<br />
Pelgrimage verzorgde reis (25 april - 5 mei) naar de roots van het christendom in West-Europa<br />
met als een van de voorvechters St.-Patrick. Het verslag (blz. 43) is van René van Hal.<br />
Dodenherdenking en schuttersgilden<br />
Op blz. 44-45 verhaalt Ad Dams over de jaarlijkse bijeenkomst op 4 mei in de huidige parochiekerk<br />
van Waalre en over de daarop aansluitende kranslegging in het tot provinciaal herdenkingsmonument<br />
ingerichte vroegere parochiekerkje van Waalre. Ook dit jaar gaven tal van Brabantse<br />
schuttersgilden acte de présence.<br />
Nieuws vanuit de Fe<strong>der</strong>atie<br />
Allerlei nieuws vanuit de Noord-Brabantse Fe<strong>der</strong>atie van <strong>Schuttersgilden</strong> (NBFS) vindt men op<br />
blz. 45-46. De NBFS-website (www.schuttersgilden.nl) blijkt de laatste 12 maanden 240.391<br />
keer (dus bijna een kwart miljoenmaal) te zijn bezocht!<br />
Verenigingsnieuws uit de 6 NBFS-kringen<br />
Gewoontegetrouw wordt ongeveer de helft van De Gildetrom gereserveerd voor nieuws uit de 6<br />
Kringen met hun ±200 schuttersgilden. Dus ook nu weer: blz. 47-59.<br />
In dankbaarheid gedenken<br />
De laatste drie pagina’s (blz. 60-62) zijn gewijd aan de vaste rubriek ‘In Memoriam’:<br />
schuttersvrienden die ons de afgelopen maanden ontvielen, worden in dankbaarheid herdacht.<br />
Agenda<br />
Heel praktisch vind ik steeds weer de agenda van de schuttersgildenfeesten, achter op de omslag.<br />
De Gildetrom (A4-formaat) telt per nummer 28 pagina’s, d.i. wel inclusief de 4 bladzijden van de omslag.<br />
Een jaarabonnement kost slechts 6½ euro, indien machtiging tot automatische overschrijving is verleend;<br />
an<strong>der</strong>s betaalt men 9½ euro. Het verschuldigde bedrag is te voldoen via Rabobankrekeningnummer<br />
13.45.08.874 t.n.v. Stichting De Gildetrom te Gemert.<br />
Alfred Disch<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 93 -<br />
23
RECENSIE (04):<br />
een allercharmantst boekje b.g.v. 100 jaar schutterij St.-Joseph te Stein<br />
Titel:<br />
Schutters Historie van Stein. 1904-2004. 100 jaar Schutterij Sint Joseph Stein. [Titelpagina:<br />
Schutters Historie van Stein. 100 jaar Schutterij Sint Joseph Stein]. Stein 2004.<br />
Auteur: John Soeteman (e-mailadres: johnsoeteman@home.nl).<br />
Editie: uitgave van Schutterij St.-Joseph te Stein.<br />
Oplage: 1000 exemplaren.<br />
Prijs:<br />
14,95 euro bij afhalen; afhaaladres: Crostolostraat 24 te Stein / Nieuwdorp; het is wel zo<br />
verstandig om eerst even te bellen (046 - 433 13 17) voor het maken van een afspraak;<br />
17,20 euro bij toezending binnen Ne<strong>der</strong>land en 17 euro (dus 0,20 euro goedkoper) bij<br />
toezending voor België; het boekje is te verkrijgen door overmaking vooraf van het<br />
verschuldigde bedrag op Rabobankrekeningnummer 14.92.01.206 t.n.v. Schutterij St.-<br />
Joseph te Stein o.v.v. ‘Jubileumboek’.<br />
- - -<br />
Een allercharmantst boekje<br />
Het mag gezegd worden: de feestuitgave ziet er goed verzorgd uit. Ik was er direct door<br />
gecharmeerd, toen ik het 64 bladzijden tellende jubileumboekje in handen kreeg. Een prettig<br />
formaat: ca. 16 cm bij 23 cm, dus niet te groot en toch ook weer niet te klein. Gedrukt in een heel<br />
plezierig leesbaar lettertype. Ongeveer evenveel tekst als foto’s. En wat voor foto’s!; een groot<br />
aantal zelfs in fullcolour. De drukker, Andi Drukwerkindustrie BV te Geleen, tevens<br />
verantwoordelijk voor de lay-out en vormgeving, heeft met deze feestuitgave eer ingelegd. En de<br />
auteur?<br />
Inhoud navenant aan de degelijke verpakking<br />
Ook de auteur zelf verdient een compliment. Zeker, hij is géén beroepsgeschiedkundige. Maar<br />
daarom is het eens temeer in hem te prijzen, dat hij het heeft aangedurfd als eerste (!) een vrij<br />
volledige geschiedenis van zijn nu 100-jarige schutterij St.-Joseph op papier te zetten. En méér<br />
dan dat: aan de St.-Martinus, de voorgangster van de huidige schutterij, wijdt hij drie afzon<strong>der</strong>lijke<br />
hoofdstukjes (blz. 6 - 13). En nóg een an<strong>der</strong>e voormalige schutterij te Stein is al evenmin<br />
aan zijn aandacht ontsnapt, t.w. de St.-Hubertus, die tussen de beide wereldoorlogen in heeft<br />
bestaan (blz. 60 met foto). Bovendien wordt het historisch overzicht afgesloten met een apart<br />
chapitertje over ‘De Stein<strong>der</strong> Burgerwacht’, 1919-1940 (blz. 61-63). Trouwens, zon<strong>der</strong> het zelf<br />
te beseffen vertelt John Soeteman de lezer tevens over een vierde (!) weerbaarheidskorps uit de<br />
plaatselijke geschiedenis. Op blz. 13 staat immers een in 1881 van gemeentewege gepubliceerde<br />
‘Bekendmaking’ betreffende de ‘Schutterij’ afgedrukt. Die ‘Schutterij’ is niet - zoals Soeteman<br />
ten onrechte beweert - de St.-Martinus (deze ging overigens zeer wel mogelijk kort na 1844 ter<br />
ziele) maar de bij Wet geregelde Rustende Schutterij van Stein (1816-1830 en 1868-1907). Dát<br />
verklaart waarom het College van Burgemeester en Wethou<strong>der</strong>s in de bekendmaking van<br />
14.5.1881 alle in 1856 geboren mannelijke ingezetenen van Stein uitnodigde om zich vóór<br />
1.6.1881 te laten inschrijven in het zogeheten ‘Inschrijvingsregister voor de Schutterij’.<br />
Afgezien van het zojuist gesignaleerde onvolkomenheidje bij Soeteman en van wat taalfoutjes,<br />
heb ik dan ook niets an<strong>der</strong>s dan lof voor het gedurfde initiatief van de auteur.<br />
Alfred Disch<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 94 -<br />
24
VRAAG- EN ANTWOORD<br />
Gelieve het antwoord steeds (óók) te richten aan de redactie van de SCHUTTERSBRIEF<br />
(redactie@schuttersbrief.nl),<br />
zodat niet alléén de vraagsteller maar álle SB-lezers er profijt van kunnen hebben!<br />
ANTWOORD 03 [aanvulling] (over boeken)<br />
SB-redactie: men kan ook een zoekadvertentie plaatsen op de internetsite www.antiqbook.nl/<br />
boekenboek.<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 09 (over demonstraties)<br />
Mevrouw Nicolette van Yperen, bestuurslid van de dorpsvereniging Ter Heijde aan Zee<br />
(gemeente Westland, provincie Zuid-Holland) deelt het volgende mede.<br />
Voor de dorpsvereniging Ter Heijde aan Zee ben ik op zoek naar leuke en vernieuwende activiteiten<br />
voor de vereniging in 2005. Vendelzwaaien lijkt mij zo`n activiteit en daarom ben ik op<br />
zoek naar demonstratiegroepen die een optreden kunnen verzorgen. Hierbij wil ik U vragen, wat<br />
de mogelijkheden zijn en de eventuele kosten die erbij komen kijken. U kunt mij dit mailen of<br />
per gewone post laten weten. Bij voorbaat dank. Nicolette van Yperen, Schouman 1, 2681 JV<br />
Monster; mobiel: 06 - 52 45 82 01.<br />
(Nicolette van Yperen: n.v.yperen@zonnet.nl)<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 10 (over ZLF-gidsen)<br />
Alfred Disch te Maastricht vraagt - tegen elke aannemelijke prijs - om een exemplaar van alle<br />
ZLF-gidsen, uitgezon<strong>der</strong>d (!) die uit de jaren 1986, 1989, 1990, 1991, 1992 en 1995.<br />
(Alfred Disch: alfred.disch@home.nl)<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 11 (over OLS-gids 1958)<br />
Amateur-historicus Bart Lendfers (mobiel: 06 - 52 43 29 14) te Oirsbeek (provincie Limburg) is<br />
op zoek naar het programmaboekje van het Oud-Limburgs Schuttersfeest uit 1958. Wie kan<br />
hem, eventueel tegen betaling, hieraan helpen?<br />
(Ing. B. Lendfers: b.lendfers@home.nl)<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 12 (over OLS-gidsen)<br />
Alfred Disch te Maastricht vraagt - tegen elke aannemelijke prijs - om de OLS-gidsen uit de navolgende<br />
jaren: alles van vóór 1964 en ver<strong>der</strong> 1965, 1967, 1968, 1988 en 1998.<br />
(Alfred Disch: alfred.disch@home.nl)<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 13 (over tamboer-maîtrestok)<br />
De heer Paul Roberts te Amstenrade (provincie Limburg) vraagt om een oude tamboer-maîtrestok.<br />
(Paul Roberts: pr_drum_major@hotmail.com)<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 14 (over foto’s en berichtjes)<br />
De heer Leo Niessen te Linne (provincie Limburg) is maker van het maandblad voor de drumband<br />
van Schutterij St.-Martinus te Linne. Hij is op zoek naar foto’s van en berichtjes over zijn<br />
schutterij. Kunt U hem daarbij helpen en wilt U hem dan de gevonden foto’s en berichtjes per<br />
e-mail toesturen? Bij voorbaat dank namens de kin<strong>der</strong>en van de Schutterij.<br />
(Leo Niessen: l.h.niessen@home.nl)<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 15 (over aanbod gildenkledij)<br />
De heer Ton Egbers (0497 - 38 36 89), bestuurslid van de St.-Jorisgilde te Bladel (provincie<br />
Noord-Brabant), laat weten, dat zijn schuttersgilde kostuums aanbiedt aan een eventueel nieuw<br />
- 95 -<br />
25
op te richten gilde i.v.m. aanschaffing van nieuwe kostuums door de St.-Jorisgilde. De aangeboden<br />
kostuums hebben de kleur roodzwart (model oud-studentengilde Leiden).<br />
(Ton Egbers: stjorisgilde@hetnet.nl)<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 16 (over schutterij te Mook / Biesselt)<br />
De heer Fons van Rodijnen te De Lier (gemeente Westland, provincie Zuid-Holland) meldt het<br />
volgende.<br />
Geachte lezer, ik ben op zoek naar info over de schutterij St.-Anthonius (Mook), ca.1925<br />
opgericht. Zij waren actief op de Biesselt, waar ik historie van zoek. Kunt U mij historische<br />
gegevens, foto’s e.d. verstrekken? Vriendelijk dank.<br />
(Fons van Rodijnen: de.bloemenzee@kabelfoon.nl)<br />
ANTWOORD 16<br />
SB-redactie: hier alvast een eerste reactie.<br />
a) Biesselt is een buurtschap en natuurgebied bij het oude dorp Mook in de Noord-Limburgse<br />
gemeente Mook en Middelaar.<br />
b) Ons is géén schutterij St.-Ant(h)onius te Mook noch te Biesselt bekend die omstreeks het<br />
jaar 1925 is opgericht; zie in dat verband ook hierbeneden onze slotopmerking. Wellicht gaat<br />
het om één van beide on<strong>der</strong>staande, gelijknamige schutterijen.<br />
c) St.-Antonius [Abt] (I), vermoedelijk (?) vóór 1500 - kort na 1852. Wapen: waarschijnlijk<br />
boog, nadien wellicht (?) geweer. Schietwijze: op de staande wip (alleen bij koningschieting?)<br />
en ‘naar het Witt ende schieff’ (luidens Memorieboek 1650), dus naar het doel.<br />
Werd volgens de uit 1650 stammende caerte (in het even oude memorieboek) ‘voor<br />
ondenckelijke Jaeren opgericht’ en op St.-Antoniusdag (17 januari) van het jaar 1650 door<br />
de stadhou<strong>der</strong>, schepen en ‘een goedtdeel <strong>der</strong> Naburen’ van Mook alsmede met instemming<br />
van de plaatselijke pastoor opnieuw geactiveerd. Zou reeds vóór 1500 kúnnen (!) hebben<br />
bestaan, want: ‘In het Rijksmuseum te Amsterdam zijn van het Mookse gilde twee zilveren<br />
draagtekens uit de tweede helft van 15 de eeuw tentoongesteld’ (aldus Van Alem e.a. 1983,<br />
blz. 321). Voormelde caerte behelst 11 artikelen, in een waarvan de gildenbroe<strong>der</strong>s verplicht<br />
worden om met ‘vol geweer’ [= volledige wapenuitrusting] de H.-Sacramentsprocessie te<br />
vereren. Ook niet-roomsen konden toetreden; zij waren vrijgesteld van deelname aan<br />
katholieke erediensten! Voormelde caerte, die wel te beschouwen is als vernieuwing van een<br />
ou<strong>der</strong>e en waarvan de tekst is opgesteld door pastoor Johannes Fabricius, werd gepubliceerd<br />
in het Programmaboekje Gildefeesten 1974. De schutterij ging kort na 1852 ter ziele als<br />
gevolg van een conflict met de plaatselijke pastoor. Zilver (thans in bezit van de navolgende<br />
schutterij): 25 schilden uit de periode 1680-1852; het zilver van vóór 1650 (in dit jaar nog<br />
voorhanden) bleek in 1756 niet meer aanwezig te zijn. Verenigingsarchief (thans berustend<br />
bij de navolgende schutterij), o.a.: het reeds hierboven aangehaalde ‘Memorie Boeck’ uit<br />
1650.<br />
d) St.-Antonius [Abt] (II), 1949 - heden. Wapen: flobert (punt 6 mm), kruisboog en luchtbuks.<br />
Schietwijze: op de wip. Heet thans officieel: Schuttersgilde St.-Antonius Abt. Vermeend heroprichtingsjaar:<br />
1942 [sic!] (althans volgens Smits en Jacobs 2002, blz. 189). Werd echter<br />
pas in oktober 1949 opgericht. Het schuttersgezelschap beschikt over een trommelkorps<br />
(sinds 1952 / 1970), over hellebaardiers (se<strong>der</strong>t 1971) en over een vendelgroep. Houdt vanaf<br />
2001 ook jeugdkoningschieting. Koningsvogelschieten (‘met koningsgerecht’ = on<strong>der</strong> toezicht<br />
van 3 scheidsrechters): op de dichtst bij 24 juni (= St.-Jansdag) liggende zondag.<br />
Schietterrein en schutterslokaal: Het Wipke, gelegen aan de Groesbeekseweg 106 te Biesselt;<br />
5 schietbomen met kogelvanger. Gedeponeerd zilver (afkomstig van de vorige schutterij): zie<br />
hierboven. Eigen zilver: vanaf 1950. Gedeponeerde verenigingsarchiefstukken: afkomstig<br />
van de vorige schutterij (zie aldaar). Ledenaantal (anno 2002), excl. 30 niet-gekostumeerde<br />
leden: 49 gildenbroe<strong>der</strong>s, 22 gildenvrouwen en 9 jeugdleden. Uitmonstering (aanvankelijk):<br />
- 96 -<br />
26
zondagspak met groene sjerp en schuttershoed; sinds 1973: gildenkledij van rond 1600 in de<br />
kleuren groen, paars, geel en wit. De schutterij is niet alleen bij de Kring ‘Land van Cuijck’<br />
van de Noord-Brabantse Fe<strong>der</strong>atie van <strong>Schuttersgilden</strong> aangesloten (sinds 1972) maar tevens<br />
bij de Ne<strong>der</strong>landse Fe<strong>der</strong>atie Wipschieten en bij de Schutterskring Gennep en Omstreken.<br />
e) Heel interessant is dus, dat de heer van Rodijnen het heeft over een ‘ca.1925’ (!) opgerichte<br />
‘schutterij St.-Anthonius’. Wij stellen voor, dat hij zijn bron(nen) in deze kenbaar maakt.<br />
Vervolgens kunnen dan - eventueel in een speciaal daarvoor te openen rubriek - de zaken<br />
m.b.t. de St.-Antoniusschutterij(en) te Mook / Biesselt na<strong>der</strong> worden besproken in de SB.<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 17 (over de St.-Antoniusschutterij te Mook / Biesselt)<br />
De heer Fons van Rodijnen te De Lier (gemeente Westland, provincie Zuid-Holland) laat in een<br />
volgende e-mail weten:<br />
Ik ben ook wel geïnteresseerd in het huidige toekomstbeeld van de schutterij, de manier van<br />
schieten, hoe, toen en nu, waarop, en met wat voor munitie… etc.; eigenlijk een historie gemixt<br />
met het heden.<br />
(Fons van Rodijnen: de.bloemenzee@kabelfoon.nl)<br />
ANTWOORD 17<br />
SB-redactie: hier alvast een eerste reactie.<br />
a) We raden U aan om in elk geval óók rechtstreeks contact op te nemen met de schutterij zelf.<br />
Het secretariaatsadres luidt: Mevrouw G.M. (Greetje) de Witte, Schalunenburgstraat 37,<br />
6535 RL Nijmegen; telefoon: 024 - 350 59 42; e-mailadres: gmdewitte@hotmail.com.<br />
Adresgegevens voorzitter: P.W.H. (Piet) Tiellemans, Sint-Antoniusstraat 25, 6585 WT<br />
Mook; telefoon: 024 - 696 14 67; e-mailadres: piet.tiellemans@wanadoo.nl.<br />
b) Zie ook de internetsite www.kringlandvancuijk.nl, meer speciaal de subpagina ‘Gilden uit de<br />
Kring’, alwaar een groepsfoto (in fullcolour) van de St.-Antoniusgilde te Mook maar - helaas<br />
- (nog) géén na<strong>der</strong>e gegevens over de schutterij, zelfs niet eens de vermelding van het<br />
huidige secretariaatsadres. De St.-Antoniusgilde zelf heeft (nog) géén eigen website. Maar<br />
wat niet is, kan nog komen!<br />
c) Een aardig zwartwitfotootje van de trommelgroep van de St.-Antoniusgilde is te vinden in<br />
De Gildetrom, jaargang 47 - aflevering 4, december 2000, blz. 109.<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 18 (over de genealogie of stamboom van een schuttersfamilie)<br />
De heer Fons van Rodijnen te De Lier (gemeente Westland, provincie Zuid-Holland) vraagt<br />
tevens gegevens over de familie Wijers op de Biesselt, van welke familie telgen deel hebben uitgemaakt<br />
(en misschien nog deel uitmaken) van de schutterij St.-Antonius te Mook / Biesselt.<br />
(Fons van Rodijnen: de.bloemenzee@kabelfoon.nl)<br />
ANTWOORD 18<br />
SB-redactie: a) s.v.p. contact opnemen met dhr. Piet Wijers, keizer en een van de (her)oprichters<br />
van de St.-Antonius (adres aan SB-redactie bekend); b) raadpleegt U vooral ook het naslagwerk<br />
van Van Beresteyn (hierin vermelding van publicaties over zo’n 10.000 Ne<strong>der</strong>landse families!).<br />
- - - - - -<br />
VRAAG 19 (over archiefbewaarplaatsen)<br />
Secretaris Ronald Buyting van de schutterij Eendracht Maakt Macht (EMM) te Hengelo (provincie<br />
Gel<strong>der</strong>land) meldt het volgende.<br />
Onze schutterij is heropgericht in 1951. De naam EMM is van ou<strong>der</strong>e datum. In het archief van<br />
onze gemeente kunnen we niet vinden wat de eigenlijke stichtingsdatum is. Zijn er meer instanties<br />
waar wij onze oprichtingsdatum kunnen vinden? Ronald Buyting: rbuyting@wanadoo.nl)<br />
ANTWOORD 19<br />
SB-redactie: raadpleegt U eens het ‘Verenigingenregister’ van het Nationaal Archief te Den<br />
Haag; zie en vergelijk het artikel van Mevrouw Drs. Karijn Delen in SB-nummer 2, blz. 60-61!<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 97 -<br />
27
VOORTGANG VAN DE DIVERSE ACTIEPUNTEN<br />
(Confer de actiepuntenlijst op blz. 73)<br />
01. Een e-mailblad voor (elk taalgebied binnen) de EGS<br />
a) Dát voor Ne<strong>der</strong>land en Vlaams België is er inmiddels: zie ver<strong>der</strong> hierbeneden de punten<br />
13a t/m 13c! Maar wanneer komt er óók een e-mailblad voor het Duitstalige en voor het<br />
Franstalige werkgebied van de EGS? En een meertalige voor het gehele werkgebied<br />
van de EGS?<br />
b) Bovendien verschijnt er - ten behoeve van het Ne<strong>der</strong>landstalige e-mailblad - in de loop<br />
van de volgende maand een SB-internetsite, die maandelijks geactualiseerd wordt en<br />
waarop voortaan tevens alle eer<strong>der</strong> verschenen SB-nummers te raadplegen zullen zijn.<br />
c) Bekeken wordt, of tegelijk aan de SB-website een SB-chatbox te verbinden is, naar het<br />
idee van Drs. Jos Gerits uit Spaubeek (Lb.).<br />
02. Toptien van schutterswebsites<br />
a) Zie vooral helemaal hierbeneden en wel bij punt 13d! De LS -redactie en haar<br />
correspondenten werken (op verzoek van de OLS) thans aan een lijst van beoordelingscriteria,<br />
de samenstelling van de website-jury, de regeling van de wijze van prijsuitreiking,<br />
etc., waarbij ook de diverse in de SB gedane suggesties worden betrokken.<br />
b) De mogelijkheid van een landelijke en/of Ne<strong>der</strong>lands-Vlaamse wedstrijd om de beste /<br />
mooiste schutterswebsite staat geagendeerd voor de verga<strong>der</strong>ing van het Interfe<strong>der</strong>atief<br />
Overleg in oktober 2004.<br />
03. Periodieke uitgave van schutterijhistorische boeken<br />
a) Nog géén gegevens bekend inzake initiatieven door een of meer koepelorganisaties of<br />
reeds bestaande stichtingen op het gebied van het schutterijwezen.<br />
b) De SB-redactie levert totnogtoe als enige een bescheiden maar concrete bijdrage; zie in<br />
dat verband hierbeneden punt 13e.<br />
04. Totstandkoming van een Commissie Wetenschappelijk On<strong>der</strong>zoek Schutterswezen<br />
Zie daarover de correspondenties Disch-Banning en Disch-Krolicki in het SB-nummer 1,<br />
blz. 7-8 respectievelijk blz. 14-15.<br />
05. Realisering van een leerstoel voor het schutterswezen<br />
Zie daarover de op gang gekomen brainstorming in de SB. Wordt ongetwijfeld vervolgd!<br />
06. Op elk EST een perscentrum, een informatiestand voor het publiek en een expositie<br />
Het ziet ernaar uit, dat dit alles voor het Europees Schutterstreffen (EST) in 2006 te<br />
Heeswijk zal lukken. De nodige voorbereidingswerkzaamheden zijn inmiddels op gang<br />
gebracht: zie de correspondentie Disch - Schakenraad in dit SB-nummer, blz. 87.<br />
- 98 -<br />
28
07. Nauwere samenwerking tussen de Ne<strong>der</strong>landse en Vlaams-Belgische schuttersfe<strong>der</strong>aties<br />
Zie SB-nummer 1, on<strong>der</strong> meer blz. 8-9.<br />
08. Krijgt het Interfe<strong>der</strong>atief Overleg meer body?<br />
Zie daarover an<strong>der</strong>maal SB-nummer 1, blz. 8-9.<br />
09. Naar een (nog) betere samenwerking tussen de koepelorganisaties in Vlaams België<br />
Er is hierover een SB-artikel in voorbereiding.<br />
10. Het Limburgs Schutterstijdschrift moet blijven!<br />
Problemen, o.a.: de veel te lang slepende kwestie van de vacature hoofdredacteurschap; zie<br />
voor meer gegevens SB-nummer 1, blz. 19-21, en SB-nummer 2, blz. 59.<br />
11. Help de SVS mee aan haar eerste 1.000 Vrienden!<br />
De Stichting Vrienden van het Schutterswezen in de beide Limburgen (SVS) telde d.d. 22<br />
juli reeds 400 Vrienden; was kort daarvóór: 383. Het aantal Vrienden moet op termijn<br />
evenwel minstens 1.000 worden! Over het belang van de SVS voor het schutterijwezen in<br />
Ne<strong>der</strong>lands en Belgisch Limburg zie de informatie op een <strong>der</strong> subpagina’s van de internetsite<br />
www.olsfe<strong>der</strong>atie.com. Zorg ervoor, dat ook Uw naam binnenkort op de digitale SVS-<br />
‘Ledenlijst’ komt te prijken!<br />
12. Geef Uw steun aan de zwaar getroffen schutterij St.-Sebastianus te Oost-Maarland!<br />
a) De SB-redactie doneerde reeds een bedragje voor de noodlijdende organisator van het<br />
ZLF 2004.<br />
b) Zij zal bovendien een special (= SB-nummer 5) wijden aan de ramp die het ZLF op 17<br />
juli jl. heeft getroffen. Voor het eerst in zijn korte bestaan zal de SB dan tevens in printvorm<br />
(met groene omslag) worden uitgegeven. De opbrengst van de beperkte oplage zal<br />
geheel ten goede komen aan de St.-Sebastianusschutterij van Oost-Maarland. De<br />
boekjes (5 euro per stuk) zullen op het ZLF van 5 september te koop worden aangeboden.<br />
Belangstellenden kunnen een exemplaar of méér dan één (à 8 euro per stuk,<br />
inclusief portokosten) bestellen door het verschuldigde bedrag vooraf over te maken<br />
naar bankrekeningnummer 85 88 27 298 t.n.v. Alfr.Disch te Maastricht o.v.v. ‘SBspecial’.<br />
c) De SB-redactie gaf / geeft dus haar morele én geldelijke steun. Nu U nog: bankrekeningnummer<br />
11.75.36. 423 t.n.v. Stichting ZLF 2004 te Oost-Maarland o.v.v.<br />
‘Donatie’!<br />
13. Reeds bereikte actiedoeleinden<br />
a) Een e-mailblad voor het Ne<strong>der</strong>landstalige gebied binnen de EGS<br />
Sinds 19 juni 2004 verschijnt er het printklare e-mailblad <strong>Schuttersbrief</strong> (SB), bedoeld<br />
voor - vooral - het Ne<strong>der</strong>landse deel van de EGS-regio 3 en het Vlaams-Belgische deel<br />
van de EGS-regio 4. De SB heeft de primeur, het eerste e-mailblad te zijn voor schutters<br />
en hun organisaties en dát bovendien voor een gans taalgebied binnen de EGS. De SB<br />
wordt op aanvraag (redactie@schuttersbrief.nl) GRATIS verstrekt. Het e-mailblad mag<br />
- op grond van auteursrechtelijke overwegingen - slechts voor eigen gebruik worden uitgeprint.<br />
- 99 -<br />
29
) <strong>Schuttersbrief</strong> in verkorte versie<br />
Sinds 31 juli verschijnt tevens de ‘<strong>Schuttersbrief</strong> - Verkorte versie’. Het betreft hier een<br />
tweezijdig ‘gedrukt’, digitaal en printklaar A4-tje, dat onmiddellijk voorafgaat aan de<br />
integrale versie van elk uitgebreid SB-nummer en van deze een beknopte samenvatting<br />
geeft. Bijgevolg hoeft men voortaan niet meer door elk uitgebreid SB-nummer zich heen<br />
te worstelen om de essentie eruit te vissen. Met hartelijke dank aan Drs. Jos Gerits te<br />
Spaubeek (Lb.) voor de gedane suggestie! Na lezing van de verkorte versie kan men bij<br />
ontvangst (nog dezelfde dag) van de eigenlijke SB gelijk besluiten om de integrale<br />
versie met één enkele muisklik te verwij<strong>der</strong>en dan wel geheel of gedeeltelijk (voor<br />
eigen gebruik) uit te printen.<br />
c) Schützenbrief = <strong>Schuttersbrief</strong> in verkorte Duitse versie<br />
Ten behoeve van Duitstalige schuttersvrienden in Duitsland, België (Oostkantons!),<br />
Frankrijk (Elzas!), Lichtenstein, Luxemburg, Oostenrijk en Zwitserland alsmede Noord-<br />
Europa (met name Denemarken) en diverse Oost-Europese landen (met name Polen)<br />
verschijnt er sinds 31 juli óók nog een verkorte versie van de SB in de Duitse taal.<br />
Daarmee bestrijkt de SB in feite bijna het gehele werkgebied van de Europese<br />
Gemeenschap van Schutterijen (EGS). Deze uitgave is dus uitsluitend voor het buitenland<br />
bedoeld en beklemtoont in haar tekst vooral de Europese dimensie van de integrale<br />
versie van de SB. Binnen het EGS-werkgebied Ne<strong>der</strong>land en Vlaams België ontvangen<br />
alléén de dáár woonachtige EGS-functionarissen alsmede zij die een donatie aan de SB<br />
hebben verstrekt, eveneens de verkorte Duitse versie van de SB automatisch.<br />
d) Toptien van schutterswebsites<br />
De Oud-Limburgse Schuttersfe<strong>der</strong>atie (OLS) organiseert nog dit jaar (2004) een TOP<br />
10 en is daarmee de eerste EGS-fe<strong>der</strong>atie die een digitale wedstrijd voor schutterijen<br />
houdt! De redactie van het Limburgs Schutterstijdschrift (LS) is als website-jury belast<br />
met de praktische uitvoering van e.e.a.: zie voor meer daarover LS., nr. 63, juni 2004,<br />
blz. 38, kolom 1, en vooral het komende LS - nr. 64 (september 2004). De prijsuitreiking<br />
zal plaatsvinden op zaterdag 8 januari 2005, d.i. op de 12 de zogeheten<br />
‘Limburgse Schuttersdag’, in het Gemeenschapshuis Baexheimerhof in het Midden-<br />
Limburgse dorp Baexem.<br />
e) Periodieke uitgave van schutterijhistorische boeken<br />
Op 19 juni 2004: verscheen het 1 ste deel in de reeks SB-Bijlagen. Werkdocumenten voor<br />
het schutterswezen. De digitale SB-Bijlagen verschijnen ten minste tweemaal per jaar en<br />
worden GRATIS (voorlopig althans) meegezonden met de SB. Het 1 ste deel in de reeks<br />
geeft een topografisch overzicht van bijna 1400 schutterijen in Ne<strong>der</strong>lands Limburg,<br />
vanaf ±1350 tot heden. In voorbereiding zijn soortgelijke lijsten voor o.a. de provincies<br />
Belgisch Limburg, Noord-Brabant en Gel<strong>der</strong>land. Ook allerlei an<strong>der</strong>e schutterijhistorische<br />
publicaties zullen deel uitmaken van de reeks SB-Bijlagen.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 100 -<br />
30
VERZENDLIJST VAN DE SCHUTTERSBRIEF<br />
(Tevens verzendlijst van de SB – bijlagen)<br />
BINNEN HET WERKGEBIED NEDERLAND EN VLAAMS BELGIË<br />
Gel<strong>der</strong>land en Overijssel:<br />
01) Fe<strong>der</strong>atie van Gel<strong>der</strong>se <strong>Schuttersgilden</strong> en Schutterijen ‘St.-Hubertus’ (FGS);<br />
02) Redactie van de FGS-website (het Schuttersnet);<br />
03) Redactie van het Schutterscontact (nevenactiviteit van het Schuttersnet).<br />
Limburg:<br />
01) Oud-Limburgse Schuttersfe<strong>der</strong>atie (OLS);<br />
02) Stichting Steun Aan het Schutterswezen in de beide Limburgen (SAS.);<br />
03) Stichting Vrienden van het Schutterswezen in de beide Limburgen (SVS);<br />
04) Stichting Limburgs Schutterstijdschrift;<br />
05) Redactie van het Limburgs Schutterstijdschrift (LS);<br />
06) Redactie van de OLS-website.<br />
Noord-Brabant:<br />
01) Noord-Brabantse Fe<strong>der</strong>atie van <strong>Schuttersgilden</strong> ‘St.-Joris’ (NBFS);<br />
02) Stichting De Gildetrom;<br />
03) Redactie van De Gildetrom;<br />
04) Redactie van de NBFS-website.<br />
Vlaams België:<br />
01) Fe<strong>der</strong>atie van Vlaamse Historische <strong>Schuttersgilden</strong> (FVHS);<br />
02) Redactie van het Tijdschrift van de FVHS;<br />
03) Redactie van de FVHS-website.<br />
En ver<strong>der</strong>:<br />
01) de secretaris van het Noord-Zuid Overleg; de secretaris van het Interfe<strong>der</strong>atief Overleg;<br />
02) alle schuttersbonden (gildenkringen, schuttersverbonden, gildenraden) en hun respectieve redactie(s);<br />
03) alle schutterijen (schuttersgilden) die over een e-mailadres beschikken, en hun respectieve redactie(s);<br />
04) diverse an<strong>der</strong>e organisaties en personen die te kennen hebben gegeven de toezending op prijs te<br />
stellen.<br />
BUITEN HET WERKGEBIED NEDERLAND EN VLAAMS BELGIË:<br />
01) de Ne<strong>der</strong>landse vice-voorzitter van de EGS (tevens voorzitter van de EGS-regio 3); de secretaris van<br />
de EGS; de secretaris van de EGS-regio 3; de secretaris van de EGS-regio 4;<br />
02) de secretaris van de EGS-regio 1; de secretaris van de EGS-regio 2; de secretaris van de EGS-regio 5;<br />
03) (meer speciaal in het Duitse en Waalse grensgebied) diverse schuttersorganisaties en personen die te<br />
kennen hebben gegeven de toezending op prijs te stellen.<br />
ATTENTIE<br />
Mocht bij de toezending iemand vergeten zijn, gelieve dit dan zo spoedig mogelijk aan de SB-redactie te<br />
melden. Geeft a.u.b. ook tijdig aan de SB-redactie de wijziging van Uw e-mailadres door.<br />
- - - - - -<br />
- - - - - -<br />
- 101 -<br />
31
DOORLOPEND GEBRUIKTE AFKORTINGEN<br />
DLS<br />
EGS<br />
Drielandenpunt-Schuttersfeest = Dreilän<strong>der</strong>eck-Schützenfest [België, Duitsland, Ne<strong>der</strong>land]<br />
Europese Gemeenschap van (historische) Schuttersijen<br />
EGS-regio 1 Europa Midden-Noord, d.w.z.: Duitsland ten noorden van de Main<br />
EGS-regio 2 Europa Midden-Zuid, d.w.z.: Duitsland ten zuiden van de Main; alsmede: Lichtenstein,<br />
Oostenrijk; Zwitserland<br />
EGS-regio 3 Europa Noord-West, d.w.z.: Denemarken; Finland; Groot-Brittannië; Ne<strong>der</strong>land, Noorwegen;<br />
Zweden<br />
EGS-regio 4 Europa Zuid-West, d.w.z.: België (Waals België, Vlaams België en Duitstalig België);<br />
Frankrijk; Griekenland; Luxemburg; Portugal; San Marino; Spanje<br />
EGS-regio 5 Europa Oost, d.w.z.: Estland; Georgië; Hongarije; Letland; Litauen; Oekraïne; Polen;<br />
Rusland; Slowakije; Tsjechië<br />
EST<br />
FGS<br />
FVHS<br />
IFO<br />
LDS<br />
LS<br />
NBFS<br />
NZO<br />
OLS<br />
OLS<br />
SAS<br />
SB<br />
SVS<br />
ZLF<br />
ZLF<br />
Europees Schutterstreffen<br />
Fe<strong>der</strong>atie van Gel<strong>der</strong>se <strong>Schuttersgilden</strong> en Schutterijen (‘St.-Hubertus’)<br />
Fe<strong>der</strong>atie van Vlaamse Historische <strong>Schuttersgilden</strong><br />
Interfe<strong>der</strong>atief Overleg [= Overleg tussen de Ne<strong>der</strong>landse schuttersfe<strong>der</strong>aties FGS, NBFS en OLS]<br />
Limburgs Damesschuttersfeest<br />
Limburgs Schutterstijdschrift<br />
Noord-Brabantse Fe<strong>der</strong>atie van <strong>Schuttersgilden</strong> (‘St.-Joris’)<br />
Noord-Zuid Overleg [= Overleg tussen de Ne<strong>der</strong>landse en Vlaams-Belgische schuttersorganisaties]<br />
de OLS = Oud-Limburgse Schuttersfe<strong>der</strong>atie<br />
het OLS = Oud-Limburgs Schuttersfeest<br />
(stichting) Steun Aan het Schutterswezen in de beide Limburgen<br />
<strong>Schuttersbrief</strong><br />
Stichting Vrienden van het Schutterswezen in de beide Limburgen<br />
de ZLF = Zuid-Limburgse Fe<strong>der</strong>atie = Zuid-Limburgse Schuttersfe<strong>der</strong>atie (de ZLS)<br />
het ZLF = Zuid-Limburgs Fe<strong>der</strong>atiefeest = Zuid-Limburgs Schuttersfeest (het ZLS)<br />
ACHTER SOMMIGE GEOGRAFISCHE NAMEN:<br />
(Ant.) = provincie Antwerpen (Lb.) = Ne<strong>der</strong>landse provincie Limburg<br />
(B) = België (N.Br.) = provincie Noord-Brabant<br />
(Belg. Lb.) = Belgische provincie Limburg (NL) = Ne<strong>der</strong>land<br />
(Br.) = Belgische provincie Brabant (Ov.) = provincie Overijssel<br />
(D) = Duitsland (O.Vl.) = provincie Oost-Vlaan<strong>der</strong>en<br />
(Gld.) = provincie Gel<strong>der</strong>land (W.Vl.) = provincie West-Vlaan<strong>der</strong>en<br />
- 102 -<br />
32
Change language