Publication ( PDF , 981.92 KB ) - Gezondheidsraad

2.3.3 PRELINGUAAL DOVEN
Bij prelinguaal doven gaat het, zoals op de web site van Dovenschap 22 (de
vereniging voor doven) wordt beschreven, om mensen die vanaf hun geboorte
doof zijn, of die vóór het derde jaar doof zijn geworden, voordat de
taalverwerving tot volle ontwikkeling is gekomen (pre-linguaal). Er zijn in
Nederland tussen de 15.000 en 24.000 prelinguaal doven en zwaarslechthorenden.
Voor het grootste deel van deze groep is de NGT de moedertaal: de taal waarin
men denkt, kennis vergaart, droomt etc.
Het leren lezen en begrijpen van geschreven Nederlands is moeilijk, omdat dit is
gebaseerd op klanken, ook al wordt er vanuit gegaan dat het beheersen van de
eerste taal (NGT) een ondersteuning is voor het leren van de tweede taal
(Nederlands). *
Prelinguaal doven hebben voor de communicatie geen bruikbare gehoorresten,
waardoor zij in een gesprek zonder een (gebaren)tolk afhankelijk zijn van
spraakafzien (liplezen). Hierbij moet gezegd worden dat slechts 20-40% van de
woorden afgelezen kan worden. De rest is gokken. Doordat prelinguaal dove
mensen leren praten door te kijken en te voelen en zij bovendien hun eigen stem
niet horen, klinkt hun stem vaak anders dan van horenden. Daarbij komt dat het
leren praten veel energie en tijd kost, net zoals leren spraakafzien.
Doven zoeken elkaar in hun vrije tijd vaak op. Zo zijn er ontmoetingsplaatsen
voor doven ontstaan, aangeboden door Welzijnsstichtingen. Vanwege de hechte
gemeenschap, de eigen taal en de gebruiken van doven, spreekt men van
dovencultuur.
De laatste jaren worden doven zich steeds meer bewust van hun mogelijkheden.
Doven hebben, net als iedere burger, recht op een eigen plaats in de maatschappij
en recht op toegang tot de samenleving. Pas als de samenleving toegankelijk is
voor doven kan de dove burger ook aan zijn verplichtingen naar diezelfde
samenleving voldoen. Om als volwaardige burgers mee te kunnen doen, is een
aantal voorzieningen nodig zoals tweetalig onderwijs, tolken NGT, erkenning van
de NGT als taal, ondertitelde televisieprogramma’s en technische hulpmiddelen.
Steeds meer doven beseffen hun recht op deze voorzieningen( naar Amerikaans
voorbeeld wordt dit wel Deaf Power genoemd).
In ons land bestaan verschillende doveninstituten die bijzonder onderwijs bieden
aan dove en zwaar slechthorende kinderen van 2 tot 18 jaar. Op de meeste dovenscholen
is men bezig tweetalig onderwijs in te voeren. Dove kinderen zouden in
*
Ter illustratie van dit probleem het citaat van W.F. Hermans dat op de website van
Dovenschap staat: ‘Wie een taal spreekt die zijn moedertaal niet is, die wordt naar
beneden gedrukt, onherroepelijk’ (Nooit meer slapen, 1966)
18