Informatie voor ouders van kinderen van 0-5 - Nederlandse ...

Informatie voor ouders
van kinderen van 0-5
1

Voorwoord
2
Als je een kindje verwacht wordt er vaak voor
de geboorte, maar zeker daarna gekeken of
alles in orde is. Artsen staan dan stil bij de meest
uiteenlopende ziektes en aandoeningen. Maar
coeliakie wordt daarbij vaak vergeten. Zo was
het ook in ons geval. De aandoening komt in
onze familie niet voor en zelf waren we niet
bekend met de verschijnselen. Toch werd bij ons
dochtertje Samantha coeliakie ontdekt. Ze was
toen negen maanden oud. De ontdekking kwam
eigenlijk per toeval. Samantha was hangerig en
had moeite om haar voeding binnen te houden.
De arts dacht aan coeliakie en dat kwam na
onderzoek inderdaad aan het licht.
Tweeënhalf jaar is ze nu. En het gaat goed met
haar. Ze volgt, sinds de diagnose, een glutenvrij
dieet. Sinds kort gaat Samantha naar de peuterspeelzaal.
Dat is voor ieder kind een stap maar
in ons geval een wat grotere uitdaging omdat
Samantha coeliakie heeft. Mensen kunnen lang
niet altijd omgaan met de ziekte. De begeleiders
op de peuterspeelzaal zeggen bijvoorbeeld
dat ze weten wat een glutenvrij dieet inhoudt.
Maar in de praktijk valt dat soms vies tegen.
Zo vroeg een begeleidster of Samantha misschien
ook een wortel mocht eten. Maar de
koek die ze als traktatie van een klasgenootje
had gekregen hebben ze haar zonder navragen
op laten eten. Voorlichting en informatie zijn dus
heel belangrijk. Wat ik – tot nu toe – een beetje
miste was een folder waarin duidelijk uiteen
wordt gezet wat coeliakie is en wat een glutenvrij
dieet inhoudt. Ik ben dan ook blij dat de
brochure die nu voor u ligt, is verschenen. Het is
een goed middel om het één en ander duidelijk
te maken naar bijvoorbeeld andere ouders en
leerkrachten. Als ik mijn ervaringen en de do’s en
don’ts vertel, dan heb ik soms het idee dat mijn
woorden snel weer worden vergeten. Met een
brochure ligt dat anders. Die kun je afgeven en
dan kunnen mensen de informatie altijd nog
eens rustig nalezen. En dat is best handig!
Janine Lansink, Soest
(moeder van Samantha)
3

Hoofdstuk 1
Coeliakie
Is het een ziekte of een aandoening? Is het
te genezen? Is het vergelijkbaar met een
allergie? Hoe is het ontstaan? En wat is er
tegen te doen? Er spookt van alles door je
hoofd; je hebt vernomen dat je kind coeliakie
heeft. Maar wat nu?
een glutenvrij dieet. Kinderen pikken immers
heel snel op wat ze wel en wat ze niet mogen
eten. Daarbij ervaren ze ook het gemis van een
bepaalde eetgewoonte nog niet. Dit geldt ook
voor broertjes en zusjes. Het is handig als zij
op jonge leeftijd de bij coeliakie behorende
‘tafelmanieren’ leren.
Gluten
sterke stemmingswisse lingen.
Opgezette buik, winderi gheid of
ondergewicht. Platte billen of dunne
armen en benen. Bloedarmoede,
weinig eetlust, aften of groeistoornissen.
Dit is slechts een greep uit de
verschillende signalen dat je kind een intolerantie
heeft voor gluten. Toch komt het ook
4 Het eerste dat je moet weten is wat is coeliakie
voor dat coeliakie zich alleen via een vaag
5
precies. Coeliakie (spreek uit als: seu-lia-kíe) is Wat is gluten nu eigenlijk? En in welke grondstoffen
is het te vinden? Gluten is een graan­
een intolerantie voor gluten. Dat betekent dat
je kind ziek wordt als het gluten eet. Soms is eiwit. Het komt voor in granen zoals tarwe,
de diagnose coeliakie snel gesteld, maar het haver, rogge, gerst, spelt en kamut. Gluten
komt ook voor dat er een lange periode van zit bijvoorbeeld in brood, pasta, pizza, koek
onderzoeken aan vooraf is gegaan.
en gebak. Het zorgt daarbij voor de luchtige
structuur. Klachten die ontstaan door het eten
Afgezien van het medische van gluten openbaren zich meestal bij baby’s,
aspect is het goed wanneer ze overgaan van borstvoeding naar
wanneer al op jonge pap of brood van tarwebloem.
leeftijd zeker is dat
je kind coeliakie
heeft. Een jong
kind is namelijk
snel gewend aan
Wat gebeurt er als mijn kind gluten eet?
Chronische diarree, verstopping, stinkende
ontlasting of overmatige ontlasting (remsporen).
Huilerigheid, depressiviteit of
symptoom kan openbaren. Buikpijn bijvoorbeeld.
Of obstipatie. Het kan zelfs zo zijn dat je
kind coeliakie heeft en geheel klachtenvrij is!
Dat wil echter niet zeggen dat de gevolgen
van het eten van gluten niet nadelig voor zijn
of haar gezondheid zullen zijn.
Door te voorkomen dat je kind gluten eet
voorkom je beschadiging van de dunne darmvlokken.
Zo kunnen de darmen de belangrijke
voedingsstoffen blijven opnemen. En blijft je
kind gezond.

Hoofdstuk 2
Naar de dokter
Gezond blijven
Een eenvoudig bloedonderzoek kan een Je kind heeft coeliakie; een aandoening om
eerste indicatie geven of je kind coeliakie serieus rekening mee te houden. Coeliakie is
heeft. Verder onderzoek daarna, waaronder niet te genezen en alleen te behandelen door
een dunne darmbiopsie, zal de gradatie van het levenslang strikt volgen van een glutenvrij
de aandoening duidelijk maken. De biopsie is dieet.
Tegenwoordig zijn er veel glutenvrije producten
in de winkel te koop. Je wilt je kind
immers zo min mogelijk ontzeggen. Tussen
iets niet eten en het daadwerkelijk bewust met
voeding omgaan zit een wereld van verschil.
Communicatie is dan ook cruciaal. Een baby
hoef je nog niet veel uit te leggen, maar wat
oudere kinderen willen graag het hoe en
waarom van een bepaald dieet weten.
kunnen dan een straf lijken. Voor de ouder die
het dieet consequent willen doorvoeren, maar
ook voor het kind die de grenzen van wat
mag wil verkennen. De oplossing zit in heldere
communicatie. Wees duidelijk naar het kind
toe. Begrip tonen is belangrijk. Maar grenzen
aangeven ook. Het dieet is daarbij nooit een
strafmiddel, maar gewoon een gegeven.
Peuters hebben behoefte aan structuur en duidelijkheid;
dat biedt hen veiligheid en vertrouwen.
Een vaste dagindeling en duidelijkheid
in wat wel en niet gegeten mag worden is de
tot nu toe de ‘gouden standaard’ om coeliakie
Wordt coeliakie op de babyleeftijd ontdekt,
officieel vast te stellen.
Heeft je kind een gezond afweersysteem, dan
dan is het voor het kind eigenlijk het makke­
6 herkent de dunne darm gluten in de maaltijd
lijkst. Kleine kinderen wennen verrassend snel leidraad. Daarbij is het goed als er ruimte blijft 7
Eén op de honderdvijftig mensen heeft coeliakie.
En ook al komt de aandoening relatief veel
voor, het is niet zo dat huisartsen automatisch
aan coeliakie denken als een kind zich met de
eerder omschreven klachten bij de praktijk
meldt. Het kan dus geen kwaad om zelf bij de
arts de kans op coeliakie te bespreken. Eerstegraads
familieleden (ouders, broers, zussen,
kinderen) van mensen met coeliakie hebben
als een voedselbestanddeel dat onschadelijk
is. Het lichaam neemt gluten dan zonder probleem
in het lichaam op. De darmen van een
kind (of volwassene) met coeliakie beschouwt
gluten als een schadelijke stof. Door deze
verstoorde reactie van het afweersysteem
raakt het darmslijmvlies beschadigd. Hierdoor
worden belangrijke voedingsstoffen niet
opgenomen in het lichaam en kunnen allerlei
aan een nieuw voedingspatroon. Voor de
ouders is het vaak wat moeilijker. Je moet vaak
naar het ziekenhuis terwijl je eigenlijk gezellig
dingen wilt doen met je kind. Toch is het in het
belang van het kind om zo snel mogelijk het
juiste dieet vast te stellen en dit consequent
door te voeren. Je wilt immers een ‘veilige’
leefomgeving voor je kind creëren en voorkomen
dat hij of zij ziek wordt.
een kans van tien procent om ook coeliakie te tekorten ontstaan. Het zo nauwkeurig mogelijk
volgen van het glutenvrije dieet is daarom
ontwikkelen. Reden genoeg om de huisarts
naar een onderzoek te vragen als je kind met van groot belang. Het darmslijmvlies zal zich
klachten rondloopt.
hierdoor herstellen en (weer) volledig kunnen
functioneren.
Baby
Peuters
Peuters zijn baby’s op weg naar de zelfstandigheid.
De belangrijkste woorden van een peuter
van tweeënhalf zijn dan ook ‘zelf doen’, ‘nee’
en ‘ik wil’. Coeliakie en het glutenvrije dieet
voor de eigen smaak en voorkeur van het kind.
Immers: als je het mag eten, en je vindt het lekker,
eet het dan vooral. Zo blijft eten ook een
beetje genieten!
Tip: Spreek met familieleden (vooral broertjes
en zusjes) af dat als er iets mis gaat met gluten,
er niemand boos wordt. Bijvoorbeeld als een
broertje zijn glutenpasta in het glutenvrije bord
schept. Hiermee voorkom je dat broertjes of
zusjes “foutjes” verdoezelen om een boze blik te
vermijden. Het wordt voor iedereen minder stressvol
en spelenderwijs wordt het dieet vertrouwd.

Is controle bij de dokter en diëtist nodig?
Controle bij de dokter en de diëtist is geen
beladen onderneming, het is nood zakelijk om
je kind gezond te houden.
Een kind in de groei is volop in ontwikkeling.
De dokter is daarbij degene die de medische
‘onder zoeken’ doet. De dokter kijkt onder
andere of je kind goed groeit en of het geen
tekorten heeft aan de hand van bloeduitslagen.
De diëtist geeft voedings tips en beoordeelt of
het dieet nog goed verloopt. De diëtist vraagt
8 bijvoorbeeld wat je kind zoal gegeten heeft en
9
wat er moei lijk of juist makkelijk is aan het
volgen van het glutenvrij dieet. Daarnaast
wordt er veel aandacht besteed aan het lezen Bij dit alles blijft het belangrijk dat het kind
van etiketten op zowel glutenvrije (dieet) kan opgroeien net zoals zijn of haar leeftijdgenootjes
producten als op producten die je in de supermarkt
en niet in een uitzonderingspositie
kunt kopen. Ook geeft de diëtist tips terechtkomt. Daarbij geeft de diëtist uitgebreid
waar je gluten vrije boodschappen kunt doen. advies hoe om te gaan met een kind met
De diëtist streeft daarbij naar een evenwichtig coeliakie in de crèche, op school, tijdens een
eet patroon dat voldoende voedzaam is,
schoolreisje of verjaardagsfeestje. Een afspraak
ondanks beperkingen. Het is goed om hierbij bij de diëtist is dus altijd een goed plan!
op te merken dat op diverse internetfora
goedbedoelde adviezen staan aan gaande het
glutenvrije dieet. De betrouw baarheid hiervan
staat echter niet vast. Raadpleeg bij twijfel
daarom de specialist/arts of de diëtist.

Hoofdstuk 3
Denk bijvoorbeeld aan cornflakes, ketchup,
mayonaise, soepen, sauzen, bouillonblokjes,
paprikachips, sommige snoepsoorten en ijsjes.
Het glutenvrije dieet
Bij het onderverdelen van glutenvrije
producten maken we onderscheid tussen:
1. Van nature glutenvrije producten zoals:
aardappelen, rijst, maïs, fruit, groenten,
vlees/vis/kip (mits ongepaneerd), eieren;
2. Glutenvrij gemaakte dieetproducten. Dit zijn
10 producten die niet van nature glutenvrij zijn,
waarop staat vermeld welke producten vrij er onderscheid gemaakt moet worden tussen 11
maar waarin ingrediënten zijn gebruikt die
glutenvrij gemaakt zijn (bv. glutenvrij tarwezetmeel)
en voldoen aan de internationale
norm (codex alimentarius); deze producten
zijn te herkennen aan het woord glutenvrij
al of niet met het glutenvrije logo.
De Nederlandse Coeliakie Vereniging kan haar
leden ondersteuning bieden, zowel telefonisch
3. Producten die op ingrediënten basis glutenvrij
zijn. Deze producten worden niet gecontroleerd
op glutengehalte en kunnen soms
door contaminatie niet binnen het dieet
passen. Deze producten zijn in de gewone
supermarkt te koopt. Twijfelt u of bepaalde
producten in uw dieet passen, raadpleeg
dan uw eigen diëtist of de NCV.
als per email, om te beoordelen of een product
geschikt is voor gebruik in een glutenvrij dieet.
De NCV kan de leden erop attent maken welke
lijsten beschikbaar zijn. Zo geeft het voedingscentrum
een lijst uit met merknamen van producten
die geschikt zijn om te gebruiken in een
glutenvrij dieet (glutenvrije merkartikelenlijst).
Op livaad.nl is een digitale lijst te raad plegen
Tip: Soms veranderen fabrikanten de samenstelling
van hun product, waardoor het raadzaam is om het
opnieuw te controleren. Let dus op als de verpakking
is veranderd of als er ‘vernieuwd recept’ op staat.
Verborgen gluten
Het productetiket goed lezen is een eerste stap
om achter de samenstelling te komen. Zo kan
het op het eerste gezicht lijken dat een product
onschuldig is, maar blijken er uiteindelijk toch
gluten of een glutenbevattend graan in te zitten.
zijn van gluten, tarwezetmeel en/of lactose.
Deze website is een particulier initiatief.
Tarwezetmeel
Het gebruik van tarwezetmeel vraagt extra
aandacht. Er bestaat soms verwarring omdat
gewoon tarwezetmeel en speciaal glutenvrij
gemaakt tarwezetmeel.
Gewoon tarwezetmeel wordt in reguliere
voedingsmiddelen gebruikt. Het wordt niet
geanalyseerd op glutengehalte. Het eindproduct
kan teveel gluten bevatten.
WEL TOEGESTAAN
• Maïs
• Rijst
• Boekweit
• Gierst
• Teff
• Sorghum
• Quinoa
• Amaranth
• Soja
• Tapioca
• Maïzena
• Maïsgriesmeel (polenta)
• Aardappel en -meel
• Peulvruchten
• Groente
• Fruit
• Melk
• Rijstwafels
• Vis en Vlees
(mits ongepaneerd,
ongekruid, ongemarineerd
en niet met
meel bestrooid)
• Olie
• Ei
• (Gemodificeerd)
zetmeel van hiernaast
genoemde
gluten vrije
granen.
NIET TOEGESTAAN
• Tarwe
• Rogge
• Gerst
• Spelt
• Kamut
• Haver
En alle producten waarin deze
granen verwerkt zijn zoals:
• Bloem, meel en zetmeel
van deze granen
• Pasta in alle soorten en
vor men zoals macaroni,
vermicelli, spaghetti, lasagne
• Bami
• Griesmeel
• Gort
• Mout
• Couscous
• Bulgur
• Brood
• Beschuit
• Crackers
• Paneermeel
• Koek
• Gebak
• Sauzen en soepen
(gebonden met meel
of roux van hiernaast
genoemde granen)
• Croutons
• Snacks (kroketten,
frikadellen, nasischijven)

Speciaal glutenvrij gemaakt
tarwe zetmeel is tarwezetmeel
dat in glutenvrije dieet producten
wordt gebruikt. Dit is wel geanalyseerd
en het eindproduct
voldoet aan de interna tionale norm
(de Codex Alimentarius; dat is Latijn voor
‘voedsel wet’) voor glutenvrije dieetproducten.
Waar kan ik inkopen doen?
Er zijn steeds meer glutenvrije producten
Bij de speciale detaillisten, zoals reformwinkels,
verkrijgbaar. In de speciaalzaken, maar ook natuurvoedingswinkels, gezondheidswinkels,
gewoon in de supermarkt. Er wordt geschat drogisterijen, enz. hier zijn over het algemeen
dat ons land zo’n 100.000 coeliakiepatiënten meerdere merken te vinden en het assortiment
In de supermarkten zijn de glutenvrije dieetproducten
meestal te vinden in het schap
met gluten noemen we ook wel contaminatie.
ingrediëntendeclaratie blijkt. De vermenging
met dieetproducten, waar bijvoorbeeld ook
Deze kan al optreden door het malen van
de diabetesproducten te vinden zijn. Soms is
glutenvrij graan in molens waar ook glutenbevattende
granen gemalen worden.
het assortiment nog relatief klein, maar sinds
enkele jaren neemt het aanbod wel sterk toe.
Tijdens de bereiding van een glutenvrije
In sommige supermarkten is ook diepge vroren
maaltijd kan er ook vermenging met gluten
glutenvrij brood te koop. Je kunt hiernaar
optreden. Glutenvrije producten mogen
vragen bij de broodafdeling.
daarom niet in aanraking komen met glutenbevattende
producten.
Toch gluten gegeten, wat nu?
Het kan zijn dat er in een product achteraf
gluten blijkt te zitten. Of je kind heeft per
ongeluk een koekje met gluten gegeten.
Bij het verder consequent doorvoeren van
het dieet zullen er geen grote klachten ontstaan.
Wel is het belangrijk om in een open
sfeer de omgeving nog beter te informeren
over de aandoening van je kind en in het
vervolg beter op te letten.
Daarbij is het goed om niet alleen de om geving
nog beter te informeren, ook je kind moet goed
op de hoogte zijn en anderen kunnen informeren
op school of buitenshuis. Het is daarbij
verstandig om je kind geleidelijk meer verantwoordelijkheid
in zijn/haar dieet te geven.
12 telt. Bij het merendeel is de aandoening echter zal veelal groter zijn dan in de supermarkt.
13
nog niet gediagnosticeerd. Er wordt dan ook Het assortiment is vaak afhankelijk van de
verwacht dat de markt voor glutenvrije dieetproducten,
met het stijgen van de vraag,
gluten vrije producten. In deze winkels wordt
grootte van de winkel en de afname van
alleen maar zal groeien.
soms ook advies gegeven over de glutenvrije
dieetproducten. Online, direct mailing of
In Europa zijn diverse industriële fabrikanten postordersysteem: bestellen per telefoon of
met een eigen merk van glutenvrije producten. via internet. Het aantal zogenoemde webwinkels
groeit snel. Ook hier wordt soms advies
Deze fabrikanten gebruiken speciale productieruimtes
waar alleen glutenvrije producten gegeven over glutenvrije dieetproducten.
worden gemaakt. Risico op besmetting is
daardoor uitermate gering.
Helaas zijn glutenvrije producten nog altijd
duurder in de aanschaf dan glutenhoudende
producten. De reform en natuurvoedingswinkels
zijn daarbij vaak het duurste.
Pas op voor contaminatie
Gluten komt ook voor in producten door
opslag, productie, verpakking en distributie.
Zo kan een onschuldig product toch ‘besmet’
raken met gluten , terwijl dat niet uit de
Enkele tips om contaminatie te voorkomen
• gebruik schoon keukenmateriaal
• zorg voor aparte broodplanken,
broodroosters
• bereid een glutenvrije maaltijd apart
• gebruik aparte botervloten, jampotten en
ander (smeerbaar) beleg: zet twee identieke
leuke mandjes op tafel voor het beleg.
En bindt een strikje aan de glutenvrije mand.
Dit is voor kinderen heel duidelijk.
• gebruik een aparte pan met frituurvet
voor glutenvrije snacks

Hoofdstuk 4
Hoe laat ik de crèche weten
wat wel en wat niet mag en kan?
Zit je kind op de crèche of op school? Of brengt
hij of zij veel tijd door bij een oppasouder?
Zorg dan dat de leerkrachten goed geïnformeerd
zijn over coeliakie. Ook buitenshuis moet
bij je kind het dieet consequent worden doorgevoerd.
Vraag daarom vooraf een gesprek
wel en wat je kind niet mag eten. Regeren is
vooruitzien. Neem daarom vooraf contact op
met de ouder die het feestje organiseert en
bespreek de mogelijkheden. Ook op de crèche
of op school is informatie belangrijk. Stel de
leerkrachten op de hoogte van het feit dat je
kind coeliakie heeft en de beperkingen die dat
met zich meebrengt. Als vader of moeder kun
14 aan met een van de leerkrachten en licht de je hierbij een belangrijke rol spelen.
15
oppasouder goed in. In het gesprek kun je
precies aangeven wat je kind wel en wat je kind
niet mag eten. Voorlichting voorkomt ellende
achteraf. Geef ook complimenten als het goed Tips:
gaat. Uiteindelijk vraag je iets extra’s van de • zorg voor een trommeltje met glutenvrije
leiding. En, houd jezelf op de hoogte door
lekkernijen voor op school
regelmatig te vragen of er nog iets op het
• zorg voor een lijstje met wat uw kind
programma staat waar rekening mee gehouden wel/niet mag eten (o.a. dieet-flyer NCV)
moet worden. Taart en pepernoten bakken
• geef een briefje met belangrijke
bijvoorbeeld.
telefoonnummers mee
Verjaardagen en dagjes uit
Een feestje of een dagje uit is altijd leuk. Zeker
voor kinderen. Toch kan een feestje in het water
vallen als niet van tevoren duidelijk is wat je kind
• maak een glutenvrij lunchbox klaar wanneer
uw kind een dagje uit gaat
• vraag bij informatie avonden op school of
je kort iets over coeliakie mag vertellen.
Mensen worden dan bewust.

Mag ik nog wel taart eten?
matig zoete en zoute etenswaren mee. Gewoon
En wanneer het eindresultaat nou eenmaal niet is zoals je
Bij feest hoort taart! Maar hoe doe je dat als
voor de zekerheid. Maar soms zijn er van die
had verwacht wees dan niet teleurgesteld, oefening baart
je kind coeliakie heeft? Gewoon een lekkere
momenten… waar de inhoud van jouw tas niet
kunst. Bij de NCV kunt u terecht voor nog meer handige
glutenvrije taart eten natuurlijk. Als je net start
aan kan tippen. Je kunt in dat geval besluiten om
tips en wetenswaardigheden.
met het dieet is het een beetje een zoektocht
als ouder solidair te zijn met het kind: ‘weet je
naar ‘lekkere’ dingen. De smaak van je kind
wat? Mag jij het niet, dan neem ik niet. We nemen
Jeandrine Kastelein
speelt hierbij een grote rol. Gelukkig is er een
samen iets uit de tas’. Of je werkt met een
(bakinstructrice bij de Nederlandse Coeliakie Vereniging)
ruime keuze aan glutenvrije koekjes, cakejes en
stickerkaart. Bij drie van die grote teleurstellingen
gebak. En er zijn steeds meer verschillende
wordt een super alternatief gezocht. Probeer het
Pannenkoeken (recept voor ongeveer 6 pannenkoeken)
soorten taarten te koop. Glutenvrije producten
gevoel van de teleurstelling in sommige geval­
wat heb je nodig:
kun je kopen bij de grote supermarkten of
len een andere wending te geven. Besteed er
Ingrediënten:
natuurvoeding-, reform- en internetwinkels.
aandacht aan en maak het iets van de familie, in
• 200 gram glutenvrij meel (of een mengsel van verschillende glutenvrije melen)
Voor meer informatie kun je contact opnemen
plaats van dat het alleen een ‘probleem’ is van
• 2 eieren
16
met de Nederlandse Coeliakie Vereniging
Veel ouders gaan zelf bakken. Vaak uit kosten­
het kind dat coeliakie heeft.
Tips van de bakinstructrice:
• ½ liter halfvolle melk
• snufje zout
• poedersuiker
17
overweging (dieetproducten zijn prijzig), maar
• Brood bakken is vaak lastig omdat gluten nu
• (dieet)margarine of olie om in te bakken
ook omdat het een leuke activiteit is. Glutenvrij
eenmaal een belangrijk bindmiddel is. Dit kun
bakken hoeft niet lastiger te zijn dan het bakken
je opvangen door bijvoorbeeld kookroom,
Verder zet je klaar:
met glutenhoudend meel. De Nederlandse
crème fraiche of eieren.
diepe kom, kopje, garde en maatbeker, koekenpan met antiaanbaklaag, pannenkoekmes, groot bord.
Coeliakie Vereniging organiseert regel matig
• Fyber Husk (oftewel ‘vlozaad’) is ook een
baklessen in de regio, waar iedereen welkom
goed bindmiddel. Dit middel vervangt gluten.
Bereidingswijze:
is. Ook de kinderen.
Bijkomend voordeel is dat het vezels bevat.
Vermeng het glutenvrije meel met het zout in een kom. Maak een kuiltje in het midden. Breek de
Teleurstellingen
Het is te gebruiken bij het bakken van brood,
koekjes of bijvoorbeeld een appeltaart.
eieren één voor één in een kommetje en voeg de eieren toe. Giet de melk in scheuten erbij. Roer
dit tot een dik en glad beslag, zonder klontjes. Giet het beslag in een maatbeker. Laat voor elke
Een kindje dat keer op keer
• Weeg de ingrediënten altijd nauwkeurig af.
pannenkoek in een koekenpan wat margarine of olie lichtbruin worden.
niet mee kan doen raakt
Onnauwkeurig werken heeft een grote
Schenk net zoveel beslag uit de maatbeker totdat je de bodem van de pan niet meer kunt zien. Zet
natuurlijk teleurgesteld. Als
uitwerking op het eindproduct.
het vuur laag en bak de pannenkoek tot de bovenkant droog is. Keer de pannenkoek om met een
je ergens naartoe gaat dan
• De temperatuur van het toegevoegde water
pannenkoekmes. Of gooi hem in de lucht voor degene die durft! Bak de andere kant mooi bruin. Leg
neem je als ouder regel­
moet altijd rond de 38 graden zijn (handwarm).
de pannenkoek op een schoon bord. Bestrooi de pannenkoek met een halve eetlepel poedersuiker.

18
De Nederlandse Coeliakie Vereniging (NCV)
Coeliakiepatiënten hebben hun eigen belangenorganisatie:
de Nederlandse Coeliakie
Vereniging (NCV). De NCV is opgericht in
1974 en heeft inmiddels ruim 10.000 leden.
Het doel van de NCV is om het lichamelijk
en sociaal welzijn van coeliakiepatiënten te
be vorderen. Daarnaast levert de vereniging
een bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek
naar coeliakie en dermatitis herpetiformis.
(Dermatitis herpetiformis is een aan coeliakie
verwante huidaandoening).
Het landelijk bestuur vormt de statutaire
directie en bestaat uit vrijwilligers. De NCV
werkt zoveel mogelijk samen met stichtingen
en verenigingen waarmee kennisuitwisseling
van belang is. De NCV is lid van de NPCF.
Adresgegevens: Postbus 65, 3860 AB Nijkerk.
Voor al uw (dieet)vragen kunt u de NCV of
de diëtist bereiken op telefoonnummer
033 - 247 10 40 of e-mailen naar info@glutenvrij.nl
of dietist@glutenvrij.nl.
Bezoek voor meer informatie onze website:
www.glutenvrij.nl of lees het kwartaalblad
‘Glutenvrij Magazine’ dat door de vereniging
wordt uitgegeven voor leden.
Interessante websites:
www.glutenvrij.nl
www.coeliakie.startpagina.nl
www.jong-en-glutenvrij.info
www.cyberpoli.nl
www.voedingscentrum.nl
www.livaad.nl

© 2008
Nederlandse Coeliakie Vereniging (NCV)
Stationsweg 6 B
Postbus 65
3860 AB Nijkerk
Concept, tekst en vormgeving: SBC Schrijfbedrijf Concept, Almere