ejournalist

ejournalist 

1ste Jaargang No. 3 — November 1946 

Redadie: Mr. E. Elias - Y. Foppema 

MAANDBLAD, ORGAAN VAN DEN NEDERLANDSCHEN 

JOURNALIST ENKRING 

MET VOLLE KRACHT VOORUIT 

Het zou geenszins verwonderlijk zijn, indien sommige 

leden zich zouden afvragen, hoe het thans met de zaken 

van den N.J.K. gesteld is. Behalve incidenteel en natuurlijk 

met te vergeten, door De Journalist, is de Krinc nog 

met naar buiten opgetreden. Het Bestuur erkent ten° volle 

het recht der leden om deze en dergelijke vragen te stellen. 

Zijnerzijds mag het echter de aandacht van de leden 

vragen voor de moeilijkheden, waarvoor het zich bij den 

opbouw van den Kring gesteld zag. Daarenboven moet m 

aanmerking worden genomen, dat veel van het werk dat 

de Kring m het volle licht van de openbaarheid zal brengen, 

moet wachten totdat de Federatie van Nederlandsche 

Journalisten gestalte zal hebben gekregen. 

In de vergadering van den Kringraad, waarvan elders 

m dit nummer verslag wordt gedaan, ben ik dieper in 

deze moeilijkheden getreden. Ik kon echter tevens opmerken, 

dat de eerste phase, die van den opbouw binnenkort 

haar afsluiting zal vinden en dat de tweede 

phase, die van de eerste functionneering, zich reeds heeft 

aangekondigd in de eerste vergadering van de contactcommissie, 

waarin de N.D.P., de K.N.J.K. en de NJK 

(naderhand de Federatie) vertegenwoordigd zijn 

Het werk van den Kring is op de oprichtingsvergadering 

begonnen met het leggen van de grondslagen van 

het journalistenhuis. De oprichting van de katholieke 

organisatie beteekende het leggen van een fundeering op 

een aangrenzend terrein. Het optrekken van beide gebouwen 

is thans in gang en binnenkort zullen zij hecht 

verbonden worden en in de overkoepeling van de Federatie 

naar buiten toe de nauwe samenwerking demonstreeren. 

In de komende algemeene vergaderingen van beide 

organisaties zullen het buitenwerk en een. flink deel van 

het binnenwerk van deze gemeenschappelijke constructie 

worden voltooid. De statutenwijziging en het vaststellen 

van de Federatiestatuten en het Huishoudelijk Reglement 

zullen voor den N.J.K. dit feit markeeren. Tevens zullen 

in het gebouw van onzen Kring reeds enkele kamers 

worden ingericht; voorstellen zullen n.1. worden ingediend 

om tot instelling van de sectie van hoofdredacteuren, 

van een sectie van protestant-christelijke journalisten 

en van een. sectie sportjournalisten over te gaan 

Spoedig hopen we daarna het Federatiesecretariaat te 

stichten en op gang te krijgen. Aldus is dan het kader 

geschapen, waarbinnen de georganiseerde journalistiek, 

haar maatschappelijke taak zal gaan verrichten. 

Deze taak is zoo omvangrijk, dat het noodzakelijk is 

een rangorde op te stellen, waarin de onderscheidene 

zaken in behandeling zullen worden genomen. Van overheerschende 

beteekenis is het scheppen van orde in den 

salarischoas, welke thans heerscht en welke voortvloeit 

uit den wilden groei van het perswezen na de bevrijding. 

De onderhandelingen over het afsluiten van een collectieve 

arbeidsovereenkomst, welke den journalisten de 

mateneele erkenning van hun belangrijke maatschappelijke 

functie moet brengen, zullen beginnen. De onderhandelmgscommissie 

zal tevens haar bemiddeling verleenen 

bij het totstandbrengen van een noodvoorziening 

voor die collega's, die in eenzelfde functie als vóór den 

oorlog werkzaam, geen of geen voldoende verhooging van 

hun vroegere salaris hebben genoten. Teneinde niet 

vooruit te loopen op den inhoud van de tot stand te 

brengen collectieve arbeidsovereenkomst oordeelde de 

contactcommisie het de beste tactiek niet door een formeele 

regeling, doch door incidenteel optreden in de 

allerergste nooden te voorzien. 

Aan het probleem der vakopleiding, dat eerst in vollen 

omvang kan worden behandeld zoodra de salarisonderhandelingen 

zijn ofgesloten, werd door de contactcommissie 

eveneens aandacht geschonken; te dezer zake wordt 

verwezen naar een beschouwing elders in dit nummer 

. De kwestie van de representatie zoowel voor de individueele 

journalisten en bladen als voor het georganiseerde 

perswezen is eveneens een onderwerp, dat in behandeling 

is genomen. Daartoe is uiteraard overleg met 

de bevoegde autoriteiten noodzakelijk; de door de samenwerkende 

organisaties vast te stellen representatieregeling, 

daarbij inbegrepen de uitreiking van een 

nationale perskaart en de landelijke erkenning van 

plaatselijke persboutons, heeft aleen effect, indien de 

overheidsinstanties, waarmede de pers regelmatig in 

aanraking komt, zich met zulk een regeling kunnen vereenigen. 

Tenslotte beraden de besturen van K.N.JK en NJK 

zich over de spoedige instelling van een Federatieluchtraad. 

Wellicht zal het mogelijk zijn daaromtrent 

m de komende algemeene vergadering reeds definitieve 

mededeelmgen te doen en de benoeming van de leden 

orde te stellen. 

en plaatsvervangende leden van dit college aan de 

Het vorenstaande toont duidelijk aan, dat de oogmerken 

welke de oprichters van de journalistenorganisaties 

hebben gehad, inderdaad verwezenlijking gaan 

vinden. Meer dan een begin is dit echter niet. Voordat 

alle gestelde doeleinden bereikt eijn, zal er nog zeer veel 

werk moeten worden verzet. Het bestuur, dat overigens 

na een jaar volgens de statutaire regels zijn zetels 

ter beschikking stelt, is bereid zich voor het welslagen 

yan den begonnen arbeid ook in de komende maanden 

te volle m te zetten, zoo dat het in Mei van het volgende 

jaar de verantwoording over zijn beleid niet behoeft te 

schuwen. Het bestuur kan echter niet alles doen om de 

positie van den Kring, welke hij behoort in te nemen, 

te vestigen en voortdurend te verstevigen. Daartoe is de 

actieve medewerking van de overgroote meerderheid der 

leden onontbeerlijk. Zij moeten door hun belangstelling 

het werk van den Kring dragen en hun vereeniging 

schragen. Het is onvermijdelijk, dat hiervoor offers 

moeten worden gebracht, offers in geld en in tijd. 

In dit verband mag ik wel een dringend beroep doen 

1

HET MEEST NOODIGE 

ren in het openbaar; rechtszittingen worden met open 

deuren gehouden; maatschappelijke organen doen thans 

meer dan ooit een publiek beroep op medewerking en 

samenwerking. Niet de publieke tribunes, slechts door 

enkelen bezocht, verzekeren echter de gewenschte en 

noodzakelijke openbaarheid. Neen, het is de pers, die in 

den lande moet uitdragen, wat zich op staatkundig, maatschappelijk 

en cultureel terrein afspeelt. Wat komt daarvan 

onder de tegenwoordige omstandigheden terecht? De 

kranten zien zich genoodzaakt op journalistiek eigenlijk 

niet verantwoorde wijze, kamerverslag en kameroverzicht 

te combineeren, zoodat informatie en commentaar op voor 

het publiek verwarrende wijze dooreenloopen. De rubriek 

Rechtszaken is ineengeschrompeld tot, een reeks summiere 

berichten, welke aan de merites van de onderscheidene 

zaken in het geheel geen recht doet wedervaren. Is het 

niet teekenend voor de onbevredigende situatie van het 

oogenblik, dat van de belangrijkste rechtszaak-Kief het 

weekblad De Vlam zich geroepen achtte een uitvoerig 

objectief verslag te publiceeren, dat vóór den oorlog in 

elk dagblad van eenige beteekenis zou zijn opgenomen 

geweest? En wat kan er van de herleving van ons maatschappelijk 

en cultureel organisatiewezen in de krant 

van heden worden teruggevonden? 

Deze diagnose brengt een ernstig ziektegeval aan het 

licht. Ons volk lijdt onder geestelijke avitaminose en 

allerlei afwijkingen zijn daarvan hèt gevolg. Het gerucht, 

de roddelpraat, zij kunnen hoogtij vieren, omdat zij niet 

in een degelijke, uitvoerige nieuwsvoorziening der dagbladen 

een tegenwicht vinden. Sociale spanningen worden 

verscherpt, omdat de kennis van allerlei feiten en omstandigheden 

in onvoldoende mate tot de massa des volks 

kan doordringen. In zijn intreerede heeft de onlangs 

benoemde Groningsche hoogleeraar prof. dr. P. J. Bouman 

te dezen aanzien behartigenswaardige opmerkingen 

gemaakt. 

Overweging van dit alles voert tot de conclusie, dat de 

regeering schromelijk is tekort geschoten in haar plicht 

om na de 'bevrijding de papiervoorziening op zoodanig 

peil te brengen, dat althans in de allerdringendste behoeften 

aan vrije voorlichting kan worden voorzien. Al 

schijnt het een preek voor eigen parochie toch mag de 

pers niet aflaten in haar aandrang op de regeering om 

binnen den kortst mogelijken tijd in de tekorten te 

voorzien. Niet ten onrechte gaf Sir Walter Layton, voorzitter 

van de Engelsche verdeelingscommissie voor krantenpapier, 

aan zijn dezer dagen verschenen brochure den 

titel: „Krantenpapier, een vraagstuk van democratie". 

Oplossing van dit probleem is thans het meestnoodige! 

M. R. 

Dezer dagen is de Engelsche pers verblijd niet een verbetering 

van de papiervoorziening, welke zoowel een uitbreiding 

van den omvang als een opheffing van de z.g. 

oplagestop mogelijk maakt. De uitbreiding komt neer op 

een toevoeging van twee pagina's of een half blad groot 

formaat op drie dagen van de week voor de dagbladen, 

, die tot dusver vier groote pagina's per editie telden. De 

Times zal voortaan dagelijks 10 (groote) pagina's en zoo 

nu en dan een editie van 12 (groote) bladzijden geven. 

Voor ons, Nederlandsche journalisten, schijnt deze uitbreiding 

een dorado te openen. Moeten wij het, zelfs na 

de vergrooting van den omvang sinds November niet 

maar stellen met vier (groote) bladzijden? 

Wij zijn geneigd, elke vergrooting van den omvang 

met een gevoel van opluchting te begroeten. De 

critische opmerkingen, welke onze Engelsche collega's 

ten beste geven in hun commentaren op de jongste verbetering 

mogen ons echter leeren, dat elke verruiming 

slechts tijdelijk soelaas verschaft, zoolang de totale omvang 

der dagbladen blijft beneden dien van vóór den 

oorlog. „Wat beteekent vrijheid in een dagblad van vier 

(soms zes) pagina's?" vraagt de Daily Express. „Kranten 

van zes bladzijden", aldus de News Chronicle, geven gelegenheid 

tot opneming van iets uitvoeriger verslagen van 

het parlement; een beetje meer „background" van internationale 

zaken. De cricket-enthousiast zal zelfs in. staat 

zijn de uitslagenlijst zonder vergrootglas te lezen." Het 

blad voegt daaraan toe: „Weinigen zullen ontkennen, dat 

het publiek van een land, welks verantwoordelijkheden in 

de wereld voor die van niemand onderdoen, niet kan 

* verwachten behoorlijk te worden ingelicht, voordat zijn 

kranten ten minste acht bladzijden daags tellen." 

Met deze opmerkingen wordt de spijker op den kop geslagen. 

Een pers, die niet over voldoende papier beschikt, 

kan haar taak niet naar behooren verrichten. En de persvrijheid, 

waarvan wegens gebrek aan materiëele middelen 

slechts een beperkt gebruik kan worden gemaakt, heeft 

dientengevolge slechts betrekkelijke waarde. 

De critiek, welke de Engelsche bladen laten hooren, 

geldt a fortiori voor ons land, dat op het oogenblik van 

alle beschaafde landen ter wereld de kleinste krantjes 

bezit. En zulks terwijl omtrent de nationale en internationale 

vraagstukken inlichting en voorlichting moet 

worden gegeven in een mate, welke die van vóór den 

oorlog verre te boven gaat. 

Dit gebrek aan informatie en commentaar houdt ernstige 

gevaren voor de juiste werking van ons staatsbestel 

in. Het kenmerk daarvan is, dat de vervulling van elke 

publieke functie zich oplost in verantwoordelijkheden,' 

welke in het openbaar geldend kunnen worden gemaakt. 

Onze openbare vertegenwoordigende lichamen vergadeop 

alle leden om zich hun plicht tegenover de organisatie 

ten volle bewust te zijn. De mate, waarin de georganiseerde 

journalistiek zich bij de totstandkoming 

van een ordening van het perswezen en bij de uitvoering 

daarvan zal kunnen doen gelden, is rechtstreeks 

afhankelijk van de kracht, welke de journalistenvereenigingen 

ontwikkelen. Deze kracht is des te grooter 

naarmate zij een betere representatie van de journalistiek 

in al haar geledingen vormen. Wanneer een belangrijke 

groep, met name die der leidende journalisten, 

aan den kant zou blijven staan, zouden de N.J.K. en 

K.N.J.K. niet den invloed kunnen oefenen, welke aan de 

andere organisaties in het perswezen, welke wel alle of 

de overgroote meerderheid der bedrijfsgenooten vertegenwoordigen, 

zal toevallen. 

De offers, welke van de hierbedoelde groep journalisten 

worden gevraagd, zijn in zooverre grooter dan die 

van de overigen, dat de progressieve regeling der contributie, 

welke zal worden voorgesteld, van hen een hoogere 

bijdrage voor het Kringwerk vergt. Maar zij zullen de 

lasten van den arbeid ten behoeve van de toekomst van 

de pers toch niet uitsluitend door de anderen mogen 

laten dragen. 

Het komt er thans op aan, dat alle journalisten naast 

elkander staan om de journalistenvereenigingen zoo 

sterk en representatief mogelijk te maken. Slechts op 

deze wijze consolideeren we de positie van de journalistiek, 

voorwaarde om met volle kracht vooruit te koersen, 

de toekomst tegemoet. 

M. R. 

2

Is de Journalisten-zuivering 

doelmatig? 

Mr. G. B. J. Hiltermann schrijft ons: 

Tribunalen, bijzondere gerechtshoven en zuiveringscommissie 

maken ruim gebruik van de mogelijkheid om als 

straf of maatregel aan bepaalde Nederlanders het recht 

te ontzeggen zeker ambt of beroep uit te oefenen. Hiertegen 

bestaat — eventueele bezwaren tegen de formuleering 

van het stuk staatsnoodrecht, dat deze organen en 

haar bevoegdheid omschrijft terzijde gelaten — géén 

bezwaar. Vrijheid van beroep of bedrijf is in ons staatsrecht 

nergens expressis verbis omschreven en ons Wetboek 

van Strafrecht kende reeds vóór 1940 de ontzetting 

van het recht een bepaald beroep uit te oefenen als 

bijkomende straf. 

In de grondwet is echter uitdrukkelijk gestipuleerd, dat 

niemand voorafgaand verlof noodig heeft om door de 

drukpers gedachten of gevoelens te openbaren (art. 7). 

Indien het Tijdelijk Persbesluit 1945 met „het recht om 

bij een dagbladonderneming in journalistieke functie 

werkzaam te zijn" tevens bedoeld het recht om gedachten 

of gevoelens door de drukpers te openbaren, komt het in 

strijd met de grondwet, wanneer het de Perszuiveringscommissie 

toestaat iemand dat recht te ontnemen. Aangezien 

ook bij de makers van staatsnoodrecht bekendheid 

met en eerbied voor de grondwet dient te worden aangenomen, 

zou de veronderstelling voor de hand liggen, dat 

zgn. „uitgesloten journalisten" de journalistiek derhalve 

niet beroepsmatig mogen uitoefenen, maar dat het hun 

nimmer verboden kan zijn „gevoelens of gedachten door 

de drukpers te openbaren". 

Dit is zonderling. 

Niet minder zonderling is het alternatief. 

Indien een ontzetting van het recht om in een journalistieke 

functie werkzaam te zijn tevens ontzetting van 

het bij art. 7 Grondwet gewaarborgde recht gevoelens en 

gedachten door de drukpers te openbaren inhoudt, is het 

Tijdelijk Persbesluit 1945 in strijd met de Grondwet. 

Den rechter is echter de macht de wet aan de Grondwet 

te toetsen ontzegd; de advocaat-generaal bil den 

Hoogen Raad heeft zoojuist geconcludeerd, dat ook het 

toetsingsrecht van staatsnoodrecht aan de grondwet den 

rechter niet toekomt. Zoolang het Tijdelijk Persbesluit 

1945 dus bestaat, is het wel is waar in strijd met de grondwet, 

maar daarom niet minder wet. Eens zal het echter 

verdwijnen. Het dient reeds 1 Januari 1947 te worden 

vervangen. Door een wet. Dit moet omdat Staatsnoodrecht 

tenslotte eenmaal ophouden moet te bestaan. 

Het Tijdelijk Persbesluit 1945 kan echter nooit worden 

vervangen door een wet, waarmee sommigen Nederlanders 

het recht ontzegd kan worden gevoelens en gedachten 

door de drukpers te openbaren, aangezien ministers en 

leden der Staten-Generaal door een eed aan de Grondwet 

gebonden zijn. Derhalve zou, indien de laatste opvatting 

juist is, na afloop van de geldigheid van 't Tijlelijk 

Persbesluit nooit meer een journalist (of wie dan ook) 

het publiceeren verboden kunnen worden, terwijl zoodanigen 

verboden op grond van het met de Grondwet strijdende 

Persbesluit een zeer onzeker lot wacht. 

Het wil mij voorkomen, dat ook thans nog te veel over 

het hoofd wordt gezien, dat journalisten voor hun houding 

tijdens den bezettingstijd uitsluitend strafrechtelijk 

vervolgd kunnen worden en dat hun nimmer op grond 

van een onjuiste houding, door de overheid het recht om 

te publiceeren kan worden ontnomen, tenzij het grondwettelijke 

recht der z.g. drukpersvrijheid uitdrukkelijk 

wordt afgeschaft. Dit zal spoedig met onaangename duidelijkheid 

blijken, tot groote verwarring aanleiding geven 

en aan de journalistenzuivering iedere doelmatigheid 

ontnemen. 

Ik zou daarom de N.J.K. in overweging willen geven 

een commissie van journalisten (w.o. enkele juristen in 

de journalistiek) en eenige bekwame juristen buiten de 

journalistiek uit de noodigen over dit vraagstuk een 

duidelijke uiteenzetting op te stellen. 

ff PERSVRIJHEID" IN INDIE 

N.a.V. de rede van dr. Van Mook te 

Pangkalpinang, waarin deze o.m. naar 

voren bracht, dat de regeering een 

vrije meeningsuiting wenschte te bevorderen, 

doch een „enkele maal had 

ingegrepen t.a.v. een dagblad, dat haast 

systematisch een redactie voerde, die 

gericht was tegen het regeeringsbeleid", 

schrijft „Het Dagblad" te Batavia 

in een hoofdartikel o.m.:, „Het 

is evident, dat dr. Van Mook hiermede 

„Het Dagblad" te Batavia bedoelde. 

Het conflict tusschen de regeering 

en ons blad, dat destijds onder 

hoofdredactie van den heer W. Be- 

Ion je stond, is ontstaan, doordat de 

laatste zich scherpe critiek op het 

algemeene regeeringsbeleid veroor-' 

loofde. Deze was echter niet scherper 

dan in vrijwel alle Indon. bladen en 

een deel van de pers in het moederland 

aangetroffen werd en wordt." 

Releveerend, dat na de capitulatie 

de regeering tegemoet is gekomen aan 

de kosten van het herstel der dagbladpers, 

welke groote materieele schade 

geleden had, schrijft het blad verder, 

dat de critiek van „Het Dagblad" de 

regeering niet beviel en dat de laatste 

daaraan een einde wilde maken door 

gebruik te maken van de materieele 

banden, die het blad aan haar bonden. 

„De R.V.D. zinspeelde er zeer duidelijk 

op dat, indien de heer Belonje 

niet heenging, de regeering wel middelen 

zou vinden om uitgifte van het 

orgaan onmogelijk te maken. Zulk een 

optreden van de overheid verwerpen 

wij ten eenen male als volstrekt ondemocratisch." 

„Waar wij de republiek steeds voorhouden, 

dat een moderne staat met 

een zelfstandig bestaan den toets der 

democratische normen moet kunnen 

doorstaan, heeft de regeering zich verre 

te houden van methoden als de 

R.V.D. klaarblijkelijk wilde toepassen. 

Wij kunnen dit niet anders zien dan 

als een positieve poging om de persvrijheid 

te beknotten." 

Het blad verklaart bereid te zijn tot 

volledige medewerking, doch behoudt 

zich het grondrecht van critiek voor. 

Mocht de regeering meenen, dat de 

grenzen van bepaalde normen overschreden 

worden, dan dient zij het 

laatste woord aan de justitie te geven. 

„Dan kan nooit iemand haar verwijten 

de persvrijheid geschonden te 

hebben." 

(Nieuwe Courant - 23 Oct.). 

3

VAN ALLERLEI KANTEN EN KRANTEN 

Een misgreep 

Het had in „De Waarheid" kunnen 

staan. 

Waarom? Wij zijn van dit blad niet 

veel gewend op het gebied van fatsoen, 

goeden smaak en wat dies meer 

zij. Nog slechts twee dagen geleden 

zagen wij ons genoodzaakt het roode 

blad wegens grof onfatsoen op de vingers 

te tikken. 

Het had in „De Waarheid" kunnen 

staan. Maar daar stond het niet in. 

Wij vonden het in „De Nieuwe 

Nederlander". Dat maakt het niet 

minder erg, maar erger. Er zijn nu 

eenmaal buurtjes, waar men weet, 

wat men te verwachten heeft. Maar 

in andere straten verwacht men bepaalde 

dingen niet. En wie zich daar 

te buiten gaat, blameert zich. 

Zoo blameert „De Nieuwe Nederlander" 

zich met een infaam plaatje, 

waarop onze Minister van Justitie 

wordt voorgesteld in de houding van 

een dronkeman, achterover liggend, 

met een groote sigaar in de eene en 

een wijnflesch in de andere hand, in 

gezelschap van drie louche individuen, 

tegen een weivoorziene dinertafel aan, 

waarop het menu is opgehangen aan 

een miniatuur-galgje. Een venster.dat 

uitziet op een schavot, vormt den 

acthergrond. Het onderschrift luidt- 

„Een krantenberichtje meldt, dat de 

Nederlandsche minister van Justitie 

ter viering van den goeden afloop van 

het Neurenbergsche proces, met eenige 

officials uit Frankrijk, België, Luxemburg 

en Denemarken dineerde". 

Zie, dit is infaam: de motiveering 

van het diner niet voor rekening van 

den — duisteren — berichtgever laten, 

maar die ongecontroleerd grif klakkeloos 

overnemen en uitbreiden met de 

insinuatie, vervat in de afbeelding, 

als zou, om den bezegelden dood deiveroordeelden 

te vieren, zelfs een 

bacchanaal zijn aangericht. 

Wij meenen het oprecht, wanneer 

wij zeggen, dat dit ons van een respectabel 

blad als „De Nieuwe Nederlander" 

pijnlijk verbaast. Wij weten niet 

uit welken duisteren koker het bericht, 

in den vorm, waarin „De Niéuwe- 

Nederlander" het hier geeft, stamt, 

maar wij zijn nu van meening, dat 

een blad, dat zichzelf respecteert, moet 

beginnen met te veronderstellen, dat 

een minister van de Kroon zich van 

een dergelijke stijllooze grofheid, als 

die hier wordt geïnsinueerd, zal weten 

te onthouden en dat het zich daarna 

van de ware toedracht der zaken'op 

de hoogte had moeten stellen. 

En nu de feiten, waarop dit even 

leugenachtige als beleedigende bericht 

betrekking heeft. 

Wij hebben gedaan wat „De Nieuwe 

Nederlander" naliet en daarbij is ons, 

in aanvulling op hetgeen wij hierover 

4 

reeds publiceerden, het volgende gebleken 

: 

Er is geen sprake van, dat er een 

feestelijk diner of eenige openbare 

feestelijkheid heeft plaats gehad, na 

de uitspraken ter viering van den afloop 

van het proces te Neurenberg, 

waaraan de Minister van Justitie heeft 

deelgenomen. Op Maandagavond, 30 

September, — dus vóór dat de vonnissen 

werden uitgesproken, (dit geschiedde 

eerst op Dinsdag daaropvolgende), 

heeft de Fransche prosecutor, 

Champetier de Ribes, de ministers van 

Justitie van Frankrijk, België, Luxemburg 

en Nederland, alsmede vertegenwoordigers 

van landen, wier zaak hij 

had behartigd in het Neurenbergsche 

proces, — uitgenoodigd voor een zeer 

eenvoudigen, besloten maaltijd. 

Tijdens dezen maaltijd heeft de 

Nederlandsche minister van Justitie 

oen Franschen prosecutor den dank 

betuigd van de Nederlandsche regeering 

voor de behartiging van onze 

zaak te Neurenberg. 

Waar onze minister tot dezen maaltijd 

was uitgenoodigd door den Franschen 

prosecutor, valt de insinuatie, 

als zou de minister deelgenomen hebben 

aan een slemppartij, (de prent 

kan moeilijk een anderen indruk wekken) 

terug op den uitnoodiger en is 

deze „geestigheid" van „De Nieuwe 

Nederlander" een rechtstreeksche beleediging 

aan het adres van de Fransche 

natie, die onze zaak te Neurenberg 

waarnam en die hiervoor onzen 

dank verdient en niet onzen smaad. 

Hiertegen is een woord van protest 

op zijn plaats, evenzeer als het dat 

is, wanneer door een zeker blad een 

Churchill of een Smuts worden beleedigd. 

De publicatie van deze ongehoorde 

grofheid, of zij bedoeld was den 

minister van Justitie te treffen, of 

dat zij het ridderlijke Fransche volk 

nu treft, is mis, heelemaal mis, Nieuwe 

Nederlander! 

Utrechtsch Katholiek Dagblad — 

14 October. 

De pers in Nederland 

De rol die de pers heeft gespeeld, 

is in het recente verleden, met name 

ir. de bezettingsjaren verre van fraai 

geweest. Wij laten hier buiten beschouwing, 

die persorganen, die rechtstreeks 

exponent waren -van den bezetter 

of zijn „Nederlandsche" trawanten. 

Aan bladen als „Die Deutsche 

Zeitung" en het „Nationale Dagblad" 

wenschen wij geen woord te besteden. 

Maar deze bladen bezaten nog 

in zooverre karakter, dat zij openlijk 

de Duitsche meening verkondigden. 

Men wist in ieder geval welk vleesch 

men hier in de kuip had. 

Treurig echter was de rol van de 

zoogenaamde „goede" pers. Zij bedreef 

onder Nederlandsche vlag de 

meest perverse handen spandiensten 

aan de Duitschers. Zij lieten zich 

willig gelijkschakelen. Zij volgde zonder 

protest de suggesties van de voorlichters 

van het departement voor 

propaganda. Zij was laaghartig tot 

in het perverse en volkomen karakterloos. 

Haar zakelijke en journalistieke 

leiders stelden het eigen materieel 

belang hoog boven dat van vaderland 

en volk. Zij waren totaal vergeten de 

schoone woorden, die zij vroeger over 

de taak der pers hadden geschreven 

en gesproken. Door hun houding hebben 

zij meer kwaad gesticht, meer 

verraad gepleegd, dan de eenvoudige 

jongen, die uit recalcitrantie of zucht 

naar avontuur, het ouderlijk huis ontvluchtte 

en zijn heil zocht bij de SS, 

hoe zeer wij ook deze daad afkeuren! 

Echter ook vóór 1940 waren de persverhoudingen 

vaak verre van fraai. 

Ook toen was de krant maar al te 

vaak een goed handelszaakje. Stonden 

de advertentiekolommen hooger 

genoteerd, dan de redactioneele bijdragen. 

Stonden vele kranten maar al 

te gewillig in dienst van een liberaalkapitalistisch 

ondernemerdom. Eerlijkheid 

en objectiviteit bij de pers, 

het was in doorsnee een sprookje! 

waarin zelfs de meest argelooze niet 

geloofde. En dan waren de Nederlandsche 

perszeden nog heilig vergeleken 

bij die in sommige vreemde 

landen. 

Wij hebben er reeds eerder in een 

aantal artikelen op gewezen, dat de 

pers de dubbele taak heeft om objectieve 

voorlichting te bieden en daarnaast 

geestelijke leiding te geven. 

Daarvoor dient zij echter los te staan 

van welk belang ook. Dient zij geen 

winstobject te zijn. Dient zij vrij te 

staan tegenover iederen kapitalistischen 

invloed. Zij zal nimmer dienstbaar 

mogen worden gemaakt aan private 

belangen, maar steeds het algemeen 

belang voor oogen dienen te 

houden. Wanneer zij in conflict komt 

met private, belangen, zal zij de controversen 

niet mogen ontwijken. 

Slechts in trouw aan zichzelven en 

eigen geestelijken inhoud, gedragen 

door den wil mede te werken aan het 

scheppen van een beter en rechtvaardiger 

wereld zal zij haar werk mogen 

verrichten. 

Kiest zij andere wegen, dan zal zij 

noodzakelijk moeten ontaarden. 

Na de bevrijding hebben wij een 

oogenblik in de overtuiging geleefd, 

dat het met de pers inderdaad de' 

goede richting uit zou gaan. De bladen, 

die in de illegaliteit voortreffelijk, 

verantwoordelijk en bovendien 

gevaarlijk werk hadden gedaan, kregen 

de gelegenheid op legale 'wijze 

hun werk voort te zetten. De oude

pers, die zóó zeer het belang van land 

en volk had geschaad, werd het werk 

onmogelijk gemaakt. 

Er werden maatregelen geprojecteerd, 

waardoor voortaan iedere ongewenschte 

invloed op het redactioneel 

beleid zou worden voorkomen. Stichtingen 

zouden het instrument zijn om 

een goede en juiste gang van zaken 

te verzekeren. 

Nu, ruim een jaar na de bevrijding, 

zal iedere objectieve beoordeelaar moeten 

constateeren, dat de loop der 

ontwikkeling anders is geweest. De 

bladen, die zich zoozeer hadden gecompromitteerd, 

kwamen de één na 

de ander terug. De „groote" pers 

voorop: N.R.C., Handelsblad, Haagsche 

Courant en binnenkort ook de 

illustere Telegraaf. Ook de provinciale 

bladen, die in den tijd der bezetting 

zoo braaf met den vijand hadden 

meegeheuld, verschenen achtereenvolgens 

weer ten tooneele. Allerlei schijnorganisaties 

werden in het leven geroepen 

om deze herverschijning een 

legaal tintje te geven. 

Formeel zal alles wel prachtig in 

orde zijn. Daaraan willen wij geen 

oogenblik twijfelen. Dat de dingen 

echter anders zijn gegaan, zal duidelijk 

zijn. De kapitalistische belangen 

waren ook hier weer sterker dan de 

ideëele. 

Nóg is de zaak niet verloren! Dat 

echter de kansen voor de nieuwe pers 

en daarmede, voor het nieuwe Nederland 

beter zijn geworden, kan men 

moeilijk beweren. Het is alles bij 

elkaar een trieste vertooning. 

DEWI. 

De Vrije Alkmaarder — 

4 September. 

Verboten 

Voor ons ligt een stapeltje kranten, 

exemplaren van „De Waarheid" van 

de laatste dagen. Het zijn kranten, 

die, in goede orde uit Amsterdam verzonden, 

hun abonné's niet hebben bereikt 

en door de post zijn teruggestuurd. 

Op het bandje is een aanteekening 

gemaakt: „Retour afzender — 

niet toegelaten — verboden". 

De abonné's, die aldus van hun 

krant verstoken werden, zijn de soldaten 

van drie kazernes in Nijmegen. 

Van een van hen ontvingen wij gelijktijdig 

het volgende briefje: 

„Hierbij deel ik u mede, dat ik op 

last van mijn regimentscommandant 

mijn abonnement op „De Waarheid" 

opzeg. Het lezen of in het bezit hebben 

van die krant wordt van nu af 

gestraft met een gevangenisstraf van 

ten hoogste drie jaar. Het verbod is 

afkomstig van lt.-kol. W. P. Schotman, 

commandant van de stoottroepen in 

Nijmegen." 

Ziehier de ontstellende feiten. Anderhalf 

jaar na de bevrijding wordt niet 

alleen „De Waarheid" in de kazernes 

verboden, maar worden de soldaten 

niet zware straffen bedreigd, wanneer 

zij dit blad zelfs maar in hun bezit 

hebben. Er was een tijd, dat in Nederland 

het in het bezit hebben van „De 

Waarheid" op dergelijke wijze werd 

vervolgd. Dat was in de jaren, dat de 

fascistische horden hier oppermachtig 

schenen. Overste Schotman betreedt 

op eigen gezag dezelfden weg. Ook dat 

wekt herinneringen op aan een verleden 

tijd, toen elk klein fascistisch 

potentaatje naar willekeur „verordnete". 

Zoover is he*- dus in Nederland al 

gekomen, dat de soldaten weer als 

onmondigen worden behandeld, hun 

burgerrechten worden ingetrokken en 

zij voorgeschreven krijgen, wat zij 

lezen mogen en wat niet. 

Op het vrije woord wordt gevangenisstraf 

gesteld. De persvrijheid wordt 

een zaak, waarover de sergeant-majoor 

beschikt. De goud-gegalonneerde maakt 

uit, wat de soldaat lezen, en zo mogelijk 

denken, zal. Hij behoeft er zelfs 

den minister niet naar_ te vragen. Er 

blijken burgers in Nederland te zijn, 

voor wie een heel aparte grondwet 

geldt: de wet van de goudkragen en 

de strepen. Het is een onduldbare toestand. 

De regeering en, met haar, 

generaal Kruis, jammeren bij tijd en 

wijle over de slechte voorlichting van 

de troepen en schrijven daaraan oorlogszuchtige 

uitlatingen tegen de Indonesische 

republiek toe. Hoe moet men 

dit jammeren noemen, wanneer men 

tegelijkertijd het blad, dat de juiste 

voorlichting omtrent Indonesië geeft, 

verbiedt? 

De regeering verzekert, dat zij "geen 

oorlog met Indonesië wil. Hoe moet 

men dit noemen, wanneer ze tegelijkertijd 

voor de soldaten de krant laat 

verbieden, die voor vrede en vriendschap 

met Indonesië met de grootste 

kracht opkomt? De regeering spreekt 

soms schoone woorden van vrijheid 

en democratie. Hoe moet men dat noemen, 

wanneer zij de kazernes in tuchthuizen 

verandert en het lezen van de 

vrije pers met drie jaar opsluiting 

straft? Veinzerij was eens een dood 

• 

zonde. Zij is thans het hoofdkenmerk 

van de Nederlandsche regeeringspolitiek 

geworden, die op „zedelijke normen" 

rust. 

Reactionnaire bladen als „Het Binnenhof" 

en soortgelijke van Katholieken 

huize, eischen openlijk het verbod 

van ons dagblad. Militaire commandanten 

beginnen er maar al vast 

mee, onder de stilzwijgende goedkeuring 

van Beel en consorten. 

Men vergist zich echter, wanneer 

men meent, dat een dergelijk optreden 

thans nog succes kan hebben. Te diep 

is „De Waarheid" verankerd in de 

massa, in de harten van honderdduizenden 

Nederlanders, die zich hun 

sterkste wapen in den strijd tegen de 

toenemende reactie niet zullen laten 

ontnemen. Het succes van onze werfcampagne 

is daarvoor een nieuw bewijs. 

„Verboten!" — dat is de hoogste 

wijsheid geworden van de regeering- 

Beel. Laat zij echter bedenken, dat 

zelfs een regiem, dat zich tot de 

personificatie van dit woord maakte, 

zich niet tegen de krachten van den 

vooruitgang en de vrijheid zal kunnen 

staande houden. A. J. K. 

De Waarheid — 1 October. 

De perskamer in het 

Palais du Luxembourg 

La salie de presse. Het is drie uur 

in den middag. Een redelijke bezetting 

van journalisten is aanwezig. Aan 

de houten tafeltjes, in drie rijen in 

het lokaal geplaatst, zitten de vertegenwoordigers 

van alle nationaliteiten 

temidden van wanordelijke hoopen 

paperassen. Keurige kartonnen bordjes 

duiden de nationaliteiten van de 

schrijvende afgezanten aan. Door het 

DE GENERAAL EN DE JOURNALISTEN 

Van links naar rechts: Niermeyer (Haags Dagblad), Holslag (Het Dagblad), 

Peppink (A.N.P.), 't Hart (Nieuwe Haagse Courant), Van der Wielen (Alg. 

Handelsblad), Luberti (Persbureau Nederland), Hoek (Trouw), generaal van 

Voorst tot Voorst (gouverneur der Residentie), ?(?), 

5

geroezemoes van stemmen klinkt het 

geratel van de schrijfmachines. Recht 

voor mij plaatst een Syriër zijn gedachten 

op papier. Nu en dan stopt 

de vulpen en dan staren nietsziende 

oogen in de verten, waar de groote 

geheimen van deze conferentie zich 

opstapelen. Uit de Amerikaansche 

hoek rollen de r's zwaar door het vertrek, 

vergezeld door even breede gebaren 

en grijnzen, als de r's zwaar zijn. 

Geanimeerde gesprekken tusschen 

kris kras door het vertrek opgestelde 

formaties ontwikkelen zich. Maar ook 

de ernstige noot ontbreekt niet. Toch 

worden er heel wat minder zware 

zaken behandeld dan in overeenstemming 

zou zijn met den aard der conferentie. 

In het midden van de middentaf 

el zit, zooals altijd, een Engelschman 

verwoed op zijn „noiseless" 

te tikken. De Russen zijn er niet. Die 

hebben het te druk met de zittingen, 

die zonder mankeeren in volle bezetting 

worden „gedaan". 

Voor het mededeelingenbord, waaide 

loop van de zittingen met de regelmaat 

van de klok worden bij geprikt, 

is nog geen queue-vorming. Dat komt 

later op den middag, wanneer er wat 

meer te halen valt. De Lybanees, 

waarmee ik aan tafel van de Ukraine 

zit — grenzen vallen hier in de perszaal 

bijna of geheel weg — heeft 

slaap. Daar hebben ze dikwijls last 

van, die Lybaneezen. 

Een scherp getik, komend uit het 

vijftal luidsprekers, dat op de tafels 

staat opgesteld, stoort ons in de gedachten 

en haalt ons uit de mijmeringen. 

Het is de Britsch-Indiër, Sir 

Joseph Bhore, voorzitter der economische 

commissie van Italië, die ons er 

aan herinnert,; dat de zitting van zijn 

commissie is begonnen. 

De Nederlander — 21 September. 

Fransch journalist uit 

Duitschiand uitgewezen 

Het Pransche persbureau A.P.P. verraste 

vorige week de geallieerde autoriteiten, 

door de verwerping der gratieverzoeken 

van de veroordeelden in 

Neurenberg bekend te maken. De Berlijnsche 

correspondent van A.P.P. is 

door den Pranschen opperbevelhebber 

in Berlijn, generaal König, uitgewezen. 

Hij weigerde den naam van zijn 

zegsman te noemen en kreeg één uur 

tijd om zijn koffer te pakken. Tot aan 

de Pransche grens werd hij door gendarmes 

begeleid. 

A.N.P.-bericht. 

O Tempora 

„De Nieuwe Nederlander'" is overgenomen 

door de „Arbeiderspers". 


„Een vrije pers 

in een vrij land" 

Een illegaal plaatselijk blad in 

Noord-Holland zette en drukte op de 

machines en persen van een collega, 

die in oorlogstijd was blijven verschijnen. 

De mannen van het onzuivere 

6 

blad namen zich in die situatie de 

vrijheid, censuur te oefenen op den 

inhoud van de hoofdartikelen van het 

voormalige illegale blad. 

Daar dit een onhoudbare toestand 

werd, liet het illegale blad toen zijn 

hoofdartikelen per deurwaarder-exploit 

aan de zetterij afleveren. Dat ging 

een tijdje goed, maar toen kwam ook 

daar de klad in en werden de artikelen 

toch weer verminkt. 

Toen besloot het illegale blad zijn 

hoofdartikelenkolom blanco te laten. 

Het hoofdartikel werd nu bij een 

andere firma gezet en gedrukt en, met 

een verklarend briefje erbij, bij de 

lezers thuisbezorgd. 

Perszuivering, zei U toch? 

De Nieuwe Nederlander — 14 October. 

VAN EEN GROOT JOURNALIST 

Gedurende het tumult van den oorlog 

zijn ons persoonlijkheden ontvallen 

zonder dat zij herdacht en gekenschetst 

konden worden. Wij bezaten 

immers geen vrije pers. 

Ik. denk aan Bonger, Colijn, De 

Vlugt, Boekman, Latzko, Jan de 

Roode, Vitus Bruinsma en helaas aan 

zoovele andere schitterende geesten, 

vaste karakters, oprechte dienaren 

der gemeenschap, practische werkers, 

goede vaderlanders ... 

Het is een regen-Zondag, die mij 

noopt om thuis te blijven. Verloren 

uren? Neen •— gezegende uren. Men 

komt tot dingen, waartoe het bezige 

leven ons nauwelijks den tijd laat. 

Terwijl het onweer een ruischend 

grijs gordijn spant, dat mijn werkkamer 

in zachte schemering zet, laat 

ik mijn oogen over mijn bibliotheek 

gaan. Hoeveel boeken staan daar, die 

ik in vele maanden, soms ettelijke 

jaren niet inzag? 

Ik pakte er plotseling twee bandjes 

uit en mijn verdere middag vergaat 

in het geboeide lezen van litterair werk, 

dat tot de beste journalistiek van 

Nederland behoort. Ik lees de „Oproerige 

Krabbels" van den sociaaldemocratischen 

dagbladschrijver A. B. 

Kleerekoper. 

Ik heb A.B.K. goed gekend. Toen 

hij nog vol-op in het drukke leven der 

openbaarheid stond en toen een verraderlijke 

ziekte hem het loopen onmogelijk 

had gemaakt. 

Een merkwaardige figuur in onze 

politiek is hij geweest, deze Tielsche 

rabbijnen-zoon. Langen tijd een der 

grootste redenaars, die ooit het spreekgestoelte 

betraden. Zijn toespraken 

muntten uit door een welhaast volmaakte 

vormverzorging. De hartstochtelijke 

ziel van den spreker verleende 

er een meesleepende overtuigingskracht 

aan. Een redevoering van 

AB.K. werd nagenoeg tot een artistiek 

genot. 

Een ongemeene werkijver maakte 

het hem mogelijk om ondanks zijn 

Kamer-, Staten- en Raadslidmaatschap, 

zijn veelvuldige propagandareizen 

en tijdroovende vergaderingen 

van het Partijbestuur der S.D.A.P., 

voor het dagblad „Het Volk" een 

wekelijksch hoofdartikel en een dagelijksche 

„Oproerige Krabbel" te schrijven. 

Deze laatste nu, waarvan twee 

bloemlezingen werden samengesteld, 

zijn fijn geslepen juweelen van journalistiek 

vernuft. Alle stemmingen 

van den mensch komen er in tot 

uiting. Soms zijn de Krabbels uitbundig, 

dan weer van een beheerschte 

gedragenheid. Nu eens vonkt een nauwelijks 

ingetoomde felle haat uit de 

woorden, maar andere ademen een 

zachte melancholie, een Joodsch-wijsgeerige 

berusting. Een toon van diepe 

vroomheid klinkt den lezer tegemoet, 

maar vaak ook een bijtende ironie. En 

veelal een innige liefde voor alles wat 

het leed dezer wreede wereld ondergaat, 

vooral voor kinderen. Nooit doet 

een Krabbel aan routine-werk denken. 

Elke zin is geïnspireerd. Met groote 

aandacht verzorgde Kleerekoper zijn 

hoekje in de krant, herschreef een 

stukje, dat gemakkelijk neergesmeten 

schijnt, somtijds ettelijke malen en 

gaf het niet ter zetterij, als hij er 

niet ten volle tevreden mee was. Deze 

begenadigde spreker en bedreven parlementariër 

voelde zich toch in de 

allereerste plaats journalist. 

Zwaar heeft A. B. Kleerekoper geleden, 

toen hij van den eenen dag op 

den anderen uit het volle leven gerukt 

werd. Deze man, die het applaus en 

het rumoer van den politieken strijd 

niet kon missen, zat verlamd op zijn 

stoel. Zijn vulpenhouder en de telefoon 

waren de eenige middelen, die 

hem nog met de buitenwereld verbonden. 

Hij leefde in die jaren op zijn 

Krabbels, die allengs een meer bespiegelend 

karakter kregen, een stilheid, 

die er vroeger vreemd aan was. 

Toen de nazi's ons land overvielen, 

brak hij natuurlijk zijn werk af. Zijn 

laatste maanden sleet hij in het gebouw 

van de Joodsche Invalide. Een 

dag voordat de Duitsche beulen de 

stakkerige bevolking naar de Poolsche 

gaskamers sleurden, gelukte het een 

paar vrienden om A.B.K. eruit te krijgen. 

De eenige soulaas, welke het leven 

hem nog kon bieden, was, dat hij buiten 

het bereik van zijn doodsvijanden 

zijn natuurlijken dood kon sterven. 

Piet Bakker, in Elseviers 

Weekblad — 7 September. 

Een Amerikaan, die aanvalsdatum 

op Pearl Harbour 

voorspelde 

Den vorigen dag per vliegtuig uit 

Parijs aangekomen, wachtte de „Dean" 

'van de Amerikaansche buitenlandsche 

correspondenten, de heer K. H. 

von Wiegand in Amsterdam op een 

telefoontje van de K.L.M, of er voor 

hem en zijn secretaresse plaats was 

in het vliegtuig naar Madrid van 

den volgenden dag. Wij zochten hem 

op in het Amstelhotel, den laatste 

van de oude garde, die nog steeds in 

actieven dienst is voor het Hearst 

Concern, waarvan de Zondagsbladen 

32 millioen en de dagbladen ruim 15 

millioen lezers tellen. 

Toen de oorlog in September 1939 

uitbrak, vertrok hij naar Amsterdam, 

bleef daar echter kort en vloog naar 

Rome. Italië kwam in den oorlog en

mr. Wiegand keerde naar New York 

terug. Hij bleef daar niet lang, want 

Hearst stuurde hem naar Shanghai. 

Hij was het, die op 17 October 1941 

admiraal Glassford, den opperbevelhebber 

der Amerikaansche zeestrijdkrachten 

in de Chineesche wateren, 

waarschuwde dat de oorlog tusschen 

Japan en de Ver. Staten elk uur na 

6 Dec. middernacht kon uitbreken. De 

aanval op Pearl Harbour geschiedde 

op den morgen van den 7en December. 

Zijn informatie was juist geweest. 

De oude, grijze heer, die tegenover 

ons zit, heeft nog weinig van zijn 

vitaliteit ingeboet, hoewel een van de 

Japansche bombardementen op Manilla, 

waar hij zich sedert Dec. 1941 

bevond, hem het licht van zijn oogen 

kostte. Door operatief ingrijpen verkreeg 

hij slechts 25 % van zijn gezicht 

terug. 

„Of hij generaal Mac Arthur ontmoet 

heeft?" Zeker, hij beschouwt 

hem als den knapsten Amerikaanschen 

veldheer, die ook na oorlogstijd 

bewezen heeft opmerkelijke diplomatieke 

talenten te bezitten. Hij heeft 

trouwens bijna alle groote staatslieden 

uit dezen tijd ontmoet: Stalin, 

Roosevelt, Mussolini, Hitler, Atatürk, 

Tsjiang Kai Sjek, Churchill. 

Hij was nu zoo juist van de Parijsche 

Vredesconferentie teruggekomen, 

waar hij staatslieden van groot formaat, 

die er wel te Versailles waren, 

miste. 

Als wij met hem spreken over zijn 

tocht met de Zeppelin tijdens haar 

eerste reis over den Atlantischen 

Oceaan in 1928 en haar historische 

vlucht rondom de wereld in 1929, 

komt het verwachte telefoongesprek 

door. Er is plaats voor hem en miss 

Clifford in het vliegtuig naar Madrid. 

We nemen afscheid van den veteraan, 

die de komende dagen Franco 

zal spreken en dan via Lissabon, 

Rome en Caïro naar Jeruzalem zal 

gaan, waarna hij Indië en China 

hoopt te bezoeken. 

Nieuwe Courant. 

En nu de waarheid 

„Portugal, de hoop van Romme" 

zette „De Waarheid" 14 September 

1946 boven een foto met enkele jonge 

mannen in uniform, die den fascistischen 

groet brengen. En er onder: 

„Op 1 September vond ter herdenking 

van het heuglijke feit, dat Hitler 

zeven jaar geleden Polen overvallen 

heeft, in Lissabon een demonstratie 

van de officieele jeugdbeweging 

plaats. De „leiders" nemen de 

parade af. Is het niet verheffend om 

te weten, dat er ten minste nog één 

land in Europa is, waar de heldendaden 

van Hitler op passende wijze 

herdacht worden?" 

Foto en onderschrift laten aan duidelijkheid 

niets te wenschen over, 

zoodat dit een goede gelegenheid was 

om de berichtgeving van „De Waarheid" 

eens aan de waarheid te toetsen. 

In de „Diaro de Lisboa" van 1 September 

1946 treffen we dan dezelfde 

foto aan met als onderschrift „De 

nationale commissaris en andere autoriteiten 

salueeren la Mocidade Portuguesa 

(de Portugeesche jeugd) bij het 

betreden van het terrein (van Paia)". 

Dezelfde krant bevat een verslag 

van de dien dag gehouden uitreiking 

van onderscheidingen aan de pas afgestudeerden 

van deze jeugdbeweging, 

aan het slot van een zomercursus, die 

in dit kamp — in de bosschen van 

de Landbouwschool Diniz — gegeven 

was. 

Wil men Portugals houding ten opzichte 

van Polen weten, dan zij hier 

minister-president Salazar geciteerd, 

die op 9 October 1939, de dag dat 

Duitschland en Rusland samen Polen 

verdeelden, in de nationale vergadering 

een rede hield, waarin hij over 

de internationale situatie zeide: „Ik 

wil hier een woord van diepe sympathie 

uitspreken over de Poolsche 

natie, die we hier hulde willen brengen 

vanwege zijn heldhaftige offers 

en zijn vaderlandsliefde". (Salazar 

kent geen Nederlandsen; wij verwijten 

hem niet, dat hij „natie" als een 

mannelijk woord beschouwt. — Red. 

De Journalist). 

En wat overigens Romme met Portugal 

te maken heeft, is niet erg duidelijk. 

Niet iedere arm reikt zoover 

buitenlands als die van de C.P.N. 

Pot voor Portugal. 

De Volkskrant — 17 October. 

Wist U ... 

Dat Nederland 125 dagbladen telt 

en 1875 periodieken. 

Nieuwe Haagsche Courant — 

7 October. 

Voor één Christelijke 

Dagbladpers 

ZAANDAM — In een gisteravond 

gehouden ledenvergadering van de 

A.R. Kiesvereeniging heeft men met 

algemeene stemmen zijn groote teleurstelling 

uitgesproken over het. feit, 

dat naast het dagblad „Trouw", binnen 

zeer afzienbaren tijd ook het dagblad 

„De Standaard" weer gaat verschijnen. 

Zonder dat men thans nog een 

oordeel wilde uitspreken over de 

positie van „De Standaard" in den 

bezettingstijd, betreurt men het, dat 

in ons land meer Christelijke dagbladen 

zouden komen en dat dit niet 

beperkt kan blijven tot één groot dagblad, 

in Christelijk nationalen geest. 

Besloten werd, deze meening schriftelijk 

ter kennis te brengen van de 

directies van de N.V. Dagblad 

„Trouw", N.V. Dagblad „De Standaard" 

en het Centraal Comité van 

A.R. Kiesvereenigingen. 

Trouw — 2 October. 

Newspapers 

Sir Walter Layton has done a 

valuable service by publishing a 

pamphlet, „Newsprint: A Problem f or 

Democracy", which sets out clearly 

and simply the facts about the basis 

of the newspaper industry. The industry 

is a large one, yet, for reasons 

of public policy with which no reasonable 

man quarrels, it is restricted to 

27 per cent only of its pre-war raw 

material. And, as Sir Walter says, 

whatever criticisms we may bring 

against newspapers, however badly 

we may think of them, it is impossible 

for them at present to render 

the service to the community that 

the country expects from them. The 

advertiser who wishes to insert a 

simple announcement of his wants 

and has to wait weeks for publication 

knows that from experience. And in 

all the fields of information the 

handicap on the British papers is 

hardly less. The size of newspapers 

was cut down during the war and the 

supplies of the precious raw material 

rationed by a remarkable system of 

co-operation between the industry and 

the Government. The return to 

bigger papers should be planned in 

the same way. The newspapers do not 

put their claims high. They know 

that we cannot hope to come near to 

the standards already reached by 

America (with a consumption this 

year of 591b. per head, against 15ilb), 

or Australia or Sweden. A modest 

expansion carefully planned over the 

next five years is as much as, in face 

of the country's difficult economic 

position, can perhaps be aimed at, 

but it should not be beyond reach. 

Manchester Guardian — 

17 September. 

Record productie van 

krantenpapier 

De productie van krantenpapier in 

Canada, de V.S. en New Foundland 

heeft in Augustus een nieuw hoogtepunt 

bereikt met een totaal van 

468.236 ton. In de eerste 8 maanden 

van dit jaar steeg de productie daardoor 

tot 3.490.000 ton, hetgeen eveneens 

meer is dan in eenige voorafgaande 

overeenkomstige periode. 

Nationale Rotterdamsche Courant — 

20 September. 

De Telegraaf terug? 

Met belangstelling ziet men uit naar 

het antwoord op .de vraag of „De 

Telegraaf" zal terugkeeren, ja dan 

neen. 

Men vergist zich echter als men 

meent, dat daarover bij de zuivering 

beslist wordt. Bij de zuivering gaat 

het alleen om de vraag, of de personenen, 

die bij „De Telegraaf" betrokken 

waren, hetzij in de directie, hetzij 

in de redactie, in het dagbladbedrijf 

werkzaam mogen blijven. Al zouden 

er nog zulke zware „straffen" vallen, 

daarmee wordt over den terugkeer van 

„De Telegraaf" niet beslist. Degenen, 

die het apparaat in handen hebben, 

kunnen het blad weer laten verschijnen, 

mits zij zich bedienen van gezuiverde 

personen. 

Wij zijn uiterst benieuwd wat de 

houding der Regeering in deze zaak 

zal zijn; voor haar is deze zaak een 

test-case. Indien zij toelaat, dat „De 

Telegraaf" weer gaat verschijnen, 

zal zij het laatste restje vertrouwen 

op nakoming van hetgeen tijdens de 

7

ezetting werd toegezegd, kapot moeten 

maken en het falen van haar 

persbeleid bezegelen. 

Pormeele overwegingen mogen hier 

niet den doorslag geven. Indien onder 

het bestaande recht tegen den terugkeer 

van „De Telegraaf" niets te doen 

is, behoort dat recht gewijzigd te worden. 

Men versta ons goed: wij hebben 

niets tegen het verschijnen van 

een blad, dat dezelfde plaats inneemt 

als „De Telegraaf" en wat ons betreft 

ook zoo heet. Waar wij echter ernstig 

verzet tegen moeten aanteekenen is, 

dat „De Telegraaf" in feite weer zal 

uitkomen. M.a.w.: wij hebben er bezwaar 

tegen, dat dezelfde financieele 

belangen, die achter „De Telegraaf" 

stonden, alsof er niets was voorgevallen, 

weer zouden doorgaan. 

Moet men dan medelijden hebben 

met „De Telegraaf", die sedert de bevrijding 

niet is kunnen verschijnen. 

Er is geen enkele reden toe: evenals 

andere „verboden" bladen, heeft „De 

Telegraaf" dik verdiend aan het drukken 

van de niet-verboden bladen. 

Met het aldus verdiende geld gaan 

zij dan, wanneer zij weer kunnen uitkomen, 

de bladen, die hun plaats hebben 

ingenomen, en die de' lasten des 

daags na de bevrijding gedragen hebben, 

wegconcurreeren. Het beleid van 

de Regeering ten deze is waarlijk ten 

hemel schreiend! Eerst worden deze 

bladen uitgeschakeld, omdat men hen 

op grond van hun gedrag tijdens de 

bezetting de voorlichting niet toevertrouwt 

en dan laat men na eenigen 

tijd weer toe, dat zij de nieuwe bladen 

gaan verdringen! 

Ieder, die om zich heen ziet, kan 

het constateeren: ook hier is er niets 

veranderd en vernieuwd. De pers is 

weer evenzeer als voor den oorlog in 

handen van degenen, die haar in de 

eerste plaats als een winstobject zien. 

Hier is een schoone kans om een stap 

vooruit te doen verzuimd. En de terugkeer 

van „De Telegraaf" zal, als de 

regeering niet op haar hoede is, de 

bezoldiging van deze haar zonde zijn, 

waarmede tevens voor velen, die in 

den oorlog hebben uitgezien naar een 

beter vaderland, weer een illusie te 

meer ten grave is gedragen. 

Er is nog een andere kant aan deze 

zaak. Als „De Telegraaf" terugkomt, 

wordt aan bladen als „Trouw", „Het 

Parool", die op het apparaat van „De 

Telegraaf" gedrukt worden, het voortbestaan 

vrijwel onmogelijk gemaakt. 

Dat kan en mag deze beide bladen, 

die in de illegaliteit ons volk onschatbare 

diensten hebben bewezen, niet 

worden aangedaan. Wij weigeren eenvoudig 

te gelooven, dat de Overheid 

zóó kort van memorie zou zijn, dat 

zij dat zou toelaten. 

Men weet, dat wij met name met 

„Trouw" nog al eens den degen kruisen. 

In deze zaak treden wij echter 

gaarne als pleitbezorger voor „Trouw" 

en natuurlijk ook voor „Het Parool" 

op. 

De Nieuwe Nederlander — 

28 September. 

Zeitungssterben in Rom 

Heute erscheinen in Rom nur noch 

21 Tageszeitungen, wahrend es vor 

8 

einem Jahr noch über dreiszig waren. 

Aber auch diese 21 scheinen noch 

zuviel für eine Stadt von anderhalb 

Millionen Einwohnern, von denen 

bestenf alls 250 000 als Kauf er in Prage 

kommen. Denn von diesen kaufen nur 

die allerwenigsten mehr als eine Zeitung 

im Tag, weil der Leser bei einem 

Stückpreis von fünf Lire seiner alten 

Leseleidenschaft nicht mehr frönen 

kann. Rechnet man also optimistisch 

mit einer Gesamtzahl von taglich 

300 000 Zeitungsempfanger, so ergibt 

sich für jede Zeitung eine mittlere 

Auflage von 14 000 Exemplaren. In 

Wirklichkeit erreichen aber noch nicht 

einmal ein Drittel der römischen Blatter 

diese Zahl. Die beiden einzigen 

Tageszeitungen, bei denen man von 

einer Massenauflage sprechen kann, 

sind „Tempo" ünd „Messaggero". Beide 

liegen in hartem Konkurrenzkampf. 

Der „Messaggero" — unter diesem 

den Römern alt vertrauten Titel erst 

seit einigen Monaten wieder im Verkauf 

— hat Terrain aufgeholt; aber 

noch liegt „Tempo" klar in Pührung. 

„Tempo" hat eine bewegte Vergangenheit 

hinter sich. Bei seiner Gründung 

nach der Befreiung Romsnannte 

es sich „unabhangig-sozialistisch", 

dann wurde es monarchistisch mit 

NittirTendenz, daraufhin schwenkte 

es auf die liberale Linie ein, und 

heute gilt es als das von den Kommunisten 

am meisten gehasste Blatt, dem 

man gewisse neu-fascistische Neigungen 

— sicher zu Unrecht — vorwirft. 

Die Auflage der anderen Zeitungen 

erreicht oft nicht einmal 1000 Exemplare. 

Als Minimum gilt eine Auflage 

von 700, weil es in Rom 700 Leute 

oder Bureaus gibt, die notgedrungen 

alle Zeitungen abonnieren mussen. 

Eine angesehene Abendzeitung mit 

klangvollem Namen verkauft 3000 

Exemplare. Die Organe der Massenparteien 

erreichen eine Auflage von 

rund 50 000, die der anderen von etwa 

20 000, aber auch weniger. Unter diesen 

Umstanden ist es kein Wunder, 

dass die Zahl der taglich erscheinenden 

Blatter sich standig reduziert. 

Thurgauer Zeitung — 11 September. 

Merkwaardige enquête 

De Centrale Bibliotheek heeft een 

enquête gehouden onder haar Bataviasche 

lezers over de vraag voor welke 

Hollandsche couranten en tijdschriften 

de meeste belangstelling bestaat. 

Deze enquête strekte zich uit over 86 

dag- én weekbladen. 

De resultaten waren als volgt: 

Aantal 

Dagbladen 

stemmen 

per 100 

1. Alg. Handelsblad 47.75 

2. Nat. Rotterd. Courant ... 27 

3. Trouw 22.25 

4: Parool 16.75 

5. Maasbode 15.25 

6. Tijd 11 

7. Rotterdammer 9.75 

8. Vrije Volk 9.25 

Weekbladen 

1. Haagsche Post 49.25 

2. Elsevier 49.25 

3. Groene Amsterdammer ... 46.25 

4. Stem van Nederland (v.h. 

Vrij Ned.) 25 

5. Je Maintiendrai 12.25 

8. Trouw 7.25 

7. Vrij Nederland 7 

8. Vlam 6.25 

Geïll. weekbladen 

1. Wereldkroniek 55.25 

2. Libelle 25.25 

3. Ons Vrije Nederland 21.75 

4. Filmwereld 17.25 

5. Vliegwereld 17 

6. Uitkijk 15 

7. Indische Nieuws 14 

Het aantal lezers bij de wijkbibliotheken 

is in Juli zeer sterk gestegen 

en wel van 2000 op plm. 3000 lezers. 

Over deze maand bedroegen de ruilingen 

ca. 31.000. Tot dit succes hebben 

de vele nieuwe buitenlandsche 

tijdschriften zeer sterk bijgedragen. 

Ten behoeve van de evacué's, woonachtig 

in het kamp „Tanah Tinggi", 

heeft de C.B. een bibliotheek geoepnd, 

waarvan reeds druk gebruik wordt gemaakt. 

Om de publieke aandacht nog 

meer te trekken, zullen borden worden 

aangebracht met de aanduiding 

„Wijkbibliotheek" en Vermelding van 

de openingsuren. 

Welfare — September. 

Beruchte drie-kruisjes-schrijver 

in Den Haag gearresteerd 

Naar wij vernemen, is de vroegere 

hoofdredacteur van het Twents 

Nieuwsblad, M. J. L. v. Nierop, Vrijdag 

in Den Haag gearresteerd. Hij zal vandaag 

naar Enschede worden overgebracht. 

Wij kunnen ons voorstellen, dat dit 

bericht een zucht van voldoening zal 

doen opgaan in Twente en in de 

Graafschap, want als er een man is 

geweest, die zich tijdens den oorlog 

in dit gebied gehaat heeft gemaakt, 

dan is het wel de drie-kruisjes-man. 

Elke dag opnieuw heeft hij gepoogd, 

nadat hij in November 1943 de leiding 

had gekregen van de gelijkgeschakelde 

Twentsche pers, om hart en 

geest van de bevolking in dit gebied 

te vergiftigen met de nationaal-socialistische 

opvattingen. Toen het hem 

niet gelukte op de door hem aanvankelijk 

gekozen zoetsappige wijze, kwam 

hij anders voor den dag. Hij trad toen 

zoodanig op, dat elk artikel in de 

krant, die men om het officiëele 

nieuws wel lezen moest, een beleediging 

vormde voor het goedwillende 

deel der bevolking, dus voor vrijwel 

allen. Hij wierp het masker af, zooals 

de meeste nationaal-socialisten na 

korter of langer tijd. Stuitend en beleedigend 

was zijn optreden als journalist, 

zoowel als in officiëele N.S.B.- 

functies. Niemand zal ooit vergeten, 

hoe hij schreef over de Joden, over 

de onderduikers en over de verzetsstrijders, 

die hij, als getrouw dienaar 

van zijn Duitschen leermeester, nooit 

anders betitelde dan als terroristen. 

Hij heulde in elk opzicht volledig met 

de Duitschers en de vreugde, die hij 

aan den dag legde, toen tot leedwezen 

van de geheele wereld de aanslag op

Hitler mislukte: „De Pührer bleef ons 

behouden", jubelde hij in een opschrift 

dat de gehele breedte van de 

pagina in beslag nam, was zo mogelijk 

nog beleedigender voor ons, Nederlanders, 

dan zijn afwisselende 

vleierij en dreigementen. 

In de N.S.B, in Twente bekleedde 

hij — hoe kon het anders in een 

partij, die zoo weinig kader bezat — 

natuurlijk allerlei hooge posten. Een 

tijdlang had hij de algemeene leiding 

van Mussert's volgelingen in dit district, 

hij gaf leiding aan den Naticnalen 

Jeugdstorm, was natuurlijk begunstigend 

lid van de S.S. en wat hem 

vooral zwaar zal worden aangerekend: 

hij was commandant van de Landwacht 

in Twente. 

Van Nierop, die 34 jaar oud is, had 

al vroeg fascistische neigingen. Voor 

den oorlog was hij verbonden aan de 

redactie van De Residentiebode in 

Den Haag en hij behoorde toen tot 

het Verdinaso, het Verbond van 

Dietsche Nationaal Solidaristen, in 

welks jeugdbeweging hij een groote 

rol vervulde. Toen na Mei 1940 het 

Verdinaso opging in de N.S.B., kwam 

hij op persgebied naar voren. Voor de 

beruchte Vereenigde Persbureau's trad 

hij op als Berlijnsch correspondent 

en na zijn terugkeer in Nederland 

werd hij achtereenvolgens hoofd van 

de afd. Perszaken van het hoofdkwartier 

der N.S.B, en waarnemend hoofdredacteur 

van Volk en Vaderland. 

Toen stuurden zijn bazen hem naar 

Twente, om daar de hoofdredactie op 

zich te nemen en het Twents Nieuwsblad, 

dat ontstaan was uit de gedwongen 

fusie van Tubantia en de Nieuwe 

Hengelosche Courant. Hij deed hier 

zijn werk zoodanig, dat de N.S.B.-ers 

hem beloonden met den dr. Goedewagen-prijs, 

die was uitgeloofd voor 

de grootste vuilschrijverij. 

Van Nierop, die, toen er nog geen 

gevaar was, even moedig praatte en 

schreef als Mussert, pakte toen de 

bevrijders in aantocht waren, natuurlijK 

de biezen. 

Hij trok naar het Noorden, maar 

toen de politie hem hier op het spoor 

kwam, was de vogel gevlogen. Wel 

werden zijn vrouw en kinderen in 

Oude Pekela gevonden. De politie 

bleef echter actief en zoo kon hij gisteren 

in Den Haag worden gearresteerd. 

Het mag een raadsel worden 

genoemd hoe deze man zoolang heeft 

kunnen onderduiken, maar ook dit zal 

wel spoedig worden opgelost. 

Het Vrije Volk — 5 October. 

Krantenpapier 

Canada en New Poundland zullen 

hun uitvoer van krantenpapier naar 

Groot-Brittannië in 1947 verhoogen 

van 50.000 tot 150.000 long ton. 

Met deze beide landen heeft Groot- 

Britannië voorts onderhandelingen 

gevoerd, dat in 1950 de Britsche import 

van papier zoodanig zal zijn, dat 

de kranten met 12 pagina's kunnen 

verschijnen. 

Economische Voorlichting — 

5 October. 

De Standaard 

Het A.R. dagblad „De Standaard" 

zal waarschijnlijk op 1 Dec. weer verschijnen. 

Haagsch Dagblad — 3 October. 

Misbruik van persconferenties 

De persconferenties zijn een groeiend 

euvel in onze Nederlandsche perswereld. 

Er zijn er veel te veel, hun 

kwaliteit is te laag en hun bijverschijnselen 

zijn onaangenaam. 

Beginnen wij met het laatste. Steeds 

meer worden persconferenties gelegenheden, 

waar de „heeren" van de 

pers met eten en drinken worden volgestopt 

in de hoop, dat zij in de 

goede stemming zullen raken, om het 

ter persconferentie aanbevolen stoffelijke 

en geestelijke product in hun 

courant eenigen lof toe te zwaaien. 

Het mag niet voorkomen, dat iemand, 

die namens een groote semi-overheidsinstelling 

de pers een uiteenzetting 

geeft over de werkzaamheden daarvan, 

kennelijk onder den invloed is 

van de heerlijke dranken, welke op 

een voorafgaande receptie werden geschonken. 

Het mag ook niet voorkomen, 

dat de persconferentie van 

een hooggeplaatst buitenlandsch militair 

in het water (of liever in de spiritualiën) 

valt, omdat, wanneer de 

conferentie eenmaal begint, de generaal 

evenzeer onder den invloed is als 

de aanwezige journalisten. Zulke verschijnselen 

geven een verre van prettigen 

indruk van degenen, die de persconferenties 

leiden. Zij zijn ook volstrekt 

misplaatst in een tijd van 

soberheid, of laten wij voorzichtig zijn 

en zeggen: in een tijd, die een tijd 

van soberheid zou moeten zijn. Maar 

het is naar den kant van de pers 

gezien nog veel bedenkelijker, dat men 

meent deze met een kluitje in het 

riet te kunnen sturen en als een kind 

met wat lekkers te kunnen zoet houden. 

Groote soberheid dient bij het 

aanvaarden van ververschingen en 

dergelijke door de vertegenwoordigers 

van de pers te worden betracht en zij 

moeten ook niet aarzelen óf door 

woorden óf door wegblijven te protesteeren, 

wanneer hun gastheeren toch 

de houding blijven aannemen, dat zij 

de pers op zoo goedkoope wijze meenen 

te kunnen lijmen. 

Bedenkelijk is ook de veelvuldigheid 

van persconferenties in deze dagen. 

Die veelvuldigheid brengt mede, dat de 

betrokken overheidsinstanties en particuliere 

lichamen niet altijd met hun 

beste vertegenwoordigers achter de 

tafel verschijnen en dat de pers van 

den weeromstuit uit haar toch reeds 

beperkte redactiestaven ook niet altijd 

de besten zendt. Het droevige gevolg 

is een steeds verder dalen van het 

peil van de gedachtenwisseling. Het 

is beschamend om van buitenlandsche 

journalisten te moeten hooren, hoe 

tam en onbelangrijk zij de Nederlandsche 

persconferenties vinden — 

en juist door de schuchtere gedragingen 

van den gemiddelden Nederlandschen 

journalist. Tot een verlaging 

van het peil draagt ook bij de overvloed 

van hoogst onbelangrijke vereenigingen 

en instellingen, die alle 

aan de mode offeren, door ook hun 

eigen persconferenties te gaan geven. 

Men vergeet bij het houden van een 

persconferentie dikwijls ook, dat het 

medegedeelde van eenig belang moet 

zijn. Indien het alleen maar gaat om 

feitelijke mededeeling die men even 

goed in een gestencild memorandum 

aan de pers zou kunnen voorleggen, 

is het eenvoudig tijd verknoeien om 

een groot aantal journalisten daartoe 

bijeen te roepen. Wij begrijpen heel 

goed, dat dit toch dikwijls gebeurt, 

omdat de betrokken instanties van 

een schriftelijke mededeeling weinig 

heil meer verwachten. Wij kunnen 

ons dat best voorstellen, maar daartegen 

is een zeer eenvoudige remedie: 

laat men ook het aantal schriftelijke 

stukken, dat men aan de verschillende 

redacties rondzendt, eindelijk eens 

wat beperken. Men weet nu eenmaal, 

dat alle kranten nog te woekeren 

hebben met een ernstig gebrek aan 

papier en dus alleen het allernoodzakelijkste 

kunnen publiceeren. Nalijk 

zijn er altijd bezwaren te maken 

tegen de keus, welke de redacties doen 

uit het hun aangeboden materiaal, 

maar juist, als degenen, die aan de 

couranten schriftelijk materiaal aanbieden, 

zichzelf reeds beperkingen opleggen, 

is het voor de redacties gemakkelijker 

een keus te doen uit de 

dan belangrijker stof, welke hun wordt 

voorgelegd. 

De Nieuwe Nederlander — 2 October. 

De Duitsche pers 

Van de vijftien kranten, die op het 

oogenblik in Berlijn verschijnen, is de 

„Tagliche Rundschau" de grootste, met 

een oplage ongeveer gelijk aan die 

van de Londensche „Times" (500.000). 

Reeds enkele dagen na de bezetting 

van de hoofdstad hadden de Russische 

autoriteiten dit nieuwe dagblad gesticht, 

dat nu naar alle deelen van 

Sovjet-Duitschland wordt gevlogen. 

Het blad maakt soms den indruk letterlijk 

uit de „Prawda" te zijn vertaald, 

artikelen over Russische cultuur, 

economie en politiek domineeren 

volkomen. De hoofdartikelen zijn 

precies in denzeïfden geest gesteld als 

in het roode orgaan. Het uiterlijk doet 

daarbij sterk aan dat van de vroegere 

officieele Nazikrant de „Völkischer 

Beobachter" denken door de enorme 

zwarte koppen met roode strepen eronder 

op de voorpagina. 

„Neue Zeit", het blad van de 

Christelijk Democraten, werd door het 

Duitsche publiek in de Oostelijke zone 

enthousiast ontvangen, daar het de 

communistische ideologie niet was toegedaan. 

Toen de leider van de CD. in 

den herfst van het vorig jaar zich tegen 

de „landhervorming" verzette, 

waarbij alle groote bezittingen verkaveld 

werden, hadden de Russen een 

aanleiding in te grijpen. Zij bezetten 

het redactiebureau van het partijorgaan 

en zorgden, dat er een hoofdartikel 

op de voorpagina kwam, waarin 

de leiding van de Christelijk Democraten 

werd aangevallen. 

Maar het Berlijnsche publiek begreep 

wat er achter zat; de man, die 

9

zich. verzet had, week uit naar de 

Britsche zone. Daar volgens een mededeeling, 

op bevel der autoriteiten gepubliceerd, 

„de capaciteit van de persen 

niet meer toereikend was", werd 

plotseling de oplage drastisch verlaagd 

en het blad verloor veel aan beteekenis. 

„Das Volk" van de sociaal-democraten, 

die in Mei j'.l. een fusie met de 

communisten aangingen, toont weinig 

karakter, evenmin als „Der Morgen" 

van de Duitsche Liberale Partij, die 

beide hun uiterste best doen de roode 

machthebbers niet te ontstemmen. 

Heel wat interessanter is dan „Der 

Kurier" in Berlijnsch Pransche zone 

uitgegeven, dat driemaal per week verschijnt. 

Hoewel vrijwel uitsluitend uit 

Parijs van nieuws voorzien, neemt 't 

een zoo onafhankelijk mogelijke houding 

aan ten opzichte van de groote 

politieke problemen. 

Het meeste gezag heeft echter wel 

het door de Amerikanen gesteunde 

blad „Der Tagesspiegel" (400.000), dat 

zich voortdurend openlijk verzet tegen 

de politiek, die in Rood-Berliin gevolgd 

wordt. Herhaaldelijk werd 't 

verleden van een Communistischen 

partijman uit de doeken gedaan. De 

oproep van de Engelsche Labour .partij 

in het begin van dit jaar tot de 

sociaal-democraten gericht, om zich 

niet met de communisten te vereenigen, 

werd door de pers onder Sovjetcontröle 

niet gepubliceerd, evenmin als 

de rede van „kameraad" Thorez, die 

het Ruhrgebied voor Frankrijk opeischte. 

Maar de Amerikanen waren 

er ook nog en zetten het nieuws uitgebreid 

op de voorpagina van hun 

blad, zoodat heel Berlijn in korten 

tijd van de feiten op de hoogte was. 

„Geallieerde" kranten zijn in de Russische 

zone van Berlijn verboden, ze 

worden er dus binnengesmokkeld en 

soms voor meer dan drie gulden verkocht. 

De Engelschen stichtten „Der Berliner", 

ook driemaal per week verschijnend, 

en naar Britsche opvattingen 

geredigeerd en opgemaakt met 

een hoofdartikel op pagina drie. Het 

rustige uiterlijk en de bezadigde toon 

geven het uitstekend gedocumenteerde, 

zeer betrouwbaar blad, veel invloed 

in conservatieve Berlijnsche kringen. 

Ook „Telegraf" en „Volksblatt" worden 

onder Britsch toezicht uitgegeven. 

Toen de sociaal-democraten, die geweigerd 

hadden in de communistische 

partij op te gaan, een nieuwe partij 

stichtten, wilden zij hun orgaan „Vorwarts" 

noemen, om daarmee een oude 

vermaarde socialistische krant tot 

nieuw leven te brengen. — Maar de 

communisten kregen er de lucht van 

en zij veranderden hun dagblad „Einheit" 

in „Vorwarts", voor de 

anderen hun plan tot uitvoering hadden 

kunnen brengen. 

De Westelijke geallieerden dus zullen 

Berlijn van betrouwbaar nieuws 

moeten voorzien. 

De Linie. 

Terug naar den Rechtsstaat! 

Dezer dagen heeft de Centrale Zuivzringsraad 

voor het Bedrijfsleven 

10 

een uitspraak gedaan, welke meer dan 

gewone aandacht verdient, omdat zij 

een wegwijzer is op den weg-terug 

naar den rechtsstaat. Zij betreft een 

zaak, in eerste instantie door de Commissie 

voor de Perszuivering behandeld, 

waarbij deze een ontzetting van 

recht om in een leidende functie werkzaam 

te zijn, had uitgesproken. 

Grond voor deze ontzetting was de 

houding van den beschuldigde met betrekking 

tot het drukken van „De 

Zwarte Soldaat", het blad van de W.A., 

welke houding, ook volgens den Centralen 

Raad, op zichzelve een ontzetting 

zou wettigen. De Raad overweegt 

echter, dat deze gedraging reeds oorzaak 

is geweest, dat de beschuldigde 

ernstig nadeel in zijn bedrijf heeft 

ondervonden, aangezien in Mei 1945 

het Militair Gezag hem heeft belet, 

de uitgave van „De Bussumsche Courant" 

te hervatten, waartoe hij gerechtigd 

was op grond van het (Londensche) 

Tijdelijk Persbesluit; de verschijning 

van deze courant was n.1. 

reeds medio Februari 1942 door den 

beschuldigde om principieele redenen 

gestaakt, zoodat hij geenerlei toestemming 

van het Militair Gezag of 

van wien dan ook behoefde om na de 

bevrijding de courant opnieuw uit te 

geven. In stede daarvan beval, onder 

strafbedreiging bij onvoldoende medewerking, 

het Militair Gezag, dat op 

beschuldigdes persen een nieuw orgaan, 

de „Gooische Courant Stad en 

Lande", moest worden gedrukt, welke 

toestand zich tot groot nadeel van 

den beschuldigde heeft bestendigd tot 

op dezen dag. De Centrale Raad overweegt 

nu, dat het hem niet duidelijk 

is kunnen worden, waaraan het Militair 

Gezag een bevoegdheid tot ingrijpen 

in dezen vorm heeft gemeend te 

kunnen ontleenen (!) en stelt vast 

dat dit aan beschuldigde terzake van 

de onderhavige gedraging op onregelmatige 

wijze toegebrachte zeer 

ernstige nadeel in rekening moet worden 

gebracht bij de beantwoording 

van de vraag, of de beschuldigde nu 

nog verder moet worden getroffen. De 

Raad beantwoordt deze vraag ontkennend, 

ook omdat de beschuldigde juist 

in het onderdeel van zijn bedrijf, 

waarvan de uitoefening hem door het 

M.G. is belet, n.1. de uitgave van de 

Bussumsche Courant, tijdens de bezetting 

ten koste van materieele offers 

de juiste houding heeft betracht, en 

hem de erkenning daarvan, die het 

Tijdelijk Persbesluit met de mogelijkheid 

van onmiddellijke herverschijning 

had bedoeld, is onthouden. De 

Raad besluit daarom, dat het nemen 

van maatregelen op grond van het 

Besluit Zuivering Bedrijfsleven achterwege 

zal worden gelaten. Deze 

uitspraak van den Centralen Zuiveringsraad, 

welke naar zijn oordeel 

de Commissie voor de Perszuivering 

had behooren te geven, doet weldadig 

aan, omdat daarin op zoo besliste 

wijze afkeuring wordt uitgesproken 

over een onrechtmatige 

overheidsdaad zooals er helaas zoovele 

na de bevrijding zijn voorgekomen. 

Bij lezing van de scherp geformuleerde 

overwegingen rijst voor het 

geestesoog het vertrouwde beeld van 

de geblinddoekte Vrouwe Justitia, die 

sine ira et studio — zonder haat en 

naijver — het voor en tegen voor den 

beschuldigde tegen elkaar afweegt. 

Voor dezen beschuldigde waren er 

nog rechters in Den Haag, omdat de 

Commissie voor de Perszuivering ditmaal 

haar beslissing moest doen steunen 

op het Besluit Zuivering Bedrijfsleven, 

dat een tweede instantie kent. 

In alle zaken evenwel, waarin de Commissie 

beslist op grond van het Tijdelijk 

Persbesluit 1945, ontbreekt zulk 

een beroepsinstantie. Reeds maanden 

geleden stelden wij vast, dat een hooger 

beroep op pijnlijke wijze wordt 

gemist; de behoefte aan een behandeling 

in tweeden aanleg is er sindsdien 

niet minder op geworden! Dat 

hierin thans spoedig worde voorzien. 

Ook processueel moeten wij den weg 

naar den rechtsstaat hervinden. 

Nat. Rott. Crt. — 4 October. 

Vorübergehend eingestellt... 

Neün Monate hat die Herrlichkeit 

einer communistischen Tageszeitung 

in der deutschsprachigen Schweiz 

gedauert. Seit dem 1. Dezember 1945 

erschien der „Vorwarts", das „Organ 

der Partei der Arbeit der Schweiz", 

taglich nachdem dies schon Monate 

vorher in Aussicht gestelt war, aber 

aus durchsichtigen Gründen nicht 

verwirklicht werden konnte. In dieser 

kurzen Spanne von dreiviertel 

Jahren sind nicht nur ungezahlte 

grüne Einzahlungsscheine verschickt, 

verschiedene Werbekampagnen eröffnet 

und Bettelaufrufe publiziert 

worden, sondern hat das Blatt auch 

sonst zahlreiche Wandlungen durchgemacht, 

die- alle den Heim des Niederganges 

in sich trugen. Eine der 

Hauptanforderungen, die der Schweizer 

an seine Presse stellt, ist die der 

Soliditat und der Konstanz; in diesen 

entscheidenden Punkten vermochte 

der „Vorwarts" nicht zu genügen 

und musste deshalb früher 

oder spater vom Schicksal ereilt werden. 

Dies war auch dadurch nicht zu 

verhindern, dass die Zeitung „den 

selben Namen wie die Zeitung Lenins 

tragt" und dieser Name für die Herausgeber 

als Verpflichtung aufgefasst 

wurde, wie der famose Direktor Hirsch 

alias Surava in einem „Brief aus dem 

Gefangnis" seinen staunenden Anhangern 

verkündete. 

Ja, diesere Direktor! Wie hat er doch 

dem „Vorwarts" die Merkmale seines 

eigenen unsteten Charakters aufgedrückt, 

die sich zeigten in einem 

abenteuerhaften, hochstaplerischen 

Geschaftsgebaren, in abnormen journalistischen 

Exklusivitaten und in 

einem grössenwahnsinnigen Streben 

nach Macht. Mit Sentimentalitaten 

aller Art mit dem Martyrerschein der 

verfolgten Unschuld in Untersuchungshaft, 

mit antikapitalistischen Bekenntnissen, 

die ihm sowieso niemand 

glaubte, sowie mit Verleumdungen 

aller Art hat er gespielt, nicht aber 

solid und seriös gearbeitet, wie das 

das Schweizervolk von einem mitgroszer 

Ve-rantwortung ausgestatteten 

Herausgeber eines Presse-organs verlangt. 

Es zeugt für ein gesundes Ur-

teilsvermögen unseres Volkes und in 

diesem besonderem Fall der Arbeiterschaft, 

dass es dem gefahrlichen Demagogen 

nicht auf den Leim gekrochen 

ist, sondern ihm, wie seinem 

zweifelhaften Presseprodukt, die Gefolgschaft 

versagte. 

Wir sind uns durchaus bewusst, hier 

nicht einen endgültigen Nekrolog auf 

die kommunistische Publizistik in der 

Schweiz zu schreiben. Der in der Partei 

der Arbeit organisierten politischen 

Minderheit soil, den demokratischen 

Spielregeln entsprechend, das Recht 

der freien Meinungsausserung unbenommen 

sein, soweit es sich als legitim 

erweist, das heisst nich durch 

eine finanzielle oder geistige Ubhangigkeit 

vom Auslande genahrt und 

auch sonst dem Unsehen des Landes 

nicht schadlich ist. Uebrigens scheint 

sich das welsche Organ des Herrn 

Nicole, die „Voix ouvrière", ja vorlaufig 

halten zu können, so dass der 

Vorwurf einer Vergewaltigung und 

Entrechtung der Minderheit ohnedies 

nicht am Platze ist. Denn es ist 

ganz klar, dass sich die Herren Hirsch 

usw. auch jetzt wieder als die unschuldigen 

Opfer des „Systems" aufspielen 

und dementsprechend Stimmung zu 

ihren Gunsten machen werden. Sie 

sind nicht in der Lage, die Gründe des 

Verfagens in ihrer eigenen Unzulanglichkeit 

zu,sehen, im Widerspruch, der 

sich bei Typen wie Hirsch und Gmür 

aus einem Konflikt der Ideologien 

zwangsweise ergeben muss. Sie haben 

sich der revolutioneren Bewegung 

verschrieben, ohne sich persönlich 

von den kapitalistischen Pesseln zu 

lösen. Das ist der Grund ihres Versagens. 

Das klagliche Ende des „Vorwarts" 

aber zeigt einmal mehr, dass 

der revolutionare Punke bei uns nicht 

zünden kann, weil das Pulverfass 

überhaupt nicht vorhanden ist. 

St. Gallen Tagblatt — 6 September. 

Protest Arnhemsche Persraad 

Tot dusver hebben de Arnhemsche 

dagbladen, in afwachting van een 

verklaring van de officieele instanties 

en van het comité tot herdenking van 

den 17den September 1944, over de 

incidenten tijdens de Airborne-herdenking 

gezwegen en zich beperkt tot het 

weergeven van protesten van Engelsche 

journalisten. 

Waar thans blijkt, dat men niet 

voornemens is, deze aangelegenheid 

alsnog aan een onderzoek te onderwerpen, 

achten de redacties van de 

Arnhemsche dagbladen het haar 

plicht, ook harerzijds een krachtig 

woord van protest te laten hooren 

tegen de methodes van voorlichting 

en het gebrek van medewerking van 

de zijde van voornoemd comité en de 

politie in Renkum en Arnhem. 

In het comité ontbraken de menschen, 

die aan de buitenlandsche en 

Nederlandsche pers op behoorlijke 

wijze inlichtingen konden verschaffen 

over den gang van zaken, die men 

blijkens ook tal van andere incidenten 

niet voldoende beheerschte, zoodat 

onaangename verwikkelingen niet 

konden worden voorkomen. Waar men 

van de zijde van de Arnhemsche persvereeniging 

zich bereid heeft verklaard 

aan de te elfder ure gedane 

verzoeken tot medewerking, te voldoen, 

treft het des te pijnlijker, dat 

de Renkumsche politie in het bijzonder, 

doch evenzeer de Arnhemsche 

politie, iedere berichtgeving bij voorbaat 

onmogelijk maakte. 

Men heeft een kostbare gelegenheid 

voorbij laten gaan om Arnhems gastvrijheid 

ook in het buitenland te bevestigen. 

De Arnhemsche persvereeniging 

dringt er, gezien het voorgevallene 

bij de bevoegde autoriteiten ten 

zeerste op aan, dat dergelijke onaanr 

gename incidenten in den vervolge 

achterwege zullen blijven en dat men 

ook in Arnhem eindelijk eens inzicht 

zal toonen in de taak van de pers, 

die al die duizenden vertegenwoordigde, 

die niet in de gelegenheid waren 

om de herdenkingen zelf bij te wonen. 

Zwart krantenpapier 

Trouw — Arnhem. 

Naar onlangs werd bekend gemaakt, 

zou een groep uitgevers van nieuwsbladen 

in de V.S. met' ongeeer 12 

uitgevers van Canadeesche nieuwsbladen 

bijeenkomen in de kantoren der 

American Newspaper Publishers Association, 

ten einde de' groote vraag 

naar krantenpapier, die in de geheele 

wereld bestaat, te bespreken. Aan 

het hoofd van de groep uitgevers 

staat het uit 9 personen bestaande 

bestuur van A.N.P.A. en Cranston 

Wililams, algemeen leider der organisatie. 

Medegedeeld werd, dat er op de vergaderingen 

pogingen in het werk werden 

gesteld om den export van krantenpapier 

van Canada naar de V.S. te 

vergroten. Er werd op gewezen, dat 

vele Amerikaansche uitgevers zóó krap 

krantenpapier bezitten, dat zij genoodzaakt 

zijn het adverteeren te 

rantsoeneeren. Volgens mededeelingen 

zou het buitenland, dat eveneens gebrek 

aan krantenpapier heeft, gaarne 

meer betalen dan de basisprijs van 

$ 74 per ton, vastgesteld door het 

Office of Price Administration voor 

het district New York en berichten 

doen de ronde, dat de prijzen op de 

zwarte markt varieeren van $ 240 tot 

$300 per ton. 

Het Financieele Dagblad — 

10 October. 

Onze eerste journaliste 

Onze eerste Nederlandsche journaliste 

Henriëtte van der Meij, 

die eenigen tijd geleden in den 

hoogen leeftijd van 96 jaar te Laren 

overleed, was een officiersdochter. 

Haar ouders hadden weinig contact in 

niet-militaire kringen. Misschien was 

dat wel de oorzaak, dat zij van 

jongsaf aan een nimmer verminderende 

belangstelling had voor al wat 

zich in de wereld afspeelde. Zoo spoedig 

als maar eenigszins mogelijk was, 

wilde ze zelfstandig zijn. Als een der 

eerste vrouwen in Nederland ging zij 

Duitsch studeeren. In 1875 werd zij 

leerares in deze taal aan de Middelbare 

School voor Meisjes te Goes. 

Tegelijk studeerde zij door voor een 

hoofdacte Nederlandsch. 

Maar ook dit beviel haar niet geheel 

en al. Zij ging schrijven. Een 

stukje, dat zij had geschreven over 

„Nathan der Weise" werd opgenomen 

in de „Portefeuille" van Taco de Beer. 

Op dat eene stukje volgden er meer; 

in het blad „De Lantaarn", in „De 

Spectator" en in „Nederland". Schilderkunst 

en letteren waren haar meest 

geliefde onderwerpen. 

In 1880 werd zij medewerkster aan 

„De Amsterdammer". Onder het pseudoniem 

„Enrichetta" schreef zij in dat 

blad letterkundige critieken. Daarna 

nam zij — tot zeer groote ergernis van 

haar familie — een betrekking aan 

als redactrice van de Middelburgsche 

Courant. Heel Middelburg stond op 

zijn kop ... een vrouw als journaliste, 

zooiets had men nog nooit beleefd! 

Mej. Van der Meij had er groote 

belangstelling voor, maar zij klaagde 

zeer over een gebrek aan contact met 

vooraanstaande socialisten. Door bemiddeling 

van Jeltje de Bosch Kernper 

kreeg zij een betrekking bij het 

blad „Belang en Recht" te Amsterdam. 

Het was in dat blad, dat zij in 

1892 den Duitschen Keizer als een 

„zenuwachtige, rustelooze persoonlijkheid 

met een onberekenbaar karakter" 

schetste, een karakteriseering, die 

maar al te waar is gebleken. 

Enkele jaren later werd zij hoofdredactrice 

van „Belang en Recht". Het 

was een strijdorgaan voor vrouwenbelangen 

en vertegenwoordigde de 

„gematigde richting". In „Belang en 

Recht" werd rustig gepleit voor vrouwenkiesrecht, 

terwijl de andere richting 

in den waren zin des woords 

streed voor dameskiesrecht, dus een 

kiesrecht, waartoe alleen de meer ontwikkelde 

vrouwen gerechtigd zouden 

zijn. 

Niet alleen met de pen, ook met de 

daad was Henriëtte van der Meij een 

ijveraarster voor de vrouwenbelangen. 

Zij richtte een ontwikkelingscursus 

voor werkende vrouwen op (speciaal 

voor de arbeidsters in de diamantindustrie). 

Henri Polak was haar hierbij 

een groote steun. Nadat het blad 

„Belang en Recht" was opgeheven, 

werd zij medewerkster aan het orgaan 

van den Algemeenen Nederlandschen 

Diamantbewerkers Bond. 

Vakbeweging, arbeidswetgeving, vrouwenbescherming 

en tallooze andere 

onderwerpen met socialen inslag hadden 

haar belangstelling. Bij de instelling 

van den Hoogen Raad van Arbeid 

werd zij tot lid benoemd. 

Toen Henriëtte van der Meij in 

December 1940 90 jaar werd, heeft het 

haar in haar "huisje te Laren niet aan 

belangstelling ontbroken. 

Margriet — 28 September. 

Vervelende kranten 

Wanneer men een land en zijn bevolking 

in enkele weken wil leeren 

kennen, is het zeker niet voldoende 

alleen maar rond te kijken of de krant 

11

te lezen, moge het dan waar zijn, dat 

de laatste dikwijls een afspiegeling is 

van de levende gedachten. Ik mag 

deze Engelsche kranten niet. Ze zijn 

me te sensationeel, te oppervlakkig, 

te zeer toegespitst op onbelangrijke 

gebeurtenissen. Zoo heb ik me stierlijk 

verveeld met een verhaal over de 

koningin van Engeland, die haar been 

bezeerd had. Het werd de lezers in 

een twee en een halve kolom lang 

artikel in geuren en kleuren voorgezet 

en het gebeurde met een kennis van 

bijzonderheden, die me verwonderd 

deed afvragen of deze collega's soms 

dag en nacht aan haar tafel en haar 

bed zaten. Een anderen keer las ik 

het curieuze verhaal van een sprekende 

hond. Het was misschien minder 

verbazingwekkend dan de reporters 

het hun publiek schilderden, want 

de hond scheen het niet verder te ; 

kunnen brengen dan het nogal simpele 

„I want one". Het waren heus 

niet alleen de conservatieve kranten, 

die zich aan dezen onzin bezondigden, 

ook Labour deed braaf mee. 

De Waarheid — 2 September. 

Alleen op Malakka bestaat 

een onafhankelijke pers 

Uit een onderzoek van Ass. Press 

naar de omstandigheden, waaronder 

de pers in Zuid-Oost-Azië werkt, is 

gebleken, dat, ofschoon de oorlog is 

geëindigd, in Siam en Indo-China 

geen persvrijheid bestaat. Alleen te 

Singapore en in de Maleische Unie 

bestaat een onafhankelijke en objectieve 

pers. 

De situatie in de verschillende landen 

van Oost-Azië, elk op zichzelf beschouwd, 

is als volgt: 

In de Maleische Unie, die historisch 

een van de groote centra der journalistiek 

in het Verre Oosten is, keerde 

de volledige persvrijheid met de Britsche 

bezetting terug. De bladen brengen 

aan een publiek, dat weet te lezen, 

een ruime selectie van wereldnieuws. 

Bijna elke officieele maatregel wordt 

op zijn waarde onderzocht en, indien 

niet juist bevonden, vrijmoedig becritiseerd. 

Het Britsche Ministerie van 

Koloniën moet het daarbij dikwijls 

ontgelden. Aan ingezonden stukken 

wordt groote aandacht geschonken. 

Het algemeene resultaat van een en 

ander is geweest, dat het redactioneele 

gedeelte der bladen een ongeëvenaard 

prestige geniet en groote invloed heeft 

zoowel op de openbare meening als 

op de maatregelen der autoriteiten. 

In Siam werd na den geheimzinnigen 

dood van koning Ananda 

Mahidol een volledige perscensuur ingevoerd, 

omdat — zooals de officieele 

toelichting luidde: de kranten lasterlijke 

artikelen publiceerden, waardoor 

de regeering in verband werd gebracht 

met den dood van den koning. Volgens 

den tekst van het censuurbesluit 

zou de censuur beperkt zijn tot de 

berichten en artikelen over den dood 

van den koning en over het grensgeschil 

tusschen Siam en Indo-China, 

maar toen de datum voor de tusschentijdsche 

verkiezingen (6 Augustus) 

(Slot onderaan pag. 15) 

12 

AND THE SUF 

I am always curious about the state 

of our nation, so when I learned from 

an advertisement in a morning newspaper 

some weeks ago, that Mr. Ward 

Morehouse, dramatic critic of the Sun 

(an evening newspaper), was going to 

make a cross-country motor trip and 

describe it in a series of articles to be 

called, simply but inclusively, "Report 

on America," I determined to follow 

his peregrinations with fidelity. My 

plan, I foresaw, would entail giving 

some attention, even if involuntary, to 

other ingredients of the Sun, and I 

looked forward to this with sentimental 

disquiet. All my recollections of the 

Sun are associated with my maternal 

grandfather, whose favorite evening 

paper it was. I have seldom had 

occasion to look at it since his death, 

twenty years ago. I feared, in renewing 

the acquaintance, the sort of shock 

experienced by the city man who 

returns to the site of his boyhood 

toboggan slide and finds it occupied 

by part of a Robert Moses Autobahn. 

As soon as I bought a copy of the 

Sun containing the first installment 

of Mr. Morehouse's Report, I could see 

that I need have had no apprehension. 

Nothing essential had changed since 

1926. It seemed as perfectly preserved 

as the corpse of Lenin, a first impression 

I subsequently confirmed by examining 

a couple of July, 1926, examples 

in the Newspaper Division of the Public 

Library. Morehouse, who has been 

on the staff of the Sun since 1926 and 

is well preserved himself, contributed 

to my reversed time-machine illusion 

by beginning his Report with a dispatch 

datelined June 3rd — no year specified 

— from Baltimore, entirely devoted to 

an interview with H. L. Mencken. 

Mencken, who is sixty-five, complained 

that softshell crabs, for wfnch his 

mother had paid twenty-five cents a 

dozen, were retailing for twenty-five 

cents apiece. This he cited as a sign 

of the decay of the times, adding, as 

another, that he never saw any beautiful 

women any more, an observation 

that may have had a subjective basis. 

* * 

* 

Mencken's income as a writer — seven 

dollars a week in 1899 — has, Morehouse 

failed to note, risen rather more 

than twelve times. The philosopher's 

value has therefore been inflated, 

rather than diminished (as he seems, 

v/ithout statistical basis, to believe), in 

terms of softshell crabs. The Sun is a 

Republican paper, and this summer, 

as in 1926, the Republicans are thinking 

about Presidential candidates two 

years in advance. Mencken told Mr. 

Morehouse that Senator Vandenberg 

was the best man the Party had but 

that the nomination would probably 

Stassen." (I noticed in the course of 

my Public Library research that 

go to "some fraud like Bricker or 

twenty years ago George Van Slyke, 

who is still one of the Sun's political 

experts, was telling his concerned 

public that President Coolidge would 

not run again. The choice for the 

nomination lay between Longworth, 

Lowden, Dawes, Hoover, and Watson 

— news which, viewed in retrospect, 

renewed my faith in the designers of 

the Constitution. Had they provided 

for a plural Presidency, 1928—1932 

might have been five times as bad.) 

"People are in a state of imbecility," 

the Baltimore bonze told Morehouse in 

valediction. "The country is a wreck. 

Don't ask me the remedy." 

Morehouse,, having establised suspense 

by this beginning ("Will he find 

the remedy?" I asked myself. "Will he 

save us?"), pressed on to Washington. 

There, under the dateline of June 5th, 

he interviewed, by coincidence, Senator 

Vandenberg. He described Vandenberg 

as the "bland and incisive ... tall, articulate 

... suave, vital, cigar-smoking, 

Grand Rapids-born Senator, who, in 

the opinion of many observers here, is 

the outstanding man in the Reublican 

Party." The most cheerful words 

America's Reporter could wring from 

the incisive and articulate statesman 

were: "President Truman is a dear 

personal friend of mine. He has my 

very great sympathy in the tragic 

responsibilities which he bears." So, 

Morehouse, leaving behind him what 

he called he "Potomac city of the 

incommunicable beauty," pushed 'on 

South, the remedy still undiscovered. 

Vandenberg, who is sixty-two, is a 

callow interviewee by Morehouse standards, 

but the Sun man built up his 

average at Raleigh, North Carolina, by 

seeking counsel of Josephus Daniels, a 

very elder statesman of eighty-four. 

Mr. Daniels said, "I've seen the days 

when capital said, 'The people be damned,' 

but I never expected to see labor 

say the same thing." 

Banging along indomitably in his 

car, "the doughty little coupe, WM125," 

which he has implacably personalized 

throughout his journey, Morehouse 

Reported two days later, "It's wet, as 

wet as only north Georgia can be 

during a cloudburst." (How wet was 

that? I wasn't sure.) But he kept right 

on going, apparently hitting his typewriter 

as the dougthy coupe ran itself. 

"I've slowed down to a crawl," he 

reported. "Something's in the road 

ahead — Yes, a mule cart driven by 

a colored man." ("Stop typing. Ward!" 

I caught myself crying. "Grab that 

wheel! Don't hit that colored man!") 

STOOD STILL 

Apparently he didn't hit tne colored 

man, for a few days later he was 

calmly filing from Laurel, Mississippi. 

"Some day I shall write a book about 

going across America with two typewriters, 

three extra tires, a camera, a 

shotgun, half a case of shells, and a 

case of neuritis," he said in beginning 

his Laurel dispatch, and one found 

oneself suspecting that perhaps he was 

already doing so. "Mississippi — here's 

a State with all the languor of the 

deep, deep South ... Soothing on the 

ear are the sounds of the South —the 

Sunday morning tolling of churchbells 

in an Alabama hamlet and the low, 

faraway whistle of a locomotive in the 

middle of the night." Up here in New 

York, we-all Yankees put whistles on 

the churches and automatic electric 

guitars on the locomotives. 

On June 25th, still in quest of the 

remedy for the nation's ills, Morehouse 

arrived in Tishomingo, Oklahoma. 

There he sought the wisdom of former 

Governor Alfalfa Bill Murray, seventysix. 

This brought the average years of 

his major political consulants to seventy-two. 

"If you want me to tell you 

about the country right now, I can 

only tell you it's crazy," Mr. Murray 

said. "I'm telling you that the groundwork 

for a panic is already laid; it 

will reach its zenith in about 1953. The 

Republicans will have a chance in 

1948, a good chance, and they probably 

will be blamed, but Roosevelt really 

started it." Turning to foreign affairs, 

he said, "You can't harmonize a pagan 

mind with a Christian mind, an Asiatic 

mind with a Caucasian mind. When 

a person talks of stopping war, he's 

going against all the lessons of history." 

Evidently the Murray interview 

was discouraging, for Morehouse 

quickly got away from politics and has 

since confined his Report to observations 

of a more superficial nature. 

Soda clerks and filling-station attendants 

are civil or uncivil or tolerably 

civil, he has reported, and traffic on 

the road is sometimes heavy and sometimes 

light, depending. Hotel rooms are 

hard to find, many veterans are back 

in civilian life, and the legitimate 

theatre outside New York is not what 

it was when it was in a more flourishing 

condition than it is now. Morehouse 

arrived on the Pacific Coast 

eariy in Juli, tying the transcontinental 

record for oxcarts with gentlemen 

outriders, and not long afterward 

interviewed Jim Jeffries, seventy-one, 

on the state of the prize ring. Mr. Jeffries 

took a dim view of it. He lost his 

most recent fight to the late Jack 

Johnson, in 1910. 

Mr. Morehouse chronicled an interlude 

of gaiety under the dateline of 

July 10th, from Beverly Hills, Reporting 

that he had on that day seen Howard 

Benedict, Howard Reinheimer, Howard 

Clothes, Natalie Schafer, Hicks Coney, 

Tom Cobley, Sammy Colt, Colt 45, 

Grace George, Radie Harris, Tommy 

Guinan, Lana Turner, Jimmy Stewart, 

Beulah Bondi, Lucille Hille, Arthur de 

Liagre II, Vinton Freedley, Bob Taplinger, 

Alvin de Liagre III, Ray Massey, 

Marjorie Rambeau, Reginald 

Denham, Mary Orr, Peter Dayey, José 

Iturbi, Hugh G. Flood, Alexander de 

Liagre IV, Man Ray, Arch Selwyn, 

Selig Archwyn, Mary Anderson, Ethel 

Barrymore, Billy Selwyn, Belwyn, Jessie 

Royce Landis, Battling Norfolk, 

Louis Hayward, Joseph Gotten, Monty 

Woolley, Jimmy Gleason, Humphrey 

Bogart, Jack Goodman, Arigelo Rizzo, 

H. B. Warner, H. B. Twentieth Century, 

I. J. Pox, Charles Towbridge, 

Armand de Liagre, Alaric de Liagre, 

Hume Cronyn, Pat O'Brien, Walter 

Slezak, Lionel Barrymore, Ray Arcel, 

George Brown, Eddie Bitzell, James A 

Mac-Donald, the Original Dixie Kid, 

Frank Morgan, Leon Ames, Bob Montgomery, 

Oscar Karlweis, Isobel Elsom. 

Ollie Thomas, Delmore Schwartz, Corporal 

Izzy Schwartz, Cyril Connolly, 

One-Eyed Connolly, Jr., Jimmy Cagney, 

Angus de Liagre, William Harrigan, 

Jackie Kid Berg, Van Heflin, Barbara 

Stanwyck, Katherine Emery, Burgess 

Meredith, Peggy Wood, Edmund 

Gwenn, Will Rogers, Jr., William S. 

Hart, Jr., and Alfred de Liagre, Jr. 

As I write, Mr. Morehouse has arrived 

in the State of Washington, where 

he may either jump in the Pacific 

Ocean (since there is so little hope for 

us) or decide to come home in time 

for next season's first nights. 

While pursuing Mr. Morehouse, I 

have been, as I had anticipated, 

bemused by other of the Sun's archaic 

charms, which, like the taste of 

Proust's madeleine steeped in tea 

brought back the sensations of an earlier, 

happier time. I have discovered, 

for example, with a curious atavistic 

excitement, that H. I. Phillips, the 

Sun's artisan of light verse, still conducts 

the column called "The Sun 

Dial." Mr. Phillips, in the summer of 

1926, wrote like this: 

Here lies Mary Jane McNeil, 

Shot down by Henry Wumps 

For asking after ev'ry deal — 

„Now lemme see — what's trumps?" 

I am happy to report that he has 

lost none of his skill, and that he has 

adapted his themes to the times. One 

of his recent poems, slyly entitled 

"Readjustment," goes like this: 

Hunter College bids farewell 

To the U.N.'s cosmic spell. 

Now the Bronx from fog is cleared — 

Double talk has disappeared. 

And another, entitled "Epitaph 

Any Statesman," like this: 

Here lies "X" 

Flat on his musha; 

He tried to get 

Accord with Russia! 

for 

This one could as well have run in 

the Sun on the July day in 1926 it 

carried the headlines: 

100 M.P.'S MEET 

IN ANTI-SOVIET 

MOVE IN LONDON 

Moscow Sending Airplanes 

to Afghans 

You all remember the destruction of 

London by the Afghan Air Force, or 

Afghawaffe. 

m s 

Fontaine Fox's Toonerville Trolley 

still clangs throught the Sun comics, 

as it did two decades ago. What I took 

at first glance to be a new comic 

strip called "George Sokolsky" (I was 

perhaps misled by the illustration) 

turned out instead to be an anti-labor 

column written by a man named 

George Sokolsky, who once broadcast 

for the National Association of Manufacturers 

and made speeches for the 

American Iron and Steel Institute. Dr. 

Sokolsky (he received an honorary 

degree from Notre Dame recently) uses 

In het voortreffelijke Amerikaansche weekblad „The New Yorker" 

troffen wij dit artikel aan. Wij hebben het met zooveel plezier gelezen, 

dat wij onzen collega's hetzelfde genoegen willen bereiden door het 

onverkort over te nemen. Dit is nu een typisch voorbeeld van (eerste 

klas) Amerikaansche journalistiek: een zéér ironisch, zéér knap-geschreven 

en.bovendien zéér gedetailleerd stuk werk, waarin de befaamde reporter 

van „The New Yorker", A. J. Liebling, op even fijnzinnige als scherpe 

W %£ e i en £ t % tk steekt met het wa * ouderwetsche New Yorksche avondblad 

„ihe Sun . Geen détail wordt verwaarloosd. Tallooze feiten moesten worden 

verzameld om dit artikel zoo gedocumenteerd te maken als het is en 

bovendien: men moet de pen fijn kunnen hanteeren om — zonder grof te 

worden en zonder pijn te doen — zulk een doodelijk steekspel ten beste 

te kunnen geven. Lieblings aanval heeft een repliek van de zijde van 

„The Sun" tengevolge gehad. En daarna nog een wederwoord. Misschien 

nemen wij die in den volgenden „Journalist" op. Leest Lieblings liefelijk 

artikel en geniet! 

13

much of his space to denounce propagandists 

for the Political Action Committee. 

The column points up the one 

perceptible dif ference in the Sun 

since Grandpa died. Its political and 

economic position is the same, but 

whereas in 1926 the tone was always 

complacent, it is now occasionally 

querulous. 

* * 

* 

The Sun still tries to be decent to 

those it opposes, however. For example, 

David Lawrence, a Sun writer, called 

upon Truman in a first-page editorial 

on June 10th to sign the Case Bill, 

in order that the President might gain 

the support of more voters at the next 

election. But when, one day later, the 

President, ignoring this solicitous 

advice, vetoed .the bill, the Sun ran 

another first-page editorial, under the 

heading "MR- TRUMAN'S SHOES 

DON'T FIT." " 'Get the votes' was the 

Pendergast creed on which Mr. Truman 

was reared, and 'Get the Votes' 

is his motto now," the editorial said. 

The Sun, of course, was not being consistent. 

Also, it made the President 

look like a pretty altruistic man. The 

editorial was illustrated with a cartoon 

showing Mr. Truman wearing shoes 

far too big for him, which in some 

papers might have seemed a belated 

tribute to Mr. Roosevelt. In order to 

make sure that its readers, evidently 

an unsubtle lot, got the point, the Sun 

had labelled the shoes "PRESIDEN 

TIAL SHOES," and the editorial 

ended, "In brief, Mr. Truman's presidential 

shoes don't fit." 

* * 

* 

Most of the sportswriters are the 

same ones I used to read when I was 

a boy, after Grandpa finished with 

the paper, and iri the case of the 

changes made necessary by the deaths 

of the incumbents, the new men, like 

Grantland Rice, who is sixty-five, 

employ the idiom of their predecessors. 

The dazed Dodgers still reel in defeat 

in the Sun's baseball stories, and it is 

a safe bet that, according to the Sun, 

any Southern football team scheduled 

to play Princeton will come North 

from a campus with a tradition of 

swords and roses to twist the Tiger's 

tail while the shades of Big Bill Edwards 

and other Nassau greats look 

on in dismay. 

I do not remember having seen 

before "The Word Game," a form of 

selftorture which invites the Sun's 

readers to find as many words as 

possible concealed in one big word 

and write them down in a given time 

limit. This time is based, I suspect, on 

the trajectory between Grand Central 

Terminal and a median point like Cos 

Cob or Darien. Specialized departments 

are the Sun's long suit. It has one 

called "First Aid for the Ailing House," 

which tells how to make a studio 

skylight by sticking broken glass 

ashtrays together with Scotch Tape, 

and another called "Let's Make Pictures," 

about photography. It runs „Culbertson 

on Contract," "The Garden 

Guide," "The Choir Loft," "The 

Quester" (antique collecting), and 

14 

departments on philately, astronomy, 

cats, tropical fish, and the diseases of 

dogs. 

* * 

* 

The paper still carries, as it did in 

1926, a higher percentage of Associated 

Press stories than any other daily in 

town. It has few special correspondents. 

For local coverage, the Sun used to 

depend heavily on the defunct City 

News Association. I don't know what 

it does now about things that happen 

on Manhattan. Its local staff has 

always been small. Some years ago, 

when I was working for another 

evening newspaper, I soon got to know 

the Tribune, Times, Post, and Hearst 

men who covered the same type of 

assignment, but it was rare that I met 

a Sun reporter. Very early one morning, 

in 1932 or 1933, I covered a stabbing 

in the Sun city room itself. One of 

the night Associated Press machine 

operators had carved up a colleague. 

The only Sun men present at the 

crime, a couple of old lobster-shift 

rewrite men, wearing green eyeshades, 

had not even looked up to see if the 

victim was dead. They were busy 

sorting clippings from the morning 

papers for rewrite. An ancient compositor 

who met me as I came down the 

stairs from the city room with my 

notes asked me if I was Frank Ward 

O'Malley. He explained that nobody in 

the Sun building had hurried since 

O'Malley left, in 1919. . 

* * 

* 

In the first weeks of Mr. Morehouse's 

anabasis, while I was wallowing nostalgically 

in the Sun, I occasionally felt 

that my pleasure might prove of short 

duration. Grandpa, had he survived, 

would now be ninety-six, and other 

readers of this delightful anachronism, 

I feared, must be dying off rapidly. 

Would all the Sun's readers soon be 

officially dead? Its circulation problem, 

I figured, was something like that of 

the foreign-language press since the 

severe limitation of immigration. It 

never occurred to me that there would 

be new readers. I was reassured on 

consulting a newspaper directory, 

however, to find that the Sun's circulation 

had not only held up but had 

risen — from 257,000 in 1926 to 293,000 

now. The gain of fourteen per cent 

during a period in which the city's 

population has increased twenty-four 

per cent is not sensational, but it is 

heartening (and confusing), nevertheless. 

I can account for it only by one 

or more of three suppositions: 

a. The tide of the elderly, which for 

so long flowed from the Eastern seaboard 

toward the milder climate of 

California, has turned, and Dr. Townsend 

is promoting a mass infiltration 

of New York. 

b. The people who like the show at 

the East Fifty-fourth Street night club 

called the Gay Nineties (strong father 

and mother fixations) read the Sun. 

c. A certain number of Republicans 

seep into the city every year, probably 

following returning vacationists who 

have been kind to them during the 

summer. , — A. J. LIEBLING. 

Mijnheer de Redacteur 

Buitenlandsche „voorlichting" 

In de Engelsche bladen trof ik op 

1 October het volgende bericht: 

FIRES 

FOOTWARE FACTORY, DEN 

BOSCH, HOLLAND 

The Hague, Sept. 30.—Stocks of 

boots and shoes were destroyed in a 

fire started by an explosion from an 

unknown cause at the Bata plant at 

Den Bosch, Holland, during the night. 

The factory itself was saved, but 

damage was estimated at about 

£500,000.—Reuter. 

Zoo werd het buitenland ingelicht 

over den brand, welke een deel der 

Batafabriek te Best (N.B.) vernielde 

en een schade berokkende, begroot op 

f 1 millioen. B. 

Wie heeft schuld? 

Wat coll. C. Meyer en Johan Paauw 

schreven over „Wantoestanden in de 

Journalistiek" is helaas- waar. Uit 

de gegevens die U over mij bezit, kunt 

U opmaken dat ik ook nog niet de 

leeftijd bezit, waarop het haar aan de 

slapen begint te grijzen. Het heeft mij 

dus des te pijnlijker getroffen dat men 

over jongeren zo moet schrijven. 

Natuurlijk, komen ook hier de vele 

malen afgetrapte „passende schoenen" 

in aanmerking. Overigens ben ik van 

mening dat aan deze toestanden 

hoofdredacteuren en directies van 

kranten in niet geringe mate schuld 

hebben. In vredesnaam, wie neemt 

dergelijke lieden aan of handhaaft ze? 

Volkomen ben ik het eens met den 

Heer J. Paauw, die schrijft, dat verschillende 

directies van ondernemingen 

maar al te zeer „press-minded" zijn, en 

dat ouderen den jongeren een voorbeeld 

dienen te zijn. 

Verder ben ik benieuwd, welk standpunt 

coll. Paauw inneemt ten aanzien 

van de persconferentie die enige maanden 

geleden op het paleis Soestdijk 

gehouden werd. De Anjer-collecte. U 

zult het zich herinneren. 

De auteur van „Schwenkingen" is 

niet van een zekere geestigheid ontbloot. 

De voorstelling van zaken, zoals 

hij ze geeft, is echter niet geheel juist. 

Het ligt niet op mijn weg, om als verdediger 

van de in het stukje genoemde 

mensen op te treden. Dat kunnen ze 

zo nodig zelf wel. 

Ik wil evenwel een kleine correctie 

geven. De schrijver betreurt het, dat 

er van zijn „lijfblad" niets meer over 

is dan de naam van den directeur, 

het telefoonnummer en het adres. 

U zoudt mij kunnen verplichten 

door hem mede te delen, dat dit juist 

het beroerde aan de zaak is. Wanneer 

deze man tijdig als directeur vertrokken 

was, zou „N. Leezer" zijn „lijfblad" 

nog gehad hebben. 

Hoogachtend, 

R. J. H. KROM.

Het recht op de primeur 

Het wordt onder journalisten als een grief gevoeld, dat 

allerlei overheidsinstanties — de goede uitzonderingen 

daargelaten — onvoldoende begrip van de beteekenis van 

de primeur blijken te bezitten. Hoe dikwijls overkomt het 

een verslaggever niet, dat hij bij informatie moet ervaren, 

dat zijn activiteit slecht beloond wordt, doordat de 

betrokken instantie slechts genegen is een voor alle bladen 

bestemd bericht over een aangelegenheid vrij te 

geven. Klaarblijkelijk bestaat dan bij die instantie dikwijls 

de vrees, dat andere bladen zich achtergesteld zullen 

voelen, wanneer aan een krant bepaalde inlichtingen 

worden verstrekt. Dit is echter een misvatting van de 

beteekenis van de primeur; geen collega zal er bezwaar 

tegen gevoelen, dat een ander, die actiever is geweest dan 

hij, de eerste publiciteit krijgt. 

Bestaat er tegenover de buitenwereld derhalve eensgezindheid 

onder journalisten, wanneer het gaat om de 

verdediging van het recht op de primeur, dan moet toch 

de vraag gesteld worden, of wij ook zoo eensgezind zijn 

in de erkenning van dit recht tegenover elkaar. 

Het antwoord moet helaas ontkennend luiden. Wanneer 

ik dit uitspreek, denk ik niet in de eerste plaats aan het 

verschijnsel van het vrijwel niet verbloemde plagiaat, van 

welken vorm van geestelijken diefstal in het jongste verleden 

helaas enkele staaltjes waren te signaleeren. Neen, 

ik denk aan een meer geraf fineer den vorm. Het komt 

meermalen voor, dat, wanneer een blad met een bepaald 

bericht is gekomen, dat kersversch nieuws betrof, in volgende 

edities van andere kranten een soortgelijk bericht 

verschijnt, dat èn door eigen formuleering èn door de 

aanduiding „van onzen correspondent", den indruk van 

originaliteit wekt. Dit verschijnsel moet meestal aldus 

verklaard worden, dat deze eigen correspondent het 

bericht heeft opgesteld na zich door zelfstandige informatie 

de noodige kennis van de feiten te hebben verworven. 

De aanleiding tot deze informatie was echter 

dikwijls de primeur van een ander blad. Ik kan het niet 

anders zien, dan dat in zulk een geval op de activiteit 

van anderen is geparasiteerd en ik aarzel dan ook niet 

dezen vorm van journalistiek evenzeer tot den geestelijken 

diefstal te rekenen. 

Dit verschijnsel is des te bedenkelijker, omdat hiervan 

door sommige bladen een systeem wordt gemaakt. 

Voor den oorlog waren er kranten, die het goede journalistieke 

politiek achtten om alleen eigen berichten aan 

den lezer voor te zetten; dit streven valt uiteraard te eerbiedigen, 

wanneer er inderdaad sprake is van eigen 

berichten. Dit systeem leidt er echter spoedig toe om het 

aangehangen journalistieke beginsel zoo ver toe te passen, 

dat het over den schreef gaat. Overneming uit andere 

bladen is taboe. 

Voorzoover zulk een journalistiek beleid gevoerd werd 

op instigatie van directies, die zich in concurrentieverhouding 

tot andere kranten voelden staan, valt het te betreuren, 

dat daartegen van de zijde der journalisten niet 

eerder krachtig front is gemdakt. Voorzoover echter dit 

beleid voortsproot uit een bepaalde opvatting van de 

journalisten zelf, moet deze opvatting mijns inziens worden 

afgekeurd. Ik ucnt het uit een juist begrip van de 

journalistiek voort te vloeien, dat de geestelijke eiaendom 

onvoorwaardelijk wordt erkend. Dit sluit in, dat een 

redactie, die een door een ander blad gepubliceerd bericht 

belangrijk genoeg vindt om het ter kennis van de eigen 

lezers te brengen, begint met het bericht over te nemen, 

voorzien van bronvermelding. Wil men het na verificatie 

aanvullen met eigen gegevens, dan bestaat hiertegen 

natuurlijk geen enkel bezwaar. Deze nadere gegevens 

moeten echter worden aangehaakt aan het overgenomen 

bericht. 

Ik ben mij ervan bewust dat in sommige gevallen een 

krant den schijn van den hier behandelden vorm van 

geestelijken diefstal te hebben gepleegd tegen zich heeft, 

maar desniettemin volkomen vrijuit gaat, doordat de 

betrokken redactie, onafhankelijk van wat anderen 

deden, achter een bericht aanzat en alleen juist iets later 

in het bezit van het nieuws kwam, zoodot het niet meer 

dienzelfden dag kon worden meegenomen. Dat in een 

dergelijk geval de redactie zonder eenig gewetensbezwaar 

haar eigen bericht in een volgende editie plaatst, ligt 

voor de hand^ Deze uitzondering bewijst, dat men voorzichtig 

moet zijn met het uiten van beschuldigingen in 

een bepaald geval. Het komt er dus op aan, dat in de 

Nederlandsche journalistiek begrippen van eer en fatsoen 

zoozeer gemeen goed worden, dat de goede trouw van een 

redactie, die bovenbedoelde ongunstige schijn tegen zich 

heeft, zonder meer mag worden aangenomen. Ik hoop dat 

onder Nederlandsche journalisten een zoo hoog besef van 

hun verantwoordelijke taak zal worden gewekt, dat men 

bereid is de regelen van de journalistieke eerecode uit 

eigen aandrift na te leven, ook al is de kans, op overtreding 

_ betrapt te worden, uitgesloten. Wij laten er als 

journalisten ons steeds op voorstaan, dat wij geestelijken 

arbeid van bijzonder gehalte verrichten. Noblesse oblige. 

M. R. 

(Vervolg van pag. 12) 

naderde, werd zij uitgebreid tot de 

politiek in het algemeen. Op het oogenblik 

mag niets zonder toestemming 

worden gepubliceerd en een vrije pers 

bestaat niet. 

In Indo-China is de pers theoretisch 

vrij, maar zij wordt in werkekelijkheid 

streng door de regeering 

gecontroleerd. 

Het leidende Annamietische bladm 

Saigon, Tin Diet, dat met toestemming 

der Franschen weer was begonnen 

te verschijnen, werd door de 

regeeïing verboden wegens het publiceeren 

van „kwaadwillige propaganda", 

n.a.v. een artikel waarin de 

door de Franschen ten doop gehouden 

„Republiek Cochin China" wordt 

vergeleken met „een soepketel op een 

zeer zwak onderstel". De directeur 

van het blad, Anna Se Troeng Gang, 

deelde aan een correspondent van As. 

Pr mede, dat het verbod afkwam na 

een bezoek van een Fransch autoriteit, 

die hem 48 uur gaf om zijn draai te 

nemen naar een pro-regeeringspolitiek. 

Bepaalde soorten nieuws worden 

niet gepubliceerd of op weinig opvallende 

plaatsen vermeld, volgens aanwijzingen 

der regeering, het nieuws 

betreffende den onafhankelijkheidsdag 

der Philippijnen werd niet opgenomen 

en evenmin werd melding gemaakt 

van Siams beroep op de UNO 

in verband met het geschil over de 

grens met Indo-China. Pro-Vietnambladen 

kunnen beneden den 16en 

breedtegraad alleen ondergronds werken 

en omgekeerd staat de Vietnamregeering 

die 't boven den 16en breedtegraad 

voor het zeggen heeft, geen 

algemeene circulatie van pro-Fransche 

bladen toe. 

In Indië 

Wat Ned. Oost-Indië betreft: een 

Nederlandsch woordvoerder ontkende 

het bestaan van een openlijke of geheime 

censuur op de Nederlandsche 

pers en verklaarde, dat de bladen 

vrijelijk tegen de regeering mochten 

schrijven. Hij gaf toe, dat „als gevolg 

van gebrek aan de noodige middelen". 

vele Nederlandsche bladen nog worden 

gefinancierd door de Nederlandsen- 

Indische regeering, maar zei de, dat al 

het mogelijke wordt gedaan om het 

krantenwezen tot een particuliere aangelegenheid 

te maken. 

Een Indonesisch woordvoerder ontkende 

eveneens het bestaan van een 

officieele censuur en hij wees er op, 

dat de republikeinsche voorlichtingsdienst" 

dikwijls onjuiste Indonesische 

persberichten zet, doch in een A.P.- 

bericht uit Batavia wordt gezegd: 

„Een zorgvuldige studie van het Indonesische 

persen radio-wezen, heeft 

aangetoond, dat op de republikeinsche 

„regeering" nooit critiek wordt uitgeoefend. 

Nieuwe Haarlemsche Crt. — 

4 September. 

Simon Koster 

Simon Koster van het Nederlandsche 

Aneta-persbureau is gekozen tot 

president van de „Foreign Press 

Association". 


15

Departementale voorlichtingsdiensten moeten verdwijnen 

Over een rapport dat ons niet bereikte 

De op 6 Maart 1946, naar aanleiding 

van het Kamer-debat van Januari van 

dit jaar ingestelde adviescommissie 

overheidsbeleid in zake voorlichting, is 

tot de slotsom gekomen, dat de afzonderlijke 

voorlichtingsdiensten der 

departementen moeten verdwijnen. 

Slechts dient, zoo zegt de commissie 

in haar rapport, één voorlichtingsdienst 

over te blijven onder verantwoordelijkheid 

van den minister-president. 

Bij verschillende departementen 

heeft de commissie misstanden aangetroffen, 

welke een fel licht werpen 

op de wijze waarop men in de eerste 

maanden na de bevrijding met 'slands 

financiën, waar het ging om de voorlichting, 

heeft omgesprongen. 

In haar algemeene beschouwingen 

zet de commissie, die onder voorzitterschap 

stond van mr. S. J. van Heuven 

Goedhart, o.m. uiteen, dat aan voorlichting 

van overheidswege in normale 

omstandigheden een zeer veel geringere 

behoefte bestaat dan onder abnormale 

en dat onder zulke normale 

omstandigheden het ^propagandistisch" 

element der voorlichting achterwege 

kan en moet blijven. 

De commissie verwerpt de gedachte 

van een afzonderlijke politieke verantwoordelijkheid 

voor de voorlichting'. 

Het is haar overtuiging, dat geen minister 

zich zou kunnen neerleggen oij 

een regeling, waarbij hij zijn politieke 

aansprakelijkheid voor de van zijn departement 

uitgaande voorlichting afstand 

zou hebben te doen. Maar handhavende 

het beginsel, dat iedere minister 

jegens het parlement een eigen 

voorlichtingsaansprakelijkheid draagt, 

verwerpt de commissie de gedachte dat 

deze versplintering der politieke verantwoordelijkheid 

tevens zou moeten 

of mogen leiden tot versplintering der 

technische apparatuur. Integendeel — 

zij is tot de slotsom gekomen, dat de 

uitvoering der voorlichting zoo straf 

mogelijk in één apparaat moet worden 

geconcentreerd, en dat dit apparaat 

dient te ressorteren onder de verantwoordelijkheid 

van den minister-president. 

Wat de voorlichting in het buitenland 

aangaat, merkt de commissie nog, 

op: Indien niet overwegingen van 

noodzakelijke zuinigheid tot een andere 

conclusie dwongen, zou voorlichting 

in het buitenland door ons land 

gezien moeten worden als een belang, 

zoo primair, dat bij de behartiging 

daarvan niet in de eerste plaats op de 

er aan verbonden kosten zou moeten 

worden gelet. 

Niettemin wil de commissie met klem 

opkomen tegen zuinigheid die de wijsheid 

bedreigt. Het thans voor voorlichting 

in het buitenland beschikbare 

bedrag van rond twee millioen ligt beneden 

de maat van het minimaal 

noodzakelijke. 

Zij hoopt dat de regeering een zoodanige 

ontwikkeling van den nog jongen 

dienst der directe voorlichting 

RAAR MAAR WAAR. 

Het A.N.P. mocht blijkbaar 

inzage nemen van het 

rapport van de adviescommissie 

en het A.N.P. moest 

dan maar het uittreksel maken, 

dat —• o, wonderen der 

huidige „journalistiek" — de 

kranten, eensluidend uiteraard, 

mochten plaatsen. Van 

alle, derhalve vrijwel identieke, 

uittreksels nemen wij 

dan maar dat 'van „Trouw" 

en wij plaatsen daar een stuk 

commentaar van één der 

dagbladen bij, het dagblad 

welke hoofdredacteur tevens 

erevoorzitter van onze N.J.K. 

is. Wij bewonderen deze 

vorm van persbureau-journalistiek 

niet. Zouden gaarne 

zelve beoordelen wat van dit 

rapport, dat ons beroep en 

zijn uitoefening zobijzonder 

nauw raakt, van belang is 

om ter kennisneming van 

onze lezers te brengen. Maar 

de redactie van „De Journalist" 

heeft het rapport niet 

ontvangen. Raar maar waar. 

buitenland zal mogelijk maken als 

overeenkomst met het uitermate groote 

belang tot welks behartiging die dienst 

in het leven werd geroepen. 

Vervolgens gaat de commissie dieper 

in op de toestanden op het gebied 

van voorlichting zooals die bij verschillende 

departementen bestaan. 

Hierbij wordt met name gewezen op 

de afd. Voorlichting van het departement 

van Landbouw, die, aldus de 

commissie, een volkomen doublure is 

van den R.V.D. Zulks moet radicaal 

veranderen. Voorts wordt gewezen op 

het departement van Overzeesche Gebiedsdeelen. 

De commissie trof hier 

een situatie aan waarvan een der 

functionarissen van het departement 

ter commissie-vergadering erkende dat 

zij organisatorisch een „onding" was. 

De commissie voelde zich zeer bezwaard 

over den vreemden organisatorischen 

opzet van de voorlichting 

van dit departement. 

Andere diensten, waarover de commissie 

opmerkingen heeft gemaakt, 

zijn die van de Marine, van het dept. 

van Oorlog, O., K. en W. Zij acht het 

voorts aan ernstige bedenkingen onderhevig, 

dat een directoraat-generaal 

(bedoeld is het directoraat-generaal 

voor Bijzondere Rechtspleging) een 

eigen afdeeling voor publiciteit heeft. 

Naast het orgaan van één voorlichtingsdienst 

concludeert de commissie 

tot een contactorgaan met den R.V.D. 

bij elk departement. 

Dit contactorgaan mag, daargelaten 

de persconferenties, zelf alleen op 

aanvraag van individueele journalisten 

rechtstreeks voorlichting geven. 

De commissie is er van overtuigd, 

dat deze vereenvoudiging dringend 

noodzakelijk is. Niet allereerst uit bezuinigingsoogpunt, 

maar bovenal omdat 

het gevaar reeds zichtbaar aanwezig, 

is, dat een te veel aan overheidsvoorlichting 

tegenzin opwekt bij 

het publiek. 

Als bijlage is o.m. aan het rapport 

toegevoegd een kostenberekening voor 

voorlichtingsdoeleinden, waarbij een 

eindcijfer van 9 millioen gulden is 

gecalculeerd. De commissie meent, dat 

dit bedrag nog bij de werkelijkheid 

ten achter blijft. 

Een commentaar 

„Voorlichting faalde" zet de Nieuwe 

Courant ('s Gravenhage) boven een 

(artikel „van deskundige zijde" luidende: 

Het rapport van de „Adviescommissie 

Overheidsbeleid i. z. Voorlichting" 

(zie ons blad van Zaterdag j.1.) geeft 

ons aanleiding tot de volgende opmerkingen. 

Op critieke momenten in onze recente 

historie is de officieele voorlichting 

pijnlijk te kort geschoten. 

Het vertrek van de Regeering en 

vooral van de Koninklijke familie in 

Mei 1940 gaf reden tot ernstige verwarring. 

Door snelle en adequate 

voorlichting had deze kunnen worden 

voorkomen. Geïrriteerd door Duitsch 

gebral, ergerden velen zich aan de 

propaganda en het gemis aan 

feitelijk nieuws van Radio Oranje. 

Uit de vele dankbetuigingen na de bevrijding 

bleek dat velen de meer objectieve 

B.B.C, verkozen. Al moge het 

waar zijn, dat voor velen een krachtige 

anti-propaganda nuttig was, toch 

moet worden geconstateerd, dat Radio 

Oranje niet geheel heeft voldaan. 

Het brengen van „tegengif", onder 

de bevolking van Nederlandsch-Indië, 

was tegenover de geraffineerde Japansche 

propaganda een zaak van 

hoogste oorlogsprioriteit. Nog niet 

volledig vertrouwd met de democratische 

beginselen, nog meer uit gevoelsvoerwegingen 

reageerend dan de Westerling 

en kiemen voor een anti- 

Europeesche gezindheid bevattend, 

konden de volkeren van Indië, bij gebrek 

aan „tegengif", geen voldoenden 

weerstand bieden. Alle, ontegenzeglijk 

enorme, propaganda-technische moeilijkheden 

hadden moeten worden opgelost. 

Het welzijn der bevolking en 

het Rijksverband stonden op het spel. 

Dat de voorlichting over Indië in 

Nederland — en omgekeerd — faalde, 

behoeft in dit blad geen betoog. Zwijgen 

wij ook over de voorlichting over 

Indië in het buitenland. 

Voorlichting 

na de bevrijding. 

Tenslotte de voorlichting in Nederland 

na de bevrijding tot op heden. 

Vooral voorlichtings-vakmenschen realiseerden 

zich reeds tijdens de bezet- 

16

ting, dat een der eerste voorwaarden 

voor een spoedigen terugkeer van den 

rechtstaat was gelegen in de onmiddellijke 

beschikking over een soepel 

functionneerende voorlichtingsapparatuur. 

Reeds lang uit het evenwicht 

gebracht, werd het volk overstroomd 

door honderden nieuwe bepalingen en 

tallooze leuzen. Beduusd door de vele 

verschijnselen, nieuwsgierig naar alle 

bijzonderheden uit binnen- en buitenland, 

zocht het vooral hojuvast. 

Slechts een snelle en vrije vorming van 

een communis opinio kon hier baten. 

De meeste, vertrouwde persorganen, 

waarin men altijd steun had gevonden, 

waren echter verboden. 

De ex-illegale dagbladen, plotseling 

in een volkomen andere vorm en 

imet een geheel andere f unie tie, 

waren het publiek vreemd, (Terloops 

zij erop gewezen, dat het onjuist is, 

om van „illegale pers" te spreken. Het 

begrip „Pers" impliceert algemeene, 

snelle en regelmatige openbaarheid; 

een wisselwerking en daardoor een 

zeker evenwicht tusschen de bladen, 

welke tezamen „de pers" vormen). 

Bovendien hadden de meeste nieuwelingen 

te kampen met technische 

moeilijkheden, gebrek aan deskundige 

medewerkers en allen met papierschaarschte. 

Men moet het de Londensche Regeering 

wel zwaar aanrekenen, dat zij 

door een perswet, getuigende van 

wanbegrip t.a.v. de perstoestanden in 

Nederland en door onvoldoende bevoorrading 

met courantenpapier, een 

waarlijk vrije pers onmogelijk maakte. 

Temeer, omdat waardevolle adviezen 

door deskundigen uit bezet gebied, 

tijdig en herhaaldelijk aan Londen 

waren doorgegeven. 

Chaos op persgebied. 

De voorlichtingshonger was zoo 

groot, dat men alles las. Binnen 

enkele maanden steeg de totaal oplaag 

van alle dagbladen met ruim 

60 % boven het vooroorlogsche niveau. 

Er was een hausse in weekbladen. 

Thans zijn er ruim 2000 — twee duizend 

— (vakbladen e.d. inbegrepen), 

circa 350 streekblaadjes en ruim 100 

dagbladen. Tezamen verbruiken deze 

bladen echter nog geen fractie van 

hetgeen voor den oorlog werd benut. 

Niets had sneller, natuurlijker, objectiever, 

evenwichtiger en goedkooper 

de zoozeer gewenschte voorlichting 

kunnen geven dan een meer volledig 

hersteld perswezen. 

Weerhield vrees voor openbaarheid 

— dit democratisch correctief — het 

kabinet Schermerhorn? 

Inplaats van herstel der beide 

grondfouten kwam een verwarrend 

en irriteerend element den chaos nog 

vergrooten. Een stroom van overheidspiopaganda 

brak los. 

Waar begint propaganda? 

Het is schier ondoenlijk te bepalen 

waar v o o r 1 i c hj t i n g en propaganda 

begint. Want iedere publicatie, 

ja zelfs iedere daad, bevat 

zekere propagandistische elementen. 

Het is echter een feit, dat de Regeering 

te veel den propagandistischen 

kant is opgegaan. Over de misvatting 

een „politieke figuur" als „Regeermgseommissaris 

voor de Voorlichting" 

te benoemen, is de Commissie 

dan ook zeer duidelijk. 

Voorts zijn er bij de organisatie der 

Overheidsvoorlichting technische 

en o.i. ook tactische fouten gemaakt. 

Door een samenbundeling van 

ervaren deskundigen, werkzaam op 

de reeds bestaande departementale 

persdiensten, voordat deze, altijd min 

of meer „autonome", lichamen, hun 

persafdeelingen lieten uitgroeien, ware 

de thans bepleite „Unificatie" der 

voorlichting beter bereikt. Ook te dien 

aanzien is het te betreuren, dat aan 

tijdig uitgebrachte adviezen geen gehoor 

werd gegeven. 

Volledige centralisatie der 

Overheidsvoorlichting wordt echter 

door de Commissie niet voorgestaan. 

In het bijzonder t.a.v. de buitenlandsche 

voorlichting, maakt zij een uitzondering. 

Doch ook de persdiensten, verbonden 

aan de voornaamste departementen, 

zullen in de practijk niet zoo 

klein kunnen worden, als de Commissie 

zich dit voorstelt. Beperking is 

zeker mogelijk en gewenscht. Zoozeer 

i.j deze departementale voorlichting 

afhankelijk en verweven met den departementalen 

arbeid, dat een straffe 

inkrimping na de goede ervaringen, 

welke de pers bij bedoelde departementen 

heeft opgedaan, een ernstig 

verlies zou beteekenen. 

Veel meer slechte 

De Commissie werpt een duidelijk 

licht op enkele slecht georganiseerde 

voorlichtingsdiensten, waarvan er overigens 

veel meer zijn dan het rapport 

doet vermoeden. Na den oorlog ontstonden 

niet alleen bij de Overheid, 

doch ook bij semi-overheidsinstellingen 

en groote particuliere lichamen 

een ware woekering van persdiensten. 

Veelal verantwoord, doch in tal van 

gevallen een overbodige luxe. Soms 

zat ook de kennelijke bedoeling voor 

gratis publiciteit te maken ten koste 

van de uitgevers. Daar snelheid in de 

publiciteit bijna altijd voorop staat, 

beteekent de inschakeling van een 

„centrale voorlichtingsdienst" in de 

practijk steeds vertraging. 

Dit wat betreft de „informatieve" 

voorlichting (Perscommuniqué's, e.d.). 

T.a.v. meer „activeerende" voorlichting, 

zooals campagnes (bv. voor sparen, 

afval-inzameling), e.d.), te voeren 

met alle middelen der moderne 

publiciteit, waarbij snelheid meestal 

niet premair is, moet centralisatie, uit 

publiciteits-technische overwegingen, 

noodzakelijk worden geacht. 

De primaire plicht 

„De Overheid is belast met de handhaving 

van het staatsbestel en de uitvoering 

van zijn wet." Indien derhalve 

een overheidsinstantie de opdracht 

heeft een bepaalden maatregel 

uit te voeren, verkrijgt zij automatisch 

de taak, daaraan afdoende publiciteit 

te' geven. Zoodanig, dat de 

'meest mogelijke samenwerking van 

het publiek (of groep) wordt verkregen. 

Natuurlijk zal de pers, op grond 

van haar taak, alle verdere voorlichting, 

welke zij noodig oordeelt, geven. 

De primaire plicht berust echter 

bij de Overheid. In het bijzonder, 

wanneer het om zg. „activeerende" 

voorlichting gaat, zou het onjuist 

wezen, indien zij deze poogde te voeren 

op de beurs van particuliere ondernemers 

op voorlichtingsgebied. 

Want deze kunnen hun sociale functie 

slechts vervullen, omdat zij naast 

brengers van nieuws en voorlichting, 

tevens exploitanten zijn van reclamemedia; 

en alleen zodoende in 

staat zijn een goedkoope en daardoor 

voor iedereen bereikbare werkelijk 

openbare pers te maken. 

Oppervlakkige kennisname van het 

bedrag van ƒ9 millioen, dat per jaar 

aan de Overheidsvoorlichting wordt 

besteed, zal bij menigeen de vraag 

doen rijzen, of dit bedrag niet te hoog 

is. Gelet op de totale overheidsuitgaven 

kan een dergelijke som, mits 

doelmatig aangewend, stellig 

verantwoord zijn. 

Men bedenke slechts hoeveel er bespaard 

kan worden, indien het publiek 

tot volledige medewerking, bij 

de uitvoering van een bepaalden maatregel, 

is te brengen. 

Meer overtuiging 

Het ware te bereiken, dat men tal 

van zaken ging naleven uit overtuiging 

en minder op grond van dreigementen 

en verordeningen. Verschillende 

malen leest men in het rapport 

„de cost gaet voor den baet uyt". Inderdaad, 

doelmatig aangewende voorlichting 

is loonend. Het advies van de 

Commissie inzake verhooging van het 

budget voor buitenlandsche voorlichting 

verdient, in het licht van onze 

noodzakelijke herovering van buitenlandsche 

afzetgebieden en versteviging 

van onzen goodwill, in de 

wereld, alle aandacht. 

Ten onrechte heeft de PROPAGAN- 

DA-METHODE en zelfs voorlichting, 

een slechte reputatie. Men denkt hierbij 

steeds aan de Duitsche propaganda, 

doch JUIST het beste bewijs, dat 

op den duur alleen propaganda voor 

een goed „artikel" loonend is en deze 

METHODE zich zelf weet te corrigeeren, 

werd tijdens de bezetting geleverd. 

Dat voorlichting, en dit geldt ook 

voor reclame, zoo weinig waardeering 

heeft, is voor een groot deel het gevolg 

van teveel amateurisme. 

Vrij algemeen wordt b.v. door nietvakmenschen 

de fout gemaakt de 

voorlichting af te stemmen naar hetgeen 

men zelf, of een beperkte kennissenkring, 

als gewenschte publiciteit 

beschouwt. Bij „activeerende 

voorlichting" maakt men helaas te 

weinig gebruik van de, door besteding 

van millioenen guldens, verworven 

ervaring bij de commercieele publiciteit. 

De aanbeveling der Commissie een 

onderzoek te doen instellen naar het 

effect der voorlichting, zouden wij 

dan ook met klem willen ondersteunen. 

17

ALLERLEI 

De opbouw 

van den N.J.K. in zijn eerste 

en tweede phase 

Zaterdag 12 October kwam de 

Kringraad van den N.J.K. te Utrecht 

bijeen. Elke regionale groep was door 

twee leden vertegenwoordigd. Voorts 

waren er zes bestuursleden, waaronder 

alle leden van het Dagelijksch 

Bestuur. Het zaaltje in „Terminus" 

was geheel bezet. 

Een overzicht van den opbouw. 

In overeenstemming met art. 18 der 

Statuten werd de vergadering gepresideerd 

door den Kringvoorzitter. Te 

half een opende coll. Rooy de vergadering 

er» sprak hij een inleidend 

woord, waarin hij, na het welkom tot 

de leden van den Kringraad, een overzicht 

gaf van den opbouw van onze 

organisatie. Die opbouw verkeert nog 

steeds in zijn eerste phase, maar onderwijl 

hebben we ook resultaten bereikt, 

die tot de tweede phase kunnen 

worden gerekend. Zoo bijvoorbeeld de 

verschijning van „De Journalist". We 

kunnen, aldus spr., de redactie van 

ons orgaan niet dan erkentelijk zijn 

voor het werk, dat zij geleverd heeft, 

maar zal het goed zijn dan zal er nog 

meer medewerking van de zijde van 

de leden moeten komen. Hoe meer 

stemmen uit de journalistiek hoe 

beter! Als tweede verschijnsel, dat de 

N.J.K. de tweede phase van haar opbouw 

is ingetreden, wijst spreker op 

het feit, dat a.s. Dinsdag (15 Oct.) 

in Den Haag de eerste vergadering zal 

gehouden worden van de Contact- 

Commissie, waarin de N.J.K. en de 

K.N.J.K. de vertegenwoordigers van 

„De Nederlandsche Dagbladpers" ontmoeten, 

om gezamenlijk de belangen 

van de journalisten en de journalistiek 

te bespreken. Hier onder vindt 

men een communiqué over deze besprekingen). 

Terugkomende op de eerste, nog 

niet beëindigde phase van den opbouw 

der organisatie, ging spreker na de 

moeilijkheden, waarvoor het bestuur 

stond. Allereerst moest het Secretariaat 

op gang komen. Coll. v. d. Bergh 

heeft op verzoek van den Kringraad 

de waarneming van het Secretariaat 

op zich genomen, daarbij geassisteerd 

door den administrateur, coll. A. P. 

Bongers. Al hebben beiden zich naar 

vermogen aan deze zaak gegeven en 

al maken beiden aanspraak op onzen 

dank, zij zijn de eerste om te zeggen, 

dat het nog lang niet vlot genoeg 

ging. Niet van alle groepsfunctionarissen 

werd genoegzame medewerking 

ondervonden en niet alle leden waren 

actief in het verstrekken van de 

noodige gegevens. Ook door de verkiezingen 

en de vacanties ondervond 

het Kringwerk stagnatie. Spreker doet 

een dringend beroep op een vlotte 

18 

OFFICIEELS 

medewerking van alle groepsbesturen 

en van alle leden, anders blijft de 

organisatie in de periode van de kinderziekten. 

Een andere moeilijkheid 

was, dat eerst de Katholieke Journalisten-organisatie 

op gang moest 

komen, vóór dat de plannen tot het 

stichten van een federatief verband 

uitgewerkt konden worden. Eerst begin 

September konden de besprekingen 

daarover beginnen. Blijkens het 

concept Federatie-reglement zullen de 

Journalisten-Kringen, ook regionaal, 

nu in het werk naar buiten terugtreden 

en zal het openbaar optreden van 

den N.J.K. en den K.N.J.K. grootendeels 

via de Federatie van Nederlandsche 

Journalisten geschieden. 

Wat ons nu te doen staat. 

We bieden nu, aldus spreker, een 

statutenwijziging aan, waarmede tegemoetgekomen 

wordt aan de wenschen 

van de Algemeene Vergadering van 

27 April j.1. en aan de noodige voorzieningen 

ten aanzien van de op te 

richten Federatie. Voorts komen nu 

in bespreking concepten van een Algemeen 

Huishoudelijk Reglement, van 

een afdeelingsreglement, bedoeld als 

leidraad, en van de sectie hoofdredacteuren, 

die spoedig aan den gang 

moet gaan. In voorbereiding is de 

stichting van een sectie van Prot. Chr. 

journalisten. Zeer gaarne zal het bestuur 

deze oprichting bij de Algemeene 

Vergadering bevorderen. Het is 

de bedoeling van de leden van deze 

sectie en daartoe zal ook alle gelegenheid 

zijn, binnen het Kringverband 

hun geestelijke belangen in vrijheid 

te behartigen. De Kring telt nu 690 

leden. Het maximum is nog lang niet 

bereikt. Het contributie-bedrag mag 

geen bezwaar zijn. Vóór den oorlog 

was de contributie lager. Maar de 

vooroorlogsche organisatie past niet 

op dezen tijd. Het werk moet op een 

andere basis geschieden, waardoor 

betere resultaten kunnen worden bereikt. 

Als de collega's met betere salarissen 

bezwaren tegen de contributie 

hebben, dan zou spr. dit een droef 

verschijnsel achten. Spreker dringt er 

bij de groepsbesturen op aan, na te 

gaan, welke journalisten in hun rayon 

nog voor den N.J.K. gewonnen kunnen 

worden. Er zijn in het Kringleven 

plaatselijk hier en daar nog eenige 

moeilijkheden. In zijn openingsrede op 

de Algemeene Vergadering van 27 

April j.1. heeft spreker daarop uitvoerig 

gewezen. Er zijn nog resten van 

de wrijving tusschen de oude en de 

nieuwe pers. Ziende op het groot doel 

van onze organisatie moeten in ons 

Kringleven zulke bezwaren geheel 

overwonnen kunnen worden. Er zijn 

aïdeelingen, die de moeilijkheden nog 

niet vermogen op te lossen. Spreker 

geeft in dit verband den raad: als er 

in de hitte van den strijd dingen zijn 

gezegd, die krenkend of onjuist waren, 

neemt zulke woorden dan terug. Voor 

een woord van verontschuldiging moet 

niemand zich te hoog achten. Komt 

een stapje tot elkaar en steekt de 

hand uit! 

Algemeene Beschouwing-en. 

Na deze openingsrede traden enkele 

leden in algemeene beschouwingen. 

Ten aanzien van een eventueele salaris-noodregeling 

werd er op aangedrongen, 

ook de jongeren, die betrekkelijk 

kort in het vak zijn, daarin te 

doen deelen. Geantwoord werd, dat dit 

de zaak moeilijker maakt en stagnatie 

in de totstandkoming van de C.A.O. 

zou kunnen veroorzaken. Voor oude 

journalisten kan een noodregeling bestaan 

in een toeslag op het salaris 

van 1940. Voor de nieuwe journalisten 

zou bij een noodregeling al direct een 

minimum-salaris moeten worden voorgesteld. 

Dit is dus een vooruitgrijpen 

op de C.A.O. De voorzitter belooft 

echter de zaak in de Contact-Commissie 

ter sprake te zullen brengen. De 

opmerking werd >voorts gemaakt, dat 

bij de Inkomstenbelasting de Kringcontributie 

kan worden afgetrokken. 

Voorziening in het Secretariaat. 

Omtrent de voorziening in het secretariaat 

deelt de voorzitter mede, dat 

van een benoeming van een eigen bezoldigd 

secretaris kan worden afgezien, 

omdat de Federatie-raad een bezoldigd 

secretaris zal aanstellen, die in 

onderling overleg benoemd zal worden. 

Op het secretariaat van de Federatie 

zullen alle administratieve werkzaamheden 

voor beide Kringen, zoowel de 

ledenstaat en de contributie-inning als 

de administratie van „De Journalist" 

Onze algemeene 

vergadering 

De Algemeene Vergadering 

van den Nederlandschen 

Journalisten-Kring zal gehouden 

worden Zaterdag 23 

November, des namiddags 

te half een, in een zaal van 

„Tivoli" te Utrecht (Kruisstraat). 

De Beschrijvingsbrief met 

bijbehoorende stukken wordt 

eind van deze maand aan 

de leden toegezonden. Wie 

deze zending op 5 November 

nog niet in zijn bezit 

heeft, geve daarvan onverwijld 

kennis aan het Secretariaat. 

Het Kringbestuur verwacht, 

dat de Afdeelingsbesturen 

den Beschrijvingsbrief 

ten spoedigste met 

hun leden zullen behandelen. 

Eventueele voorstellen, 

amendementen en candidaturen 

in te zenden vóór 15 

November. Zaterdag 16 November 

komt het Kringbestuur 

in vergadering bijeen. 

Alle stukken te adresseeren: 

Secretariaat Ned. Journar 

listen-Kring, N.Z. Kolk 28, 

Amsterdam-C.

en „De Katholieke Journalist" verricht 

kunnen worden. Beide organisaties 

kunnen nu volstaan met een honorair 

secretaris. 

Groote eenstemmigheid. 

Daarop kwam de reglementenbundel 

in behandeling. Dit ging zeer vlot 

in zijn werk. Enkele amendementen 

werden overgenomen en eenige verbeteringen 

werden aangebracht. Op 

geen enkel punt ontstond een zware 

discussie. Er behoefde geen enkelen 

keer gestemd te worden. Dus het feit, 

dat op een vergadering van den 

Kringraad alleen de leden van dien 

raad stemrecht hebben en de bestuursleden 

van den N.J.K. slechts een adviseerende 

stem, kon nog niet gedemonstreerd 

worden. Er was zulk een 

groote eenstemmigheid tusschen Bestuur 

en Kringraad, dat de artikelsgewijze 

behandeling van de vijf concepten 

in een snel tempo verliep. 

Uit de behandeling stippen we aan, 

dat in art. 6 van de Statuten de gevallen 

van ontheffing voor 1946 en 

1947 soepeler geredigeerd werden dan 

in het concept was aangegeven. Het 

Reglement voor de Federatie werd 

gepromoveerd tot statuten. In het artikel 

over het Federatie-bureau werd 

bepaald, dat de secretaris door den 

Federatie-raad wordt benoemd en ontslagen 

en dat zijn bezoldiging, rechtspositie 

en instructie door dezen raad 

zal worden geregeld. 

De Contributie-regeling. 

In het artikel over de contributie 

(Algem. Huish. Regl art. 54) werden 

eenige wijzigingen aangebracht. Niet 

om aan te sturen op een lagere contributie. 

Integendeel: niemand voerde 

het pleit voor minder contributie. Wel 

gingen er stemmen uit de vergadering 

op om er bij het bestuur op aan te 

dringen in eventueele voorstellen tot 

contributie-verlaging niet te treden. 

Als de Kring wat presteeren wil, moet 

niet op de contributie worden afgedongen. 

De wijzigingen in het contributie-artikel 

hadden enkel tot doel 

het progressief karakter van de contributieheffing 

nog sterker tot uiting 

te brengen en het mogelijk te maken 

dat zonder reglementswijziging de contributie 

verlaagd of verhoogd kan 

worden. De progressie werd aldus ontworpen: 

|% voor inkomens tot en met 

ƒ3000.—; 1% voor inkomens van 

ƒ 3001.— tot en met ƒ 5000.—; 1| % 

voor inkomens van ƒ5001.— tot en 

met ƒ 7000 —; 1J% voor inkomens van 

ƒ7001.— tot en met ƒ9000.— en 1|% 

voor inkomens boven ƒ9001.—. De 

mogelijkheid tot verlaging of verhooging 

der contributie wordt gevonden 

door elk jaar op een Algemeene Vergadering 

de vermenigvuldigingsfactor 

te doen vaststellen. Voor de weerstandskas 

zullen geen speciale bijdragen 

worden geheven. Uit de Kringkas 

wordt 10% van de inkomsten voor 

de Weerstandskas bestemd. Het komt 

er dus op neer, dat met ingang van 

1947 alle Kringkosten uit de Kringcontributie 

bestreden worden, dus ook 

de kosten van de groepen (afdeelingen), 

van de secties, van het orgaan 

en van de Weerstandskas. 

De regionale indeeling. 

Na de behandeling van de reglementen 

kwam nog de indeeling in 

regionale groepen ter sprake, welke 

in de gewijzigde statuten afdeelingen 

zullen heeten. Met name wat Drenthe 

betreft is er onzekerheid, wat bij 

„Groningen" en wat bij „Oostelijke 

Pers" hoort. Van de zijde van „Oostelijke 

Pers" zal een nadere regeling 

worden voorgesteld. 

Op 23 November Algemeene 

Vergadering. 

Bij de rondvraag werd voorgesteld 

den datum van de Algemeene Vergadering 

nog wat te verschuiven, opdat 

de leden de stukken thuis kunnen 

hebben vóór de groepen vergaderen. 

De Algemeene Vergadering wordt nu 

gesteld op Zaterdag 23 November. 

Getracht zal worden de stukken voor 

2 November aan de leden te doen toekomen. 

Nadat bij de rondvraag nog verschillende 

vakbelangen en persaangelegenheden 

waren besproken, werd 

deze zoo wel geslaagde vergadering 

van den Kringraad precies te 4 uur 

door den Voorzitter gesloten. 

De stukken vóór 16 November naar 

het Secretariaat. 

Daarop hield het Bestuur nog een 

korte vergadering, waarin weer een 

klein vijftigtal candidaat-leden tot 

het lidmaatschap van den Kring 

werd toegelaten. • Het Bestuur komt 

16 November weer in vergadering bijeen. 

Alle stukken voor de Algemeene 

Vergadering, voorstellen, amendementen 

en vraagstukken, moeten dus het 

Secretariaat van den Kring voor 16 

November bereikt hebben. 

Vergadering van de 

contactcommissie van 

N.D.P., N.J.K. en K.N.J.K. 

Parlementaire 

Perstribune 

Tot voorzitter van de parlementaire 

journalisten is gekozen 

dr. E. van Raalte, v. Dorpstraat 

22, Scheveningen, telef. 

554000. 

In geval collega's, welke niet 

tot de parlementaire journalisten 

behooren, met het oog op 

hun werk, gedurende eenbijeenkomst 

van een der Kamers, toegang 

tot de Kamer zouden willen 

hebben, gelieven zij zich, 

indien eenigszins mogelijk, te 

voren met den voorzitter van de 

parlementaire journalisten in 

verbinding te stellen, aangezien 

alle zitplaatsen op de perstribune 

bezet zijn, zoodat reeds uit dien 

hoofde verleening van gastvrijheid, 

hoe gaarne die ook in 

acht genomen zou worden, 

moeilijkheden met zich mee kan 

brengen. Uit den aard der zaak 

is echter de bereidheid ten volle 

aanwezig dan toch te willen 

bevorderen en daaraan mede te 

werken, dat collega's, die in verband 

met hun arbeid daaraan 

behoefte mochten hebben, in 

staat worden gesteld een vergadering 

van de Kamer bij te 

wonen. 

Den 15den October 1.1. werd te 

's-Gravenhage gehouden de eerste 

vergadering der door de Vereeniging 

„De Nederlandsche Dagbladpers 1945", 

den N.J.K. en den K.N.J.K. gestichte 

Contact-commissie. 

De N.D.P. is in deze commissie vertegenwoordigd 

door de heeren J. v. d. 

Kieft, J. Kuypers, W. v. Norden en 

Mr. Veenhoven; de N.J.K. door de 

heeren Mr. M. Rooy en J. J. F. v. d. 

Bergh, de K.N.J.K. door de heeren L. 

Hanekroot en A. L. G. M. v. Oorschot, 

terwijl Mr. C. A. Steketee als secretaris 

optrad. 

Op deze eerste verga/iering werd 

Mr. Veenhoven vervangen door het 

plaatsvervangend lid der N.D.P. delegatie, 

den heer N. v. d. Drift. 

Op voorstel van Mr. M. Rooy werd 

met algemeene stemmen besloten, dat 

het voorzitterschap der commissie 

jaarlijks bij afwisseling zal worden 

waargenomen door den voorzitter van 

de N.D.P. 1945 en den voorzitter der 

door den N.J.K. en K.N.J.K. te stichten 

Federatie, met dien verstande, dat 

de voorzitter der N.D.P. 1945 zich het 

eerste jaar met het voorzitterschap zal 

belasten. De heer v. d. Kieft aanvaardde 

het voorzitterschap voor het 

eerste jaar. 

Representatie-commissie. 

Besloten werd tot instelling van een 

representatie-commissie voor zaken de 

representatie betreffende, in welke 

commissie zitting krijgen de heer W. 

v. Norden N.D.P. 1945, de secretaris 

der N.D.P. 1945, een door het N.J.K.- 

of K.N.J.K.-bestuur aan te wijzen lid 

en den te benoemen secretaris der Federatie 

van Ned. Journalisten (in afwachting 

van diens benoeming zal hij 

door den N.J.K.-secretaris worden vervangen) 

. 

Legitimatiekaart. 

Hierna zijn besprekingen gevoerd 

over de invoering van een model-legitimatiekaart 

voor journalisten, welke 

kaart zal moeten zijn voorzien van 

een foto van den betrokkene en gewaarmerkt 

zal moeten zijn door diens 

werkgever en door het bestuur der in 

oprichting zijnde Federatie van Ned. 

Journalisten. Besprekingen ter zake 

zullen worden gevoerd met den Directeur-Generaal 

der Rijkspolitie, — mede 

ook over de intercommunale regelmg 

der perspenningen, welke voor speciale 

doeleinden worden uitgegeven in de 

plaatsen, waar een hoofdcommissaris 

van politie is. 

Het ligt in de bedoeling om bij invoering 

van een uniforme-legitimatiekaart 

alle thans in omloop zijnde perskaarten 

te doen vervallen. 

Salarissen-journalisten. 

Overeenstemming wordt bereikt over 

het in het leven roepen van een salariscommissie, 

waarin zitting zullen 

hebben 5 leden, benoemd door het 

19

N.D.P.1945-bestuur, en 4 leden, benoemd 

door het bestuur der in oprichting 

zijnde Federatie van Journalisten. 

Deze commissie heeft tot taak het 

ontwerpen van een concept-C.A.O. voor 

journalisten. 

Op verzoek van de vertegenwoordigers 

van de journalisten-organisaties 

zal deze commissie op korten termijn 

een noodrekening 1945 samenstellen 

voor die gevallen, waarin het salaris 

van den journalist, werkzaam in dezelfde 

functie als vóór 1940 sindsdien 

geen enkele salarisberhooging is toegekend. 

Uitgesproken werd, dat de 

Commissie zich tot doel moet stellen 

allereerst te geraken tot vaststelling 

van eenige algemeene richtlijnen, 

ondr meer deze, dat een vrhooging van 

het salarispil van 10 Mei 1940 met 

25% niets onredelijk moet worden geacht. 

Uitgaande van deze richtlijnen 

zal de commissie in ieder haar voorgelegd 

geval afzonderlijk een concret 

adveies, dat overigens uw partijen 

niet bindend zal zijn, hebben 

te geven. In dit verband werd uitgesproken, 

dat een verhooging van het 

salarispeil van 10 Mei 1940 met 25 pet. 

niet onredelijk moet worden geacht. 

Besloten werd dat zij, de meenen onder 

zulk een „noodregeling-1945" te 

vallen, zich met een schriftelijk gemotiveerd 

verzoek kunnen wenden tot 

het secretariaat van de in oprichting 

zijnde Federatie van Nederlandsche 

Journalisten, Bureau N.J.K., N.Z. 

Kolk 28, Amsterdam-C. 

Ontslag Journalisten. 

De Contact-Commissie besloot voorts 

besprekingen te openen om te komen 

tot een meer practische regeling inzake 

het geven van advies door de organisaties 

van werkgevers en werknemers 

aan de Gewestelijke Arbeidsbureaux, 

betreffende bij die bureaux aangevraagd 

ontslag van journalisten. 

Persconferenties. 

In verband met het zich steeds verder 

uitbreidend euvel der persconferenties 

besloot de Contact-commissie 

in het leven te roepen een Persconferentie-commissie, 

welker taak zal zijn 

advies uit te brengen inzake het al pf 

niet gevolg geven aan uitnoodigingen 

voor persconferenties, welke niet een 

louter plaatselijk karakter hebben. Het 

adres dezer Persconferentie-commissie 

werd gevestigd bij het secretariaat deiin 

oprichting zijnde Federatie van 

Ned. Journalisten, N.Z. Kolk 28, Amsterdam-C. 

Wanneer het persconferenties 

betreft, die een zuiver plaatselijk 

karakter hebben, bepale men in onderling 

overleg ter plaatse het standpunt, 

dat de pers in ieder incidenteel geval 

heeft in te nemen, zij het ook aan 

de hand van algemeene richtlijnen, 

welke de Persconferentie-commissie zal 

samenstellen en die vooral het verleenen 

van gratis-publiciteit voor reclame 

zullen moeten tegengaan. Wanneer 

echter twijfel rijst of het plaatselijk 

karakter niet wordt overschreden, verwijze 

men den aanvrager naar. het 

secretariaat der Persconferentie-commissie. 

Kennemer 

Arnhemsche Persvereniging 

Journalisten-vereeniging 

Dezer dagen is, naar het Vrije Volk 

In de vergadering van de Kennemer 

Journalistenvereeniging is besloricht 

de Arnhemsche Persvereeniging, 

(en De Journalist niet) vernam, opgeten 

een definitief bestuur te benoemen. waarbij zich alle te Arnhem werkende 

Gekozen werden Mevrouw Blaauw—De l journalisten van de plaatselijke dag- 

Ridder, J. H. Bartman, S. Baarda, D. 1 bladen heben aangesloten. Doel is de 

Koning en A. Overmeer. De ledenver'gadering benoemde coll. Bartman tot j. belangen en het inschakelen van de 

behartiging van gemeenschappelijke 

voorzitter. De overige functies zijn als 5 pers, daar waar dit voor een vlotte 

volgt verdeeld: A. Overmeer, secretaris 

(Schoterweg 192 te Haarlem); D. moet worden. Men heeft hier in het 

gang van zaken gewenscht geacht 

Koning, penningmeester; S. Baarda, bijzonder gedacht aan het voorkomen 

tweede voorzitter en Mevrouw Blaauw-' 

van incidenten, zooals die zich ook 

De Ridder, tweede secretaresse-penningmeesteressededen. 

bij de jongste gebeurtenissen voor 

Tot leden van den kringraad werden L Het bestuur werd als volgt samengesteld:, 

de heeren R. Kroes, voor 

aangewezen Mevrouw Blaauw-De Ridder 

en A. Overmeer en tot plaatsvervangende 

leden S. Baarda en J. H. Faber, penningmeester. Secretariaat: 

zitter; K. J. Douma, secretaris; M. J. 

Bartman. 

Burgemeestersplein 6. 

Het vraagstuk van de vakopleiding 

Van het eerste oogenblik van zijn 

wederoptreden heeft de Kring zich ten 

doel gesteld een behoorlijke vakopleiding 

tot stand te brengen. Zooals met 

zoovele andere aangelegenheden het 

geval was, bleek oo kte dezen aanzien 

de noodzaak om de vorming van de 

Federatie van Nederlandsche Journalisten 

af te wachten, alvorens op dit 

terrein stappen te ondernemen. Dit is 

dan ook de reden, dat het Kringbestuur 

er van heeft afgezien om de door 

den Kringraad benoemde commissie 

voor de vakopleiding bijeen te roepen. 

Daarenboven was van den aanvang af 

voorzien, dat de totstandkoming van 

een vakopleiding overleg met de dagbladdirecteuren 

zou vereischen. Niet 

alleen immers de journalistenstand 

zelf, doch ook de dagbladondernemingen 

zijn er ten zeerste bij gebaat, dat 

net beroep door vakbekwame journalisten 

wordt uitgeoefend. In het kader 

van de samenwerking tusschen bedrijfsgenooten, 

welke thans algemeen 

als een eisch des tijds wordt beschouwd, 

past het dus, dat het belangrijke 

probleem van de vakopleiding in 

onderling overleg tot oplossing wordt 

gebracht. Bovendien zal de opleiding 

voor een belangrijk gedeelte in het 

dagbladbedrijf moeten geschieden, 

waarvoor uitteraard de volle medewerking 

van de directeuren vereischt is. 

We zwijgen nog maar van de kosten, 

welke een opleiding zal meebrengen en 

die zeker niet alleen door de journalistenvereenigingen 

kunnen, noch behoeven 

te worden gedragen. 

In de eerste vergadering van de contactcommissie, 

gevormd door vertegenwoordigers 

van de Dagbladpers en van 

de samenwerkende journalistenorganisaties, 

bleek een gemeenschappelijke 

overtuiging te bestaan, dat het vraagstuk 

gezamenlijk moet worden aangepakt. 

Als de meest urgente voorziening 

voor de journalistiek dient op dit 

oogenblik echter de regeling van de 

sociaal-economische positie van den 

journalist aan de orde te worden gesteld. 

Zoodra deze regeling haar beslag 

heeft gekregen, zal onzerzijds de kwes- 

tie van de vakopleiding op het tapijt 

worden gebracht. We loopen hierop 

thans niet vooruit. Inmiddels mag 

echter op dit gebied geen toestand 

groeien, welke voor het perswezen • onaanvaardbaar 

zou blijken. Dit gevaar 

dreigt inderdaad, doordat verschillende 

onderwijsinstanties zich ook met de 

opleiding voor de journalistiek in eenigerlei 

vorm gaan bezig houden. 

We denken hierbij niet in de eerste 

plaats aan de schriftelijke cursussen, 

welke door allerlei instituten, al dan 

niet met medewerking van journalisten, 

worden aangeboden. Naar ons is 

gebleken, meenen tal van gegadigden, 

dat zij door het volgen van een dergelijken 

cursus een volwaardige opleiding 

ontvangen, welke de deuren der 

dagbladen voor hen zou openen. Daargelaten 

dat het programma van dergelijke 

schriftelijke cursussen zonder 

overleg met de organisaties van het 

perswezen zijn opgesteld en onderling 

ook zeer groote verschillen vertoonen, 

is het duidelijk dat het „schrijvende" 

vak niet „schriftelijk" kan worden geleerd, 

doch dat een practische opleiding, 

naast de verwerving van theoretische 

kennis, onmisbaar is. De journalisten, 

die hun naam aan dergelijke instituten 

hebben verbonden, mogen 

daarom voor zichzelf overwegen, of het 

niet beter is hun belangstelling voor 

de journalistieke opleiding te richten 

op de plannen, welke de Federatie en 

de N.D.P. gezamenlijk zullen ontwerpen 

en tot uitvoering zullen brengen. 

Bij het opstellen van deze plannen 

zal ongetwijfeld in overweging worden 

genomen, de medewerking in te roepen 

van instellingen van hooger onderwijs 

en van algemeen erkende onderwijsinstituten. 

Voorzoover deze zich met de 

opleiding voor de journalistiek willen 

inlaten, zullen deze zich bij den opzet 

en den inhoud van hun leerprogramma's 

dienen te richten naar de eischen, 

welke het georganiseerde dagbladbedrijf 

zal meenen te moeten stellen. 

Daarom heeft de contactcommissie besloten, 

zich te wenden tot de senaten 

van universiteiten en hoogescholen, alsmede 

tot de besturen van bovenbe- 

20

PERSZUIVERING 

Perszuivering. Ik ben er mij van bewust, 

dat ik dit woord neerschrijvende 

boven een artikeltje voor „De Journalist" 

een uiterst gevaarlijk terrein 

heb betreden. Want men behoeft 't 

mij, die als waarnemend secretaris 

van den Kring in de gelegenheid ben 

geweest om kennis te nemen van de 

meeningen in den Kring (die secretariaatswaarneming, 

daar ben ik ingekropen, 

dat vergeef ik Schraver 

nooit! — maar dat is een andere 

kwestie!), men behoeft mij niets te 

vertellen, dat er over de kwestie der 

perszuivering in onzen kring verschillend 

gedacht wordt! Er zijn..., neen, 

ik ga niet verder op dit pad. Ik ben er 

mij maar al te zeer van bewust, hoe 

noodig het is, dat wij als journalisten 

bij elkaar blijven, dan dat ik... een 

knuppel in het hoenderhok zou werpen 

en de eenheid van en in den 

Kring, die wij aan het voorzichtig en 

vooruitziend beleid van het voorloopig 

comité te danken hebben (ik kan dit 

gerust schrijven, omdat ik zelf buiten 

dat comité stond) bij de heroprichting 

van den Kring verkregen hebben, 

in gevaar zou willen brengen. 

Maar ik meen toch te mogen constateren, 

dat de gang van zaken bij 

de perszuivering ons geen van allen 

geheel heeft bevredigd. En er zijn in 

het jongste verleden oogenblikken geweest, 

waarop onmiskenbare beroeringen 

in den journalistieken eendenvijver 

zijn ontstaan. 

Natuurlijk hebben deze ook hun 

weerslag gevonden in het bestuur van 

den Kring, dat — wat men er ook 

van zou willen zeggen (de alg. vergadering 

van 23 Nov. a.s. zal daarvoor 

alle gelegenheid bieden!) — er toch 

niets van beschuldigd kan worden, dat 

het ten aanzien van deze kwestie 

eenzijdig zou zijn georiënteerd. 

Nu zij er hier eerst aan herinnerd, 

dat het bestuur in de stichtingsvergadering 

van den Kring in „Krasnapolsky" 

te Amsterdam, opdracht heeft 

gekregen om bij de Regeering stappen 

te doen ' inzake den tragen gang 

bij de perszuivering en inzake ongewenschte 

gevolgen van de per^guiveringsprocedure. 

Aan het eerste gedeelte 

van dezen opdracht heeft het bedoelde 

onderwijsinstituten, met het 

verzoek te worden erkend bij het ontwerpen 

van programma's, welke de 

journalistiek betreffen. 

In dit verband moge nog melding 

worden gemaakt van het aanbod, dat 

het Genootschap voor Internationale 

Zaken te 's-Gravenhage onlangs aan 

de pers heeft gedaan. Dit Genootschap, 

dat zich ten doel stelt belangstelling 

bij het Nederlandsche volk te wekken 

voor de internationale politiek, stelt 

zich voor, cursussen te organiseeren 

voor bepaalde groepen, zooals vakvereenigingsleiders, 

journalisten, e.a., 

waartoe het Genootschap deskundige 

sprekers heeft uitgenoodigd. Dit aanbod, 

gedaan ter gelegenheid van een 

stuur zoo spoedig als mogelijk was, 

gevolg gegeven — d.w.z. toen het inmiddels 

demissionair geworden kabinet-Schermerhorn 

door het ministerie- 

Beel was opgevolgd. En wellicht zijn 

sommige collega's nog niet bekomen 

van hun verbazing over den in onze 

parlementaire verhoudingen toch zeker 

adembenemenden spoed, waarmede de 

nieuwe minister-president op het adres 

van het Kringbestuur heeft gereageerd. 

Het tweede gedeelte van de opdracht 

der Kringvergadering was hiermede 

niet in het vergeetboek geraakt, 

al ware dit bij den omvang der werkzaamheden 

van het bestuur om het 

apparaat van den Kring op gang te 

brengen, wellicht mogelijk geweest. 

Maar de snelle ontwikkeling der dingen 

— wat leven wij snel! — en de 

beroeringen in den meer genoemden 

vijver — die natuurlijk ook doorkabbelden 

in den bestuurskring — op 

zichzelf een gezond teeken van democratisch 

verhoudingsgevoel in een 

organisatie zonder uitgewerkte reglementen! 

— zorgden er wel voor, dat 

deze zaak binnen den bestuursgezichtskring 

bleef. 

Zoo is het bestuur dan op een 

oogenblik direct vóór deze kwestie geplaatst, 

waarbij de leiding der gedachtenwisseling 

om bepaalde redenen 

kwam te berusten in handen van een 

tijdelijk waarnemend voorzitter, daar 

nog niet in de functie van vice-voorzitter 

is voorzien. 

Nu zij nog vermeld, dat enkele leden 

van den Kring, als bestuursleden van 

den ouden N.J.K. getroffen door het 

feit, dat in de zuiveringsprocedure van 

een der dagbladen de kwestie van het 

beleid van het bestuur van den ouden 

Kring betrokken is, zonder dat zij, 

die toch allereerst daarvoor verantwoordelijk 

zijn over dat beleid zijn gehoord, 

zich tot het bestuur van den 

nieuwen Kring hebben gewend (zoolang 

de Curacaosche kwestie niet is 

opgelost, worde maar van den ouden 

en den nieuwen Kring gesproken) met 

het verzoek, dat het huidig bestuur — 

in dezen optredende voor hen als leden 

— stappen zou doen om te voorkomen, 

dat zich zooiets in verdere zuiveringsprocedures, 

de dagbladen betreffende, 

zou herhalen. 

Het bestuur heeft daarop besloten 

door het Genootschap belegde conferentie, 

is door den voorzitter van den 

N.J.K. gaarne aanvaard. Niet alleen 

aankomende journalisten, doch ook 

oudere collega's kunnen slechts baat 

hebben bij een stelselmatige behandeling 

van bepaalde onderwerpen, waaraan 

zij door de jachtige, dagelijksche 

beslommeringen niet gemakkelijk toekomen. 

Het vorenstaande toont wel aan, dat 

de samenwerkende organisaties thans 

bereid zijn de grondslagen te leggen 

voor een opleiding, welke zal bijdragen 

niet alleen tot een vergrooting van de 

vakbekwaamheid, doch evenzeer tot 

een maatschappelijke verheffing van 

het beroep. M. R. 

om, mede gevolg gevende aan het 

tweede gedeelte van de opdracht der 

Kringvergadering, bij de Regeering 

een audiëntie aan te vragen. Daarbij 

heeft het zich, op grond van de verkregen 

inlichting, dat de verdere behandeling 

der perszuiveringsaangelegenheden 

door den minister-president 

was overgedragen, aan zijn 

collega van Onderwijs, Kunsten en 

Wetenschappen, gewend tot minister 

Gielen. Deze bewindsman antwoordde 

echter, dat bedoelde overdracht van 

bevoegdheden nog niet had plaats 

gehad, waarom Z.Exc. het verzoek om 

een audiëntie had doorgegeven aan 

den minister-president. Waarop al 

spoedig minister Beel bericht zond, 

dat hij de gevraagde audiëntie gaarne 

wilde verleenen. 

Dus toog een delegatie uit het bestuur, 

bestaande uit mevr. v. Meurs— 

v. d. Burg en de. coll. A. J. Koejemans 

en ondergeteekende, versterkt 

met den voorzitter van den Ned. Kath. 

Journalisten Kring, coll. L. Hanekroot 

(met wien terzake steeds contact was 

gehouden) ter audiëntie bij den minister-president. 

In de omstandigheid, 

dat intusschen de behandeling der 

perszuiveringsaangelegenheden wel aan 

den minister van O. K. en W. was 

overgedragen, vond Z.Exc. gelukkig 

geen reden om de door hem verleende 

audiëntie niet te doen doorgaan! 

In deze audiëntie zijn drie punten 

ter sprake gebracht. 

Allereerst het nog steeds ontbreken 

in de perszuiveringsprocedure van 

een hoogerberoepsinstantie. 

De minister-president deelde echter 

dadelijk mede, dat hem juist van den 

Persraad een voorontwerp-Perszuiveringswet 

had bereikt, waarin voorstellen 

inzake het in het leven roepen 

van zulk een instantie zijn opgenomen. 

Al moest minister Beel — zoals 

hij verklaarde — dit voorontwerp 

nog nader bestuderen — de daarin 

opgenomen mogelijkheid voor hooger 

beroep heeft zijn volle instemming. 

En het is zijn voornemen als voorzitter 

van den Ministerraad het daarheen 

te leiden, dat het wetsontwerp voor 

het einde van dit jaar zal worden behandeld, 

opdat de wettelijke regeling 

dezer materie het thans en tot 1 Jan. 

a.s. geldend Perszuiveringsbesluit zal 

kunnen vervangen. 

Het tweede punt, dat ter audiëntie 

in bespreking kwam, was het mengen 

van het beleid van het bestuur van 

den ouden Kring in de perszuivering. 

De minister-president meende er de 

delegatie op te moeten wijzen, dat de 

beoordeeling van dat beleid niet een 

zaak was der Regeering, doch van 

den Kring zelf en dat in het bedoelde 

geval, dat aanleiding heeft gegeven 

tot het in geding brengen dezer kwestie, 

den betrokkene slechts verzocht is 

inlichtingen over deze zaak te geven, 

terwijl zijn aandeel in dit beleid geen 

deel uitmaakt van de overwegingen 

der Perszuiveringscommissie ten aanzien 

van het optreden van den betrokkene 

als journalist. 

De derde ter audiëntie ter sprake 

gebrachte kwestie was de invoeging 

in de perszuiveringsprocedure van de 

figuur van den openbaren aanklager, 

21

JOURNALISTIEK JOURNAAL 

A Eerst iets over „De Journalist" 

zelf. Nu wij het derde nummer ter 

perse leggen weten wij pas dat allerlei 

vak-problemen ook óns deel zijn 

en nog zullen worden. Daar is bijvoorbeeld 

de rubriek „Van alle kanten en 

kranten", die wij vrij-willekeurig moeten 

samenstellen. Immers, wanneer 

wij alle persstemmen over ons vak, die 

op onze redactie-tafel belanden in die 

rubriek zouden willen opnemen, dan 

konden wij al ons papier alléén daaraan 

reeds kwijt worden. Wij trachten, 

in toch altijd nog zeer beperkte ruimte, 

, die rubriek zoo veelzijdig mogelijk 

te maken. En ook zoo „objectief" mogelijk. 

Maar het blijf t een maandelijksche 

worsteling. 

• Over de objectiviteit van die rubriek 

gesproken: wij hebben aanleiding 

om nóg eens heel duidelijk te 

zeggen, dat de redactie zich van de 

meeningen, die erin worden geuit, 

volledig distancieert. Zij neemt er geen 

enkele verantwoordelijkheid voor op 

zich en met vele, door haar geplaatste, 

meeningen van anderen is zij het volslagen 

ön-eens. Mogen wij dit nu 

voorgoed als bekend veronderstellen? 

• In dit nummer (en in komende 

nummers) zal dit zeer waarschijnlijk 

eveneens het geval zijn) staat nogal 

heel wat in vreemde taal. Wij hadden 

de keuze tusschen 1) niet opnemen, 2) 

in het Nederlandsen vertalen, 3) in de 

vreemde taal opnemen. Wij kozen 3. 

Omdat 2 zooveel tijd kost dat het ons 

onmogelijk is. En omdat 1 zonde zou 

zijn voor al het interessants dat de 

lezers van ons orgaan dan zouden 

moeten missen. 

• Wij hebben lang gepeinsd over de 

klachten van verschillende zijden in 

onze vorige nummers geuit over zich, 

ten opzichte van onze vak-moraal misdragende, 

collegae. Zou het, zoo overwogen 

wij, niet mogelijk, ja zelfs 

waarschijnlijk, zijn, dat een deel dier 

misdragingen, haar grond vinden in 

te lage salarieering? Zou een man met 

een ruim salaris zich zooveel moeite 

terzake waarvan de delegatie den minister 

verzocht te mogen vernemen, 

welke overwegingen den minister ertoe 

hebben geleid deze figuur in de procedure 

in te brengen. 

Al vond minister Beel — zooals hij 

lachend. opmerkte — dat de audiëntie 

wat ging gelijken op het stellen van 

vragen door een lid van het Parlement, 

toch maakte hij geen bezwaar 

op die vraag te antwoorden en hij 

verklaarde, dat de invoeging van den 

openbaren aanklager is geschied op 

verzoek van juridische raadslieden 

van in perszuiveringsprocedures betrokken 

personen. En uit door Z.Exc. 

ontvangen rapporten is hem gebleken, 

dat deze invoeging in de procedure 

zoowel door de leden der Perszuivegeven 

voor de verovering van een 

hem niet toekomend lunch-pakket? 

Wilt ü de zaak óók eens van dien 

kant bezien? 

• Behalve aan de moraal zouden wij 

ook aan de taal aandacht gewijd willen 

zien in onzen kring. Op dit punt 

is het erbarmelijk gesteld. Wat heeft 

men veelal moeite met de geslachten. 

In vele kranten worden — om een 

klein voorbeeld te noemen — de namen 

van voetbalverenigingen dan 

weer mannelijk en dan weer vrouwelijk 

genomen. — „A.P.C, en haar kansen" 

—• „H.B.S. werd van haar plaats 

gedrongen". Mogen wij even schoolmeesteren 

en de onthulling doen dat 

zelfs Emma en zelfs Wilhelmina (als 

het Voetbalclubs betreft) onzijdig zijn. 

Wij spreken van het snelle „Emma" 

en van het oude „Wilhelmina". En 

zoo is het óók met alle namen van 

steden. Het schoone Amsterdam en 

zijn fraaie grachten. En, gelooft ons, 

dit is maar één van de tallooze, steeds 

weer begane, taalfouten. 

• Zoo zien wij (veel te) dikijwijls 

de woorden „behartenswaardig" en 

„politioneel". Het is „behartigenswaardig" 

en „politieel". Denkt U eraan dat 

de taal „gansch een volk" is? En dat 

zij tot onze kostbaarste (en niet 

„waardevolste") bezittingen behoort? 

• Wij hebben twee weekbladen voor 

ons liggen. Het eerste is „De Schouw", 

hoofdredacteur: Francois Drion. Het 

tweede: „Op Wacht", hoofdredacteur 

Mr. J. H. Smeets. De redacties zijn 

verder ook geheel verschillend. Maar 

de redactioneele inhoud is volkomen 

identiek. Wat is dit voor rare „journalistiek"? 

En wat denken die lezers 

erover die op beide bladen geabonneerd 

zijn en precies het zelfde in 

duplo voorgezet krijgen? Wij vinden 

dit raar en naar. Daarom signaleeren 

wij het. 

• Schrijver dezes had onlangs in een 

Hagsch blad in een Amsterdamschen 

Brief geschreven, dat hij van 

een portier van een Amsterdamsche 

ringcommissies als door de „verdedigers" 

der opdrachten ten zeerste is en 

wordt gewaardeerd. Z.Exc. wees er 

daarbij op, dat al neemt de openbare 

aanklager in de perszuiveringsprocedure 

een zelfde plaats in als de ambtenaar 

van het Openbaar Ministerie in 

een strafgeding, hierdoor het karakter 

der zuiveringsprocedure niet wordt 

aangetast en de practijk hem heeft 

bevestigd in de verwachtingen, die 

bij de invoeging van déze figuur in de 

procedure zijn gekoesterd. 

Ziedaar in 't kort het verloop der 

audiëntie. Het binnenkort te verschijnen 

wetsontwerp inzake de perszuivering 

zal ongetwijfeld gelegenheid bieden 

voor nader beraad. 

v. d. B. 

kroeg vernomen had, dat deze geüniformeerde 

gezagsdrager ƒ20.000 per 

jaar verdiende. Zes weken later werd 

aan schrijvers deur geklopt door 

twee rechercheurs van de Centrale 

Recherche (af deeling fiscaal). De 

heeren wilden den naam van den portier 

weten. Schrijver dezes antwoordde: 

„ik ken des portiers naam niet, 

doch wanneer ik die wèl kende zou 

ik dien'nog niet mededeelen; want 

er bestaat een beroepsgeheim voor 

journalisten, zoo al niet materieel 

dan toch moreel". De recherche-heeren 

ontkenden dit met overlegging 

van een wettelijke bepaling, dat iedereen 

verplicht is der overheid mededeelingen 

te doen, die haar kunnen 

helpen overtreders op te sporen. — 

Afgezien van de prijzenswaardige 

ijver onzer Centrale Recherche — 

Wat vindt u hiervan? Wie deelt ons 

zijn oordeel hierover mede? 

• De materie van de toegestane 

grootte der weekbladen willen wij hier 

niet aanroeren, doch wèl willen wij 

melding maken van de uitzonderlijke 

houding ten deze van de „Haagsche 

Post", die van 12 op 16 pagina's is 

gegaan en, onder het motto „langzaam 

aan dan breekt het lijntje niet" 

geen onmiddellijk gebruik maakt van 

de haar toegestane 20 pagina's. De 

heer Van Oss schrijft: ,,eerst een week 

of wat zestien bladzijden en dan naar 

de twintig. Rustig overleggen en 

schikken is noodig om ons aan te 

passen aan den nieuwen en beteren 

toestand. Het zit hem heusch minder 

in de kwantiteit dan in de kwaliteit". 

De heer Van Oss is een bejaard 

man, doch hij is een rot in het vak. 

Een slimme rot. „Slim als eene 

mensch" zeggen ze in Noord Brabant 

(waar hij — te Boxmeer — geboren 

werd). Wij komen ook uit Noord 

Brabant en wij gelooven stellig, dat 

de heer Van Oss gelijk heeft. Een 

slecht blad blijft slecht al verschijnt 

het met meer pagina's. En een goed 

blad blijft goed, al komt het met 

zestien in plaats van met twintig 

bladzijden. Wij zijn er van overtuigd, 

dat de lezers er precies zóó over denken. 

Er zijn bladen, die hun geringe 

succes wijten aan hun geringe omvang; 

terwijl zij dat moesten doen aan 

hun geringe belangrijkheid. 

• Wanneer wij één ding kunnen 

leeren van de (goede) Amerikaansche 

en Engelsche journalisten, dan is dat, 

dat zij nimmer met elkaar polemiseeren. 

Dat geschiedt in Nederland 

nog altijd te veel. Het gezeur tusschen 

blad A. en blad B. en blad C en blad 

D. is ontstellend vervelend. Bovendien 

blijft iedereen altijd gelijk houden. 

Wij hebben het tenminste nog nooit 

meegemaakt, dat A. „bij nader inzien 

en overtuigd door de argumenten 

van onze geachte collega" B. gelijk 

gaf tenslotte. — Dacht u dat de lezers 

dit lazen? 

9 Wij vernamen, dat de raad aan 

de nEgelsche redactie heeft rondgetelext 

om de afschuwelijke post mortem 

foto's van de gehangenen van 

Neurenberg niet in de (kranten te 

plaatsen. En wij vernamen ook, dat 

dit — behalve op grond van moreele 

overweging — gedaan is om de con- 

22

DE STATEN WENSCHEN GEEN PROPAGANDA 

Hier volgt een gedeelte van het verslag 

van een vergadering van de Staten 

van Curacao, ontleend aan het 

Curacaosche dagblad „Beurs- en 

Nieuwsberichten". 

Ook was er een verslag van de Eerste 

Commissie naar aanleiding van een 

brief van Z.E. den Gouverneur, waarin 

de wensen van de Staten betreffende 

de oprichting van een Voorlichtingsdienst 

worden gevraagd. Deze brief is 

onlangs in de Eerste Commissie met 

enkele vertegenwoordigers van de Curacaose 

pers besproken die hun inzichten 

omtrent de voorlichting aan de 

commissie hebben medegedeeld. 

De Eerste Commissie stelt thans de 

tekst van een brief voor, die door de 

Staten aan den Gouverneur zal worden 

gezonden. Daar een aantal leden, die 

niet bij de commissie-vergadering tegenwoordig 

waren de tekst van deze 

brief nog niet ontvangen hebben, besluit 

de Voorzitter de Vergadering een 

ogenblik te schorsen, opdat zij kennis 

kunnen nemen van de inhoud. 

De brief luidt als volgt: 

Ter voldoening aan het verzoek, vervat 

in de gouvernements-depeche dd. 

3 September 1946 No. 6244 hebben de 

Staten de eer Uwer Excellentie te berichten, 

dat de daarin neergelegde indruk 

van den Heer Minister van Overzeese 

Gebiedsdelen inderdaad het inzicht 

der Staten weergeeft. 

De aandacht moge er op gevestigd 

worden, dat de Heer Minister spreekt 

van een „voorlichtingsdienst", terwijl 

Uwe Excellentie vraagt te mogen vernemen 

of de Staten instemmen met dé 

instelling van een gouvernementspersdienst. 

Hierbij zij direct aangetekend, dat 

de Staten niets voelen voor een gouvernementspersdienst. 

Volgens het inzicht der Staten bestaat 

er behoefte aan een wederzijdse 

voorlichingsdienst, die Nederland op 

elk gebied van voorlichting dient en 

omgekeerd. Een dergelijke instelling 

dient los te staan van welke instantie 

ook. De Staten menen, dat hiervoor als 

.beste vorm die van een stichting gekozen 

kan worden, waarin Curacao en 

Nederland financieel participeren. 

De Staten zijn gaarne bereid een 

bedrag voor dit doel te bestemmen. 

Zij stellen zich voor, dat het personeel 

door het bestuur der stichting benoemd 

zal worden en bestaan zal uit Nederlanders 

en in dit gebiedsdeel geborenen, 

dat de stichting in Nederland en 

currentiezucht ten deze te beteugelen. 

En staan de Britsche hoofdredacteuren 

niet sterk genoeg in hun journalistieke 

schoenen om iets, dat zij 

onoirbaar achten niet te plaatsen 

— ongeacht den goeden raad van vadertje 

Staat en ongeacht wat Collega 

Concurrent misschien zou willen 

doen? 

E. 

in de Nederlandse Antillen een bureau 

zal hebben, waar personeel uit beide 

rijksdelen werkzaam zal zijn. 

Het Statenlid Mr. E. Cohen Henriquez 

verklaart zich na heropening van 

de vergadering accoord met de inhoud, 

doch merkt op, dat de onafhankelijkheid 

van bedoelde stichting zal bewerkstelligd 

moeten worden van de oprichting 

af. Daarom zal het nodig zijn, 

dat een kapitaal voor de instandhouding 

voor een termijn van minstens 5 

jaar reeds bij de oprichting wordt ter 

beschikking gesteld of dat de jaarlijkse 

subsidie voor een aantal jaren 

tegelijk wordt toegekend, zodat de 

Stichting niet later bij Bestuur of Staten 

behoeft aan te kloppen om financiële 

steun. 

Dr. da Costa Gomez is van mening, 

dat de gedachte van Mr. Cohen Henriquez 

een zeer juist element bevat. De 

stichting moet direct bij haar ontstaan 

in volle omvang een onafhankelijk karakter 

hebben. Het bezwaar dat de 

Staten tegen de Gouvernementspersdienst 

hebben is, dat hij totaal afhankelijk 

is en in de plaatselijke bladen 

zijn van de hand van het hoofd van 

deze dienst artikelen verschenen, die 

niet van grote bescheidenheid en objectiviteit 

blijk gaven. 

De persoverzichten, die door de 

Gouvernementspersdienst worden gemaakt 

geven geen juist overzicht. Aan 

stukken die voor het Bestuur een aangenaam 

karakter hebben wordt een 

prominente plaats verleend. 

De bedoeling is dat Nederland en 

Curacao zo nauw mogelijk samenwerken 

om zo nauwkeurig mogelijke inlichtingen 

aan belangstellenden te geven 

en niet alleen om persoverzichten 

samen te stellen. 

Het ambtelijk karakter van de voorlichtingsdienst 

moet verdwijnen. Wel 

kan een ambtenaar aan het bureau 

worden verbonden, doch het bureau 

zelf moet onafhankelijk zijn. 

De Staten wensen geen propaganda, 

doch objectieve voorlichting en voor 

de laatste zijn wij bereid een flink 

kapitaal te voteren, opdat deze voorlichtingsdienst 

er komt. 

Hef Koninklijk bezoek aan Brussel 

Ik denk niet, dat de collega's, die in 

Brussel waren, toen M.M. de Koningin 

haar bezoek aan België bracht, met 

veel plezier aan die dagen terugdenken. 

Daarvoor waren de omstandigheden, 

waaronder gewerkt moest worden, 

te ongunstig. De politieke situatie 

vooral met betrekking tot Z.M. den 

Koning verhit nog te zeer de gemoederen 

van onze zuidelijke naburen dan 

dat men het bezoek van onze Koningin 

hiervan los wist te maken, met 

als gevolg vandien bij de zijde dei- 

Belgische autoriteiten een groote persschuwheid, 

hetgeen op zijn beurt weer 

een terugslag had op de noodzakelijke 

medewerking van de Nederlandsche 

autoriteiten. 

Van een normale reportage kan dan 

ook nauwelijks gesproken worden en 

daarom was het zeer aangenaam te 

ontdekken, dat ondanks het feit, dat 

de moeilijkheden redelijkerwijs de rivaliteit 

tusschen de Belgische en Nederlandsche 

collega's tot ongezonde 

proporties hadden moeten aanwakkeren, 

onze Brusselsche collega's, met 

aan het hoofd den oud-minister 

Hoste en den heer Bogaerts, alles in 

het werk hebben gesteld hun Nederlandsche 

vrienden hartelijk te ontvangen. 

Op Donderdagavond werd een 

cocktailpartij aangeboden door den 

heer Van der Berkhof van Kockeningen, 

persattaché der Nederlandsche 

ambassade en kapitein Rutte, officier 

in algemeenen dienst van H.M., waar 

talrijke dames en heeren van de ambassade 

en de journalisten elkaar ontmoetten, 

gevolgd door een diner door 

de Brusselsche journalisten aan hun 

Nederlandsche gasten aangeboden. 

De heer Koster hield daarbij een 

speech, welke naast alle geestigheden 

sterk naar voren bracht hoezeer in 

België — en terecht — de noodzaak 

van een nauwe samenwerking tusschen 

België, Luxemburg en Nederland 

wordt gevoeld; een samenwerking op 

schier ieder gebied met'een oprechte 

vriendschap en een wederzijdsch begrip 

van eikaars standpunten en moeilijkheden 

als basis. 

Niet ten onrechte merkte de heer 

Koster op, dat de journalistiek in beide 

landen veel aan het bereiken van 

dit einddoel kan bijdragen. 

F v. STEENDEREN. 

HEAR, HEAR! 

You can teach almost any 

intelligent kid the general form 

of reporting, how to round up 

all the facts of a story, how to 

assemble them into words for 

publication within the limits of 

the space allotted and in a manner 

that satisfies the desk and 

fully informs the readers. 

But that is the mechanical 

phase of reporting only. It has 

no relation to the art of She 

profession. The artistic phase 

of reporting is the ability to 

put not only facts into the 

story, but color and human 

interest, also feeling and good 

taste. The last elements are, I 

think, most important. 

DAMON RUNYON 

23

COURANTEN IN BEVOEGDE 

Het Engelse Zondagsblad „The 

Observer" blijkt door de eigenaren 

te zijn gesteld in handen van 

trustees, die de volledige zeggenschap 

over het blad hebben gekregen. 

Voor de „Times" en 

„The Manchester Guardian" waren 

al vroeger overeenkomstige 

maatregelen getroffen. Ook deze 

bladen staan onder toezicht van 

een Kleine groep mannen van 

zodanig geestelijk gezag, dat de 

kans in uitgesloten, dat zij in 

handen zouden komen van duistere 

politieke invloeden of alleen 

ter wille van vurig gewin geëxploiteerd 

zouden worden. 

Wij hebben, zo schrijft de 

Nieuwe Haagse Courant, in oorlogstijd 

wel ontdekt, dat een 

dagblad niet alleen een zaakje is, 

waaraan men geld mag verdienen, 

zoals vroeger wel werd gedacht, 

maar een zaak van de, 

hoogste en principieelste betekenis, 

die niet alleen door commerciële 

motieven mag worden beheerst. 

Het is in zekere zin de 

HANDEN 

tragiek van sommige krantencollaborateurs 

uit oorlogstijd, dat 

zij hebben gemeend alleen maar 

commerciële maatstaven te hoeven 

aanleggen aan de leiding 

van hun courant — waardoor zij 

een willige prooi zijn geworden 

van Duitse en nationaalsocialistische 

invloeden. 

De eerste gedachte, die men 

na de oorlog heeft, is dus: dat 

nooit meer. Een courant is niet 

alleen maar object van commerciële 

exploitatie en zou het in 

beginsel misschien helemaal niet 

mogen zijn. De meest gewenste 

vorm zou dus zijn, dat de dagbladen 

in handen waren van een 

zo breed mogelijke kring van 

hun lezers, die dan het feitelijke 

toezicht aan een kleine raad van 

vertrouwensmannen in handen 

gaven. 

De N.H.C, vervolgt: 

Helaas zijn wij bij de grote 

meerderheid van de Nederlandse 

dagbladen daar nog ver van af. 

De zuivering van de Nederlandse 

pers heeft zich uitgestrekt tot 

een vrij groot aantal personen, 

maar heeft de financiële belangen 

achter de verschillende bladen 

in het algemeen op schandelijke 

wijze ongemoeid gelaten. 

Het effect is dan ook, dat de 

pers, die in oorlogstijd gecollaboreerd 

heeft en... verdiend heeft 

een grote voorsprong dreigt te 

krijgen op de bonafide en zelfs 

vroegere illegale bladen. 

Wij geloven, dat de hoofdoorzaak 

daarvan niet moeilijk is aan 

te wijzen. De Nederlandse regering 

is te vreesachtig geweest 

om ingrijpende maatregelen ie 

nemen en heeft de bezitsverhoudingen 

niet durven aantasten. 

Wat had meer voor de hand gelegen 

dan de collaborationistische 

courantn te naasten en hen 

te brengen in een fonds, waaruit 

de „goede" couranten van zeten 

drukgelegenheid konden worden 

voorzien? Zo is het in 

Frankrijk geschied en zo had 

het hier ook gekund. Maar nu 

zijn wij nog ver van een bevre 

digende toestand af. 

Journalist „Buitenland", met jarenlange 

practijk als „buitenland 

redacteur", wensdht artikelen 

over internationale politiek 

te schrijven in dagbladen, resp. 

één- of meermalen per week verschijnende 

bladen. Brieven onder 

no. 1239, Administratie „De 

Journalist", N.Z. Kolk 28, Amsterdam-C. 

Oud gevestigd stedelijk blad in 

het Westen des lands vraagt 

redacteur-verslaggever. 

Brieven onder nr. 1242 Administratie 

„De Journalist", N.Z. 


De adressen, van 

de redacteuren van 

DE JOURNALIST" 

zijn: 

Mr. E. Elias - Elsevier - 

Spuistraat 

Y. Foppema - 

sterdammer - 

Amsterdam. 

Groene Am- 

Frederiksplein 

- Amsterdam. 

Administratie: Ned. Persmuseum, 

N.Z. Kolk 28, Amsterdam. 

Journalist, 26 j., ongehuwd, 

sinds anderhalf jaar belast met 

leiding groot provinciaal dagblad, 

zoekt plaatsing bij blad 

met mogelijkheid tot gedegen 

verdere opleiding. Eenige naam 

in jonge Ned. literatuur. Ondergeschikte 

functie en uitzending 

geen bezwaar. Zal gaarne knipselboeken 

zenden. Salaris thans 

ƒ375.— per maand. jBrieven onder 

no. 1240, Adm. „De Journalist", 

N.Z. Kolk 28, Amsterdam-C. 

JOURNALIST 

moet wegens verhuizing en 

daardoor onstaan plaatsgebrek 

zijn waardevol Archief verkoopen, 

liefst aan gedupeerde collega's 

of uitgevers. 

Br. fr. ond. no. 1240, Adm. 

„De Journalist", N.Z. Kolk 28, 

Amsterdam-C. 

Jeune écrivain et journaliste 

frangais, Rédacteur en chef 

d'une Revue littéraire et artistique, 

désire devenir correspondant 

pour la Prance d'un journal 

hollandais. Ecrire: J. Soulas, 

23 bis Rue des Abondances, 

Boulogne/Seine - Prance. 

JOURNALIST, 

acad. gevormd, zoekt tegen 1 

Jan. of 1 Febr. hem passenden 

werkkring in. Noord- of Zuid- 

Holland of Utrecht, aan neutraal 

of progressief dagblad of 

periodiek. In staat leiding te 

geven; all round ervaring: binnen- 

en buitenland, kunst, literatuur, 

reportages. Uitstekende 

referenties. Brieven onder no. 

1243 Administratie „De Journalist", 

N.Z. Kolk 28, Amsterdam-C. 

Persbureau te Amsterdam zoekt 

vertegenwoordiger voor het Zuiden, 

respectievelijk het Noorden 

van het land, voor de verkoop 

van artikelen, foto-reportages 

etc. van internationale strekking, 

aan de Nederlandse Pers. 

Brieven onder nr. 1238 Administratie 

„De Journalist", N.Z. 


Zoo spoedig mogelijk gevraagd 

: 

Redacteur-verslaggever. 

(Journalist N.J.K.). Vereischt 

worden: ruime practische ervaring, 

middelbare schoolopleiding 

of daarmede gelijk staande ontwikkeling, 

goede vlotte stijl. In 

verband met woonprobleem bij 

voorkeur ongehuwd. Brieven 

aan Directeur-hoofdredacteur 

Geldersch Dagblad, Nieuwe Plein 

54, Arnhem. 

24 

KV, DE ARBEIDERSPERS • AMSTERDAM

ejournalist

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?