Mens en milieu

Mens en milieu
Olen 2006

Inhoudstafel
p. 3 Goede resultaten leiden tot meer werkgelegenheid
p. 4 Umicore in Olen
p. 6 Onze mensen, onze troeven
p. 10 Welzijn op het werk
p. 18 Derden op onze site
p. 20 Een goede buur
p. 24 Milieu, onze zorg
p. 30 Wonen in de buurt van een Seveso-bedrijf
p. 31 Alarmsignalen
Contactpersonen
Directie Michel Cauwe 014 24 57 34
Communicatie Sofie Claes 014 24 52 72
Veiligheid Edgard Willems 014 24 53 55
Gezondheid Jimmy Nys 014 24 52 08
Milieu Ludo De Ridder 014 24 55 05
Gratis telefoonnummer 0800 90 212
Mens en milieu is een uitgave van Umicore Olen
Verantwoordelijke uitgever Michel Cauwe
Realisatie www.dialoogcommunicatie.be
Ontwerp & lay-out www.grafillus.com
Michel Cauwe
Sofie Claes
Edgard Willems
Jimmy Nys
Ludo De Ridder
Goede resultaten leiden tot meer werkgelegenheid
Ons bedrijf blijft het goed doen. Dat is de belangrijkste vaststelling als we even achterom
kijken naar het jaar 2006.
Dat we het goed doen, uit zich niet alleen in een mooi rapport op financieel vlak, maar des
te meer in een stijging van de werkgelegenheid. Het huidige aantal personeelsleden
- 963 op 31 december 2006 - is het hoogste in tien jaar tijd. En daar ben ik bijzonder fier op!
De positieve evolutie op het vlak van werkgelegenheid blijf ik steunen en waar mogelijk
stimuleren.
Voor 2007 is er een afsplitsing aangekondigd van de Umicore-zinkraffinage in een
zelfstandige onderneming, vergelijkbaar met wat eerder met de koperafdeling is gebeurd.
Deze beslissing heeft geen effect op de werkgelegenheid in Olen. Het zinkgerelateerde deel
van de R & D-afdeling heeft immers al een dienstenovereenkomst afgesloten met het nieuwe
Umicore Zinc Alloys Belgium.
Wat ‘veilig werken’ betreft, is voor 2007 een opmerkelijke actie aangekondigd: de Veiligheids-
week. De bedoeling is extra aandacht te besteden aan het veiligheidsgedrag van alle
werknemers. Want ondanks onze veiligheidsacties en -plannen van de voorbije jaren halen we
nog niet het doel dat Umicore zich gesteld heeft. Zoals iedereen zal beamen: elk ongeval is er
één te veel. Om verder te verbeteren, is gekozen voor een opvallend bewustmakingsmoment,
namelijk deze speciale Veiligheidsweek. De actie moet de aanzet geven naar een nog grotere
eensgezindheid en collegialiteit om via aangepaste opvolgacties het veilig werken nog meer te
stimuleren en zo ons veiligheidsdoel te bereiken.
Ik hoop dat we ook in 2007 en de volgende jaren in de opbouwende sfeer die we nu kennen,
kunnen verder werken. Enkel met die ingesteldheid kunnen we ervoor zorgen dat Umicore
Olen nog meer aan slagkracht op wereldniveau wint!
Michel Cauwe
Senior Vicepresident
2 3

Umicore in Olen
Umicore in Olen richt zijn industriële activiteiten op de verwerking
en productie van kobalt, nikkel en germanium. De centrale afdeling
onderzoek & ontwikkeling is ook gevestigd in Olen. Daarnaast zijn
hier een aantal ondersteunende diensten die voor de hele site
werken: personeelsdienst, nutsvoorzieningen, waakdienst,
veiligheid en gezondheid, leefmilieu, personeelsvoorzieningen,
informatica, aankoop en transport, waterzuivering.
GERMANIUM
Umicore Olen is wereldwijd de grootste verwerker van germanium. De afdeling is actief in de extractie, raffinage,
recyclage, verwerking en verkoop van germanium.
Voor de meeste mensen is germanium een vrij onbekende stof. Nochtans is het een basisproduct voor diverse
toepassingen die al goed ingeburgerd zijn.
• Optische vezels. Germanium houdt de lichtsignalen in de vezel en zorgt dat ze niet verzwakt worden.
Zo kan informatie de hele wereld rondgaan.
• Ook in de succesvolle gps heeft Umicore zijn inbreng. Zo’n systeem werkt via een groot netwerk van
satellieten. Die worden aangedreven door zonlicht, dat door krachtige zonnecellen in elektriciteit wordt
omgezet. Umicore produceert de germaniumsubstraten die aan de basis van deze zonnecellen liggen.
• Een nieuwe toepassing in de nabije toekomst is het gebruik van gelijkaardige op germanium
gebaseerde zonnecellen voor de productie van elektriciteit op aarde.
• Een andere nieuwste toepassing van germanium vinden we in de auto, en wel in een
nachtvisiesysteem. Zo zijn de nieuwe BMW’s 5 en 7 optioneel uitgerust met een nachtkijker om de
veiligheid te verhogen.
Wat blijkt? Ongeveer 50 % van de verkeersdoden vallen ‘s nachts, terwijl slechts 20 % van het verkeer dan
plaatsvindt. De duisternis zelf is een van de belangrijkste oorzaken. Bestuurders onderschatten immers de gevaren
van een beperkte zichtbaarheid.
Umicore, BMW en Autoliv werkten samen een nachtvisiesysteem uit. Umicore levert de lenssystemen voor de
infraroodcamera van het systeem. Infraroodcamera’s waren tot voor kort bijna onbetaalbaar. De innovatieve lenzentechnologie
van Umicore zorgt ervoor dat de kosten van nachtkijkers dalen, zodat ze beschikbaar worden voor een
breder publiek.
KOBALT EN NIKKEL
Umicore verwerkt in Olen sinds 1925 kobaltproducten en is op wereldvlak de grootste aankoper van kobaltmetaal. Voor
de verschillende toepassingsgebieden van zijn klanten is Umicore Olen ook actief in de verwerking van andere metalen,
zoals nikkel.
Het gaat hierbij om de verwerking van diverse kobalt- en nikkelhoudende grondstoffen, zoals ‘zuiver’ en ‘onzuiver’ kobaltmetaal
en recuperatieproducten van andere afdelingen van Umicore en van externe metaalverwerkende bedrijven. In het
raffinageproces worden kobalt en nikkel gerecupereerd om er kobaltmetaalproducten, -oxides en -zouten, en nikkelsulfaat
van te maken. Deze eindproducten alsook het gerecupereerde arseen worden verkocht over de hele wereld.
Kobaltpoeders komen voor in diamantwerktuigen en hardmetalen (boorkoppen, ...).
Kobaltoxides in keramiek voor het kleuren van porselein, tegels of glas;
Kobaltzouten (hydraat) in verf(drogers) en autobanden.
Li-Ion herlaadbare batterijen voor draagbare computers en de meeste gsm’s.
Arseenoxydes vinden we terug in de elektronica, glasindustrie, houtbeschermings- en verdelgingsmiddelen.
Nikkelsulfaatkristallen worden vooral in de platingindustrie gebruikt, onder meer voor het vernikkelen van
onderdelen of oppervlakten.
ONDERZOEK EN ONTWIKKELING (research of R & D)
Het onderzoekscentrum van Umicore Olen richt zijn activiteiten op het ontwikkelen, verbeteren en aanpassen van
bestaande en nieuwe producten en processen voor de Umicore Groep. Dit gebeurt door onderzoek en proeven,
zowel op labo- als op proefschaal.
Research Olen verricht onderzoek voor alle units van Umicore en stelt de daardoor verworven
competentie en ervaring ter beschikking van de verschillende units. De grondstof van R & D is dus duidelijk kennis, in
de vorm van specialisatie in de diepte rond de kernbekwaamheden, maar ook in de vorm van een multidisciplinaire,
verrijkende aanpak van problemen en projecten.
In R & D is ook de octrooidienst geïntegreerd. Het analyselabo doet de chemische analyses van
grondstoffen, tussen- en eindproducten van de fabricatiediensten in Olen, en de analyses die passen in de
onderzoeksactiviteiten van R & D.
4 5
BRON : BMW GROUP PRESSCLUB

Onze mensen, onze troeven
Het personeelsbeleid van Umicore Olen is erop gericht de
competenties van de werknemers optimaal te benutten door de
juiste persoon op de juiste plaats te zetten. In het tewerkstellingsbeleid
staan persoonlijke ontwikkeling en gelijke kansen centraal.
Umicore Olen had op 31 december 2006 963 medewerkers in dienst: 570 arbeiders, 275 bedienden en 118 kaderleden.
62 % van onze werknemers werkt al minstens twintig jaar bij Umicore Olen. Ruim 22 % hiervan heeft zelfs al meer
In vergelijking met 2005 kwamen er 28 werknemers bij. De aanwezigheid van het hoogtechnologisch onderzoekscen-
dan dertig jaar dienst! Van het totaal aantal medewerkers op 31 december 2006 werken er 113 deeltijds:
trum in Olen verklaart het grote aantal kaderleden. In het centrum werken immers vele hooggeschoolde medewerkers.
Door onze ‘zware’ industriële activiteiten in het verleden werken er hier nog altijd minder vrouwen dan gemiddeld in
58 arbeiders, 50 bedienden en 5 kaderleden.
andere Belgische bedrijven.
Deeltijdsen (%)
2002 2003 2004 2005 2006
Evolutie aantal werknemers
arbeiders 9,55 10,60 9,98 10,69 10,18
2002 2003 2004 2005 2006
bedienden 15,14 15,99 16,48 18,01 18,18
arbeiders 953 915 571 561 570
kaderleden 1,64 4,27 3,96 3,92 4,24
bedienden 370 369 261 272 275
kaderleden 122 117 101 102 118
Naast de verschillende vormen van deeltijds werken kunnen onze medewerkers vrijwillig kiezen om een deel van hun
eindejaarspremie om te zetten in bijkomende betaalde afwezigheidsdagen.
Aantal mannen/vrouwen in dienst
2002 2003 2004 2005 2006
Ons bedrijf doet grote inspanningen om onze medewerkers de gepaste opleiding te geven. In 2006 werden 7 188 dagen
mannen 1 344 1 307 855 847 874
opleiding gegeven.
vrouwen 101 94 78 88 89
Evolutie aantal opleidingsdagen/jaar
2004 2005 2006
In de loop van 2006 traden 83 nieuwe medewerkers in dienst, met het volgend opleidingsniveau:
arbeiders 2 952 3 003 3 709
• lager onderwijs: 1
bedienden 956 786 1 910
• secundair onderwijs: 50
kaderleden 410 349 1 569
• hoger niet-universitair onderwijs: 13
• universitair onderwijs: 19
totaal 4 318 4 138 7 188
6 7

Van productiehal naar kantoor
Leo Smets (foto links) hing in april 2006 zijn overall definitief aan de kapstok. Na twintig jaar ploegendienst in de
productie van de kobaltpoeders werd hij geselecteerd voor een bediendefunctie bij R & D. De ‘nieuwe stek’ van Leo ligt
op slechts enkele meters van zijn vroegere werkomgeving, maar zijn werkregime ziet er nu wel anders uit. Geen
wisselende diensten meer, niet langer werken tijdens de weekends.
De loopbaan van Leo in ‘de fabriek van Olen’ begon op 17 februari 1986. Hij ging eerst aan het werk in de kobaltraffinage,
twee jaar later ging hij naar de poeders. Van ‘gewone’ arbeider werd hij voorman van een ploeg van vijftien
medewerkers.
Leo werkte graag in de kobaltproductie, maar het drieploegenstelsel begon hem zwaar te wegen. Toen er een vacature
was voor een bediende voor R & D, waagde hij zijn kans. En Leo kreeg de job, ruilde dus de productiehal voor een
kantoor.
Als ‘housekeeper’ is Leo de contactpersoon tussen R & D en de centrale diensten. De medewerkers van R & D kunnen
bij hem met alle vragen terecht: voor het bestellen van producten, het aankopen van materiaal, het inhuren van een
schoonmaakfirma, ... Hiervoor werkt hij nauw samen met de algemene diensten. Vooral met de diensten Onderhoud,
Personeelsvoorzieningen, Veiligheid en de Bewaking heeft hij geregeld contact.
“Ik ben veel rustiger nu. Vooral met het wisselen van de ploegen had ik het moeilijk. Werken in een ploegenstelsel had
wel voordelen, maar ik was vrij als iedereen aan het werk was en omgekeerd. Nu ben ik meer thuis als mijn twee kinderen
en echtgenote er zijn en dat vinden ze heel plezant. Mijn werk en sociaal leven zijn nu beter op elkaar afgestemd.”
Familiedag R & D
Voor één keer mochten de medewerkers van Groep R & D hun familieleden meebrengen naar het werk. Die waren van
harte welkom tijdens de familiedag in onze afdeling Onderzoek en Ontwikkeling op 24 september 2006. Zo’n 700
genodigden bezochten de werkruimten en konden kennismaken met de activiteiten van R & D en het analyselabo.
Uiteraard waren ook de kleintjes welkom. Ze konden zich uitleven op het springkasteel of halt houden aan de
grimestand (foto midden).
Met brugpensioen op 55
Eind november 2006 trok de 55-jarige Jan Van den Brande (foto rechts) de poort van de kobaltafdeling definitief
dicht. Na 30 jaar werken bij Umicore Olen geniet hij van zijn welverdiend brugpensioen.
Jan werkte 24 jaar lang in de kobaltpoeders en de laatste zes jaar van zijn loopbaan in de kobaltraffinage. Al die jaren
werkte hij in een drieploegenstelsel, maar daarvan had hij geen last. In zijn dertigjarige loopbaan zag Jan de site Olen,
waar hij tot de laatste dag graag werkte, heel sterk veranderen. Hij vond alleen dat het tijd was om wat meer van het
leven te genieten. “Ik heb vrijwillig gekozen om met brugpensioen te gaan. Ik heb veel hobby’s en daarop kan ik me nu
helemaal toeleggen.”
Jan is een doe-het-zelver en is voortdurend in zijn huis en bij andere mensen aan het werk. Daarnaast geeft hij autorij-
lessen aan iedereen die hem dat vraagt. “Zomaar, omdat ik dat graag doe. Het zijn vooral jongeren die ik leer rijden. Met
de jeugd bezig zijn houdt me jong. De meeste tijd besteed ik aan ‘schaalvliegen’. Ik bouw een modelvliegtuig op basis
van informatie die ik over een bepaald toestel verzamel. Als dat vliegtuig klaar is, gaat het de lucht in. In de zomer van
2007 neem ik deel aan het wereldkampioenschap in Griekenland. Daar kijk ik echt naar uit.”
8 9

Welzijn op het werk
Eerste interventieploeg tijdens een training branden blussen.
De Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk
(IDPB) zorgt ervoor dat minstens alle aspecten van de wet van 4
augustus 1996 over welzijn op het werk ook in onze organisatie aan
bod komen. Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk
(CPWB) ondersteunt, evalueert en adviseert tijdens maandelijkse
vergaderingen, maar ook ad hoc.
De IDPB ondersteunt de leidinggevenden en medewerkers actief bij de integratie van de acht aspecten van de wet over
het welzijn op het werk in de dagelijkse werking. De eindverantwoordelijkheid voor veilig en gezond werken ligt bij de
leidinggevenden. Het medische departement volgt de medewerkers medisch op.
De IDPB wil in de eerste plaats voorkomen dat mensen schade lijden door ongevallen, beroepsziekten (blootstelling
aan stoffen) of zelfs rampen. Daarnaast wil de dienst de mensen beschermen of de gevolgen van een eventueel
incident beperken.
Dit resulteert in een aantal concrete acties.
• Voor de mensen zelf: toezien op opleiding en op de motivatie tot veilig werken. De werknemer moet de machine en de
producten waarmee hij bezig is, goed kennen en altijd alert zijn voor zijn eigen veiligheid en die van zijn collega’s.
• Voor de bedrijfsprocessen en de uitrusting: aankopen en ontwerpen van veilige arbeidsmiddelen, het goed
onderhouden van uitrusting en processen zodat er geen gevaarlijke of ongezonde toestanden ontstaan.
• Voor de werkomgeving: zowel de organisatie als de infrastructuur moeten het veilig en gezond werken ondersteunen.
• Voor de producten: we werken met diverse producten, van grondstoffen over reagentia en tussenproducten tot
eindproducten. Sommige zijn brandbaar, giftig en/of milieuschadelijk. Ze zijn zeker niet allemaal even schadelijk voor
de mens, maar het hoofdprincipe is contact tussen mens en product minimaliseren, zeker wat inademing en inslikken
betreft, maar ook blootstelling via de huid.
Belangrijkste acties veiligheid in 2006
• Voor de CPBW-leden vond een uiteenzetting over juridische aansprakelijkheid plaats.
• Er gebeurde opnieuw een grondige analyse van de ongevallen en bijna-ongevallen. Voor 2006 stellen we een
aanzienlijke verbetering vast. We behaalden zelfs de beste resultaten ooit wat betreft de ernst van de ongevallen.
10 11

Opleiding observatietechnieken Verkeersplan
Een 80-tal leidinggevenden kregen in 2006 in het kader van het Verkeersplan een opleiding ‘observatietechnieken’. Met
een deskundige gingen zij over de site om het naleven van de gedragscode te bekijken. De bedoeling is dat zij na de
opleiding de observaties zelfstandig uitvoeren. Het accent tijdens de opleiding lag op de aangepaste reactie op en
communicatie over zowel veilige als onveilige handelingen en situaties.
Het is niet altijd makkelijk voor leidinggevenden om medewerkers of aannemers op de site aan te spreken over zowel
veilig als onveilig ‘gedrag’. Hun reactie is niet te voorspellen en bij ‘onbekende’ mensen is er toch wel drempelvrees.
Daarom organiseerde de bedrijfsveiligheidsdienst de opleiding ‘observeren en reageren’.
Tijdens de opleidingssessies leerden de leidinggevenden personen op de site aanspreken over hun gedrag. Met iedere
persoon die ze tegenhielden, maakten ze een beperkte risicoanalyse. Wat was er positief aan de situatie/het gedrag?
Wat waren de eventuele risico’s ervan? Wat is het correcte gedrag? Geregeld voorkomende fouten zijn het niet
respecteren van de parkeerprocedure en het zich niet houden aan de juiste plaats op de weg.
In de toekomst zullen naast de leidinggevenden ook andere medewerkers oefenen in bewust observeren en reageren
op alle veiligheids- en gezondheidsaspecten in het bedrijf. De bedoeling is de veiligheidscultuur bij de medewerkers en
de aannemers te verbeteren.
Een voorbeeld voor andere bedrijven
Een flinke pluim op de hoed. Dat kreeg de veiligheidsdienst van Umicore Olen van federaal minister van Werk Peter
Vanvelthoven. Hij kreeg tijdens een bezoek aan de site een overzicht van de maatregelen betreffende ‘intern verkeer’ en
‘werken met derden’ die de afgelopen jaren genomen werden om werken binnen het bedrijf veiliger te maken.
De maatregelen bij Umicore sluiten volgens de minister perfect aan op het federale actieplan voor de reductie van arbeids-
ongevallen. “Met dit actieplan willen we de deloyale concurrentie terugdringen en een financiële beloning geven aan
bedrijven die aan preventie werken. Mijn bezoek aan dit bedrijf heeft me er alvast van overtuigd dat heel wat andere
bedrijven een voorbeeld aan jullie werking kunnen nemen,” zei de minister.
De lovende woorden van de minister hebben zeker niet tot gevolg dat Umicore op z’n lauweren gaat rusten. “We
streven nog altijd naar een eindresultaat van geen ongevallen,” legt Guy Janssens, medewerker van de veiligheidsdienst,
uit. “Daarom kozen we ervoor om elk incident dat zich voordoet intern te beschouwen als een ernstig ongeval dat heel
diepgaand onderzocht wordt. Zo’n onderzoek is belangrijk om nadien degelijke maatregelen te kunnen nemen. Vaak gaat
het om een combinatie van technische én organisatorische maatregelen, én daarnaast informatie over het incident via korte
vergaderingen op de werkplaats (toolbox meetings) om de alertheid van de collega’s te vergroten.”
12 13

Voor 2007 plant Umicore in Olen de organisatie van een Veiligheidsweek. “We willen vooral de aandacht spitsen op
het gedrag en de motivatie van de werknemers. Nu al gaan wij bij het uitvoeren van observaties niet alleen na of
de regels van het Verkeersplan gerespecteerd worden, maar ook of de werknemers de algemene veiligheidsregels
volgen. We kijken of ze een veiligheidsbril en helm dragen waar voorgeschreven. We gaan na hoe hun gedrag op de
weg is en nog veel meer. Dit moet ons uiteindelijk toelaten een heel gerichte sensibilisering te voeren,” aldus nog
Guy Janssens (foto).
Belangrijkste acties gezondheid in 2006
Via analyses van bloed- en urinestalen (biomonitoring) controleren wij de blootstelling van onze
werknemers aan kobalt, arseen en lood.
• In de kobaltafdeling noteerden we een lichte stijging van de gemiddelde resultaten van kobalt in de urine.
In 2007 zullen wij deze tendens trachten om te buigen via een aantal gerichte acties.
• De werknemers van de dienst Nikkel worden gecontroleerd op arseen in de urine. Hier registreerden wij
de laagste gemiddelde waarde ooit.
• Bij de werknemers van de dienst NSB in de germaniumafdeling stelden we in 2006 een opvallende daling van
lood in het bloed vast.
• In 2006 verzorgden we in het kader van ons drug- en alcoholbeleid een opleiding voor alle leidinggevenden.
• Vooral binnen de kobaltafdeling voerden wij talrijke extra stofmetingen uit om de stofproblematiek in deze afdeling
duidelijk in kaart te brengen.
• In onze researchafdeling leiden nieuwe technologieën tot de aanwezigheid van nanopoeders (heel kleine stofdeeltjes)
in de werkomgeving. In afwachting van de resultaten van eigen wetenschappelijk onderzoek in verband met deze materie,
voerden wij aan alle betrokken werkposten de nodige metingen uit. Aan de hand van de resultaten bezorgden wij de dienst
gepaste adviezen in verband met veilig werken met nanopoeders.
• In alle betrokken diensten werden er door ons infosessies georganiseerd over ‘Gezondheidseffecten van asbest’
en ‘Veilig werken met keramische vezels’.
• Er werd een inventaris opgesteld van alle elektromagnetische bronnen in ons bedrijf. In 2007 voeren wij de
nodige metingen uit.
• In het kader van de wetgeving ‘pesten op het werk’ konden enkele mensen een beroep doen op de vertrouwenspersoon.
14 15

Onze nieuwe bedrijfsarts is Jimmy Nys
Dr. Jimmy Nys is sinds 1 januari 2007 de bedrijfsarts van Umicore Olen. Hij volgt dr. Marc De Groof op, die volledig voor
de intussen zelfstandig geworden zinkdivisie werkt. Dr. Nys is niet helemaal een nieuwkomer bij de medische dienst.
Voorheen was hij extern bedrijfsarts in buurbedrijf Cumerio en mocht hij - dankzij een samenwerkingsovereenkomst
tussen beide bedrijven - van de infrastructuur van Umicore gebruikmaken.
“Als extern bedrijfsarts kwam ik in verschillende bedrijven. Nu kan ik mij echter op één bedrijf toeleggen en me er meer in
verdiepen. Dat vind ik interessanter. Bovendien is hier een goede werksfeer.”
De bedrijfsarts volgt de gezondheid van onze werknemers van dichtbij op door biomonitoring. Regelmatige bloed- en
urinecontroles geven zicht op de eventuele gevolgen van blootstelling aan bepaalde metalen. Daarnaast organiseert de
arts samen met het medische team preventieve drug- en alcoholcampagnes. Hij begeleidt ook rookstopprogramma’s.
“Een extra service naar de werknemer toe, waarbij we eenmalig medicatie aanbieden. We werken daarbij samen met de
betrokken huisarts. We besteden ook aandacht aan het cholesterolgehalte van onze werknemers. Ook daarvoor zijn ze
ons dankbaar.”
Ambulanciers oefenen interventies
Om de kennis en vaardigheden van de ambulanciers te oefenen, organiseert
de bedrijfsgezondheidsdienst tweemaal per jaar een reeks oefeningen met de
ziekenwagen. In groepjes van vier ambulanciers wordt telkens gedurende een
halve dag een aantal situaties gesimuleerd.
Bij een ongeval of ziekte van een medewerker is het de ambulancier die ter
plaatse de eerste zorgen toedient. Indien nodig wordt meteen de ziekenwagen
opgeroepen, die onmiddellijk naar de gemelde plaats komt. Het zijn deze interventies
op het terrein die tijdens de oefeningenreeks in scène worden gezet.
Een voorbeeld
Een medewerker ziet een collega bewusteloos op de grond liggen in gebouw
563. Via het interne noodnummer 5222 verwittigt hij de hulpdiensten. De
medewerker ademt nog, maar zijn situatie is levensbedreigend. De ambulanciers
vragen de portier om een MUG op te roepen. Intussen verzorgen zij
het slachtoffer. Hij krijgt zuurstof toegediend en wordt in een comfortabele en
veilige houding gelegd.
In een andere oefening loopt een medewerker een rugletsel op; een andere
situatie draait rond een S0 -intoxicatie. Na iedere interventie evalueert de
2
bedrijfsverpleegkundige het optreden van de ambulanciers. “Het is het derde
jaar op rij dat we in deze vorm oefenen,” vertelt hij. “De oefeningen worden zo
realistisch mogelijk opgebouwd. Dit biedt de hulpverleners de mogelijkheid om
in nagenoeg levensechte omstandigheden te oefenen. In realiteit zijn er altijd
twee ambulanciers op de site aanwezig. Die kunnen dag en nacht,
zeven dagen op zeven - ook tijdens de afwezigheid van een verpleegkundige
dus - uitrukken.”
De ambulanciers vinden de oefeningen interessant. “De confrontaties zijn
realistisch. Gelukkig is het aantal echte interventies beperkt, maar op deze
manier blijven we toch goed geoefend zodat we altijd zelfzeker en met kennis
van zaken kunnen optreden. De oefeningen bevorderen bovendien de
samenwerking binnen de groep ambulanciers,” getuigen Jef Van Beylen,
Walter Govers, Walter Mertens en Willy Hermans.
16 17

Derden op onze site
Dagelijks zijn er derden op onze site aanwezig: bezoekers, vertegenwoordigers, klanten, truckchauffeurs en personen
die werken of aanpassingen aan onze installaties komen uitvoeren. In het bijzonder aan de aannemers die in de
installaties werken en dus mogelijk zijn blootgesteld aan risico’s eigen aan Umicore besteden we veel zorg.
• Bij de keuze van de contractor komen alleen derden met een veiligheidscertificaat in aanmerking.
• Belangrijke werken worden vooraf besproken en de veiligheidsitems worden doorgenomen.
• Elke werknemer van buitenaf krijgt een badge nadat hij een onthaalfilm heeft bekeken.
Hij wordt via de werkvergunning of via de film gewezen op de specifieke risico’s eigen aan de
plaats van tewerkstelling.
• Voor iedere activiteit door een extern bedrijf op onze site wordt een opgeleide Umicore-begeleider
aangesteld die de werken opvolgt, ook wat betreft veiligheid en gezondheid.
In 2006 stelden Umicore en het buurbedrijf Cumerio diverse derden te werk, gemiddeld een 100-tal per dag. Gelukkig
deed zich tijdens hun werkzaamheden geen enkel ernstig ongeval voor. Er gebeurden wel meer feiten dan in 2005,
maar we deden het toch beter dan alle voorgaande jaren. Vooral wat de frequentie betreft, scoren derden minder goed
dan de eigen werknemers.
Umicore en het Veiligheidscharter
Umicore België ondertekende het Veiligheidscharter, een initiatief van sectororganisaties Agoria en het
Staalindustrie Verbond. Het Veiligheidscharter is een beleidsverklaring die oproept tot maatregelen om de veiligheid
en de gezondheid te verbeteren op het terrein van de opdrachtgever en bij activiteiten van de aannemer. Het ijvert
voor een duurzame samenwerking tussen opdrachtgever en aannemer.
Door het charter te ondertekenen verbindt ook Umicore Olen zich ertoe extra toe te zien op de veiligheid van derden
op de site.
18 19

Een goede buur
Umicore Olen is nauw verbonden met zijn omgeving en
streeft ernaar een goede buur te zijn. In 2006 vonden in
dit kader een aantal leuke activiteiten plaats.
Door sponsoring steunen wij diverse Olense verenigingen en initiatieven. Deze steun kan bestaan uit
financiële hulp of het aanleveren van tombolaprijzen. Of we stellen lokalen en/of gronden ter
beschikking, bijvoorbeeld aan de lokale voetbal- en tennisclub en het Rode Kruis.
Wij bieden de mogelijkheid aan studenten om bij ons stage te lopen of een eindwerk te maken en
ontvangen enthousiast scholen die een kijkje willen nemen. Sinds jaren heeft Umicore Olen ook de
gewoonte om leerlingen op te leiden in het kader van een project van alternerend leren. Via een systeem
van peterschap stellen wij onze technische ervaring en professionele ondersteuning ten dienste van
deze jongeren.
Umicar hield halt in Olen
Een hele zomer lang toerde de zonnewagen van Umicore door ons land. In totaal legde het Umicore
Solar team een rit van zo’n duizend kilometer af. Het was de gelegenheid om de werking van de Umicar
en het belang van duurzame energie voor te stellen aan het grote publiek. Tijdens deze rondrit was de
Umicar ook in Olen te gast. Alle zonnecellen voor de Umicar werden immers door Umicore Olen
geleverd. Els De Weert, staatssecretaris voor Duurzame Ontwikkeling, stopte ook even in Olen om de
Umicar te bewonderen en maakte van de gelegenheid gebruik om de productie van zonnecellen van
nabij te bekijken.
De bank van Walter van den Broeck
Een rustplek in de buurt van ’t fabriek. Dat had schrijver Walter van den Broeck altijd al gewild. Niet
alleen voor hemzelf, maar vooral voor de buurtbewoners. Uiteindelijk viel de keuze op een zitbank aan
het einde van en met uitzicht op zijn Koperstraat. Samen met zijn vrouw Eliane en heel wat mensen uit
de buurt huldigde de schrijver de bank plechtig in (foto).
“Ik heb vroeger veel over de fabriek geschreven. Niet altijd in positieve zin, maar de situatie was toen
anders. Nu doet Umicore veel inspanningen voor de omgeving en het leefmilieu. Dat siert het bedrijf en
ik denk dat de mensen in de buurt dit zeker op prijs stellen.”
20 21

Bezoekers onder de indruk van nieuwe technologieën
Groot en groen. Dat is de indruk die oud-werknemers van De Post (foto) uit de regio Turnhout aan hun bezoek aan
Umicore overhielden. Ze bezochten tijdens ‘Umicore te kijk’ de afdelingen zonnecellen en kobaltproductie. Het viel hen
meteen op dat er maar weinig mensen op de werkvloer te zien zijn.
“Veel productieprocessen worden door de computer gestuurd. Dat zorgt ervoor dat relatief weinig medewerkers in de
productiehal aanwezig zijn. Bovendien werken deze medewerkers hier in een ploegensysteem. En Umicore is een groot
bedrijf, waar de mensen verspreid zitten over verschillende diensten en gebouwen. Daardoor ziet de site er vrij rustig uit,
alhoewel er hard wordt gewerkt,” zegt de gids van dienst.
De nieuwste technologieën die bij Umicore toegepast worden, dwingen veel respect af bij de bezoekers.
Wenst u ook onze site te bezoeken?
Bel dan naar het telefoonnummer 014 24 55 55. Elke donderdagnamiddag organiseren wij ‘Umicore te kijk’.
Wij openen dan onze deuren voor bezoekers uit de ruime omgeving. Iedereen is welkom! Reserveren is nodig.
Buitenlandse vakbondsdelegatie op bezoek
Op 6 november 2006 bracht een Congolese vakbondsdelegatie een bezoek aan Umicore Olen. Het bezoek kaderde in een
samenwerkingsverband van het ACV met de Congolese vakbond CSC. Vorming en wederzijdse uitwisseling van informatie
vormen een belangrijk onderdeel van dit samenwerkingsverband. De bezoekers, die hoofdzakelijk uit Katanga afkomstig waren,
hadden veel belangstelling voor de kobaltactiviteiten en gingen dan ook een kijkje nemen in de productie.
Communicatie
Onze jaarlijkse brochure Mens en milieu heeft u alweer in handen! En uiteraard houden wij u op de hoogte van activiteiten en
ontwikkelingen die u rechtstreeks of onrechtstreeks aanbelangen.
Opmerkingen of vragen?
Bel ons op het gratis telefoonnummer 0800 90 212. Wij weten graag wat er leeft bij onze buren!
22 23

Milieu, onze zorg
Ook in 2006 was milieuzorg een belangrijke zaak voor Umicore
Olen. Er ging heel wat aandacht naar de milieuvriendelijke werking
van installaties en processen, de opstart van het nieuwe
waterzuiveringsstation en de grondwatersanering van het
bedrijfsterrein.
De impact van de huidige activiteiten in Olen is relatief beperkt.
• Onze energieproductie en in beperkte mate de productie-installaties voor kobaltoxide
en -poeders en germaniumwinning leiden tot luchtemissies.
• We lozen afvalwater via de Bankloop naar de Kleine Nete, maar dat bevat slechts beperkte
concentraties onzuiverheden.
• De afvalproductie en afvoer naar onze stortplaats hebben een beperkte impact op het milieu
dankzij de drievoudige bescherming.
Zoals bekend heeft Umicore Olen af te rekenen met een historische verontreiniging.
• De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) keurde begin 2006 de
bodemsaneringsprojecten goed, zodat de echte voorbereiding kon starten.
• De voorbereiding van de grondwatersaneringen werd in 2006 afgerond, zodat de effectieve
sanering begin 2007 kan beginnen.
De kobalt- en de germaniumproductie hebben het
ISO 14001-certificaat voor al hun activiteiten.
LUCHT
CIJFERS 2006
Welke gevolgen hadden de activiteiten van Umicore Olen
voor de lucht, de bodem en het water? Hoeveel afvalstoffen
brengen de productieafdelingen voort? Umicore streeft
er in elk geval naar de impact zo beperkt mogelijk te
houden. Er worden ook grote inspanningen geleverd om
het energieverbruik te verminderen.
De installaties voor kobalt en germanium verbruiken aardgas en stookolie. Verbranding van die grondstoffen leidt tot
gasvormige emissies, zoals zwaveldioxide (SO ) en stikstofoxide (NOx). De belangrijkste verbruiker blijft de Umicore-centrale,
2
die ook energie levert voor Cumerio. Ruim twee derde van het elektriciteitsverbruik is voor Cumerio, net als een derde van het
aardgasverbruik.
Door de afsplitsing van de koperactiviteiten (Cumerio) zijn de gasvormige emissies van Umicore sterk gedaald. Er is een
daling van SO als gevolg van het dalend stookolieverbruik. De lichte daling van NOx is vooral te danken aan de verbeterde
2
exploitatie.
SO2 NOx in ton/jaar
2004 29,6 209
2005 92,1 139
2006 22,8 121
De emissie van dioxines door de kobaltoxideovens wordt voorkomen, omdat katalysatoren de gevormde dioxines
vernietigen. De jaarlijkse emissie bedraagt nog slechts 728 μg (voor 2005 was dat 156 μg).
24 25

WATER
Umicore blijft een grote waterverbruiker (vooral grondwater) door de hoeveelheid stoom en proceswater die
zijn installaties nodig hebben.
• Kanaalwater wordt na gebruik als koelwater grotendeels teruggeloosd in het kanaal.
• Proceswater wordt intern gezuiverd om zoveel mogelijk metalen te herwinnen en het milieu
minimaal te belasten. In 2006 bouwden we een nieuw waterzuiveringsstation dat de resultaten nog zal
verbeteren.
Toch zullen de lozingen via de Bankloop in volume toenemen. Umicore zal immers midden 2007 al zijn
afvalwaters langs dit station lozen in plaats van gedeeltelijk langs het station van Cumerio. Een andere
reden is de start van de grondwatersanering. De kwaliteit van de geloosde afvalwaters blijft zeker en vast
voldoen aan de normen, die door de milieuvergunning voor het nieuwe zuiveringsstation strenger zijn.
RWZO - evolutie vuilvrachten (kg/jaar)
BODEM
De sanering van het fabrieksterrein (bodem + grondwater) is definitief goedgekeurd. De zuivering van het grondwater is het
meest dringend en kan begin 2007 opstarten na de ingebruikneming van het nieuwe waterzuiveringsstation Oost en een
bijkomende installatie voor de verwijdering van arseen.
Ook voor de sanering van de zone rond de Bankloop (bedding en oevers tot aan de Roerdompstraat) is een project opgesteld,
dat onder de leiding van OVAM wordt uitgevoerd. Sinds midden 2006 is de federale vergunning voor de saneringsopslagplaats
binnen de fabrieksmuren in ons bezit, zodat de aannemer de voorbereidende werken kon starten. In het voorjaar 2007 kan de
sanering van de Bankloopzone beginnen.
Voor de grondwatersanering hebben we gekozen voor het oppompen en de zuivering van het verontreinigd water, omdat het
vandaag de enige haalbare techniek is. De installaties werden in 2006 gerealiseerd, het oppompen gaat van start begin 2007.
Umicore bestudeert nog altijd een alternatieve methode om de verontreiniging in de ondergrond vast te leggen en zo
verspreiding in het milieu te voorkomen. Dit gebeurt via het INSIMEP-project, waarvoor we samenwerken met drie partners.
Voor dit onderzoek met een budget van 2,7 miljoen euro ontvangt Umicore Europese steun via het LIFE-programma.
26 27

AFVALSTOFFEN
De hoeveelheid afval voor de eigen stortplaats is in 2006 gedaald, onder meer als gevolg van de gewijzigde
wetgeving waardoor een deel afvalstoffen (voorlopig) niet meer kunnen gestort worden op onze stortplaats.
Anderzijds daalde ook de hoeveelheid afbraakmateriaal, maar startte de afvoer van bodemsaneringsmateriaal.
Begin 2006 werd zone 2 van de stortplaats in gebruik genomen, waardoor de mogelijke impact van onze
afvalstoffen nog zal verkleinen. We nemen drie belangrijke voorzorgsmaatregelen.
• Minimaal uitlooggedrag van de residu’s (< norm).
• Een bodembeschermingslaag met lekdetectie.
• Bemaling van grondwater + doorsijpeling oud gedeelte.
In zone 1 kunnen we na het aanbrengen van een tussenafdeklaag in 2007 bodemsaneringsmateriaal storten.
Tegen 2009 is die zone waarschijnlijk vol en kunnen we ze definitief afdekken.
ENERGIEVERBRUIK
Umicore heeft voor al zijn Vlaamse vestigingen een convenant ondertekend met de Vlaamse overheid en zich
geëngageerd het ‘energieplan’ te realiseren. Dat betekent dat we belangrijke inspanningen moeten leveren om
ons energieverbruik te laten dalen. We doen dat door een efficiëntere energieproductie en rationeel
energieverbruik.
Projecten 2006
• Ingebruikneming nieuw waterzuiveringsstation - gerealiseerd.
• Start grondwatersanering op het bedrijfsterrein - alles klaar om begin 2007 te starten.
• Vermindering vuilvracht/m3 aan RWZ Oost - gerealiseerd.
• Start bodemsanering Bankloopzone - voorbereiding binnen fabrieksmuren gestart.
• ISO 14001 voor heel EMP en EOM - gerealiseerd.
• Ingebruikneming zone 2 stortplaats - gerealiseerd.
• Vernieuwing milieuvergunning voor alle activiteiten in Olen - voorbereiding gestart met enkele externe studies.
• INSIMEP-terreinstudie en projectontwikkeling.
Projecten 2007
• Afwerking nieuw waterzuiveringsstation.
• Verwerking van alle Umicore-afvalwaterstromen door dat nieuwe station.
• Tussenafdek voor stortplaats zone 1 en afvoer van alle op het fabrieksterrein gestockeerde
bodemsaneringsmaterialen.
• Realisatie van de bodemsaneringswerken in de zone Bankloop buiten de fabriek.
• Finale ontwerpteksten van de rapporten over de milieueffecten en veiligheidsanalyse van de activiteiten voor
indiening bij de overheid.
• INSIMEP-injectie en monitoring.
“We doen meer metingen dan we verplicht zijn”
Er wordt wat afgemeten op het bedrijfsterrein van Umicore Olen. De medewerkers van de milieudienst zijn
voortdurend in de weer om alles te controleren. Johan Alen en Theo Van Roy zijn twee van hen.
“De voorbije tien tot vijftien jaar is er veel veranderd in het bedrijf. Enerzijds waren inspanningen verplicht, omdat de
normen strenger geworden zijn. Anderzijds heerst in het bedrijf een andere mentaliteit. Milieu wordt niet meer
stiefmoederlijk behandeld,” vinden de milieumedewerkers.
De milieudienst hecht veel belang aan het correct en regelmatig uitvoeren van metingen. “Op die manier krijgen we een
duidelijk beeld van onze werking en kunnen we meteen bijsturen waar nodig. Daarom doen we meer metingen dan we
wettelijk verplicht zijn.”
Zo wordt de nieuwe waterzuivering om de week bemonsterd. “Uit de analyse van verschillende stoffen merken we nu al dat er
een aanzienlijke verbetering is. Dat is een positieve vaststelling, vooral omdat de installatie nog niet op volle capaciteit draait.”
Communicatie over het milieubeleid vinden Johan en Theo heel belangrijk. “Als je de mensen laat weten welke maatregelen je
neemt en welke resultaten die opleveren, kan je op meer begrip rekenen.”
28 29

Wonen in de buurt van
een Seveso-bedrijf
Bedrijven waar grote hoeveelheden chemische stoffen worden verwerkt en/of opgeslagen, vallen bijna altijd onder de
Europese Seveso-wetgeving. Chemische stoffen worden immers in veel gevallen als milieuschadelijk geklasseerd,
zelfs als ze niet giftig, brandbaar of explosief zijn.
Als gevolg van de Seveso-plicht zijn extra maatregelen noodzakelijk, zoals
• een uitgebreid veiligheidsrapport opstellen,
• een bijzondere heffing betalen,
• een speciale overheidsinspectie op de integratie van de veiligheidsprincipes in het beleid laten uitvoeren,
• regelmatig oefenen met de hulpdiensten.
Voor Umicore en Olen vormen de stoffen die in droge vorm (poeders of korrels) of opgelost in vloeistof aanwezig zijn
op de site (arseen-, kobalt- en nikkelverbindingen) niet het grootste risico. Het zijn vooral de gasvormige producten
die een strikt te beheersen gevaar inhouden. Het gaat om de giftige gassen zwaveldioxide en chloor, en de explosieve
gassen aardgas en waterstof. Deze twee laatste stoffen bereiken het terrein via ondergrondse hogedrukleidingen.
Om het risico op een incident te minimaliseren werden de installaties met zorg ontworpen. Er werden ook risicoanalyses
op uitgevoerd en de veiligheidskritische componenten ervan onderhouden we zorgvuldig.
Als ondanks onze goede zorgen toch iets van de genoemde stoffen zou vrijkomen, zijn we voorbereid om in te grijpen
en de schade te beperken. Dat doen onder andere de leden van de eerste en de tweede interventieploeg. Deze laatste
ploeg oefent regelmatig met de brandweer van Herentals.
Specifiek in 2006 werden 2 130 manuren besteed aan de opleiding van onze tweede interventieploeg.
Voor 2007 plannen we bij Umicore opnieuw een Seveso-oefening.
30 31

Umicore vestiging Olen
Watertorenstraat 33
2250 Olen
België
Tel 014 24 51 11
Fax 014 24 58 15
www.umicore.com/communityrelations/olen