[plein] - Fietsberaad

Verkeers
[plein]
Een rubriek waarin we nader ingaan op kwesties
waar afdelkingen mee te maken kunnen krijgen. Deze
aflevering gaat over de gevolgen van barrières.
Verharding revisited:
Asfalt is
echt beter én
goedkoper
Theo Zeegers, verkeersconsulent
Het blijft een merkwaardig gegeven: de kwaliteit
van de verharding van het fietspad is bijna altijd
slechter dan die van de hoofdrijbaan. En dat
terwijl fietsers zich ongeveerd op 2 wielen
moeten verplaatsen. Bovendien is het ook hele
maal niet nodig: met de kennis die de afgelopen
10 jaar verworven is, kan echt goede verharding
gerealiseerd worden op fietspaden. Het is nu
een kwestie van willen, niet meer van kunnen.
Veelgehoorde redenen om het niet te willen, zijn:
• niet belangrijk
• te duur
• kan niet met kabels in de grond
In deze Verkeersplein zet Theo Zeegers de huidige
kennis op een rijtje, met nadruk op de recente
informatie over kosten.
8
Ketting 205/maart 2012
Belang van goede verharding
Het belang van goede kwaliteit van verharding van
fietspaden is al in 2002 uitvoerig beschreven door het
Fietsberaad in een uitputtende publicatie, waarvan op
onze website
2 een samenvatting te vinden is. Slechte
verharding leidt tot lichamelijke hinder door trillingen en
tot verkeersonveiligheid, zowel direkt
vallen) als indirekt
3 (eenzijdige onge
4 (tweezijdige ongevallen). Eenzijdige
fietsongevallen vormt de grootste groep van alle ver
keersongevallen, die bovendien nog snel toeneemt
3.
Ook fietsers zelf vinden een goede verharding van het
grootste belang. In een enquête onder fietsers werd het
onderwerp het belangrijkste gevonden uit een rijtje van
zeven onderwerpen
5.
Als het aan de fietser lag, kocht hij asfalt
Ook al jaren bekend: goede verharding is dichte verhar
ding: asfalt of beton. Asfalt leidt tot aanzienlijk minder
trillingshinder, zowel volgens objectieve metingen van
de Fietsbalans
2 als volgens een panel van fietsers
1.
Op een schaal van 1 tot 10 scoort zelfs een net strak
aangelegd tegelfietspad niet hoger dan een 7!/.
Natuurlijk kan je fietsen op een tegelfietspad, net zo
goed als je auto kan rijden op een gravelweg: met
kwaliteit heeft het niks te maken. Bij extreem weer,
zoals zware regen of winterse gladheid, nemen de
nadelen van elementenverharding (tegels of klinkers)
sterk toe.
Niet te duur
Een veelgehoord argument is dat asfalt duurder is dan
tegels. In aanleg is dat inderdaad zo (zij het onder de
aanname, dat er geen kantopsluiting nodig is)
1. In
onderhoud is asfalt evenwel meer dan twee maal zo
voordelig, waardoor in totaal bezien over aanleg en
onderhoud asfalt zelfs beduidend goedkoper is. Omdat
onderhoud over de gehele Ievensloop zeker zo duur is
als aanleg, is het verschil in prijs voor onderhoud nogal
relevant.
Dit kreeg de afdeling Hillegom boven water toen zij de
gemeente zo ver kregen expliciet een offerte te laten
doen voor aanleg EN onderhoud. Volgens die offerte
zou aanleg van fietspaden in asfalt langs het 2 kilometer
lange traject N208 weliswaar 15.000 euro duurder zijn
dan tegels (op een totale begroting van 1,69 Meuro, dus
minder dan 1 %), maar in onderhoud 37.500 euro goed-

koper (gerekend over een levensduur van 15 jaar).
Dat schatting van Hillegom lijkt mij overigens nog een
onderschatting: ik kom op een ton (zie onder) in het
voordeel van asfalt.
Het GWW-boekje geeft kencijfers over de kosten van
onderhoud en reconstructies van infrastructuur (prijspeil
2005). Deze vat ik samen in grafiek 1. Hierin valt direkt
op dat een extra kantopsluiting nogal duur is, ook in
onderhoud. Kantopsluitingen zijn (soms) nodig om te
voorkomen dat tegels gaan zwemmen en komen dus
bij asfalt niet voor. Kijken we iets preciezer, dan zien we
dat ook zonder enige kantopsluiting het onderhoud aan
tegels duurder is dan aan asfalt. Het verschil loopt voor
de bovenstaande casus Hillegom (2 kilometer, 15 jaar)
op tot 100.000 euro in het voordeel van asfalt.
is
is
c’1
E
0
5;
2,50
2,00
1,50
1,00
0.50
0,00
Tegels
Asfalt
Grafiek 1: Kosten aan onderhoud per vierkante meter
verharding per jaar voor tegels en asfalt (prijspeil
2005)6. De extra kosten bi] een kantopsluiting zijn
gebaseerd op een fietspadbreedte van 2,00 meter
en een eenzijdige kantopsluiting.
Voor nieuwbouw op een bestaande fundering geeft
grafiek 2 een overzicht van de kosten
8. Opvallend is dat
tegels hier aanzienlijk duurder scoren dan asfalt: dat
komt door de veronderstelling dat kantopsluiting nood
zakelijk is. Zonder kantopsluiting is tegels iets goedko
per dan asfalt. Verder valt op dat rood asfalt heel veel
duurder is dan zwart asfalt. Dat maakt de vraag van
• Kantopsluitng
• Onderhoud
sommige wegbeheerders of rood asfalt wel altijd overal
nuttig en nodig is, begrijpelijk en terecht.
Kabels
Het laatste argument tegen dichte verharding zou de
aanwezigheid van kabels en leidingen zijn. In de volgen
de varianten: asfalt mag niet boven kabels en leidingen,
het kan niet of het is te duur, Ik loop ze een voor een af.
Dichte verharding is wettelijk alleen boven gasleidingen
verboden. En zelfs dan valt er vaak nog wel een mouw
aan te passen, zie bijvoorbeeld Amsterdamsestraatweg
in Utrecht. Er is geen enkele wettelijke belemmering
voor asfalt boven andere soorten kabels.
Vaak wordt ook gesteld dat dichte verharding technisch
niet zou kunnen. Dat roept dan de vraag op waarom het
in vele andere gemeentes technisch geen probleem is.
Dit argument wordt met name hilarisch op de overgang
van twee wegbeheerders. In de eerder genoemde
casus Hillegom zag de kabelaar af van proeven om
naar de kabels te graven, toen asfalt onvermijdelijk
geworden was.
L
jV
9
Nieuws uit Utrecht

Kortom: een onzinnig gelegenheidsargument dat
door de praktijk al ruimschoots weerlegd is.
En dan de kosten: het zou duurder zijn. Los van de
vraag of dat correct is, de vraag is of het relevant is
voor de overheid. Door een wijziging van de
Telecomwet kunnen de wegbeheerders de kosten voor
het opengraven en weer repareren van het wegdek
geheel verhalen op de kabelaar. Hierbij kan de weg-
beheerder ook haar eigen kwaliteitseisen opleggen.
2
+Verhardingskeuze+voor+fietsverbindingen:+asfalt,+beton+of+tegels?
werken+aan+een+veilige+fietsomgeving
Hieromtrent bestaan geen harde data. Het mechanisme is evenwel evident.
6
0
z
Kortom, de kabelaar heeft eigenlijk geen poot om op te
staan en zal de (daadwerkelijk) kosten moeten betalen.
Als zij niet onder het fietspad willen blijven liggen,
hebben ze het recht de kabels te verhuizen, op eigen
kosten. Alleen als de gemeente zo dom geweest
een privaatrechtelijke overeenkomst met de kabelaar
afgesloten te hebben, kan het anders liggen. In dat
geval is het zaak dat de gemeente die overeenkomst
zo snel mogelijk opzegt.
Ketting 203: 8-10.
6 GWW-boekje (2005): Kosten Onderhoud Wegverhardingen. Reed Business Information Bouw & lnfra
GWW-boekje (2005): Kosten kleine (re)constructies. Reed Business Information Bouw & lnfra
8 De gemeente Den Haag komt tot veel hogere waarden (prijspeil 2009).
+tegelfietspaden+in+asfaltfietspaden+kost+250+euro+per+meter
Navraag leert dat de gemeente Den Haag de kosten van het gehele project vermeld heeft, dus inclusief trottoirs, trottoirbanden,
uitritconstructies etc. Gecorrigeerd hiervoor vermeldt Den Haag 150—230 euro / meter asfalt voor uitsluitend het fietspad,
voor tegels 150 euro / meter (zonder kantopsluiting).
10
zeggenschap+voor+gemeenten+bij+’kabelkwesties’
Ketting 205 / maart 2012
120
100 t
80
60
40
20
0
Tegels Asfalt, nieuwe Asfalt, geheel 8eton, nieuw
toplaag nieuw
Grafiek 2: Kosten (re)constructie fietspad van ongeveer
2,50 m. breed bi] bestaande fundering per strekkende
meter (prijspeil 2005). Tege/fietspad is inclusief
kantopsluiting.
•rood
0 zwart