Fietspaden in Vlaanderen - Goede praktijkvoorbeelden - Mobiel ...
Fietspaden in Vlaanderen - Goede praktijkvoorbeelden - Mobiel ... Fietspaden in Vlaanderen - Goede praktijkvoorbeelden - Mobiel ...
Fietspaden in Vlaanderen Goede praktijkvoorbeelden
- Page 2 and 3: Voorwoord De Vlaamse Regering heeft
- Page 4: 1 Aandachtspunten bij de aanleg van
- Page 7 and 8: N396 Albert Vandammestraat - Koksij
- Page 9 and 10: Vademecum Fietsvoorzieningen, versi
- Page 11 and 12: Kouterbaan / Maldersesteenweg - Lon
- Page 13 and 14: Kouterbaan / Maldersesteenweg - Lon
- Page 15 and 16: Dubbelrichtingsfietspaden: alleen i
- Page 17 and 18: Beernem - N370 Reigerlostraat Dubbe
- Page 20 and 21: Oostduinkerke (Koksijde) N330 Toeko
- Page 22 and 23: Het fi etspad loopt comfortabel doo
- Page 24 and 25: Vademecum Fietsvoorzieningen: Maatv
- Page 26 and 27: “Bjorn Lootvoet (postbode in Koks
- Page 28 and 29: Vademecum Fietsvoorzieningen: “Er
- Page 30 and 31: Zoersel N12 Kapellei > Enkelrichtin
- Page 32 and 33: Vademecum Fietsvoorzieningen: Aanda
- Page 34 and 35: Bonheiden Rijmenamseweg / Mechelses
- Page 36 and 37: De schuwafstanden zoals beschreven
- Page 38 and 39: foto boven en onder: De brede afsch
- Page 40 and 41: Kruishoutem N437 Kasteelstraat data
- Page 42 and 43: Bij de keuze voor een dubbelrichtin
- Page 44 and 45: Ter hoogte van de weinige bebouwing
- Page 46 and 47: In de bocht worden fi etsers extra
- Page 48 and 49: Diest - aansluiting van R26 Antwerp
- Page 50 and 51: Alternatieve fi etsweg tussen R26 e
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong><br />
<strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Voorwoord<br />
De Vlaamse Reger<strong>in</strong>g heeft het belang van een fi etsvriendelijk beleid duidelijk <strong>in</strong> het<br />
Vlaams regeerakkoord verankerd door het <strong>in</strong>schrijven van het STOP-pr<strong>in</strong>cipe (eerst<br />
Stappers, dan Trappers, dan Openbaar en tot slot Privé-vervoer). Dit pr<strong>in</strong>cipe is ook voor<br />
mij als m<strong>in</strong>ister een belangrijk uitgangspunt.<br />
Om deze doelstell<strong>in</strong>g te realiseren is meer, veiligere en betere fi ets<strong>in</strong>frastructuur<br />
noodzakelijk. Naast de <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen van de lokale besturen wordt er door het Vlaams<br />
Gewest jaarlijks m<strong>in</strong>imum 30 miljoen euro bestemd voor de aanleg van nieuwe of<br />
verbeterde fi etspaden langs gewestwegen via het mobiliteitsconvenant. Dit is goed voor<br />
ongeveer 60 kilometer fi etspaden per jaar.<br />
Bovendien is er ook het <strong>in</strong>vester<strong>in</strong>gsprogramma van het Agentschap Infrastructuur voor<br />
<strong>in</strong>vester<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> een verbeterde fi ets<strong>in</strong>frastructuur. Bij de her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van gevaarlijke<br />
punten, bij het aanleggen van doortochten, bij het ontwerpen van kruispunten, bij het<br />
uitvoeren van structureel onderhoud zal ik blijvend de nodige aandacht besteden aan de<br />
veiligheid en de kwaliteit van de fi etsvoorzien<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> onze <strong>in</strong>vester<strong>in</strong>gsprojecten. Deze<br />
<strong>in</strong>spann<strong>in</strong>g komt overeen met een geschat budget van ongeveer 20 miljoen euro per jaar.<br />
Daarnaast stelt het Vlaams Gewest jaarlijks 10 miljoen euro beschikbaar voor het<br />
fi etsfonds, een fonds waar ook de prov<strong>in</strong>cie voor eenzelfde bedrag aan participeert.<br />
Ten slotte wordt jaarlijks 3,5 miljoen euro extra geïnvesteerd <strong>in</strong> het onderhoud van<br />
vrijliggende fi etspaden langs gewestwegen.<br />
Naast de kwantiteit is echter ook de kwaliteit van onze fi etspaden voor mij van zeer groot<br />
belang. Het Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen blijft daarbij een belangrijk referentiewerk<br />
om elke ontwerper van fi etspaden te adviseren bij het ontwerp van fi ets<strong>in</strong>frastructuur.<br />
Daarnaast heb ik bij de start van de nieuwe legislatuur van de lokale besturen, <strong>in</strong><br />
samenwerk<strong>in</strong>g met de Fietsersbond, het <strong>in</strong>itiatief genomen om deze brochure met<br />
goede <strong>praktijkvoorbeelden</strong> op te stellen. Deze brochure wordt een ‘wegwijzer’ over hoe<br />
de theorie <strong>in</strong> praktijk omgezet kan worden. Aan de hand van concrete voorbeelden<br />
wordt getoond hoe een kwaliteitsvolle fi ets<strong>in</strong>frastructuur er kan uitzien. Ik hoop dat<br />
deze voorbeelden, die willekeurig zijn geselecteerd <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong>, de diverse overheden<br />
zal <strong>in</strong>spireren om mee te werken aan een kwaliteitsvolle fi ets<strong>in</strong>frastructuur.<br />
Kris Peeters<br />
Vlaams m<strong>in</strong>ister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur
Inhoud<br />
1 Aandachtspunten bij de aanleg van fi etspaden<br />
Materiaalkeuze bepaalt fi etscomfort 5<br />
Cont<strong>in</strong>uïteit van fi etsvoorzien<strong>in</strong>gen met het oog op fi etscomfort 10<br />
Dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden: alleen <strong>in</strong> uitzonderlijke situaties 14<br />
2 <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong><br />
Oostdu<strong>in</strong>kerke (Koksijde) - N330 Toekomstlaan 19<br />
Koksijde - N8 Leopold III-laan en Ten Bogaerdelaan 22<br />
Brecht - N115 Schotensteenweg 26<br />
Zoersel - N12 Kapellei 29<br />
Bonheiden - Rijmenamseweg / Mechelsesteenweg 33<br />
Zwijndrecht - Hoefi jzers<strong>in</strong>gel 36<br />
Kruishoutem - N437 Kasteelstraat 39<br />
Steenokkerzeel - N227 Tervuursesteenweg 44<br />
Diest - aansluit<strong>in</strong>g van R26 Antwerpsestraat met N29 Schoonaerde<br />
& alternatief fi etspad tussen R26 en N29 47<br />
S<strong>in</strong>t-Huibrechts-Lille (Neerpelt) - N748 Peerderbaan/Venderstraat 52<br />
Meeuwen-Gruitrode - N730 Breekiezel 56<br />
Colofon 60
1<br />
Aandachtspunten<br />
bij de aanleg van fietspaden
Materiaalkeuze bepaalt<br />
fietscomfort<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Kle<strong>in</strong>e oneffenheden <strong>in</strong> het wegdek kunnen voor de fi etser een ware h<strong>in</strong>dernis<br />
betekenen terwijl de automobilist deze niet eens opmerkt. Een kwaliteitsvolle<br />
wegverhard<strong>in</strong>g is daarom essentieel om het comfort en de veiligheid van de fi etser<br />
te waarborgen.”<br />
Uit een door de Fietsersbond gevoerde enquête (2006) bij ongeveer 3000 fi etsers bleek<br />
hoe sterk hun voorkeur uitgaat naar asfalt. De monolithische verhard<strong>in</strong>gen – asfalt en<br />
cementbeton samen – genieten de voorkeur bij meer dan 80% van de ondervraagde<br />
personen.<br />
Welk materiaal geniet uw voorkeur voor de aanleg van fi etspaden?<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“Bij de keuze van het materiaal <strong>in</strong> verkeersgebieden ligt de nadruk voornamelijk<br />
op een vlotte berijdbaarheid. Beton- en asfaltverhard<strong>in</strong>gen genieten hier de<br />
voorkeur omdat ze <strong>in</strong>zake rijcomfort – en <strong>in</strong>direct veiligheid – voor fi etsers<br />
duidelijk beter scoren dan elementenverhard<strong>in</strong>gen. Elementenverhard<strong>in</strong>gen zijn<br />
<strong>in</strong> verkeersgebieden te vermijden.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden 5
N396 Albert Vandammestraat – Koksijde<br />
Fietspad <strong>in</strong> asfalt zorgt voor vlotte berijdbaarheid.<br />
N76 Lozenweg – Hamont (fi etspad <strong>in</strong> aanleg) – Krimpvoegen zonder voegvull<strong>in</strong>g.<br />
6<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Uitpuilende voegvull<strong>in</strong>gsmassa’s kunnen vermeden worden door de meeste<br />
voegen uit te voeren als krimpvoegen zonder voegvull<strong>in</strong>g.”<br />
In verblijfsgebied wil het Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen dat alleen uitzonderlijk gekozen<br />
wordt voor een fi etspad <strong>in</strong> ‘kle<strong>in</strong>schalig materiaal’.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Daarbij moet vermeden worden dat de berijdbaarheid van een fi etspad slechter<br />
is dan die van de naastliggende rijbaan. B.v. naast een asfalt- of betonrijbaan heeft<br />
het we<strong>in</strong>ig z<strong>in</strong> om een fi etspad <strong>in</strong> kle<strong>in</strong>schalig materiaal te voorzien.”<br />
Deze passage is van groot belang. Het betekent dat fi etsers recht hebben op een gelijke<br />
behandel<strong>in</strong>g: geen fi etspad <strong>in</strong> betonstraatstenen of andere kle<strong>in</strong>schalige elementen<br />
naast een rijbaan <strong>in</strong> asfalt of andere monolithische verhard<strong>in</strong>g.<br />
In bepaalde omstandigheden is het gebruik van kle<strong>in</strong>schalige elementen voor<br />
fi etsvoorzien<strong>in</strong>gen te verantwoorden. Als bijvoorbeeld niet op het fi etspad geparkeerd<br />
kan worden en het fi etspad niet gebruikt kan worden als laad- en loszone, bestaat de<br />
kans dat kle<strong>in</strong>schalige elementen blijvend voor een kwalitatief fi etspad zorgen.<br />
Weerstandsple<strong>in</strong> – Diest<br />
In uitzonderlijke omstandigheden is het gebruik van materiaal <strong>in</strong><br />
kle<strong>in</strong>e elementen te verantwoorden.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden 7
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen, versie 2001<br />
N118 Europalaan - Retie - betonstraatstenen b<strong>in</strong>nen de bebouwde kom - cementbeton buiten de bebouwde kom.<br />
Dat onderscheid <strong>in</strong> materiaalgebruik is nadelig voor het fi etscomfort.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen, versie 2005<br />
Rijmenamseweg - Bonheiden - cementbeton b<strong>in</strong>nen én buiten de bebouwde kom.<br />
Het fi etscomfort is gebaat bij het gebruik van monolithische verhard<strong>in</strong>g over de <strong>in</strong>tegrale lengte van het fi etspad.<br />
8<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Bij de keuze van materiaal- en kleurengebruik voor fi etsvoorzien<strong>in</strong>gen gelden<br />
volgende uitgangspunten:<br />
- de verwachte verkeersbelast<strong>in</strong>g kunnen dragen.<br />
- (...)”<br />
“Om ongewenste schade en verzakk<strong>in</strong>gen te vermijden dient de funder<strong>in</strong>g<br />
van fi etspaden die sporadisch overrijdbaar zijn door autoverkeer (b.v.<br />
aanliggende fi etspaden, <strong>in</strong>ritten,...) aangepast te zijn aan deze extra belast<strong>in</strong>g<br />
(cf. standaardbestek 250).”<br />
In de eerste versie van het Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen (2001) werd voor materiaalkeuze<br />
een groter onderscheid gemaakt tussen verblijfs- en verkeersgebied. In<br />
verkeersgebied moest monolithische verhard<strong>in</strong>g gebruikt worden, <strong>in</strong> verblijfsgebied werd<br />
eerder geopteerd voor het (subjectief) esthetische karakter van verhard<strong>in</strong>gsmaterialen.<br />
Omdat dat <strong>in</strong> de praktijk aanleid<strong>in</strong>g gaf tot het gebruik van verschillende materialen op<br />
hetzelfde fi etspad, afhankelijk van de ligg<strong>in</strong>g ervan b<strong>in</strong>nen of buiten de bebouwde kom,<br />
werden de richtlijnen van het Vademecum aangepast. In de nieuwe richtlijnen wordt<br />
geopteerd voor het gebruik van monolithische verhard<strong>in</strong>g op de <strong>in</strong>tegrale lengte van het<br />
fi etspad, ten voordele van het fi etscomfort.<br />
Samenvatt<strong>in</strong>g richtlijnen Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Verkeersgebied: altijd monolithische verhard<strong>in</strong>g.<br />
Verblijfsgebied: bij voorkeur monolithische verhard<strong>in</strong>g - alleen uitzonderlijk<br />
‘kle<strong>in</strong>schalige elementen’.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden 9
Kouterbaan / Maldersesteenweg – Londerzeel<br />
Het fi etspad loopt comfortabel door over de zijstraat.<br />
10<br />
Cont<strong>in</strong>uïteit van fietsvoorzien<strong>in</strong>gen<br />
met het oog op fietscomfort<br />
Fietscomfort wordt bepaald door het ononderbroken karakter van het fi etspad ter<br />
hoogte van de overgangen tussen delen van het fi etspad, zijstraten en <strong>in</strong>ritten van privéeigendommen.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Kruis<strong>in</strong>g van voorrangsweg met ondergeschikte zijweg zonder verkeerslichtenregel<strong>in</strong>g:<br />
het fi etspad op de voorrangsweg behoudt zijn voorrang op alle andere<br />
weggebruikers. De cont<strong>in</strong>uïteit van de fi etspadvoorzien<strong>in</strong>g dient de voorrangssituatie<br />
van de fi etser te ondersteunen.”<br />
De cont<strong>in</strong>uïteit van het fi etspad heeft betrekk<strong>in</strong>g op de volgende aspecten:<br />
- het fi etspad blijft op dezelfde hoogte doorlopen;<br />
- het fi etspad wordt niet onderbroken door stoepranden of regengoten;<br />
- het fi etspad behoudt dezelfde breedte;<br />
- het fi etspad behoudt dezelfde kleur over de zijstraat heen;<br />
- het fi etspad wordt uitgevoerd <strong>in</strong> hetzelfde materiaal over de zijstraat heen.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Kouterbaan / Maldersesteenweg – Londerzeel<br />
Het fi etspad wordt onderbroken, met comfortverlies<br />
voor de fi etser tot gevolg.<br />
“Zoals reeds meermaals aangehaald werd, is de cont<strong>in</strong>uïteit van de <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van<br />
de fi etspaden een belangrijke voorwaarde. Kruispunten en oversteekplaatsen zijn<br />
dikwijls de zwakke schakels <strong>in</strong> deze cont<strong>in</strong>uïteit.”<br />
“Een bijzonder aandachtspunt vormt de kruis<strong>in</strong>g van een fi etspad met zijstraten.<br />
De voorkeur gaat naar een volledig gelijkgrondse aanleg.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden 11
Kouterbaan / Maldersesteenweg – Londerzeel<br />
Dezelfde locatie met het goede en het m<strong>in</strong>der goede voorbeeld.<br />
L<strong>in</strong>ks wordt het fi etspad onderbroken, rechts loopt het comfortabel door.<br />
S<strong>in</strong>t-Niklaasstraat – Steenhuffel (Londerzeel) (fi etspad <strong>in</strong> aanleg)<br />
Afwater<strong>in</strong>g weg van het fi etspad, <strong>in</strong> beide richt<strong>in</strong>gen.<br />
12<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden
De afwater<strong>in</strong>g kan het best onderbroken worden zodat ze niet over het fi etspad loopt.<br />
Het regenwater loopt dan rechts en l<strong>in</strong>ks van het fi etspad naar het dichtstbijzijnde<br />
rioolrooster.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Bij verhoogde fi etspaden dient vermeden te worden dat het fi etspad aan elke <strong>in</strong>rit<br />
verlaagd wordt, wat bij herhal<strong>in</strong>g door de fi etser als oncomfortabel ervaren wordt.<br />
Door elke <strong>in</strong>rit te voorzien van een <strong>in</strong>ritconstructie kan het hoogteverschil voor de<br />
automobilist opgevangen worden op de tussenstrook tussen rijweg en fi etspad, en<br />
kan het fi etspad overal gewoon verhoogd doorlopen.”<br />
Zes Septemberstraat – Lummen<br />
Het fi etspad is over de <strong>in</strong>tegrale lengte verhoogd aangelegd, zodat een hoger-lagereffect<br />
aan de <strong>in</strong>ritten van de privé-eigendommen wordt vermeden.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden 13
Dubbelricht<strong>in</strong>gsfietspaden:<br />
alleen <strong>in</strong> uitzonderlijke situaties<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Een bijzonder knelpunt vormt de beveilig<strong>in</strong>g van fi etspaden ter hoogte van<br />
op- en afritten van snelwegen, r<strong>in</strong>gwegen e.d. Dit probleem stelt zich nog veel<br />
sterker bij een dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad. De toepass<strong>in</strong>g hiervan ter hoogte van<br />
toegangscomplexen is dan ook absoluut te mijden.”<br />
“In specifi eke situaties kunnen redenen bestaan om een tweericht<strong>in</strong>gsfi etspad<br />
aan te leggen, bvb. wanneer zich aan de ene zijde m<strong>in</strong>der zijwegen of opritten<br />
(= veiliger) bev<strong>in</strong>den dan aan de andere.”<br />
Het Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen pleit voor behoedzaamheid bij het aanleggen<br />
van dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan één zijde van de weg. Alleen <strong>in</strong> uitzonderlijke<br />
omstandigheden kan de wegbeheerder hiervoor opteren.<br />
Ruddervoorde (Oostkamp) – N368 Zedelgemsestraat<br />
Op deze locatie is een dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad wel verantwoord. Alle op- en afritten van de E403 liggen hier aan dezelfde kant van de N368<br />
(“Hollands complex”). Door het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad aan de andere kant van de weg aan te leggen, wordt vermeden dat gemotoriseerd<br />
verkeer op het op- en afrittencomplex het fi etsverkeer kruist. De veiligheid van de fi etsers wordt op die wijze beter gewaarborgd.<br />
14<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Aan de vormgev<strong>in</strong>g van potentiële confl ictpunten wordt veel aandacht besteed:<br />
voldoende zichtbaarheid, waarschuw<strong>in</strong>gsbord M9 dat wijst op dubbelricht<strong>in</strong>gsfi<br />
etspad, stopstreep voor fi etspad, liefst verhoogde aanleg van het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi<br />
etspad ter hoogte van de kruis<strong>in</strong>g...”<br />
Zedelgem – N 368 Ruddervoordsestraat<br />
Fietsers behouden hier hun voorrang op het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad. Haaientanden duiden de voorrangssituatie.<br />
Het aanbrengen van de fi etssymbolen <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met de pijlen <strong>in</strong> beide richt<strong>in</strong>gen moet gemotoriseerde<br />
weggebruikers erop wijzen dat fi etsers hier uit beide richt<strong>in</strong>gen kunnen komen.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden 15
Beernem – N370 Reigerlostraat<br />
Dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad ter hoogte van de op- en afritten van de E40 (ook al een<br />
“Hollands complex”: de op- en afritten liggen aan dezelfde kant van de N370).<br />
Haaientanden, het verkeersbord B1 met onderbord M9 en de fi etssymbolen <strong>in</strong><br />
comb<strong>in</strong>atie met de pijlen <strong>in</strong> beide richt<strong>in</strong>gen brengen fi etsers <strong>in</strong> beeld.<br />
16<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Aandachtspunten bij de aanleg van fietspaden
2<strong>Goede</strong><br />
<strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Oostdu<strong>in</strong>kerke (Koksijde)<br />
N330 Toekomstlaan<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden van de rijbaan;<br />
data<br />
> Breedte: 1,75 meter;<br />
> Materiaal: rode asfalt;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: een zone met haagje van 1,50 meter of scheid<strong>in</strong>g<br />
door gracht en bomenrij van ongeveer 4 meter. Ter hoogte van Oostdu<strong>in</strong>kerkedorp<br />
ligt het fi etspad naast de rijbaan met 0,75 meter tussenruimte <strong>in</strong> kasseitjes;<br />
> Het fi etspad loopt door over zijstraten en over opritten van landbouwgronden.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Breed fi etspad <strong>in</strong> vloeiend asfalt, door haag afgescheiden van de rijbaan.<br />
“Bij de keuze van het materiaal <strong>in</strong> verkeersgebieden ligt de nadruk voornamelijk<br />
op een vlotte berijdbaarheid. Beton- en asfaltverhard<strong>in</strong>gen genieten hier de<br />
voorkeur omdat ze <strong>in</strong>zake rijcomfort – en <strong>in</strong>direct veiligheid – voor fi etsers<br />
duidelijk beter scoren dan elementenverhard<strong>in</strong>gen. Elementenverhard<strong>in</strong>gen zijn<br />
<strong>in</strong> verkeersgebieden te vermijden.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 19
Het fi etspad is plaatselijk achter de gracht aangelegd.<br />
Daardoor is de veiligheidsmarge nog groter.<br />
20<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Het fi etspad loopt comfortabel door over de zijstraten.<br />
Het fi etspad loopt comfortabel door over de opritten van de landbouwgronden.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 21
22<br />
Koksijde - N8 Leopold III-laan en<br />
Ten Bogaerdelaan<br />
data<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden van de rijbaan;<br />
> Breedte: van 1,60 tot 1,70 meter;<br />
> Materiaal: rode asfalt;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: een zone met haagje van 1,50 meter;<br />
> Het fi etspad loopt door over <strong>in</strong>ritten en zijstraten.<br />
Breed fi etspad <strong>in</strong> vloeiend asfalt, door haag afgescheiden van de rijbaan.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Maatvoer<strong>in</strong>g en afscherm<strong>in</strong>g<br />
“Uitgangspunt is dat voldoende ruimte aanwezig moet zijn om m<strong>in</strong>stens twee<br />
fi etsers comfortabel naast elkaar te laten rijden en passeer- en <strong>in</strong>haalbeweg<strong>in</strong>gen<br />
op veilige wijze mogelijk te maken; bij <strong>in</strong>tensief gebruikte routes moet het mogelijk<br />
zijn twee naast elkaar rijdende fi etsers <strong>in</strong> te halen.”<br />
Plaatselijk wordt het fi etspad nog breder, tot 2,10 meter.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 23
Het fi etspad loopt comfortabel door over de zijstraten.<br />
24<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
“Bjorn Lootvoet (postbode <strong>in</strong> Koksijde):<br />
“Ik ben tevreden over deze nieuwe fi etspaden. Vroeger was er geen haagje tussen het<br />
fi etspad en de rijbaan en dus geen afscherm<strong>in</strong>g. Door de aanplant<strong>in</strong>g van het haagje<br />
is het fi etspad nu veel beter en veiliger. Ook de keuze voor asfalt is heel goed. Op asfalt<br />
kun je toch veel gemakkelijker fi etsen dan op betonstraatstenen. Het fi etspad is hier<br />
voldoende breed. Er worden <strong>in</strong> Koksijde de laatste jaren veel betere fi etspaden aangelegd.<br />
Dat is ook mooi meegenomen voor het grote aantal toeristen dat hier komt fi etsen.”<br />
”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 25
Brecht<br />
N115 Schotensteenweg<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden;<br />
> Breedte: 1,75 meter;<br />
> Materiaal: cementbeton, zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: een graszone <strong>in</strong>clusief bomenrij van 2,5 meter<br />
data<br />
tot 3,3 meter of meer;<br />
> Het fi etspad loopt door over <strong>in</strong>ritten en zijstraten;<br />
> Vrijliggende fi etspaden worden ter hoogte van zijstraten vaak aanliggende fi etspaden<br />
omdat de fi etsers dan beter zichtbaar zijn voor het gemotoriseerde verkeer<br />
(confl ictpresentatie);<br />
> Vrijliggende fi etspaden lopen meestal achter de bushalte door.<br />
Breed fi etspad <strong>in</strong> cementbeton, door bomenrij afgescheiden van de rijbaan.<br />
26<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Bij vrijliggende fi etspaden is tussen de rijbaan en het fi etspad een ruimte<br />
voorzien van m<strong>in</strong>stens één meter. Verticale elementen worden liefst ook bij<br />
grotere strookbreedten voorzien, dit om het subjectief veiligheidsgevoel en de<br />
reële veiligheid te verhogen. Dit kan bvb. onder de vorm van een bomenrij, of een<br />
parkeerstrook of haagblokken.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Er dient als algemene regel naar gestreefd te worden, ongeacht de drukte van<br />
het fi ets- en/of busverkeer, het fi etspad om te buigen en achter de halte en de<br />
volledige halteaccommodatie te brengen. Deze <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g is uitermate gewenst<br />
om de veiligheid te verzekeren van zowel de <strong>in</strong>- en uitstappende reiziger als van<br />
de fi etser.”<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Het fi etspad is aangelegd achter de bushalte. Hierdoor wordt het veiliger,<br />
zowel voor openbaarvervoergebruikers als voor fi etsers.<br />
“Wanneer fi etspaden weggebogen worden rechts van een bushalte, dient de<br />
nodige aandacht besteed te worden aan voor fi etsers comfortabele bochtstralen.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 27
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Het vrijliggende fi etspad wordt aanliggend ter hoogte van de zijstraat,<br />
met behoud van een veiligheidszone tussen fi etspad en rijbaan.<br />
28<br />
Tussen het schuilhuisje en het fi etspad is <strong>in</strong> een veiligheidsstrook voorzien.<br />
“Tussen de achterwand van het schuilhuisje en het fi etspad dient een veiligheidsstrook<br />
van m<strong>in</strong>stens 0,50 meter te worden voorzien.”<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Kruis<strong>in</strong>g van voorrangsweg met ondergeschikte zijweg zonder verkeerslichtenregel<strong>in</strong>g:<br />
<strong>in</strong>dien het fi etspad op de voorrangsweg vrijliggend is, buigt het bij<br />
voorkeur naar b<strong>in</strong>nen (aanliggend). In de regel gebeurt dit vanaf een 30-tal meter<br />
voor de aansluit<strong>in</strong>g. Het is aanbevolen om ook hier een smalle veiligheidszone te<br />
behouden tussen rijbaan en fi etspad.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Zoersel<br />
N12 Kapellei<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden;<br />
> Breedte: 1,75 meter;<br />
data<br />
> Materiaal: cementbeton, zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: een zone met haagje van 1,20 meter, of<br />
aanliggend verhoogd aan opstelstroken op de rijbaan of gracht tussen fi etspad en<br />
rijbaan. De afscheid<strong>in</strong>gszone met haagje wordt op geregelde afstanden onderbroken<br />
om fi etsers toe te laten de rijbaan over te steken;<br />
> Het fi etspad loopt door over <strong>in</strong>ritten en zijstraten.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Breed fi etspad <strong>in</strong> cementbeton, door haag afgescheiden van de rijbaan.<br />
“Bij vrijliggende fi etspaden is tussen de rijbaan en het fi etspad een ruimte<br />
voorzien van m<strong>in</strong>stens één meter. Verticale elementen worden liefst ook bij<br />
grotere strookbreedten voorzien, dit om het subjectief veiligheidsgevoel en de<br />
reële veiligheid te verhogen. Dit kan bv. onder de vorm van een bomenrij, of een<br />
parkeerstrook of haagblokken.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 29
Het fi etspad loopt comfortabel door<br />
over de zijstraten en <strong>in</strong>ritten.<br />
30<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
De afscheid<strong>in</strong>gszone met haagje wordt op geregelde afstanden<br />
onderbroken om fi etsers toe te laten de overkant te bereiken.<br />
“Bij het gebruik van doorlopende schermen (bv. hagen) dient - zeker b<strong>in</strong>nen de<br />
bebouwde kom - de nodige aandacht besteed te worden aan een comfortabele<br />
bereikbaarheid van het vrijliggend fi etspad op regelmatige afstand.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Aandachtspunt: de vegetatie moet op regelmatige basis verwijderd worden om te<br />
voorkomen dat de beschikbare breedte van het fi etspad stelselmatig kle<strong>in</strong>er wordt.<br />
“Gezien deze begroei<strong>in</strong>g op verhard<strong>in</strong>gen soms de verkeersveiligheid <strong>in</strong> het gedrang<br />
brengt, bestaat het beheer meestal uit het verwijderen van deze vegetatie.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 31
Aandachtspunt: ter hoogte van de opstelstroken voor het gemotoriseerd verkeer worden twee rijstroken plaatselijk<br />
drie rijstroken. Daardoor wordt het vrijliggende fi etspad plaatselijk aanliggend, waardoor toch wordt <strong>in</strong>geboet<br />
op de veiligheid. Door het aanliggende fi etspad verhoogd aan te leggen met <strong>in</strong>begrip van een veiligheidsstrook<br />
tussen fi etspad en rijbaan, kan de onveiligheid tot een m<strong>in</strong>imum beperkt worden.<br />
32<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> verkeersgebieden:<br />
“Aanliggende fi etspaden zijn niet gewenst en kunnen slechts hoogst uitzonderlijk<br />
worden toegepast bij versmall<strong>in</strong>gen (vooruitgeschoven won<strong>in</strong>g, smalle brug,...).<br />
Op deze plaatsen wordt best een snelheidsverlag<strong>in</strong>g tot maximum 50 km/uur<br />
<strong>in</strong>gesteld.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Bonheiden<br />
Rijmenamseweg / Mechelsesteenweg<br />
data<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden;<br />
> Breedte: 1,75 meter;<br />
> Materiaal: cementbeton, zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: een graszone van 1 meter (tot 1,15 meter);<br />
> Het fi etspad loopt door over <strong>in</strong>ritten en zijstraten.<br />
Breed fi etspad <strong>in</strong> cementbeton, afgescheiden van de rijbaan.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 33
Het fi etspad loopt comfortabel door over de zijstraten.<br />
34<br />
Het fi etspad loopt comfortabel door over<br />
de <strong>in</strong>ritten van de privé-eigendommen.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
De schuwafstanden zoals beschreven <strong>in</strong> het Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen worden<br />
mooi geïllustreerd op de Mechelsesteenweg.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Voor een kwalitatief fi etspad zijn dit de gangbare schuwafstanden:<br />
• 50 cm tot vaste voorwerpen zoals bomen, borden, geparkeerde wagens,...<br />
• 100 cm tot een gesloten wand.”<br />
Het fi etspad aan de Mechelsesteenweg is 1,75 meter breed. Ter hoogte van het kruispunt - met middengeleider - wordt het fi etspad<br />
afgeschermd door een hek, om te vermijden dat het gemotoriseerde verkeer ter hoogte van de middengeleider zou gebruik maken van<br />
het fi etspad. Om de schuwafstand ten opzichte van het hek te respecteren, wordt het fi etspad plaatselijk verbreed tot 2,50 meter.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 35
36<br />
Zwijndrecht<br />
Hoefijzers<strong>in</strong>gel<br />
data<br />
> Dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad aan één zijde van de rijbaan;<br />
> Breedte: 3 meter;<br />
> Materiaal: rode cementbeton, zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: scheid<strong>in</strong>g door groenzone <strong>in</strong>clusief bomenrij;<br />
> Het fi etspad wordt wel onderbroken aan de oversteekplaats.<br />
Breed en comfortabel fi etspad <strong>in</strong> cementbeton, afgescheiden van de rijbaan.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
foto boven en onder:<br />
De brede afscheid<strong>in</strong>g tussen rijbaan en fi etspad<br />
maakt het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad veilig <strong>in</strong> gebruik.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 37
Aandachtspunt: de oversteekplaats had comfortabeler en veiliger kunnen aansluiten op het fi etspad.<br />
Door de afwater<strong>in</strong>g door te trekken tussen fi etspad en oversteekplaats, ontstaan er plassen. Het fi etspad<br />
wordt daardoor m<strong>in</strong>der comfortabel <strong>in</strong> gebruik.<br />
38<br />
”<br />
“De Hoefi jzers<strong>in</strong>gel is een nieuwe weg. Het fi etspad erlangs kan niet beter zijn, het is<br />
hier heel goed aangelegd. Het gegoten beton v<strong>in</strong>d ik bijzonder comfortabel en veilig,<br />
<strong>in</strong> tegenstell<strong>in</strong>g tot een fi etspad <strong>in</strong> kl<strong>in</strong>kers.”<br />
Lucien Bosman (Zwijndrecht):<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Kruishoutem<br />
N437 Kasteelstraat<br />
data<br />
> Dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad;<br />
> Breedte: 2,50 meter;<br />
> Materiaal: cementbeton, zonder voegmassa – rode coat<strong>in</strong>g ter hoogte van zijstraten;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: 4 meter of meer (grasveld, bomen, gracht);<br />
plaatselijk verhoogd aanliggend fi etspad met tussenstrook van 70 cm;<br />
> Het fi etspad loopt door over <strong>in</strong>ritten en zijstraten.<br />
Breed en comfortabel fi etspad <strong>in</strong> cementbeton,<br />
duidelijk afgescheiden van de rijbaan.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 39
De N437 – Kasteelstraat is een verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gsweg tussen Kruishoutem-centrum en Lozer, door<br />
landbouwgebied en dus met we<strong>in</strong>ig bebouw<strong>in</strong>g. Daarom is een dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad<br />
aanvaardbaar, gelet op het lage aantal potentiële confl ictpunten.<br />
40<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Met het gebruik van tweericht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan één zijde van de weg dient<br />
behoedzaam te worden omgesprongen.”<br />
“Ook buiten de bebouwde omgev<strong>in</strong>g blijft tweezijdig fi etsen de algemene<br />
regel. Uitzonderlijk kunnen er redenen zijn om te opteren voor een eenzijdig<br />
dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad, wanneer dit soort asymmetrisch gebruik logisch voortvloeit<br />
uit de ruimtelijke of landschappelijke context.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Bij de keuze voor een dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad moet bijzondere aandacht besteed worden<br />
aan mogelijke confl ictpunten als kruispunten, <strong>in</strong>ritten en de overgang naar enkelricht<strong>in</strong>gsfi<br />
etspaden.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
De rode coat<strong>in</strong>g en de wegmarker<strong>in</strong>gen vestigen de aandacht van de gemotoriseerde weggebruikers<br />
op de aanwezigheid van het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad waarop fi etsers voorrang hebben.<br />
“Het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad wordt zo we<strong>in</strong>ig mogelijk gekruist door zijstraten<br />
en <strong>in</strong>ritten. Aan de vormgev<strong>in</strong>g van deze potentiële confl ictpunten wordt veel<br />
aandacht besteed: voldoende zichtbaarheid, waarschuw<strong>in</strong>gsbord M9, stopstreep<br />
voor fi etspad, liefst verhoogde aanleg van het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad ter hoogte<br />
van de kruis<strong>in</strong>g...”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 41
De rode coat<strong>in</strong>g ter hoogte van de zijstraten blijft een absolute must om<br />
het aandachtsniveau bij de gemotoriseerde weggebruikers te verhogen.<br />
42<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Ter hoogte van de we<strong>in</strong>ige bebouw<strong>in</strong>g wordt het vrijliggende dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad<br />
een verhoogd aanliggend fi etspad met een tussenruimte van 0,70 meter.<br />
In de bebouwde zone had fysieke afscheid<strong>in</strong>g met een verticaal element tussen het<br />
fi etspad en de rijbaan het fi etspad <strong>in</strong> overeenstemm<strong>in</strong>g kunnen brengen met de<br />
richtlijnen van het Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen. Het verhoogd aanliggende fi etspad<br />
had zo omgevormd kunnen worden tot een vrijliggend fi etspad met een tussenruimte<br />
van m<strong>in</strong>stens één meter, en op sommige plaatsen uitzonderlijk een smallere tussenstrook,<br />
afgescheiden door een voldoende hoog verticaal element.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Aandachtspunt: het fi etspad is <strong>in</strong> de bebouwde zone te we<strong>in</strong>ig afgescheiden van de rijbaan.<br />
“De aanleg van een aanliggend dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad dient vermeden te<br />
worden. Fietsers <strong>in</strong> één van beide richt<strong>in</strong>gen zouden dan te dicht bij de rijbaan voor<br />
het autoverkeer moeten rijden. Nog meer dan bij enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden is hier<br />
een afscherm<strong>in</strong>g d.m.v. een veiligheidsstrook gewenst. Slechts <strong>in</strong> uitzonderlijke<br />
situaties, met een beperkte <strong>in</strong>tensiteit van fi etsers en vooral bromfi etsers, kan<br />
een dubbel fi etspad van 2 meter met een veiligheidsstrook van m<strong>in</strong>imum 100 cm<br />
aanvaard worden.”<br />
“Bij vrijliggende fi etspaden is tussen de rijbaan en het fi etspad een ruimte voorzien<br />
van m<strong>in</strong>stens één meter. Wanneer een voldoende verticaal en niet overrijdbaar<br />
scheidend element is aangebracht tussen de rijweg en het fi etspad, kan een fi etspad<br />
met tussenstrook vanaf 70 cm ook als vrijliggend beschouwd worden.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 43
44<br />
Steenokkerzeel<br />
N227 Tervuursesteenweg<br />
data<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden;<br />
> Breedte: 1,75 meter;<br />
> Materiaal: cementbeton, zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: parkeerstrook <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met bomen<br />
<strong>in</strong>clusief schuwafstand (<strong>in</strong> de bebouwde zone) of grasstrook <strong>in</strong>clusief vangrails <strong>in</strong> de<br />
bocht (<strong>in</strong> de niet-bebouwde zone).<br />
Breed en comfortabel fi etspad <strong>in</strong> cementbeton, veilig<br />
afgescheiden van de rijbaan door de parkeerstrook.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
In de bocht worden fi etsers extra beveiligd door de vangrail tussen de rijbaan en het fi etspad.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 45
46<br />
“Michel Van Molle (woont <strong>in</strong> Grimbergen en werkt op de luchthaven):<br />
“Cementbeton v<strong>in</strong>d ik goed. De regen is snel afgewaterd op dat materiaal. Het fi etspad<br />
is voldoende breed. Meer afscheid<strong>in</strong>g tussen het fi etspad en de rijbaan v<strong>in</strong>d ik niet echt<br />
nodig. Ook goed is de recente verlicht<strong>in</strong>g langs het fi etspad. Ik werk veel ’s avonds en<br />
’s nachts en zonder die verlicht<strong>in</strong>g was het vroeger veel te donker.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong><br />
”
Diest - aansluit<strong>in</strong>g van R26<br />
Antwerpsestraat met N29 Schoonaerde<br />
& alternatief fietspad tussen R26 en N29<br />
Aansluit<strong>in</strong>g van R26 Antwerpsestraat met N29 Schoonaerde<br />
data<br />
> Dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden;<br />
> Breedte: 2,60 meter;<br />
> Materiaal: aan de zuidkant – schoolomgev<strong>in</strong>g – betonkl<strong>in</strong>kers, aan de noordkant<br />
cementbeton zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g: parkeerstrook tussen fi etspad en rijbaan.<br />
Breed en comfortabel fi etspad <strong>in</strong> cementbeton,<br />
veilig afgescheiden van de rijbaan.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 47
Het fi etspad achter de parkeerzone aanleggen biedt<br />
evidente veiligheidsvoordelen (noordkant R26).<br />
48<br />
Er werd eveneens <strong>in</strong> een extra veiligheidsstrook<br />
voorzien naast de parkeerstrook (zuidkant R26).<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Naast een parkeerstrook wordt eveneens een strook van 50 cm voorzien om<br />
confl icten met opendraaiende portieren te voorkomen.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Alternatieve fi etsweg tussen R26 en N29<br />
Deze nieuwe doorsteek tussen de<br />
R26 en de N29 biedt fi etsers richt<strong>in</strong>g<br />
Schaffen een veiliger alternatief voor<br />
de route langs de aansluit<strong>in</strong>g van de<br />
R26 op de N29. Die fi etsweg – waarvan<br />
ook voetgangers en ruiters kunnen<br />
gebruik maken – vormt een autovrije<br />
verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g van de R26 door de vallei<br />
van de Demer en de Zwarte Beek en<br />
langs de spoorlijn naar de N29.<br />
data<br />
> Weg voorbehouden voor fi etsers, voetgangers en ruiters;<br />
> Materiaal: comb<strong>in</strong>atie van asfalt, beton, kasseien en ternair zand (ternair zand enkel<br />
<strong>in</strong> natuurgebied).<br />
N29<br />
kaartje volgt later<br />
R26<br />
alternatieve fi etsweg<br />
Autovrije fi etsweg langs de spoorlijn.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 49
Deze fi etsweg vormt een veilige verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g van de R26 naar de N29 richt<strong>in</strong>g Schaffen.<br />
50<br />
In het natuurgebied van de vallei van de Demer en de Zwarte Beek<br />
werd geopteerd voor het gebruik van ternair zand.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“De aanleg van fi etsvoorzien<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> natuurgebieden vraagt om bijzondere<br />
aandacht. (...) Vanuit het oogpunt van fi etscomfort en onderhoudsvriendelijkheid<br />
verdient gesloten verhard<strong>in</strong>g nog steeds de voorkeur. Zeker op trajecten waar<br />
fi etsvoorzien<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> natuurgebieden het enige veilige alternatief bieden voor<br />
noodzakelijke fi etsverplaats<strong>in</strong>gen, dienen comfort en veiligheid medebepalend te<br />
zijn voor het gekozen materiaalgebruik.”<br />
“Halfverhard<strong>in</strong>gen – zoals ternair zand – moeten regelmatig worden onderhouden<br />
om een optimale fi etsberijdbaarheid te kunnen garanderen.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
“Liliane Smeyers, met kle<strong>in</strong>dochter Femke achterop de fi ets:<br />
“Het nieuwe dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad langs de R26 sluit aan op de eveneens nieuwe<br />
fi etsweg van de R26 naar de N29. Die fi etsweg is een veiliger alternatief voor de drukke<br />
en onveilige N29. Zeker een verbeter<strong>in</strong>g ten opzichte van vroeger dus. Als je van deze<br />
fi etsweg op de R26 komt, heb je wel te we<strong>in</strong>ig zicht op de fi etsers die daar van beide<br />
kanten komen. Bovendien is het op het dubbelricht<strong>in</strong>gsfi etspad niet aangenaam<br />
om te fi etsen net nadat de school uit is: groepen scholieren banen zich een weg l<strong>in</strong>ks<br />
en rechts van je. Op die manier wordt het toch te smal. Daarom fi ets ik net na de<br />
schooluren toch nog op het enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspad aan de overzijde, ook al is dat maar<br />
een aanliggend fi etspad dat nauw aansluit bij de rijbaan.<br />
De nieuwe fi etsweg naar de N29 werd aangelegd <strong>in</strong> asfalt, beton en <strong>in</strong> de natuurzone<br />
met zand. Dat laatste is niet echt een groot probleem, want dat zand is hard. Als het<br />
net geregend heeft, is het wel m<strong>in</strong>der comfortabel. De nieuwe fi etspaden langs de R26<br />
werden deels aangelegd <strong>in</strong> kl<strong>in</strong>kers, deels <strong>in</strong> cementbeton. Die stenen zijn op zich geen<br />
probleem, zolang ze goed blijven liggen natuurlijk. Op de vorige fi etspaden begonnen<br />
de dalstenen al eens scheef te zakken en dat zorgde wel voor problemen.”<br />
”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 51
S<strong>in</strong>t-Huibrechts-Lille (Neerpelt)<br />
N748 Peerderbaan/Venderstraat<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden van de rijbaan;<br />
> Breedte: 1,75 meter;<br />
data<br />
> Materiaal: rode cementbeton, zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: 1,10 meter tussenruimte <strong>in</strong>clusief goot. Ten<br />
noorden van de brug over het Kempische Kanaal wordt het fi etspad vrijliggend met<br />
een tussenruimte van 2,80 meter. Ter hoogte van S<strong>in</strong>t-Huibrechts-Lille-dorp wordt<br />
het fi etspad verhoogd aanliggend zonder tussenruimte;<br />
> Het fi etspad loopt door over zijstraten en <strong>in</strong>ritten.<br />
Verhoogd aanliggend fi etspad <strong>in</strong> cementbeton <strong>in</strong>clusief<br />
veiligheidsstrook tussen fi etspad en rijbaan.<br />
52<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Ook op de brug over het Kempische Kanaal wordt de<br />
veiligheidsstrook tussen fi etspad en rijbaan behouden.<br />
Een zicht op de <strong>in</strong>frastructuur uit het verleden (bovenaan de foto)<br />
en de veiligere <strong>in</strong>frastructuur <strong>in</strong> volle aanleg (onderaan de foto).<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 53
Het fi etspad loopt comfortabel door over de <strong>in</strong>ritten van de privé-eigendommen.<br />
54<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Een bijzonder vlotte overgang tussen het aanliggend fi etspad op de rotonde en<br />
het fi etspad dat <strong>in</strong> de richt<strong>in</strong>g van de brug over het Kempische Kanaal loopt.<br />
Aandachtspunt: ter hoogte van S<strong>in</strong>t-Huibrechts-Lille-dorp richt<strong>in</strong>g Kle<strong>in</strong>e-Brogel wordt het fi etspad<br />
verhoogd aanliggend. Dat fi etspad zou veiliger zijn als het achter de parkeerstrook was aangelegd.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 55
Meeuwen-Gruitrode<br />
N730 Breekiezel<br />
> Enkelricht<strong>in</strong>gsfi etspaden aan beide zijden van de rijbaan;<br />
data<br />
> Breedte: 1,50 tot 1,75 meter;<br />
> Materiaal: rode en grijze cementbeton, zonder voegmassa;<br />
> Afscheid<strong>in</strong>g tussen fi etspad en rijbaan: scheid<strong>in</strong>g door gracht en bomenrij van 3 meter<br />
of meer. Ter hoogte van Gruitrode-centrum is het fi etspad verhoogd aanliggend met<br />
0,50 meter tussenruimte;<br />
> Het fi etspad loopt door over zijstraten en <strong>in</strong>ritten.<br />
Breed fi etspad <strong>in</strong> cementbeton, door de gracht afgescheiden van de rijbaan.<br />
56<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Vrijliggende fi etspaden hoeven niet noodzakelijk een rode kleur te krijgen, behalve aan<br />
de kruis<strong>in</strong>g ervan met zijstraten en opritten. Bij aanliggende fi etspaden is die kleurmarker<strong>in</strong>g<br />
wel noodzakelijk.<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
Vrijliggende fi etspaden hoeven geen<br />
extra kleuraccent te krijgen.<br />
“Bij vrijliggende fi etspaden bestaat er reeds een duidelijke fysieke scheid<strong>in</strong>g tussen<br />
de fi etsvooorzien<strong>in</strong>g en de rijbaan. Hier dient de fi etsvoorzien<strong>in</strong>g ten opzichte van<br />
de weg niet noodzakelijk geaccentueerd te worden.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 57
Het fi etspad loopt achter de bushalte door, zodat de veiligheid van zowel<br />
fi etsers als gebruikers van het openbaar vervoer verzekerd is.<br />
58<br />
Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen:<br />
“Er dient als algemene regel naar gestreefd te worden, ongeacht de drukte van<br />
het fi ets- en/of busverkeer, het fi etspad om te buigen en achter de halte en de<br />
volledige halteaccommodatie te brengen. Deze <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g is uitermate gewenst<br />
om de veiligheid te verzekeren van zowel de <strong>in</strong>- en uitstappende reiziger als van<br />
de fi etser.”<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong>
Overgang van verhoogd aanliggend naar vrijliggend fi etspad.<br />
Het vrijliggend fi etspad beschermt de fi etsers uiteraard beter.<br />
Het fi etspad loopt comfortabel door over zijstraten en <strong>in</strong>ritten.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | <strong>Goede</strong> <strong>praktijkvoorbeelden</strong> 59
60<br />
Colofon<br />
‘<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> – goede <strong>praktijkvoorbeelden</strong>’ is samengesteld door de<br />
Fietsersbond vzw <strong>in</strong> opdracht van de Vlaamse overheid.<br />
Concept, redactie en coörd<strong>in</strong>atie | Fietsersbond vzw<br />
Foto’s | Fietsersbond vzw<br />
Lay-out | Wils & Peeters Graphic Design - Lier<br />
Druk | Drukkerij De Bie - Duffel<br />
Eerste druk | februari 2007<br />
Wettelijk depot | D/2006/3241/324<br />
Opdrachthouder | Fietsersbond vzw<br />
Boomgaardstraat 22 bus 57<br />
2600 Berchem<br />
tel.: 03 231 92 95<br />
fax: 03 231 45 79<br />
<strong>in</strong>fo@fi etsersbond.be<br />
www.fi etsersbond.be<br />
Verantwoordelijke Uitgever | ir. Fernand Desmyter<br />
Vlaamse overheid<br />
Departement Mobiliteit en Openbare Werken<br />
Graaf de Ferrarisgebouw<br />
Kon<strong>in</strong>g Albert II-laan 20 bus 2<br />
1000 Brussel<br />
<strong>in</strong>fo@mow.vlaanderen.be<br />
www.mobielvlaanderen.be<br />
Het Vademecum Fietsvoorzien<strong>in</strong>gen levert aan de verschillende wegbeheerders het referentiekader<br />
voor de aanleg en het onderhoud van fi etspaden. Het is een uitgave van de Vlaamse overheid.<br />
U kunt het Vademecum downloaden op www.mobielvlaanderen.be of bestellen bij<br />
Freddy De Sutter, Departement Mobiliteit en Openbare Werken, tel. 02 553 78 33.<br />
<strong>Fietspaden</strong> <strong>in</strong> <strong>Vlaanderen</strong> | Colofon
Fietsersbond vzw<br />
Boomgaardstraat 22/57<br />
2600 Berchem<br />
tel. 03 231 92 95<br />
fax 03 231 45 79<br />
<strong>in</strong>fo@fi etsersbond.be<br />
www.fi etsersbond.be