Jan Fabre - depot voor het VTi

More documents

Recommendations

Info

jan fabre dengalerij van beroemdheden en sprookjesfiguren die we van film en TV kennen. Hier zien we het verdwijnen van het erotische lichaam. Het is niets anders dan een narcistische spiegeling, een illusie. Het lichaam is vooral een beeld. Een door de media verzelfstandigd beeld waarvan men zich kan afvragen naar wat het refereert. De thematiek van de ontdubbeling in beeld en referent, houdt verband met Fabres tweelingen- of dubbelgangersmotief. De tweelingbroers in Sweet temptations spelen in Universal copyrights 1 and 9 twee kwelgeesten. Een dubbel beeld kan verwarring scheppen over de referent. Ook de verhouding tussen acteur en personage wordt erdoor aan de orde gesteld. Wie speelt wat? Spelen ze hetzelfde personage? In de eindscène van Sweet temptations, de chaotische verkleedscène, wordt het personage geproblematiseerd door de veelvuldige wisselingen. Volgens Fabre wordt het eigen ‘ik’ van de dansers en acteurs regelmatig voelbaar en zichtbaar. Glowing icons heeft een gelijkaardige eindscène. De acteurs staan vooraan op het toneel, weer elk achter een microfoon. Er zijn flarden te horen van de rechtstreekse reportage over de eerste stap op de maan op 20 juli 1969: ‘one small step for a man, one giant leap for mankind’. De uitvergroting van gewoon menselijke eigenschappen tot mythische proporties is onderwerp van de hele voorstelling. In de eindscène slaat dit over op de acteurs zelf. In het chaotische discours van de acteurs, tussen de reportageflarden door, vereenzelvigen de acteurs zich met de grootspraak van hun personage. Toch vallen de acteurs niet samen met hun personages. Hun lichamen zijn de dragers van verschillende rollen. Ze reflecteren verschillende beelden. Maar wat achter die spiegelbeelden schuilt, glijdt weg in het onbekende. Het lichaam van de acteur was de inzet geweest van voorstellingen als Het is theater zoals te verwachten en te voorzien was. Het garandeerde echtheid en werkelijkheid. Nu deemstert het weg in een spiegelpaleis. Het verschijnt als een leegte, zoals de uitsparing in de as waarin het woord ‘money’ te lezen was. Fabres voorstellingen kunnen gelezen worden als een aanklacht tegen de mediatisering. Het theater biedt dan nog een vrijplaats voor de authenticiteit die van het lichaam gehoopt wordt. Maar Fabres voorstellingen kunnen ook gezien worden in het verlengde van die mediacultuur in plaats van in oppositie ermee. Het verdwijnen van het lichaam verschijnt dan als een opdrijven van de werkelijkheid tot (in de woorden van Baudrillard) simulacrum 32 / kritisch theater lexicon - 10 - november 1997 performance, theater, dans en opera en hyperrealiteit. Het lichaam verdwijnt door overbelichting. Het wordt obsceen. Ook het theater zelf kan obsceen worden genoemd omdat de tekens die het hanteert door de waanzinnige overvloed, pure objecten worden, lege vormen. Op die manier worden die tekens toch weer fascinerend en magisch. Omdat ze zich aaneenschakelen tot droombeelden: ontdaan van een innerlijke betekenis, klitten ze samen door uiterlijke, louter materiële overeenkomsten. Maar daarom lijkt dit theater ons ook vreemd, even vreemd als onze eigen dromen. Waar we wel een paar dagresten van kunnen herkennen, maar die toch uit een andere wereld afkomstig lijken te zijn. Het merendeel van de vele publicaties over Fabre beschrijven zijn werk als een zelfstandig universum. Hier liggen meer oorzaken aan de grondslag dan alleen het al dan niet verwoorde theoretische uitgangspunt over de autonomie van het kunstwerk. Fabres opvattingen over de theaterruimte en zijn op zichzelf staande wonderlijke universum dringen het isolerende perspectief op. Externe factoren hebben al van bij de eerste theaterstukken uit het begin van de jaren tachtig de indruk versterkt dat die wonderlijke wereld en Fabre zelf uit het niets verschijnen. Door de vroege internationale erkenning bijvoorbeeld, toen men hem in eigen land nog niet kende of men hem nog niet wilde kennen. Of door zijn erkenning als beeldend kunstenaar, die zijn erkenning als theatermaker versnelde. (Op de Biënnale van Venetië in 1984 en op Documenta te Kassel in 1992 was zowel theater als beeldend werk van hem te zien.) Fabre neemt als theatermaker het standpunt in van de toeschouwer en verbant hierdoor zichzelf van het toneel. Al zijn voorstellingen zijn gefocust op het lichaam, maar zijn eigen lichamelijkheid blijft onzichtbaar. Wat hij van buitenaf aan autobiografische elementen in zijn werk inbrengt, lijkt dan ook eerder toevallig op de scène terechtgekomen te zijn, alsof het om anekdotes gaat die geen wezenlijk deel uitmaken van het werk zelf. Daarmee laat Fabre zichzelf (niet alleen als individu, maar ook als theatermaker) achter een mythische sluier verdwijnen. 33 / kritisch theater lexicon - 10 - november 1997
jan fabre 1. De Greef, Hugo en Hoet, Jan. Gesprekken met Jan Fabre, Amsterdam, Leuven: De Bezige Bij, Kritak, 1995, 132. Het merendeel van de citaten van Jan Fabre zijn hieruit afkomstig. 2. Verschaffel, Bart. ‘Leven en werken van Jan Fabre (1958-1991)’, in: Archis, juli 1992. 3. Carter geeft hierover verslag in Jan Fabre. Texts on his theatre-work, Brussel: Kaaitheater, 1993,13-26. 4. Hrvatin, Emil. Herhaling, waanzin, discipline. Het theaterwerk van Jan Fabre, Amsterdam, Antwerpen, Leuven: International Theatre & Film Books, Galerie Ronny Van De Velde, Kritak, 1994, 182. 5. Van den Dries, Luk in: Van schommelzang tot licht. Tien jaar Theaterfestival 1987-1996, Ekspress. 1997, 50. 6. Wesemann, Arnd. Jan Fabre, Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag, 1994, 18. 7. Lehmann, Hans-Thies., in: Jan Fabre. Texts on his theatre-work, 131. Lehmann verwijst naar Renate Lorenz’ afstudeerthesis waarin De macht der theaterlijke dwaasheden als concreet theater wordt beschreven. Deze classificatie geldt vooral voor Fabres eerste theaterstukken. 8. Laermans, Rudi, ‘In de herhaling toont zich de meester. De “Danse Macabre” van Jan Fabre’, in: Dans in Vlaanderen, Brugge: Stichting Kunstboek, 1996, 168- 189. 9. Het Uur Blauw. Amsterdam: Galerie De Selby, 1987. Het Uur Blauw is ook de titel van een wandgrote bictekening op kunstzijde die zich in het Museum van Hedendaagse Kunst te Gent bevindt. In 1988 bict Fabre een hele ruimte blauw: Der Blaue Raum, Kunstlerhaus Bethanien, Berlijn. In die ruimte werd bij zonsopgang Prometheus Landschaft opgevoerd. Nog monumentaler is het in 1990 met blauwgebict papier bedekte kasteel Tivoli bij Mechelen. 10. Hertmans, Stefan, ‘De uil, Pseudo-Roberte, denkend blad en Heraclitus’, in: Dietsche Warande & Belfort, oktober 1994, 611-619. 11. Verschaffel, Bart, o.c. 12. Bousset, Sigrid, ‘In stilte achter glas’, in: Mestkever van de verbeelding. Over Jan Fabre, Amsterdam: De Bezige Bij, 1994, 17-30. 13. Van den Dries, Luk, o.c., 28. 34 / kritisch theater lexicon - 10 - november 1997 THEATROGRAFIE Achtereenvolgens vindt u, per jaar gerangschikt: de titel van de productie, de auteursnaam tussen haakjes, de naam van de regisseur, de choreograaf, de dramaturg, de muziek, de kostuumontwerper, acteurs en/of dansers, de premièredatum, het gezelschap, de plaats waar het stuk in première gaat. Nieuw Vlaams Theater 1978 7 manieren om aan de kant te blijven (René Verheezen). Regie: Loet Hanekroot. Scenografie & kostuums: Jan Fabre. 19 mei, Ankerruitheater Antwerpen. / In naam van Oranje (Paul Koeck). Regie: Loet Hanekroot. Scenografie: Jan Fabre. 21 november, Ankerruitheater Antwerpen. 1979 Het souper (Rudy Geldhof). Regie: Jacky Tummers. Scenografie & kostuums: Jan Fabre. 9 januari, Ankerruitheater Antwerpen. / De oorringen van de knotse prins (Luk van Brussel). Regie: Leo Haelterman. Scenografie & kostuums: Jan Fabre. 22 mei, Ankerruitheater Antwerpen. / Café glacé (Pieter de Prins). Regie: Wil Beckers. Scenografie & kostuums: Jan Fabre. 27 november, Ankerruitheater Antwerpen. 1980 Karel ende Elegast (Rafael Vandermeerschen). Regie: Wil Beckers. Scenografie & kostuums: Jan Fabre. 25 november, Ankerruitheater Antwerpen. Performances 1976 Avondmaal. Haven Antwerpen. / Ik neem alles serieus maar niet tragisch. Cultureel Centrum Antwerpen. / Hier leeft mijn...Offerandestraat Antwerpen. / Red lines performances. Performance met dichter Albert Hagenaars. Antwerpen. 1977 Lange beeldekens – Jan Fabrestraat. Lange beeldekensstraat 240 Antwerpen. / Window performance. Offerandestraat Antwerpen. 35 / kritisch theater lexicon - 10 - november 1997
Page 1 and 2: JAN FABRE DOOR ADRI DE BRABANDERE K
Page 3 and 4: jan fabre kant is. Het afwezige en
Page 5 and 6: jan fabre gekoppeld van de goudstan
Page 7 and 8: jan fabre en het ideaal van het Ges
Page 9 and 10: jan fabre creëert. Hrvatin noemt F
Page 11 and 12: jan fabre als sterren aan de hemel
Page 13 and 14: [5] Glowing Icons. Regie: Jan Fabre
Page 15: jan fabre ze is, onvervalst wordt d
Page 19 and 20: jan fabre de Groot, Albert de Groot
Page 21 and 22: jan fabre Artikels over het werk va
Page 24: Dit is een uitgave van Vlaams Theat

Jan Fabre - depot voor het VTi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?