De latere Stoa over het huwelijk: - Tresoar

More documents

Recommendations

Info

360 om zodoende overtuigd te raken van de geloofwaardigheid van het bericht dat iemand drie dagen en nachten lang in de buik van een zeemonster in leven kon blijven. ‘Laten ze de vijftien boeken van Ovidius’ Metamorphosen lezen en de hele Griekse en Latijnse geschiedenis. Ze zullen er in zien dat Daphne getransformeerd werd in een laurier, de zusters van Phaethon in populieren, en hoe Juppiter, hun hoogste god, veranderde in een zwaan, neerstroomde als een regen van goud, en een roofzuchrige stier werd’ 4 . Inderdaad vertelde Ovidius het verhaal van Daphne in het eerste boek van zijn Metamorphosen (452 – 567) en dat van de Heliades, Phaethons zusters, in het tweede (340 – 366) al zegt de dichter er niet bij dat het populieren waren waarin zij veranderden. Het verhaal van Europa en de stier is eveneens in het tweede boek te vinden (833 – 875). In zijn voorbeelden beperkte Hieronymus zich hier dus tot de eerste twee boeken. Over het algemeen haalt hij Ovidius weinig aan. Men heeft tot nu toe slechts enkele plaatsen gesignaleerd. Harald Hagendahl die een uitstekende studie heeft geschreven over de patres in hun verhouding tot de klassieke literatuur, heeft het grootste gedeelte van zijn werk gewijd aan Hieronymus. Hij kwam wat de dichters van de Keizertijd betreft tot de conclusie dat Hieronymus’ favoriete dichter Vergilius was. ‘Off all poets Virgil came nearest to Jerome’s heart’. In de tweede plaats kwam Horatius. The other Augustan poets have left no traces with the exception of Ovid’ 5 . Aan de twee reeds bekende plaatsen 6 die beiden op de Metamorphosen betrekking hebben, kon Hagendahl echter nog slechts één plaats toevoegen, en wel Metam. l, 19-20. In 1964 heeft Robert Godel nog gewezen op wat hij noemt ‘de echo van een versregel uit de Ars amatoria’ 7 . Ik zou hier nog een passage uit een van de preken die hij voor zijn monniken in het klooster te Bethiehem heeft uitgesproken, aan willen toevoegen. Voor zover ik kan nagaan heeft deze plaats nog niet de aandacht getrokken. Ik vond hem in Hieronymus’ Kerstpreek. In deze Homilia de nativitate Domini preekte de kerkvader over Lucas 2, 7-20. Naar aanleiding van de woorden uit vers 7 En zij legde hem in een kribbe omdat er voor hen geen plaats was m de herberg legt hij de nadruk op Jezus’ armoede. Hoewel hij de heilige is, werd hij in een stal geboren, in de vuile mest die onze zonden symboliseerde. ‘Hij vond nergens een plek in het heilige der heiligen dat schitterde van goud, edelgesteenten, zijde en zilver: hij werd echter niet geboren te midden van goud en rijkdom, maar in de mest, namelijk in een stal (overal waar een stal is, is ook mest) ... Alwie arm is, moge nu troost ontvangen. Jozef en Maria de moeder des Heren beschikten niet over een slaafje of een dienstbode. Zonder personeel kwamen zij uit Galilea, uit Nazareth, lopend want zij bezaten geen muilezel. Zelf waren zij meester en knecht tegelijk’. 8 Ipsi sunt domini et famuli: naar het mij voorkomt een duidelijke zinspeling op het verhaal van Philemon en Baucis. Op dezelfde wijze had Ovidius hun armoede beklemtoond: ...paupertatemque fatendo effecere levem nec iniqua mente ferendo. nec refert, dominos illic famulosne requiras: tota domus duo sunt, idem parentque iubentque. Metam. 8, 633-636, in de vertaling van A.F. Ruitenberg – de Wit 9 aldus luidend: ‘...en omdat zij hun armoede eerlijk toonden en blijmoedig droegen, viel die hun niet zwaar. Onnodig hier te vragen naar meester of knecht; zij zijn maar samen, zelf geven en krijgen zrj bevelen’. Met deze twee oudjes heeft de kerkvader al improviserend Jozef en Maria kennelijk een ogenblik vergeleken.
NOTEN 1 2Cor. 6, 14 en 15. 2 Epistula 22, 29: Quae enim communicatio luci ad tenebras? qui consensus Christo et Belial? Quid facit cum psalterio Horatius? cum evangeliis Maro? cum apostolo Cicero? 3 Epistula 22, 30: Mentiris, ait, Ciceronianus es, non Christianus. 4 In Ionam 2, 2: Sin autem infideles erunt, legant quindecim libros Nasonis Metamorphoseon et omnem Graecam Latinamque historiam ibique cement vel Daphnen in laurum vel Phaethontis sorores in populos arbores fuisse conversas, quomodo Juppiter eorum sublimissimus deus sit mutatus in cycnum, in auro fluxerit, in tauro rapuerit... 5 H. Hagendahl, Latin Fathers and the Classics. Göteborg 1958, p. 101; 276; 283. 6 Vgl. Aem. Luebeck, Hieronymus quos noverit scriptores et ex quibus hauserit. Lipsiae 1872, p. 192. Deze signaleerde een citaat (Metam. 4, 57-58) en een reminiscentie (Metam. 1, 111-112). 7 R. Godel, Réminiscences de poètes profanes dans les Lettres de St-Jéróme. In: Museum Hel- 361 veticum 21 (1964), p. 67. J.B. Bauer op wiens artikel Prof. Dr. G.J.M. Bartelink zo vriendelijk was mijn aandacht te vestigen meent dat op enkele plaatsen in Hieronymus’ Brieven hem een Ovidiustekst voor de geest heeft gestaan, nl. Heroid. 5,103 f en Ars 2,369 f. In: Grazer Beiträge 4 (1975) p. 13-19. Hier valt echter zo weinig overeenkomst in woordkeus te constateren dat het mij nauwelijks gerechtvaardigd lijkt van reminiscenties te spreken. 8 E. G. Morin in de serie Corpus Christianorum 78, p. 524: Non invenit locum in sancta sanctorum, quae auro, gemmis, serico et argento fulgcbat: et tamen non nascitur inter aurum et divitias, sed in stercore nascitur, hoc est, in stabulo (ubicumque enim stabulum, ibi et stercus est) ... Quicumque pauper est, accipiat consolationem. Joseph et Maria mater Domini non habebant servulum, non ancillam: de Galilaea, de Nazareth soli veniunt, non habebant iumentum: ipsi sunt domini et famuli. 9 In de serie Klassieke Bibliotheek, Deel 10. Haarlem 1955, p. 155.
Page 1 and 2: De latere Stoa over het huwelijk: E
Page 3 and 4: 2 Zijn visie op het huwelijk 3 (8)
Page 5 and 6: schonk de natuur de rede en al het
Page 7 and 8: 343 beurt ze ons op met de grootst
Page 9 and 10: 345 zoals ook met de opvoeding van
Page 11 and 12: De vrouw als beste vriend. 82 Overi
Page 13 and 14: 349 en in meer vrouwelijke taken. 2
Page 15 and 16: er op te wijzen dat man en vrouw zi
Page 17 and 18: (vriendschap), doorgaans het totaal
Page 19 and 20: slechts een paar minnaars, zonder d
Page 21 and 22: 12 Bekend is hoe de Ouden minachten
Page 23: 43 Vgl. b.v. DIG.. XXIII, 2,1: INST

De latere Stoa over het huwelijk: - Tresoar

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?