De latere Stoa over het huwelijk: - Tresoar

43 Vgl. b.v. DIG.. XXIII, 2,1: INST., I- 9, 1; N0-
VELL. IUST., 117, 3.
44 We staan hier voor een wel mooie illustratie van
de opvatting die we bij onze moralisten (2, 28
e.v.; 6, 45-61) lazen dat er tussen man en vrouw
een inniger band bestaat dan tussen ouders en
Hieronymus en
Ovidius
J.J. Thierry
Het is een bekend feit: de vroegchristelijke
schrijvers hebben zich, ook al namen ze in
theorie doorgaans een duidelijk negatieve
houding aan ten opzichte van de klassieke
(heidense) literatuur, toch niet aan de invloed
daarvan kunnen onttrekken. Onder
meer blijkt dit uit de vele citaten uit dichters
en prozaschrijvers die men bij hen aantreft.
Naast die letterlijke citaten moet men hier
ook de talrijke reminiscenties in aanmerking
nemen.
Deze divergentie tussen theorie en praktijk is
ook duidelijk aanwezig bij de kerkvader Hieronymus
(overleden te Bethlehem in 419 of
420). Nooit heeft hij de vorming ongedaan
kunnen maken die hij als student te Rome
bij de grammaticus (meer dan eens noemt hij
als zijn leermeester de tot in de Middeleeuwen
bekende Aelius Donatus) en de rhetor
ontvangen had. Dit soort onderwijs bleef
eeuwenlang geheel gebaseerd op de lectuur
van de dichters. In één van zijn Brieven vertelt
hij hoe hij te Rome onder grote opofferingen
met veel ijver (summo studio ac labore)
een eigen bibliotheek had opgebouwd:
waarschijnlijk heeft hij toen zelf vele ge-
359
kinderen. Mooie voorbeelden van liefde in het
huwelijk lezen we ook bij TAC., Agr., 6, l;
Ann., III, 33-34; PLIN., Ep., VI, 4; VI, 7; VU
5. Vgl nog J. CARCOPINO, o.l., p. 106 e.v.;
J.P. V.D. BALSDON, Roman Women, London,
1962, p. 200 e.v.
schriften van klassieke auteurs gekopieerd.
Met name noemt hij daar de lectuur van
Cicero en Plautus waarmee hij ook nadat hij
naar het heilige land was vertrokken zijn
vasten en nachtelijke gebeden bleef afwisselen.
Maar wanneer hij deze brief schrijft
(waarschijnlijk in 384) is hij er van overtuigd
dat deze houding te laken valt. In nauwe
aansluiting bij een citaat uit Paulus (Welke
gemeenschap immers heeft het licht met de
duisternis? Welke overeenstemming is er tussen
Christus en Belial? 1 ) roept hij uit: Wat
heeft Horatius te maken met het boek der
Psalmen? Wat Vergilius met de Evangeliën
of Cicero met de Apostel? 2 En even verder
in dezelfde brief lezen wij het verhaal van
zijn vermaarde droom waarin hii op zijn verzekering
dat hij een christen was te horen
kreeg ‘Je liegt, je bent een Ciceroniaan, geen
Christen’ 3 . Waarop hij elke lectuur van ‘profane
boeken’ (codices saeculares) afzwoer.
Toch ontbreken ook in de werken die hij na
384 geschreven heeft de citaten en reminiscenties
niet. In zijn in 396 geschreven Commentaar
op het boek Jona spoort hij de
ongelovigen zelfs aan Ovidius te gaan lezen