download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

222 Hollands spoor Een vergeten schoolvriend Veel voorwerpen die het verblijf op de lagere school stoffeerden zijn terug te vinden in de vaste opstelling van het Nationaal Onderwijsmuseum: meubelen, boeken, wandkaarten en ook een fles Gimborn schoolinkt. In het gastenboek schrijft een oudere bezoekster: “Ineens herinnerde ik me de geur van school, van de nog onbeschreven schriftjes. Ik wist weer dat ik eindeloos zat te spelen met het schuifje boven de inktpotjes in mijn schoolbank!”. Een andere bezoeker had duidelijk minder gelukkige herinneringen aan zijn schooltijd: “Ik was altijd het kind dat geen vriendjes had, maar vandaag zag ik mijn enige trouwe schoolvriend terug: de puntenslijper! Dat mocht ik van de juf altijd doen: bosjes potloden netjes aanpunten met het molentje aan haar bureau. Tijden niet aan gedacht.” Wie het Onderwijsmuseum bezoekt zal zeker herinneringen kunnen ophalen aan de eigen schooltijd en er misschien een trouwe vriend terugzien. Afb. 6. Reconstructie van een klaslokaal uit ca. 1960 in de vaste opstelling. Foto: Het Nationaal Onderwijsmuseum, Rotterdam. Het Nationaal Onderwijsmuseum Nieuwemarkt 1-a 3011 HP Rotterdam tel. 010-4045 425 e-mail: info@onderwijsmuseum.nl www.schoolmuseum.nl Openingstijden di t/m za 10-17u zo 13-17u Tentoonstelling: ‘Van heldendaad tot schandvlek’, 4 juni t/m 30 oktober. Voor het online bekijken en beluisteren van schoolradio, filmstroken en schoolplaten: raadpleeg de website en kies voor de optie ‘collectie’. Voor het opzoeken van lesmateriaal, ideeën voor een kinderfeest en kunstkijken: kies voor de optie ‘educatie’. Uitnodiging voor de leden Op 21 oktober 2005 zal dit themanummer ‘Onderwijs in Holland’ worden aangeboden aan de directeur van het Nationaal Onderwijsmuseum in Rotterdam. Er zal een inleiding worden gehouden door prof.dr. W. Frijhoff, met aansluitend een rondleiding door het museum en een borrel. Plaats: Het Nationaal Onderwijsmuseum, Nieuwemarkt 1-a, 3011 HP Rotterdam Tijd: 21 oktober 2005.
Ware schoolpaleizen: vormgeving van schoolgebouwen 1 ‘Onze oude schoolgebouwen (...) munten in den regel uit door een ijskoude en ongenaakbare sfeer van steen en wit gekalkte muren, die ons zelfs nu, na zoveel jaren nog afstoten door hun vijandigheid bij het betreden. Boze tongen beweren wel eens dat deze kille sfeer vooral van invloed was op de leraren in die tijd.’ 2 Deze uitspraak is typerend voor het oordeel over schoolgebouwen van voor de Tweede Wereldoorlog en zij werd gebruikt door het Bouwkundig Weekblad om de jaren vijftig-scholen aan te prijzen. Maar de oude schoolgebouwen verdienen dit harde oordeel niet. Bureau Monumenten en Archeologie van de Gemeente Amsterdam 3 voerde in 2003-2004 een inventarisatie en een onderzoek uit naar de architectuur en de monumentale kunst van de scholen. Daarbij kwam eerder het tegendeel naar voren van zowel de interieurs als de exterieurs. Schoolgebouwen waren in den regel bouwopdrachten waar een architect meer artistieke vrijheid had dan bij het ontwerpen van woonblokken en ze zijn daardoor vaak de ‘architectonische sieraden’ van de buurt geworden. In het begin van de 20ste eeuw werd een aantal scholen verrijkt met kunstwerken en na de Eerste Wereldoorlog werd dat in toenemende mate uitgebreid. De interieurs van de 19de- Afb. 1. Armenschool no. 19, Laurierstraat 107- 109 (1868). Foto: Henk Laloli. eeuwse scholen waren inderdaad voornamelijk wit maar na de eeuwwende werden ze steeds kleurrijker, onder meer door toepassing van glas-in-loodramen. Schoolgebouwen vertellen iets over het onderwijs en over de maatschappij. Een ander belangrijk facet van deze gebouwen is de betekenis van de architectuur. 19de-eeuwse schoolgebouwen als stadsverfraaiing De eerste en oudste schoolgebouwen van Amsterdam dateren uit de jaren zestig van de 19de eeuw en behoorden tot een nieuwe opgave van het Bureau Stadsarchitect. In de standenmaatschappij van toen, werd de architectonische rijkdom van het gebouw bepaald door de sociale klasse die er naar school ging. De serie scholen was verdeeld in armenscholen waar de kinderen uit de laagste sociale klasse kosteloos les kregen en in scholen voor de hogere sociale klasse, waarvoor schoolgeld geheven werd. Stadsarchitect Bas de Greef Jzn, die verantwoordelijk was voor de vormgeving, koos voor de armenscholen een sobere gevel in de rondboogstijl. Veel van deze vroege gebouwen zijn gesloopt of onherkenbaar verbouwd maar een nog gaaf exemplaar is de Armenschool no. 19 in de Laurierstraat 107-109 uit 1868. Dit lange schoolgebouw met zadeldak wordt geflankeerd door twee, met topgevels bekroonde dwarsvleugels en kenmerkt zich verder door grote rondboogvensters. Deze scholen beantwoordden niet aan het hedendaagse beeld van een schoolgebouw omdat de vensters zo hoog in de gevel geplaatst waren, dat het onmogelijk was voor een leerling om iets van de straat te zien. De Greef achtte deze sobere stijl passend voor een gebouw voor de arme bevolking. De scholen van de hogere en hoogste sociale klassen kregen een voorname gevel met vaak classicistische vormen, zoals een driehoekig fronton en zuilen. Deze klassieke elementen onderstreepten ‘het karakter’ van het gebouw en moesten de voorbijganger overtuigen van de kwaliteit van het onderwijs dat de kinderen van de elite hier kregen. Als het
Page 1 and 2:
Willem Frijhoff Onderwijsvernieuwin
Page 3 and 4:
Onderwijsvernieuwing in Holland 129
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Humanistische onderwijsvernieuwinge
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
‘Gepromoveerden zijn nog geen gel
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Afb. 3. Twee vrijwel identieke impr
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Afb 1. Maria Duyst van Voorhout, Vr
Page 37 and 38:
De fundaties van de Vrijvrouwe van
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
zelfstandig stof bestuderen en herh
Page 45 and 46: De fundaties van de Vrijvrouwe van
Page 47 and 48: De fundaties van de Vrijvrouwe van
Page 49 and 50: Arianne Baggerman en Rudolf Dekker
Page 51 and 52: Opvoeding en onderwijs in de late 1
Page 63 and 64: Onderwijshervorming in de Franse Ti
Page 79 and 80: Thimo de Nijs Eton in Holland Kosts
Page 81 and 82: Eton in Holland 207 schiedenis en w
Page 83 and 84: Eton in Holland 209 slotte lijkt he
Page 85 and 86: Afb. 1. F.B. Bardner, Gezicht op de
Page 87 and 88: Eton in Holland 213 past op de scho
Page 89 and 90: Eton in Holland 215 Een belangrijke
Page 91 and 92: Hollands Spoor In Hollands Spoor wo
Page 93 and 94: Afb. 3. Leesplankje ‘Aap, Noot, M
Page 95: wordt, blijven de feiten beter in h
Page 99 and 100: school voor meisjes een nog verfijn
Page 101 and 102: ende jeugd al vroegtijdig onder de
Page 103 and 104: Afb. 6. ‘De Geboorte van de Daad
Page 105 and 106: stellingen uit de erfgoedsector het
Page 107 and 108: Verkiezings affiche van de NSB uit
Page 109 and 110: De archievenman Gemeentearchief Ams
Page 111 and 112: De archievenman 237 Verwijzingen Ar
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?