download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Opvoeding en onderwijs in de late 18de eeuw 187
daag. Zijn opvoeding was niet zozeer gericht op uiterlijkheden, maar op het intomen van
‘passies’ en de ontwikkeling van een zelfstandig geweten. Het dagboek werd hier voor het
eerst ingezet als middel om dit doel te bereiken, later zou het een standaardonderdeel worden
van de pedagogie, zowel thuis als op school. Otto werd nooit geslagen, hoewel dat toen
een geaccepteerde vorm van bestraffing was. In plaats daarvan werden hem genoegens onthouden
of moest hij vroeger naar bed. Vooral lieten zijn ouders hem door het minder tonen
van hun liefde merken dat hij zijn gedrag moest verbeteren, wat in de latere pedagogie een
standaard advies inzake straf werd. Otto’s onderwijsprogramma is evenzeer van moderne
snit. Hij leert vakken die pas decennia later op school werden ingevoerd, zoals aardrijkskunde
en geschiedenis, en hij heeft een eigen tuintje, een schooltuin avant-la-lettre. De diverse
vakken worden gegeven volgens een strak schema, voorloper van het moderne schoolrooster,
en huiswerk is al een essentieel onderdeel van het onderwijs. Otto kreeg wel
privéles, zoals dat in de Hollandse elite gebruikelijk was, maar was dat vermoedelijk alleen
omdat zijn ouders geen keuze hadden: moderne scholen die aan hun eisen voldeden, werden
in Holland pas veel later opgericht.