download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

138 Humanistische onderwijsvernieuwingen en Latijns toneel Afb. 1. Joannes Murmellius, Pappa puerorum. Keulen: Heinrich von Neuß, 1520. [Ex. Universitäts- und Landesbibliothek Münster X 3047+q.] Merlo 446f. 656. Murmellius publiceerde in zijn korte leven veel. Er verschenen negenenveertig werken van zijn hand. In vele daarvan bepleitte hij het belang van de lectuur van klassieke en humanistische schrijvers. Hij gaf diverse teksten zelf uit, zodat hij de lectuur daadwerkelijk mogelijk maakte. Ook publiceerde hij leerboeken en reflecties op onderwijs, waarvan de befaamdste zijn het pedagogisch tractaat Enchiridion scholasticorum (Handboek voor scholieren, 1505), de succesvolle leergang Latijn Pappa puerorum (Kinderpap, 1513) en het strijdbare pamflet Scoparius (Bezem, 1517) Het laatste bestaat voornamelijk uit citaten van klassieke, oudchristelijke en humanistische auteurs; in dit werk pleit hij ervoor de opleiding en opvoeding ‘schoon te vegen’ van middeleeuwse relicten. 13 Het lijkt erop dat het laatste werk de vrucht is van zijn excerpeerwerk. Evenals andere humanisten, pleitte hij ervoor een citatenverzameling aan te leggen: 14 Ik dring er bovendien op aan dat de leerling zorgvuldig de meer gedenkwaardige passages aanstreept of liever nog: ze overschrijft in een boekje dat speciaal hiertoe bestemd 13 Zie over dit werk i.h.b. J.V. Mehl, ‘Johannes Murmellius’ Scoparius (1517-1518). Another German Defense of Humanistic Study.’ In: A. Dalzell, C. Fantazzi, R. Schoeck (red.), Acta Conventus Neo-Latini Torontonensis. Proceedings of the Seventh International Congress of Neo-Latin Studies. Toronto 8 August to 13 August 1988 (Binghamton, New York 1991) 471-480. 14 Murmellius, Enchiridion scholasticorum 20.
Humanistische onderwijsvernieuwingen en Latijns toneel 139 is, en rangschikt. Plinius, de bekende auteur van de Historia Naturalis las nooit iets zonder er een uittreksel van te maken. 15 Want vaak stuiten we bij de lectuur op vele memorabele zinsneden, die we, als we ze niet ordenen, weer gemakkelijk vergeten. Als we ze dan weer zouden willen opzoeken, zouden we bijna dat hele boek opnieuw moeten doorbladeren. Maar wanneer we korte uittreksels hebben gemaakt, zullen we diezelfde passages gemakkelijk terugvinden. Ook moet de leerling aforismen die hetzelfde onderwerp betreffen, aantekenen en op een plaats verzamelen. Er kleefde aan de lectuur van de schrijvers echter een bezwaar: de jongens leerden de schrijftaal, niet de spreektaal. Om dit bezwaar op te heffen schreef Erasmus zijn befaamde Colloquia familiaria (Gesprekken tussen vrienden), net als de Fransman Maturinus Corderius deed. 16 Murmellius vervaardigde zijn tweetalige Pappa, die uit vier delen bestaat: een thematisch gerangschikte woordenlijst, zinnen die bij de conversatie gebruikt kunnen worden, ethische voorschriften en spreekwoorden. In het tweede gedeelte komen we het volgende gesprekje tussen tienjarigen tegen, die in een ‘natuurmethode’ niet zouden misstaan. Het doel van het onderwijs zijn de artes liberales, in het bijzonder het trivium. Het oostelijk aandoend Nederlands zal te maken hebben met Murmellius’ geboorteplaats Roermond: Salve! Wes gegroet. (...) Salvus sis in Christo! Wes salich in Christo! (...) Ut vales? Ho bistu te pas? Dei gratia bene valeo. Ick sy wal to pas durch die genade godes. (...) Quod est tibi nomen? Ho heystu? Welk is dyn name? Joannes. Joannes. Cuias es? Uyt wat lande bistu? Frisius. Eyn vryese. Saxo. Ein sasse. Batavus. Ein betouwer of hollander. Helvetius Ein schwitzer. Suevus Ein schwab. Cur huc advenisti? Wayr om bistu hyr gecomen? Liberalium studium gratia. Om vrye konsten te leren. Studendi Latini eloquii causa in hanc Von wegen latinsches ziergesprechs zu lernen urbem veni. bin ich in dise stat kummen. 17 Zo was rector Murmellius, die een universitaire opleiding in Keulen had gehad, een theoretisch en praktisch onderwijsvernieuwer. Anders echter dan Erasmus en vele anderen, was zijn pleidooi niet zozeer gericht op de taalverwerving op zich, als wel op het verwerven van eruditio, een grondige kennis van de klassieke auteurs. 18 Murmellius laat zich als een man van 15 Zie Plinius Minor, Epistulae 3.5.10. 16 Overigens was er ook een boekje met eenvoudige dialogen van Hermannus Torrentinus, rector te Zwolle, zie De Vroomen, Toneel op school, 65-66. 17 J. Murmellius, Ausgewählte Werke des münsterischen Humanisten J. Murmellius. Ed. A. Bömer. 5 dln. (Münster 1892-1895) V, 7-8. 18 Vgl. Bot, Humanisme en onderwijs, 93-94; De Vroomen, Toneel op school, 51; Mehl, ‘Johannes Murmellius’s Approach to the artes liberales.’
Page 1 and 2: Willem Frijhoff Onderwijsvernieuwin
Page 3 and 4: Onderwijsvernieuwing in Holland 129
Page 9 and 10: Humanistische onderwijsvernieuwinge
Page 11: Humanistische onderwijsvernieuwinge
Page 23 and 24: ‘Gepromoveerden zijn nog geen gel
Page 31 and 32: Afb. 3. Twee vrijwel identieke impr
Page 35 and 36: Afb 1. Maria Duyst van Voorhout, Vr
Page 37 and 38: De fundaties van de Vrijvrouwe van
Page 43 and 44: zelfstandig stof bestuderen en herh
Page 49 and 50: Arianne Baggerman en Rudolf Dekker
Page 51 and 52: Opvoeding en onderwijs in de late 1
Page 63 and 64:
Onderwijshervorming in de Franse Ti
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Thimo de Nijs Eton in Holland Kosts
Page 81 and 82:
Eton in Holland 207 schiedenis en w
Page 83 and 84:
Eton in Holland 209 slotte lijkt he
Page 85 and 86:
Afb. 1. F.B. Bardner, Gezicht op de
Page 87 and 88:
Eton in Holland 213 past op de scho
Page 89 and 90:
Eton in Holland 215 Een belangrijke
Page 91 and 92:
Hollands Spoor In Hollands Spoor wo
Page 93 and 94:
Afb. 3. Leesplankje ‘Aap, Noot, M
Page 95 and 96:
wordt, blijven de feiten beter in h
Page 97 and 98:
Ware schoolpaleizen: vormgeving van
Page 99 and 100:
school voor meisjes een nog verfijn
Page 101 and 102:
ende jeugd al vroegtijdig onder de
Page 103 and 104:
Afb. 6. ‘De Geboorte van de Daad
Page 105 and 106:
stellingen uit de erfgoedsector het
Page 107 and 108:
Verkiezings affiche van de NSB uit
Page 109 and 110:
De archievenman Gemeentearchief Ams
Page 111 and 112:
De archievenman 237 Verwijzingen Ar
show all

download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?