Lesmateriaal bestand: Politiek, iets voor mij? - De Kracht van je Stem

Politiek iets voor mij?

2 Politiek
iets voor mij?
Voorwoord
Beste lezer,
Misschien vraag jij je ook af: is politiek wel iets voor mij? Waarover gaan al die politieke discussies?
Waarom zijn er zo vaak verkiezingen? Is er eigenlijk een verschil tussen de politieke partijen?
Op die vragen en nog heel wat andere vragen proberen we in deze brochure een antwoord te
geven. En hoewel er in de politiek moeilijke woorden gebruikt worden, hebben we dat hier niet
gedaan. Politiek voor beginners dus, voor iedereen die toch wat meer wil weten over hoe het er in
onze democratie aan toegaat.
Veel leesplezier!
De Kracht van je Stem
de educatieve dienst van het Vlaams Parlement

Inhoudstafel
Politiek… waarover gaat het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Hoe zit ons land in elkaar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
De gemeente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
De provincie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Europa . Steeds belangrijker… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Wat is het verschil tussen het parlement en de regering? . . . . . . . . . . . . . . . 19
Het Vlaams Parlement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
De Vlaamse Regering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Meerderheid en oppositie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Alle partijen hetzelfde of toch niet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Kiezen en stemmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Na de verkiezingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Politiek
iets voor mij?
3

4
Sociale flats bieden
onderdak aan zes gezinnen
Samen met de Vlaamse Overheid bouwt
het OCMW nieuwe sociale woningen aan
het kerkplein. De minister van huisvesting
Politiek
iets voor mij?
Politiek… waarover gaat het?
● In onze buurt worden nieuwe sociale woningen gebouwd. Ik sta op
de wachtlijst om er een te kopen.
● Mijn buurjongen heeft een ernstige handicap. Hij wordt door zijn
ouders thuis verzorgd omdat er voorlopig geen plaats is in een
voorziening.
● Mijn zus verwacht binnenkort haar eerste kindje, maar heeft nog
geen kinderopvang gevonden.
● Mijn oma is 65 geworden. Nu mag ze gratis op bus en tram.
● Op de weg naar school is een nieuw fietspad aangelegd, met bomen
tussen de weg en het fietspad. Het is nu veel veiliger om naar school
te fietsen!
Wat hebben die dingen met politiek te maken?
Het wachten duurt lang
Vier jaar geleden al werd
beterschap in het vooruitzicht
gesteld, maar de wachtlijsten
in de gehandicaptenzorg zijn er
nog steeds. En ook een aanpak
waarbij mensen met een handicap
zelf kunnen beslissen over
hun leven en de ondersteuning
die ze nodig hebben, komt
slechts mondjesmaat tot stand.
Het Vlaams Parlement ondervroeg
vandaag de minister
Geld voor
wegenwerken
De Vlaamse minister van Openbare
Werken heeft het investerings- en onderhoudsprogramma
voor openbare werken
vastgelegd. Voor de Westhoek wordt 7
miljoen euro opzijgelegd voor een aantal
wegrenovaties en er gaat 5,2 miljoen naar
aanleg en onderhoud van fietspaden in
Heuvelland en de doortocht van Kemmel.
Meer nachtbussen
rond Leuven
De Vlaamse minister van Mobiliteit
trekt 1,3 miljoen euro uit om het
nachtbussennet rond Leuven volgend
jaar uit te breiden. Er komen zes
nieuwe lijnen bij en vijf bestaande
nachtlijnen worden uitgebreid. De
uitbreiding is een van de acht nieuwe
projecten voor het openbaar vervoer
in Vlaanderen. In totaal wordt er
9 miljoen euro.

Politiek heeft met ons dagelijkse leven te maken.
“Hoe dan?”, vraag je je af. Wel, politici nemen voortdurend beslissingen die ons allemaal aanbelangen.
Ze maken wetten, ze beslissen over geld dat uitgegeven wordt, ze moeten daarvoor
weloverwogen keuzes maken.
Dat lijkt misschien eenvoudig, maar dat is het niet. Er zijn geen gemakkelijke oplossingen. Wat
voor de ene goed is, is dat niet voor de andere. Er moet met iedereen rekening worden gehouden.
Elk voorstel wordt gewikt en gewogen, over elk voorstel kan gediscussieerd worden. Dat is
wat parlementsleden of volksvertegenwoordigers in het parlement doen, en daarom is hun werk
belangrijk.
Waarom mag je niet zelf beslissen over wat je aanbelangt? Waarom beslissen politici voor ons?
Het antwoord is heel eenvoudig: we zijn met meer dan 10 miljoen Belgen en 6 miljoen Vlamingen
en we kunnen niet over elk voorstel allemaal samen beslissen. Stel dat er wordt nagedacht over
het aanleggen van een nieuwe snelweg. Dan is het onmogelijk om aan elke Vlaming te vragen wat
die daarvan vindt. Dat werkt niet in een moderne staat. Daarom is er een parlement. Wij kiezen om
de vijf jaar wie in het Vlaams Parlement zit. Dat noemen we een parlementaire democratie.
Democratie wil zeggen dat naar iedereen wordt geluisterd en dat alle meningen tellen. Luisteren
naar wat bij de bevolking leeft, is een belangrijke opdracht voor de vertegenwoordigers die wij kiezen.
Ze beslissen niet voor zichzelf, maar wel voor alle mensen die in Vlaanderen wonen. De 124
Vlaamse volksvertegenwoordigers vertegenwoordigen dus alle Vlaamse burgers.
●● ●Politiek heeft te maken met heel gewone dingen uit het leven van ons allemaal.
Politici beslissen hoe onze samenleving eruitziet.
●● ●Via verkiezingen kiezen we mensen die ons gedurende vijf jaar in het Vlaams
Parlement mogen vertegenwoordigen.
●● ●Volksvertegenwoordigers praten in het parlement over voorstellen en nemen
beslissingen die ons allemaal aanbelangen.
Politiek
iets voor mij?
5

6 Politiek
iets voor mij?
IK SPREEK NEDERLANDS!
Hoe zit ons land in elkaar?
Ons land is ingedeeld in gemeenten, provincies, gemeenschappen, gewesten en de federale
staat. We maken daarnaast ook deel uit van de Europese Unie. Door die structuur zijn er ook
vaak verkiezingen, want voor elk bestuur moeten er vertegenwoordigers van de burgers verkozen
worden.
Dat er zoveel verkiezingen zijn, komt door de ingewikkelde staatsstructuur van ons land. Tot in 1971
moesten de kiezers maar twee keer gaan stemmen: een keer om de zes jaar voor de gemeenteen
provincieraden en een keer om de vier jaar voor het federale parlement. Er was toen in België
maar één parlement en één regering voor heel het land. België was toen een unitaire staat.
Dat is veranderd. Ons land is intussen ingedeeld in gewesten en gemeenschappen. Dat komt
omdat er vanaf het ontstaan van ons land grote verschillen bestonden tussen Vlaanderen en
Wallonië. Daarom wilden Vlamingen en Walen zelf kunnen beslissen over zaken die voor hen
belangrijk waren. Voor de Vlamingen was het erg belangrijk om zelf meer beslissingen te kunnen
nemen over taal en cultuur. Om die wens van de Vlamingen te vervullen, werd ons land opgedeeld
in drie gemeenschappen: de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige
Gemeenschap. Je ziet dat Brussel behoort tot de Vlaamse én de Franse Gemeenschap. Wie in
Brussel woont en Nederlands spreekt, hoort bij de Vlaamse Gemeenschap. Wie in Brussel woont
en Frans spreekt, hoort bij de Franse Gemeenschap. De drie gemeenschappen kregen elk een
eigen parlement en een eigen regering. Die nemen bijvoorbeeld beslissingen over hun onderwijs.
JE PARLE FRANçAIS !
Drie gemeenschappen
ICH SPRECHE DEUTSCH !
Vlaamse Gemeenschap
Franse Gemeenschap
Duitstalige Gemeenschap

Voor de Walen was het belangrijk om in Wallonië een eigen economisch beleid te kunnen voeren.
Daarom werd ons land niet alleen opgedeeld in gemeenschappen, maar ook in gewesten. Er
zijn drie gewesten in België: het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke
Gewest. Ook de drie gewesten kregen een eigen parlement en een eigen regering. In
Vlaanderen worden beslissingen over de gewest- en gemeenschapsbevoegdheden in één parlement
en één regering genomen. Het Vlaamse Gewest neemt bijvoorbeeld beslissingen over de
Antwerpse haven, zoals de bouw van een nieuw dok. De parlementen voor de gewesten en de
gemeenschappen worden om de vijf jaar verkozen.
IK WOON IN VLAANDEREN
IK WOON IN WALLONIë
Drie gewesten
IK WOON IN BRUSSEL
Vlaanderen
Wallonië
Brussel
Daarnaast zijn er nog zaken waarover we voor heel België samen beslissen, bijvoorbeeld
alles wat met ons leger te maken heeft of wat met de sociale zekerheid te maken heeft. Dat
gebeurt door het Belgische of federale parlement en de Belgische regering. Voor ons hele land
– het federale niveau dus – wordt het parlement in principe om de vier jaar verkozen tijdens de
federale verkiezingen. Een federale regering kan echter ook vallen en dan moeten we toch weer
vroeger naar de stembus.
Politiek
iets voor mij?
7

8 Politiek
iets voor mij?
Het federale bestuur en de besturen van de gewesten en gemeenschappen vormen samen het
hoogste niveau in ons land. Het tweede niveau in ons land bestaat uit de provincies. Het derde
niveau zijn de gemeentebesturen. De verkiezingen voor de gemeente- en provincieraden worden
om de zes jaar gehouden.
De federale
staat
België
3 gewesten
Europese Unie
het Vlaamse Gewest
het Waalse Gewest
het Brusselse Hoofdstedelijke
Gewest
10 provincies
589 gemeenten
3 gemeenschappen
de Vlaamse Gemeenschap
de Franse Gemeenschap
de Duitstalige Gemeenschap
België maakt daarnaast ook nog eens deel uit van de Europese Unie. Ook voor het Europese
niveau worden verkiezingen gehouden om de vijf jaar. Die vallen samen met de verkiezingen
voor de gewesten en gemeenschappen.
●● Vroeger was er in België één parlement en één regering. Dat is veranderd.
België bestaat nu uit drie gemeenschappen en drie gewesten.
●● Gemeenschappen en gewesten hebben een eigen parlement en een eigen regering.
Onze vertegenwoordigers in dat parlement verkiezen we om de vijf jaar.
●● Ook voor het hele land is er een parlement en een regering. Dat parlement
verkiezen we om de vier jaar.
●● Er zijn ook steden, gemeenten en provincies in ons land. Onze vertegenwoordigers
in de gemeente- en provincieraden verkiezen we om de 6 jaar.
●● België maakt ook deel uit van de Europese Unie. Onze vertegenwoordigers in
het Europees Parlement verkiezen we om de vijf jaar.

2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Gemeente Provincie Gewesten en
gemeenschappen
verkiezingen
om de 6 jaar
verkiezingen
om de 6 jaar
verkiezingen
om de 5 jaar
Federaal Europa
verkiezingen
om de 4 jaar
(behalve wanneer
de regering valt)
verkiezingen
om de 4 jaar
(behalve wanneer
de regering valt)
?
verkiezingen
om de 5 jaar
Politiek
iets voor mij?
9

10 Politiek
iets voor mij?
De gemeente
Een gemeente is verantwoordelijk voor twee soorten taken:
1. De zorg voor het ‘gemeentelijk belang’.
Dat kunnen alle taken zijn die niet behoren tot de taken van de provincie, de Vlaamse overheid
en de federale overheid. Zo kan een gemeente bijvoorbeeld geen oorlog verklaren (daarvoor is
alleen de federale overheid bevoegd), maar wel een jeugdhuis oprichten of een sporthal bouwen.
De gemeente staat het dichtst bij de burger. De beslissingen van de gemeente voelen wij dan ook
direct: de jeugdclub krijgt een nieuw lokaal, zone 30 wordt ingevoerd, de burgemeester verbiedt
een fuif, in de hoofdstraat komen parkeermeters...
2. De taken die opgelegd worden door de Vlaamse en federale overheid.
De gemeente moet ook een aantal taken uitvoeren die ze gekregen heeft van de hogere overheden
(de Vlaamse en de federale overheid). Die taken zijn opgesomd in het Vlaamse gemeentedecreet.
Daarin staat wát de gemeente moet doen en hóe ze het moet doen. Zo moeten alle
gemeenten bijvoorbeeld de adresgegevens van hun inwoners bijhouden.
Het bestuur van een gemeente gaat over zaken die dicht bij de mensen staan en waar iedereen bij
betrokken is: geboorte en overlijden, vrije tijd, milieu, welzijn, werk, veiligheid, verkeer enzovoort.
Bevoegdheden Voorbeelden
Bevolking en Burgerlijke
Stand
Welzijn
Huisvesting
• geboorte- en overlijdensakten opstellen, huwelijken registreren, rijbewijzen
en identiteitskaarten afgeven
• adresgegevens en geboortedatum van de inwoners van de gemeente
bijhouden, het kiesregister bijhouden, oproepingsbrieven voor de verkiezingen
versturen
• thuiszorg en gezinshulp organiseren
• kinderopvang organiseren
• aanvragen van een invaliditeitsuitkering behandelen
• een premie toekennen aan bepaalde inwoners voor het betalen van hun
elektriciteitsfactuur
• premies toekennen voor het isoleren van je woning
• het plaatsen van een lift wanneer je moeilijk te been bent
• informatie geven
Ruimtelijke Ordening • bouwvergunningen afgeven
Milieu
Cultuur
Jeugd
Sport
• zorgen voor het proper houden van de gemeente
• informatie geven over sorteren van huisvuil
• culturele evenementen in de gemeente organiseren
• het programma opstellen van het cultureel centrum
• zorgen voor speelpleinen en opvang van kinderen tijdens schoolvakanties
• jeugdbewegingen, jeugdhuizen en jeugdactiviteiten subsidiëren
• zorgen voor het gemeentelijke zwembad, sporthallen en sportvelden
• sportactiviteiten zoals een loopwedstrijd of een sportkamp organiseren
• subsidies geven aan sportclubs

Technische dienst
Groendienst
Toerisme
• gemeentegebouwen onderhouden
• gemeentewegen, fiets- en voetpaden onderhouden
• wegen sneeuwvrij maken
• de gemeentelijke parken onderhouden
• de wegbermen maaien
• informatie geven over bezienswaardigheden in de
gemeente, adressen van restaurants, musea, hotels,…
• toeristische wandelingen met een gids organiseren
Gemeenteraadsverkiezingen
Politici zijn niet onbeperkt aan de macht. Om de zes jaar op de tweede zondag van oktober zijn
er verkiezingen voor de gemeenteraad. Een gemeente telt minimaal 7 en maximaal 55 gemeenteraadsleden.
Het aantal gemeenteraadsleden hangt af van het inwonersaantal van de gemeente.
De uitslag van de verkiezingen zal bepalen welke partijen een nieuwe meerderheid en een nieuw
bestuur gaan vormen. Soms haalt één partij genoeg stemmen om alleen de meerderheid te hebben
in de gemeenteraad. Meestal gaan twee of meer partijen samenwerken in het nieuwe bestuur.
Het bestuur van de gemeente
Het gemeentebestuur bestaat uit de gemeenteraad, het schepencollege en de burgemeester.
In de gemeenteraad zitten alle verkozenen van de meerderheid en de oppositie. Zij discussiëren
en stemmen over beleidsvoorstellen en over de begroting van de gemeente. Om een voorstel
goed te keuren moet de meerderheid van de gemeenteraadsleden akkoord gaan. Dat is een
belangrijk principe in de democratie. De gemeenteraad controleert ook het college van burgemeester
en schepenen, door vragen te stellen over het beleid.
De vergaderingen van de gemeenteraad zijn openbaar, je kunt ze dus bijwonen.
Het college van burgemeester en schepenen is als het ware de ‘regering’ van de gemeente. De
taak van het college van burgemeester en schepenen bestaat erin om voorstellen te doen aan de
gemeenteraad en de beslissingen van de gemeenteraad uit te voeren. De vergaderingen van het
college zijn niet openbaar, maar het verslag van de vergadering met de beslissingen kun je wel
inkijken. Ook het aantal schepenen hangt af van het aantal inwoners van de gemeente, maar het
zijn er nooit meer dan tien.
De burgemeester is de voorzitter van het college van burgemeester en schepenen. Als hoofd van
de gemeente ondertekent hij de reglementen, de beslissingen en de brieven van de gemeente.
Hij zorgt er ook voor dat alle wetten van de regering worden nageleefd. Hij vertegenwoordigt
namelijk de regering in zijn gemeente. De burgemeester moet ook zorgen voor rust en orde in
de gemeente. Hij kan daarvoor besluiten nemen, want hij is het hoofd van de lokale bestuurlijke
politie.
Politiek
iets voor mij?
11

12
Politiek
iets voor mij?
De provincie
België telt tien provincies. Het Vlaamse Gewest is ingedeeld in de provincies West-Vlaanderen,
Oost-Vlaanderen, Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg. Het Waalse Gewest is ingedeeld in de
provincies Henegouwen, Waals-Brabant, Namen, Luxemburg en Luik.
De provincies staan tussen de gemeenten enerzijds, en de gemeenschappen en gewesten en de
federale staat anderzijds.
De provincies hebben taken van ‘algemeen bestuur’, zoals bijvoorbeeld het uitreiken van milieuvergunningen.
Daarnaast organiseren ze ook veel diensten, zoals onderwijs, sportdiensten,
toeristische diensten, enzovoort. Heel vaak werkt de provincie op de achtergrond en coördineert
ze allerlei samenwerkingsverbanden in de provincie.
Het provinciebestuur bestaat uit de provincieraad, de deputatie en de gouverneur.
Net zoals de gemeenteraad, wordt de provincieraad om de zes jaar verkozen. De provincieraad
is als het ware een ’provinciaal parlement’, dat het bestuur van de provincie controleert en bij
meerderheid beslist over het beleid en de begroting. De provincieraad is daarom de wetgevende
macht van de provincie.
De deputatie is dan weer de uitvoerende macht van de provincie. Ze doet voorstellen aan de provincieraad
en voert de beslissingen van de provincieraad verder uit.
Tot slot is er de provinciegouverneur, die de deputatie voorzit. Hij wordt benoemd door de koning
en is het hoofd van een provincie, maar ook de vertegenwoordiger van de federale én de gewestelijke
regeringen.

Politiek
iets voor mij?
13

14
Politiek
iets voor mij?
Vlaanderen
Politici beslissen over dingen die met ons dagelijkse leven te maken hebben
. Maar welke beslissingen worden er in Vlaanderen genomen?
Het Vlaams Parlement mag over de regels voor bepaalde zaken beslissen. Dat noemen we
Vlaamse bevoegdheden. Voorbeelden zijn onderwijs, welzijn en cultuur. Ook het federale parlement
mag over bepaalde zaken beslissen. Dat noemen we federale bevoegdheden. Voorbeelden
zijn het leger en de spoorwegen. Het is dus duidelijk vastgelegd welk parlement waarover mag
beslissen. Voor elke bevoegdheid is er telkens ook een minister verantwoordelijk. De minister
zorgt ervoor dat er acties worden ondernomen binnen elke bevoegdheid, volgens de regels die
het parlement heeft goedgekeurd.
Hieronder krijg je een overzicht van de Vlaamse bevoegdheden. Je vindt in de rechterkolom ook
een paar voorbeelden van beleid.
Bevoegdheden Wat betekent zo een bevoegdheid? Voorbeelden
Armoedebestrijding • zorgen dat arme mensen een huis kunnen huren
Begroting
• schatten wat de inkomsten en uitgaven van de Vlaamse Regering
zullen zijn, het budget beheren en de uitgaven controleren
Bestuurszaken • zorgen dat de Vlaamse ambtenaren goed kunnen werken
Binnenlands Bestuur • burgemeesters benoemen
Brussel • een beleid voeren voor de Vlamingen in Brussel
Buitenlands Beleid
• zorgen voor een goede samenwerking tussen Vlaanderen
en andere landen
Cultuur • subsidies geven aan theatergezelschappen
Economie
• kansen geven aan mensen die een bedrijf willen starten
door ze premies te geven
Energie • informatie geven over de gas- en elektriciteitsprijzen
Financiën
• schatten wat de inkomsten en uitgaven van de Vlaamse Regering
zullen zijn, het budget beheren en de uitgaven controleren
Gelijke Kansen • zorgen dat gebouwen toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers
Inburgering
• cursussen organiseren waardoor nieuwkomers leren hoe onze
samenleving werkt
Innovatie • in begeleiding voorzien voor bedrijven die willen innoveren

Jeugd • jeugdbewegingen steunen
Landbouw
• beslissen op welke tijd van het jaar de landbouwers
hun land mogen bemesten
Leefmilieu/Natuur • zorgen dat er voldoende bossen blijven bestaan
Media • geld geven aan de VRT om radio- en televisieprogramma’s te maken
Mobiliteit • zorgen dat er genoeg bussen en trams zijn
Onderwijs • zorgen dat er goede scholen zijn voor iedereen
Openbare Werken • zorgen voor het onderhoud van de wegen
Plattelandsbeleid • werken aan leefbare dorpen
Ruimtelijke Ordening
• zorgen dat er plaats is voor natuur, landbouw, bedrijven,
huizen en wegen
Sociale Economie • investeren in beschutte en sociale werkplaatsen
Sport • subsidies geven aan sportverenigingen
Steden • zorgen voor leefbare steden
Toerisme • Vlaanderen promoten als vakantiebestemming
Vlaamse Rand • een beleid voeren voor de gemeenten rond Brussel
Volksgezondheid en Gezin • zorgen dat er goede kinderopvang is
Welzijn
• zorgen dat er voldoende voorzieningen zijn voor ouderen
en mensen met een handicap
Werk • werklozen helpen bij het zoeken naar een job
Wonen • zorgen dat er sociale woningen zijn
●● Elk parlement in België mag over welbepaalde zaken beslissen. Dat noemen
we bevoegdheden. De zaken waarover Vlaanderen mag beslissen, noemen we
Vlaamse bevoegdheden. Een voorbeeld van een Vlaamse bevoegdheid is onderwijs.
●● Voor elke bevoegdheid is een minister verantwoordelijk voor de uitvoering
ervan. Zo is er een Vlaamse minister van Onderwijs, een van Cultuur, een van
Welzijn, een van Openbare Werken, een van Wonen ...
Politiek
iets voor mij?
15

16 Politiek
iets voor mij?
België
Het federale parlement en de federale regering regelen zaken voor het
hele land . Waarover kunnen zij beslissen?
De zaken waarover een parlement mag beslissen, noemen we de bevoegdheden. De Kamer
beslist over federale bevoegdheden. Ook hier is een minister verantwoordelijk voor de uitvoering
van de bevoegdheid, bijvoorbeeld het leger.
De federale staat houdt zich bezig met bijvoorbeeld financiën, leger, justitie, sociale zekerheid, buitenlandse
zaken, evenals belangrijke delen van de volksgezondheid en van binnenlandse zaken.
Over al die zaken is dus de federale overheid bevoegd. Je merkt dat voor sommige bevoegdheden
zowel een Vlaamse als een federale minister bevoegd is. Dat komt omdat bepaalde bevoegdheden
niet helemaal zijn overgedragen aan Vlaanderen. Volksgezondheid is zo’n voorbeeld: zo
is de Vlaamse minister bevoegd voor de borstkanker-screening bij oudere vrouwen en waakt
de federale minister erover dat ons voedsel veilig is. Hiernaast vind je de belangrijkste federale
bevoegdheden met in de kolom ernaast een voorbeeld.
Beslissingen van
de ministerraad
Meer geld voor
deeltijdse opvang
BRUSSEL - De federale ministerraad
heeft vrijdag een aantal maatregelen
genomen voor zelfstandigen met kinderen.
Het moederschapsverlof wordt
uitgebreid. Voorts besliste de ministerraad
dat er na de zomer een pensioenconferentie
moet komen
Voorzieningen voor personen met
een handicap krijgen voortaan
2.000 euro per opvangplaats die ze
splitsen.

Bevoegdheden Wat betekent zo een bevoegdheid? Voorbeelden
Asielbeleid en Migratie
• beslissen of mensen die in ons land willen wonen, mogen blijven
of terug moeten naar hun land van oorsprong
Binnenlandse Zaken • zorgen dat de federale politie behoorlijk werkt
Buitenlandse Zaken • zorgen dat er goede relaties zijn met andere landen
Defensie • zorgen dat het leger goed functioneert
Economie en Consumentenzaken
• zorgen dat ook arme mensen een bankrekening kunnen openen
bij een bank
Financiën • de schatkist van ons land beheren
Justitie
• zorgen dat de rechtbanken kunnen werken en dat de straffen
die rechters geven ook behoorlijk uitgevoerd worden. Daarvoor
moeten er bijvoorbeeld genoeg gevangenissen zijn
Klimaat • maatregelen nemen om de CO 2 -uitstoot te verminderen
Overheidsbedrijven
Sociale Zekerheid
• zorgen dat de NMBS voldoende geld krijgt zodat er genoeg
treinen kunnen rijden
• zorgen dat De Post goed werkt
• zorgen dat mensen een pensioen krijgen
• zorgen dat je geld terugkrijgt van het ziekenfonds als je naar
de dokter of tandarts moet gaan
• zorgen dat werklozen een uitkering krijgen
Verkeer • toekennen van nummerplaten
●● De zaken waarover het federale parlement kan beslissen, noemen we
federale bevoegdheden. Een voorbeeld van een federale bevoegdheid is
justitie. Voor elke bevoegdheid is een minister verantwoordelijk voor de
uitvoering ervan. Zo is er een federale minister van Justitie, een van Pensioenen,
een van Binnenlandse Zaken, ...
Politiek
iets voor mij?
17

18
Politiek
iets voor mij?
Europa . Steeds belangrijker…
● Europa legt vast hoeveel het maximaal mag kosten als je met je gsm
vanuit het buitenland belt .
● Van Europa mogen onze vissers maar een beperkt aantal ton kabeljauw
per jaar vangen .
● Europa legt regels vast over de kwaliteit van ons vlees . Zo ben je als
consument zeker dat vlees uit Spanje even gezond is als vlees uit
België .
● … . .
De Europese Unie is een groep van 27 landen die samenwerken. Ook België is een lidstaat van de
EU. Over heel wat zaken beslissen de 27 landen samen. De lidstaten staan dus een deel van hun
macht af aan de Europese Unie.
Europa maakt regels die echt wel een grote invloed hebben op ons leven. Zo gebruiken al heel
wat Europese landen dezelfde munt: de euro. Zo maakt Europa afspraken over de landbouw, het
vervoer, het onderwijs, kwaliteitslabels voor winkelproducten … en nog zoveel meer.
De verkiezingen voor het Europees Parlement vallen samen met de Vlaamse verkiezingen.
België heeft 22 vertegenwoordigers in het Europees Parlement, waarvan 13 uit Vlaanderen. Elke
andere lidstaat houdt ook verkiezingen om zijn vertegenwoordigers te kiezen. In totaal zetelen er
736 mensen uit 27 landen in het Europees Parlement.
Naast het Europees Parlement zijn ook de Raad van de Europese Unie, de Europese Commissie
en de Europese Raad (ook wel 'Europese Top' genoemd) erg belangrijk voor het besturen van de
Europese Unie.
Over de Europese Unie en haar bestuur vind je uitgebreide informatie op de portaalsite van de EU
http://europa.eu

Wat is het verschil tussen het
parlement en de regering?
Als we gaan stemmen dan kiezen we 124 volksvertegenwoordigers in het Vlaams Parlement.
We verkiezen geen regering en geen ministers!
Hoe wordt de regering dan gevormd?
Na de verkiezingen weten we hoeveel zetels de verschillende partijen in het parlement hebben. In
Vlaanderen en België heeft een partij op haar eentje (bijna) nooit de meerderheid van de zetels.
Daarom gaan partijen met elkaar onderhandelen om samen een meerderheid te vormen en
samen te regeren. Als de onderhandelingen klaar zijn, worden de afspraken op papier gezet in
een regeerakkoord. Dan stellen de partijen van de meerderheid hun ministers voor.
Tot slot benoemt het Vlaams Parlement die regering en dan kunnen de ministers aan de slag.
Het parlement heeft een andere opdracht dan
de regering.
De regering neemt initiatieven die ze nodig vindt om te besturen, om het beschikbare geld te ver-
delen en om problemen op te lossen. Maar de regering moet wel al die initiatieven verantwoorden
voor het parlement. In het parlement wordt daarover gedebatteerd. Er worden vragen gesteld aan
de ministers, maatregelen van de regering bijgestuurd en nieuwe voorstellen gedaan. Uiteindelijk
moet de meerderheid in het parlement het bestuur goedkeuren.
Het Vlaams Parlement moet alle decreten – dat zijn Vlaamse wetten – goedkeuren.
●● In het Vlaams Parlement zitten de 124 Vlaamse volksvertegenwoordigers die
verkozen zijn.
●● In de Vlaamse Regering zitten ten hoogste 11 ministers, die uit de partijen
komen die samen een meerderheid vormen om te besturen.
●● De regering bestuurt. De volksvertegenwoordigers controleren de regering.
Ze debatteren over het beleid van de regering en sturen het bij. Ze keuren
decreten goed.
Politiek
iets voor mij?
19

20 Politiek
iets voor mij?
Het Vlaams Parlement
Wie zit er in het Vlaams Parlement?
In het Vlaams Parlement zitten 124 volksvertegenwoordigers. Ze behoren tot verschillende politieke
partijen. Een groep van volksvertegenwoordigers van dezelfde partij, noemen we een fractie. In
2009 kozen we de volgende politieke partijen om in het Vlaams Parlement te zitten: CD&V, Groen,
LDD, N-VA, Open Vld, s.pa, UF en Vlaams Belang.
Hoeveel zetels heeft elke politieke partij in
het parlement?
Een zetel is een plaats die een volksvertegenwoordiger krijgt in het parlement wanneer hij verkozen
is. Hoe meer volksvertegenwoordigers van een bepaalde partij in het parlement verkozen worden,
hoe meer zetels die partij heeft en hoe sterker ze is. De partijen halen niet allemaal evenveel
stemmen. Ze hebben dus ook niet allemaal evenveel zetels.
Dit is de zetelverdeling in het Vlaams Parlement*:
CD&V: 31 zetels
Open Vld: 22 zetels
Vlaams Belang: 19 zetels
sp.a: 19 zetels
N-VA: 17 zetels
www.vlaamsparlement.be/Proteus5/wieZitWaar.action
LDD: 7 zetels
Groen: 7 zetels
UF: 1 zetel
Onafhankelijk: 1 zetel
Totaal: 124 zetels
* 26.10.2011

De volgende partijen vormen de meerderheid:
CD&V, sp.a. en N-VA. Samen hebben ze 67 zetels.
De volgende partijen voeren oppositie:
Open Vld, Vlaams Belang, LDD, Groen en UF.
Wat doet het Vlaams Parlement?
Het Vlaams Parlement heeft drie belangrijke taken:
1. Decreten goedkeuren
In het Vlaams Parlement spreekt men van decreten en niet van wetten. Een decreet van het Vlaams
Parlement is een Vlaamse wet. Elke Vlaming is verplicht om te volgen wat er in een decreet staat.
Meestal stelt de regering een nieuw decreet voor, maar het parlement moet erover debatteren en
moet het goedkeuren.
Politiek
iets voor mij?
21

22
Begrotingswijziging
Het Vlaams Parlement heeft woensdag
een begrotingswijziging goedgekeurd.
Die wijziging voorziet in
geld voor extra schoolgebouwen en
bijzondere jeugdbijstand.
Politiek
iets voor mij?
2. De regering benoemen en controleren
De ministers kunnen niet zomaar hun gang gaan. Ze worden door het parlement gecontroleerd.
De parlementsleden kunnen vragen stellen aan de ministers over beslissingen die ze nemen.
De ministers zijn verplicht om daarop te komen antwoorden in het parlement.
3. De begroting goedkeuren
Elk jaar denken de ministers na over het geld dat ze het volgende jaar zullen uitgeven. Ze proberen
in te schatten hoeveel geld ze zullen uitgeven en hoeveel geld ze zullen krijgen, vooral via de
belastingen. Die schatting van de inkomsten en de uitgaven noem je de begroting. Elk jaar wordt
daarover gedebatteerd in het Vlaams Parlement. Het parlement moet de begroting elk jaar goedkeuren,
anders mag de regering niets uitgeven.
Geld voor
wegenwerken
De Vlaamse minister van Openbare
Werken heeft het investerings- en onderhoudsprogramma
voor openbare werken
vastgelegd. Voor de Westhoek wordt 7
miljoen euro opzijgelegd voor een aantal
wegrenovaties en er gaat 5,2 miljoen naar
aanleg en onderhoud van fietspaden in
Heuvelland en de doortocht van Kemmel.
Sport...
Hoe werkt het Vlaams Parlement?
Het Vlaams Parlement heeft woensdag
een decreet goedgekeurd dat ethisch
wangedrag in de sport moet aanpakken.
Het decreet gaat ervan uit dat de sportfederaties
zelf maatregelen moeten opstellen,
uitvoeren en handhaven tegen wangedrag
in de sport. Daarmee wil men onder meer
racisme, agressie op het veld en aan de
zijlijn, xenofobie en dopinggebruik tegengaan.
Ethisch verantwoord sporten wordt
een criterium om subsidies toe te kennen.
Een keer per week, op woensdag, vergaderen de 124 volksvertegenwoordigers allemaal samen.
Dat noemen we de plenaire vergadering. Uiteraard is vergaderen met zo’n grote groep parlementsleden
niet gemakkelijk. Daarom vergaderen de parlementsleden ook in kleinere groepen. Dat zijn
de parlementaire commissies. Elke commissie is gespecialiseerd in een bepaald thema. Zo is er
een commissie voor Welzijn, een commissie voor Onderwijs, een commissie voor Openbare Werken,
een commissie voor Wonen enzovoort. Er zijn commissievergaderingen op dinsdag, woensdag
en donderdag. De commissieleden bespreken dan de nieuwe decreten en de begroting. Er
wordt ook over gestemd. Ze ondervragen er ook de bevoegde minister. Daarna bespreken alle
124 volksvertegenwoordigers samen de decreten en begroting in de plenaire vergadering. Ook
daar hebben ze de kans om een minister te ondervragen.

●● De 124 Vlaamse volksvertegenwoordigers behoren tot verschillende politieke
partijen.
●● Het Vlaams Parlement heeft drie belangrijke taken: decreten goedkeuren, de
regering benoemen en controleren, de begroting goedkeuren.
●● Een keer per week vergaderen de 124 volksvertegenwoordigers allemaal
samen. Dat noemen we de plenaire vergadering.
●● De parlementsleden vergaderen daarnaast in kleinere groepen, dat zijn de
parlementaire commissies. Elke commissie is gespecialiseerd in een bepaald
thema. Zo is er een commissie voor Welzijn, een commissie voor Onderwijs,
een commissie voor Openbare Werken, een commissie voor Wonen enzovoort.
Politiek
iets voor mij?
23

24 Politiek
iets voor mij?
De Vlaamse Regering
Wie zit er in de Vlaamse Regering?
In de Vlaamse Regering mogen niet meer dan 11 ministers zitten en minstens één minister moet
uit Brussel komen. Aan het hoofd van de regering staat de minister-president. Op dit moment
zijn er 9 ministers en is Kris Peeters de minister-president. De ministers komen uit de partijen die
samen de meerderheid vormen.
Wat doet de Vlaamse Regering?
De ministers voeren het regeerakkoord uit dat na de verkiezingen werd overeengekomen. Ze
komen een paar keer per week naar het parlement om te antwoorden op vragen van volksvertegenwoordigers.
Ze moeten aan het parlement komen uitleggen wat ze doen, waarom ze dat doen
en hoeveel geld dat kost. Ministers kunnen dus niet zomaar doen wat ze willen. Ze moeten hun
plannen en hun budget eerst voorleggen aan het parlement. Het parlement moet de begroting
daarvoor goedkeuren. Als de meerderheid in het parlement de voorstellen van de regering goedkeurt,
kan het werk beginnen.
Hoe werkt de Vlaamse Regering?
De ministers van de Vlaamse Regering vergaderen elke vrijdag in de ministerraad. Ze bespreken
dan alle voorstellen van elkaar. Ze nemen alle beslissingen samen. Dat wil zeggen als één team.
De minister-president staat aan het hoofd van dat team en leidt de vergaderingen van de
ministerraad.
Meer geld voor
deeltijdse opvang
Voorzieningen voor personen met
een handicap krijgen voortaan
2.000 euro per opvangplaats die ze
splitsen.
Beslissing over
wegwerken van
gevaarlijke
kruispunten
Beslissingen van
de ministerraad
BRUSSEL De Vlaamse Regering
heeft vrijdag een beslissing
genomen over de heraanleg van
gevaarlijke kruispunten.
Voor fietsers komen er verhoogde
fietspaden en de heraanleg
van afslagstroken op 50 kruispunten
in Vlaanderen.
BRUSSEL - De Vlaamse ministerraad
heeft vrijdag een aantal maatregelen
genomen over de kinderopvang. Er
werd meer budget vrijgemaakt om de
veiligheid in de kinderdagverblijven te
verhogen. Voorts besliste de Vlaamse
Regering dat er na de zomer een mobiliteitsconferentie
moet komen

●● De Vlaamse Regering bestaat uit maximaal 11 ministers. Minstens één minister
moet uit Brussel komen. Aan het hoofd van de regering staat de ministerpresident.
●● De Vlaamse Regering neemt alle beslissingen samen, dat wil zeggen als één
team.
●● De ministers moeten verantwoording afleggen aan het parlement over de
beslissingen die ze nemen. Ze kunnen dus niet zomaar doen wat ze willen.
Politiek
iets voor mij?
25

26
Politiek
iets voor mij?
Meerderheid en oppositie
In het parlement en in de regering wordt gediscussieerd over dingen die ons leven bepalen. Er
worden beslissing en genomen die ons allemaal aanbelangen. Het is natuurlijk niet gemakkelijk
om zulke beslissingen te nemen. Er zijn heel veel verschillende meningen. Wat de ene belangrijk
vindt, vindt de andere minder belangrijk. Elke partij heeft haar eigen standpunt.
In het parlement komen al die verschillende meningen aan bod. Elke volksvertegenwoordiger kan
zeggen wat hij of zij vindt van een bepaald voorstel. Dat zorgt ervoor dat er soms hevige discussies
zijn, maar dat hoort erbij. Het is net belangrijk dat iedereen zijn gedacht kan zeggen en kritiek
kan geven.
Natuurlijk kun je allerlei voorstellen doen, maar uiteindelijk moet er voor je voorstel ook geld zijn.
Er is zeker niet genoeg geld om alles te doen. Als er beslist wordt om van een gevaarlijk kruispunt
een rotonde te maken, dan moet daar geld voor zijn. Het geld dat je daarvoor wilt uitgeven, kun
je niet aan iets anders besteden. Er moet dus gekozen worden waar er (meer) geld aan wordt
gegeven: aan scholen, aan rusthuizen, aan veiliger wegen, aan natuur, aan werk of aan kinderopvang
… Ook dat leidt tot discussies.
Uiteindelijk moet er over decreten, de begroting en allerlei voorstellen gestemd worden. Een voorstel
wordt aangenomen wanneer de meerderheid van de parlementsleden vóór stemt.
In het vinden van een meerderheid spelen de politieke partijen de belangrijkste rol. De volksvertegenwoordigers
behoren immers tot een politieke partij en ze nemen een standpunt in dat overeenstemt
met het standpunt van hun partij.
De partijen die samen de regering vormen, hebben de meerderheid in het parlement. Hun volksvertegenwoordigers
steunen de regering.
De andere volksvertegenwoordigers vormen de oppositie. Zij zullen niet nalaten om de zwakke
plekken van het regeringsbeleid bloot te leggen. Zij zullen een stevig debat voeren over de maatregelen
en het beleid van de regering.
Wanneer tot slot gestemd wordt over voorstellen, zal de stemming meestal meerderheid tegen
oppositie verlopen. Indien de oppositie meent dat met haar opmerkingen voldoende rekening
werd gehouden, gebeurt het ook dat zij voor de voorstellen stemt.

De jaarlijkse Septemberverklaring
van de regering was voer voor een
pittig debat in het Vlaamse halfrond
Er werd tijdens het debat in het Vlaams Parlement uitgebreid over
en weer gediscussieerd. Af en toe was het debat erg scherp.
De oppositiepartijen braken de Septemberverklaring af.
‘Onvoldoende inspanningen’ was de kritiek in het halfrond. Maar
de partijen van de meerderheid legden de nadruk op de moedige
voorstellen van de regering.
Bij de stemming over de Septemberverklaring stemde de meerderheid
voor, de oppositie tegen en waren er twee onthoudingen.
●● In het parlement komen verschillende meningen aan bod. Iedereen kan zijn
mening geven en mag kritiek geven.
●● Voorstellen worden goedgekeurd wanneer een meerderheid van de volksvertegenwoordigers
vóór stemt.
●● In het vinden van de meerderheid spelen de politieke partijen de belangrijkste
rol.
Politiek
iets voor mij?
27

28 Politiek
iets voor mij?
Alle partijen hetzelfde
of toch niet?
Een politieke partij is een groep van mensen die ongeveer dezelfde ideeën hebben over hoe een
land moet worden bestuurd. Dat wil zeggen: hoe de problemen van een land moeten worden aangepakt,
welke wetten er moeten komen, waaraan veel of weinig geld moet worden uitgegeven …
Elke partij heeft een partijprogramma. Daarin kun je lezen wat voor die partij belangrijk is.
Dat kan je helpen bij het maken van je keuze. Je moet dus goed weten welke ideeën de
verschillende politieke partijen verdedigen. Zo kun je kiezen voor een partij die dingen doet die
jij belangrijk vindt.
Elke politieke partij heeft een eigen bestuur en een partijvoorzitter. Die leiden de partij. Partijen
hebben ook provinciale en lokale afdelingen. Iedereen kan lid worden van een politieke partij.
Meestal moet je daarvoor lidgeld betalen.
Als er verkiezingen zijn, stelt elke partij een lijst met kandidaten samen. Op die lijst kunnen kiezers
dan aanduiden welke kandidaat zij verkiezen om in het parlement te zitten.
Hoe word je nu kandidaat voor een partij? Je kunt jezelf aanbieden bij een partij. Maar meestal
vraagt een partij aan mensen om kandidaat te worden. Het partijbestuur stelt dan de lijst samen.
De partijen zoeken kandidaten die hun kiezers aanspreken. Het is verplicht dat er evenveel mannen
als vrouwen op de lijst staan. Als de lijst klaar is, wordt aan de partij leden gevraagd om de lijst
goed te keuren.
Een politieke partij heeft natuurlijk ook geld nodig om te kunnen werken. Bij verkiezingen bijvoorbeeld
moeten er affiches en brochures worden gedrukt. Partijen krijgen op verschillende manieren
geld. Zo betalen leden van een partij lidgeld. Verkozenen staan ook een deel van hun inkomsten
af aan de partij. Maar politieke partijen krijgen vooral geld van de overheid. Dat noemen we dotaties.
Politieke partijen mogen volgens de wet niet oneindig veel geld uitgeven aan campagnes. De
overheid legt daarvoor maximumbedragen vast.
Hierna vind je een korte beschrijving van de Vlaamse partijen in het Vlaams Parlement.

CD&V staat voor Christen-Democratisch en Vlaams.
CD&V heeft als partijkleur oranje.
Voor CD&V telt elke mens. De partij ijvert voor een samenleving waarin mensen respect hebben
voor elkaar en de omgeving. Ze vindt het belangrijk dat iedereen zich gerespecteerd voelt.
De partij hecht veel belang aan de relaties tussen mensen. Mensen ontmoeten elkaar in het gezin,
de buurt, de vereniging, de school, op het werk ... Ze heeft daarbij aandacht voor mensen die het
moeilijk hebben in het leven en daardoor meer kwetsbaar zijn. De Vlaamse christendemocraten
willen verder dat Vlaanderen zelf meer kan beslissen over bepaalde zaken. Ze willen met
andere woorden een staatshervorming waarbij meer bevoegdheden van het federale niveau
naar Vlaanderen komen.
Meer informatie over de partij vind je op www.cdenv.be
Groen heeft als partijkleur groen.
Groen wil dat we zorg dragen voor onze aarde zodat de mensen die na ons komen, nog in een
gezonde wereld kunnen leven. Groen vindt dat we niet alleen maar mogen denken aan werk
en economie. Er zijn immers heel wat andere belangrijke zaken in het leven die we niet mogen
vergeten. Daarom hecht deze partij veel belang aan levenskwaliteit voor iedereen. Zowel jong als
oud, mensen die het wat moeilijker hebben, allochtonen ... Met levenskwaliteit bedoelt Groen:
meer aandacht voor de natuur, meer gezond voedsel, minder stress, meer vrije tijd, minder
armoede ...
Meer informatie over Groen vind je op www.groen.be
Politiek
iets voor mij?
29

30
Politiek
iets voor mij?
LDD staat voor Libertair, Direct en Democratisch.
LDD heeft als partijkleur blauw en oranje.
LDD vindt dat iedereen recht heeft op zijn eigen mening. De partij komt op voor de belangen
van de zelfstandigen en ondernemingen. Ze pleit voor het afschaffen van overdreven regels.
De partij wil ook een andere manier van belastingen innen: ze wil dat iedereen zonder onderscheid
3 euro belasting betaalt voor elke 10 euro inkomen. LDD wil dat Vlaanderen meer zelf
kan beslissen. LDD ijvert voor een Vlaanderen waar iedereen zich veilig voelt. De partij pleit
dan ook voor strenge straffen voor misdadigers.
Meer informatie vind je op www.ldd.be
N-VA staat voor Nieuw-Vlaamse Alliantie.
N-VA heeft als partijkleur geel.
N-VA wil dat Vlaanderen onafhankelijk wordt. Daardoor zal Vlaanderen volgens N-VA beter
worden bestuurd. De partij wil dat Vlaanderen een lidstaat wordt van Europa.
De N-VA wil dat de parlementaire democratie sterker wordt en hecht veel belang aan de bestrijding
van onveiligheid. De partij wil ook dat alle mensen aangezet worden om te gaan werken.
Ze wil een samenleving waarin alle Vlamingen even belangrijk zijn en voor elkaar opkomen.
Iedereen moet daarvoor zijn verantwoordelijkheid nemen.
Meer informatie vind je op www.n-va.be

Vld in Open Vld staat voor Vlaamse liberalen en democraten.
Open Vld heeft als partijkleur blauw.
Volgens Open Vld moet elke mens zo vrij mogelijk zijn. De overheid moet de burgers niet
te veel regels opleggen. De partij kiest voor een open samenleving met gelijke kansen voor
iedereen. Ze vindt het ook belangrijk dat bedrijven zo veel mogelijk kansen krijgen. Die zijn
belangrijk voor onze economie en de werkgelegenheid. De overheid moet de burgers en de
bedrijven daarom zo weinig mogelijk belastingen laten betalen.
Meer informatie vind je op www.openvld.be
sp.a staat voor Socialistische Partij Anders
sp.a heeft als partijkleur rood.
Sp.a vindt het belangrijk dat alle mensen gelijke kansen krijgen. Gelijke kansen bijvoorbeeld
op het vlak van werk, school, wonen en gezondheidszorg. Iedereen is er volgens sp.a wel zelf
verantwoordelijk voor om die kansen goed te gebruiken. Verder vindt sp.a het belangrijk dat
diensten zoals scholen, ziekenhuizen, het openbaar vervoer enzovoort zo goedkoop mogelijk
zijn. Het geld dat de mensen aan belastingen betalen, moet daarvoor worden gebruikt.
De partij vindt ook dat de mensen die het meest verdienen, de meeste belastingen moeten
betalen.
Meer informatie vind je op www.s-p-a.be
Politiek
iets voor mij?
31

32
Politiek
iets voor mij?
Vlaams Belang heeft als partijkleuren geel en zwart.
Vlaams Belang vindt een onafhankelijk Vlaanderen heel belangrijk. Voor de partij mag België
worden afgeschaft. Vlaams Belang vindt dat vreemdelingen die zich niet willen aanpassen, het
land moeten verlaten. De partij wil meer aandacht voor veiligheid. Ze pleit voor meer politie en
vindt dat misdrijven streng moeten worden bestraft. De kern van de samenleving is het traditionele
gezin. Het traditionele gezin bestaat uit een gehuwde man en vrouw en hun kinderen.
Meer informatie vind je op www.vlaamsbelang.be

●● Een politieke partij is een groep van mensen die ongeveer dezelfde ideeën hebben
over hoe een land of regio moet worden bestuurd.
●● Elke partij heeft een partijprogramma. Daarin kun je lezen wat voor die partij
belangrijk is.
●● Elke politieke partij heeft een eigen bestuur en een partijvoorzitter.
●● Iedereen kan lid worden van een politieke partij; meestal betaal je daar lidgeld
voor.
●● Partijen hebben geld nodig. Dat krijgen ze via lidgelden. Verkozenen staan een
deel van hun inkomsten af aan de partij. Het belangrijkste deel van de inkomsten
die een partij heeft, komt van de overheid.
Politiek
iets voor mij?
33
BELGA PHOTO HERWIG VERGULT

34 Politiek
iets voor mij?
Kiezen en stemmen
De verkiezingscampagne
Om de 5 jaar zijn er verkiezingen voor het Vlaams Parlement. De partijen stellen in de verkiezingscampagne
hun programma voor en ze stellen hun kandidatenlijsten op. Op de verkiezingsdag,
gaan de kiezers naar de stembureaus om hun stem uit te brengen.
Wie mag stemmen?
In België is er niet alleen stemrecht, maar ook opkomstplicht. Mensen vanaf 18 jaar hebben
dus niet alleen het recht om hun stem uit te brengen. Ze zijn ook verplicht om naar het stembureau
te gaan. We spreken van opkomstplicht en niet van stemplicht omdat je niet verplicht bent
om te stemmen voor een partij of persoon als je in het stemhokje staat. Je kunt ook blanco of
ongeldig stemmen.
Je mag stemmen voor het Vlaams Parlement
als je:
de Belgische nationaliteit hebt
18 jaar of ouder bent op de dag van de verkiezingen
ingeschreven bent in het bevolkingsregister van je gemeente
niet uitgesloten of geschorst bent van het stemrecht *
* Sommige Belgen die 18 jaar of ouder zijn, mogen niet stemmen omdat ze geschorst of uitgesloten zijn. Geschorst zijn, wil
zeggen dat je tijdelijk geen stemrecht meer hebt. Uitgesloten zijn, wil zeggen dat je voor altijd geen stemrecht meer hebt.

Wat als je door omstandigheden niet kunt
gaan stemmen?
Als je niet kunt gaan stemmen omdat je ziek bent, op reis bent of moet werken, dan kun je
een andere kiezer in jouw plaats laten stemmen. Je moet die persoon een volmacht geven. Je
vraagt daarvoor de juiste documenten aan bij je gemeente. Als je geen volmacht geeft, dan
moet je een bewijs met de reden van je afwezigheid (bijvoorbeeld een doktersattest) indienen.
Als je zonder geldige reden niet komt opdagen in het stembureau, riskeer je een boete.
Boetes voor afwezige bijzitters
Stemmen is geheim
ANTWERPEN- De correctionele
rechtbank van Antwerpen
heeft donderdag een boete
gegeven aan alle bijzitters
die zonder geldige redenen
niet kwamen opdagen in een
stembureau bij de verkiezingen
vorig jaar. 119 persoenen kregen
een boete van 275 euro, 15
personen werden door de rechter
vrijgesproken en 7 kregen
een opschorting van straf.
Stemmen is geheim. Daarom moet je alleen het stemhokje ingaan. Personen met een fysieke
handicap (rolstoelgebruikers) of personen met een visuele handicap (blinden) mogen vragen
dat iemand hen helpt. Die helper mag dan mee in het stemhokje. Wanneer personen met een
verstandelijke handicap hulp wensen, moeten ze dat vragen aan de voorzitter van het stembureau.
Die beslist of het wel of niet mag. De voorzitter van het stembureau kan ook iemand van
zijn medewerkers vragen om je te helpen in het stemhokje.
Politiek
iets voor mij?
35

36 Politiek
iets voor mij?
Geldig stemmen
Geldig stemmen kun je op 4 manieren doen:
1. Je kunt een lijststem geven. Je kleurt het bolletje bovenaan de lijst rood. Een lijststem
is een stem voor een partij en niet voor een persoon. Dat wil zeggen dat je akkoord
gaat met de volgorde van de kandidaten op de lijst. Je mag maar één lijststem
uitbrengen. Breng je meer lijststemmen uit, dan stem je ongeldig.
2. Je kunt een voorkeurstem geven. Je stemt voor één of meer kandidaten of opvolgers
binnen één lijst. Let er wel op dat je binnen dezelfde lijst blijft, want anders is je
stem ongeldig.

3. Je mag zowel een lijststem als voorkeurstem(men) uitbrengen. Dan kleur je zowel
het bolletje bovenaan de lijst als de bolletjes achter de namen van de personen van je
voorkeur rood. Let er ook hier op dat je dat steeds binnen dezelfde lijst doet, anders
is je stem ongeldig.
4. Je kunt blanco stemmen. Je stemt voor geen enkele kandidaat of lijst. Je doet dat
als je geen voorkeur hebt voor een partij of voor een kandidaat. Blanco en ongeldige
stemmen tellen niet mee bij de zetelverdeling.
●● Als je Belg bent en 18 jaar of ouder, ben je verplicht om naar het stembureau te
gaan in de gemeente waar je ingeschreven bent.
●● Als je niet kunt gaan stemmen wegens ziekte, vakantie of werk kun je iemand
een volmacht geven. Je moet daarvoor documenten afhalen bij je gemeentebestuur.
Anders moet je een bewijs met de reden van je afwezigheid indienen.
●● Wie zomaar niet opdaagt, riskeert een boete.
●● Stemmen is geheim. Voor mensen met een handicap wordt een uitzondering
gemaakt. Zij mogen (meestal) iemand meenemen in het stemhokje.
●● Geldig stemmen:
• een lijststem
• één of meer voorkeurstemmen binnen één lijst
• een lijststem + voorkeurstem(men) binnen één lijst
• een blanco stem
Politiek
iets voor mij?
37

38 Politiek
iets voor mij?
Na de verkiezingen
Stemmen tellen en zetels verdelen
Na afloop van de verkiezingen worden de stemmen geteld die elke politieke partij heeft gekregen.
Om vertegenwoordigers te hebben in het parlement, moet een partij minstens 5 procent van de
stemmen halen. Dat percentage noemen we de kiesdrempel. Sommige partijen hebben geen vertegenwoordigers
in het parlement omdat ze te weinig stemmen hebben gehaald. Ze hebben met
andere woorden de kiesdrempel niet gehaald.
Een partij die veel stemmen heeft gehaald, krijgt veel vertegenwoordigers of zetels. Een partij die
minder stemmen haalde, krijgt minder vertegenwoordigers of zetels. Hoe meer zetels een politieke
partij heeft, hoe sterker die partij is.
Samenwerken om te besturen
Als een partij de verkiezingen wint, betekent dat nog niet dat ze de meerderheid van de zetels
in het parlement heeft behaald. In Vlaanderen (en België) is er geen enkele partij groot genoeg
om helemaal alleen de meerderheid van de zetels te behalen. Er zullen dus twee of meer partijen
moeten samenwerken om te regeren.
Een regering vormen
Hoe de Vlaamse Regering gevormd moet worden, staat niet in de wet geschreven. Dat gebeurt
volgens ongeschreven politieke regels. Eerst informeert een belangrijk politicus van de grootste
partij bij de andere partijen wat zij willen. Die politicus noemt men de informateur. Als er voldoende
duidelijkheid bestaat over de wensen van de andere partijen, beginnen de onderhandelingen. De
partijen die samen de meerderheid van de zetels kunnen hebben, gaan met elkaar praten. Als ze
willen samenwerken, moeten ze uiteraard rekening houden met elkaars ideeën. Dat betekent dat
ze toegevingen zullen moeten doen aan elkaar. Elke partij zal een deel van haar wensen moeten
laten vallen. Zo begrijp je meteen dat niet alles wat de politieke partijen beloven voor de verkiezingen,
ook echt kan worden uitgevoerd.
Als twee of meer partijen beslissen om samen de meerderheid te vormen, schrijven ze in een
document wat ze overeengekomen zijn. Dat document noemen we het regeerakkoord. Hierin
staan alle punten waaraan ze samen zullen werken.

De partijen die het regeerakkoord ondertekenen, vormen samen de regering. De partijen bepalen
dan verder wie de ministers worden. De sterkste partij binnen de meerderheid krijgt de meeste
ministers. Wanneer de regering gevormd is, leggen de ministers de eed af in het Vlaams Parlement.
De regering kan dan aan de slag tot aan de volgende verkiezingen, of in elk geval tot zolang de
meerderheid van de volksvertegenwoordigers haar steunt.
●● Na de verkiezingen worden de stemmen geteld. Een partij met veel stemmen,
krijgt meer vertegenwoordigers in het parlement dan een partij die minder
stemmen haalde.
●● Hoe meer zetels een politieke partij heeft, hoe sterker ze is.
●● In Vlaanderen is er geen enkele partij groot genoeg om helemaal alleen de
meerderheid van de zetels te halen. Partijen moeten samenwerken om een
meerderheid te vormen en te regeren.
●● Als partijen willen samenwerken, moeten ze rekening houden met elkaars ideeën.
Dat betekent dat ze toegevingen moeten doen aan elkaar.
●● Als twee of meer partijen beslissen om samen de meerderheid te vormen,
schrijven ze een regeerakkoord.
●● De partijen die niet mee regeren, noemen we de oppositie.
●● De partijen van de meerderheid bepalen wie de ministers worden.
Politiek
iets voor mij?
39

40 Politiek
iets voor mij?

Politiek
iets voor mij?
41

42
Politiek
iets voor mij?

Colofon
De Kracht van je Stem is de educatieve dienst van het Vlaams Parlement. Het educatieve aanbod
bestaat uit les- en spelmateriaal, vormingen voor leraren, programma’s voor leerlingen in het
Vlaams Parlement en een website voor leraren, jongeren en kinderen.
De Kracht van je Stem wordt gestuurd door een stuurgroep van onderwijsdeskundigen:
Voorzitter: Francis Decoster, KHBO
Leden: Lisbet Colson, Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs
Philippe Decruynaere, Onderwijsinspectie
Johan De Graeve, Informatie en Externe Relaties, Vlaams Parlement
Marc Hooghe, K.U.Leuven
Marc Le Bruyn, Vlaams Parlement
Tanja Menten, Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs
Michael Meyers, Koninklijk Atheneum Mortsel
Ann Swaegers, Provinciaal Onderwijs Vlaanderen
Frie Van Camp, Onderwijssecretariaat van Steden en Gemeenten
Kris Van den Bremt, De Kracht van je Stem, Vlaams Parlement
Bruno Vanobbergen, Kinderrechtencommissaris
Luc Vernaillen, GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap
Stefaan Walgrave, Universiteit Antwerpen
Chris Wyns, Sint-Niklaasinstituut Anderlecht
Eindredactie: Kris Van den Bremt, educatieve dienst Vlaams Parlement
Lay-out: CIBE communicatie op maat van de publieke sector – www.cibecommunicatie.be
Druk: drukkerij Vlaams Parlement
De redactie van deze brochure werd afgesloten op: 28 september 2011
Vlaams Parlement
1011 Brussel
Tel 02 552 11 11
dekrachtvanjestem@vlaamsparlement.be
www.dekrachtvanjestem.be
D/2010/3933/5
Feed-back:
Hebt u suggesties of opmerkingen om deze brochure te verbeteren?
Neem contact op met de medewerkers van De Kracht van je Stem!
Politiek
iets voor mij?
43

Leuvenseweg 86 • 1000 Brussel • tel 02 552 45 34 • dekrachtvanjestem@vlaamsparlement.be • www.dekrachtvanjestem.be