SAINT-SIMON MEMOIRES

WETEN
OF HET GEOORLOOFD IS GESCHIEDENIS
TE SCHRIJVEN EN TE LEZEN,
IN HET BIJZONDER DIE VAN DE EIGEN TIJD
De geschiedenis schrijven van zijn land en tijd is in gedurige reflectie aan de geest laten
voorbijtrekken al wat men heeft gezien en aan den lijve meegemaakt, of uit onverdachte
bron te weten is gekomen, al wat zich heeft afgespeeld op het schouwtoneel van de
wereld, al de verscheiden mechanieken, vaak als futiliteiten verhuld, die de aandrijving
zijn geweest voor de meest verreikende gebeurtenissen, die weer andere hebben
voortgebracht; het is stap voor stap aan zichzelf de nietigheid blootleggen van de
wereld, van zijn angsten, zijn verlangens, zijn dromen, zijn tegenslagen, zijn welvaren,
zijn werken; het is zich ervan overtuigen dat, al die dingen zo kortstondig en vlug
voorbij zijnde, alles niets is, het leven van mensen, niets; het is zich scherp in het
geheugen terugroepen dat geen der geluksvogels op de wereld gelukkig is geweest en
dat op het ondermaanse noch zaligheid, noch zelfs maar rust te vinden is; het is
aantonen dat de menigten mensen die men genoodzaakt is te noemen, op hooguit een
tiental na stokstijf waren blijven staan op de drempel van hun leven en al hun ambities
en innigste verwachtingen hadden laten varen, als ze in de toekomst hadden kunnen
lezen wat de uitkomst zou zijn van hun zwoegen, hun zweten, hun zorgen en hun
intriges; en voor dat tiental is dan weer de dood, die een eind maakt aan het geluk dat zij
voor ogen hadden, des te smartelijker doordat zij zich met zovele banden aan het leven
hebben gehecht: hoeveel zij ook hebben verworven, ze hebben er niets aan.
[1743]
1691
Ik ben geboren in de nacht van 15 op 16 januari 1675, als enig kind uit de echt van
Claude, duc de Saint-Simon, pair de France, etc., en zijn tweede vrouw Charlotte de
L'Aubespine. Van Diane de Budos, zijn eerste vrouw, had mijn vader maar één dochter
en geen zoon. Haar had hij uitgehuwd aan de duc de Brissac, pair de France, enige broer
van de duchesse de Villeroi. Zij stierf in 1684, kinderloos, sinds lang gescheiden levend
van een echtgenoot voor wie zij te goed was; 1 haar testament wees mij aan als
universeel erfgenaam.
Ik droeg de titel vidame de Chartres 2 en werd met grote zorg en toewijding
opgevoed. Mijn moeder, hoogstaand in deugd en een verstandige, vooruitziende vrouw,
was onvermoeibaar in haar zorg mij te vormen naar lichaam en geest. Zij vreesde voor
mij het lot van jongelingen die menen dat hun bedje is gespreid wanneer zij al jong
eigen baas zijn. Mijn vader, geboren in 1606, kon niet lang genoeg meer leven om dat
onheil af te wenden, en mijn moeder hield mij steevast voor hoe dringend noodzakelijk
het was goed beslagen ten ijs te komen, voor een jongeman die op eigen benen zou
moeten staan als zoon van een gunsteling van Louis XIII 3 wiens vrienden allen dood
waren of niet tot hulp in staat, en van een moeder die, grootgebracht bij haar verwant de
oude duchesse d'Angoulème [...] en daarna uitgehuwd aan een grijsaard, nooit met
anderen had verkeerd dan dier oude vrienden en vriendinnen en met niemand van haar
2