Infofolder - Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden

Doopsgezinden in Leeuwarden
De Doopsgezinde gemeente in de 21e eeuw
De Doopsgezinde gemeente Leeuwarden is met ruim 300 leden, vrienden en belangstellenden
de grootste Doopsgezinde gemeente van Friesland. De gemeente kent een bloeiend gemeenteleven
met naast de wekelijkse kerkdiensten een breed scala aan andere activiteiten.
Diensten en activiteiten staan open voor mensen van binnen en buiten de gemeente. Iedereen
is van harte welkom!
Als u eens langskomt, zal het u opvallen dat de Doopsgezinden elkaar met "broeders en
zusters" aanspreken. Dat klinkt wat ouderwets, maar het tekent wel wat de Doopsgezinden
graag willen uitstralen: wij moeten in goede en in slechte tijden zijn als broers en zussen
van elkaar, met het geloof als basis. De werkelijkheid van de moderne tijd is erg weerbarstig,
ook binnen de gemeente, maar we denken dat er voor het "broeder- en zusterschap"
nog steeds een toekomst is!
Zoekend op weg
De zondagse diensten bieden de mogelijkheid
om even de dagelijkse beslommeringen
los te laten en de gedachten te bepalen
bij waar het werkelijk om gaat in het
leven. Veel mensen ervaren de diensten
als "geestelijk bijtanken".
Een deel van de kerkdiensten heeft een
bijzonder karakter. Daarbij gaat het niet
alleen om de kerkelijke feestdagen als
Kerst, Pasen en Pinksteren maar ook om
het vieren van het Avondmaal, diensten
met en voor kinderen, jongeren, zang- en
vriendendiensten.
Gelijktijdig met de kerkdienst is er zondagschool
onder leiding van een enthousiast
team. Voor de allerkleinsten zijn er eens in
de twee weken de Kiezels (0-6 jaar). Een
van de hoogtepunten van het kerkelijk jaar
is de jaarlijkse kerstmusical door de kinderen
en de jongeren van de gemeente.
Door de jaren heen is de Doopsgezinde
gemeente aantrekkelijk gebleken voor
mensen die op zoek zijn naar God en "het
allemaal nog niet zo zeker weten". De gemeente
biedt de ruimte om je geloof op je
eigen wijze te ontwikkelen en te beleven.
De Doopsgezinden kennen geen dogma's.
De Doopsgezinde keuze voor het geloof en
lidmaatschap wordt op volwassen leeftijd
gemaakt. Wie na een al dan niet lange
zoektocht getuigenis wil afleggen van zijn
of haar geloof kan zich laten dopen. Voorbereidend
op de doop schrijft diegene een
persoonlijke belijdenis. Doopdiensten vinden
ieder jaar rond (Palm)Pasen of op een
andere zondag plaats. Het zijn vaak indrukwekkende
diensten. Wie zich (nog)
niet “rijp” acht om zich te laten dopen, is
en blijft overigens welkom in de gemeente.

Gespreks- en contactgroepen
De Doopsgezinde gemeente Leeuwarden
telt een groot aantal gespreks- en contactgroepen:
van jongerengroepen van verschillende
leeftijden tot 18+-groep en
groepen voor 65+-ers. Deze groepen bepalen
in het algemeen zelfstandig of met
hulp van één van de predikanten welke
onderwerpen gedurende een jaar aan de
orde zullen komen.
Daarnaast biedt de gemeente de mogelijkheid
om kort- en langdurige cursussen te
volgen over een bepaald thema. Dan kan
het gaan om een gedeelte van de bijbel of
om een thema als "geloofsopvoeding" of
"bidden". De cursussen worden zowel
overdag als 's avonds gegeven en staan
onder leiding van één van de predikanten
of een deskundige van binnen of van buiten
de gemeente.
Dan zijn er zogenoemde gemeenteavonden,
waarop de gemeente sprekers uitnodigt
die een bepaald onderwerp rond het
geloof en de dagelijkse praktijk uitdiepen.
Zo worden er bijvoorbeeld in samenwerking
met boekhandel “De Tille”, diverse
lezingen georganiseerd.
Ten slotte vinden er in de gemeente allerlei
losse activiteiten plaats, deels om de onderlinge
banden te versterken, deels met
een meer inhoudelijk karakter. Voorbeelden
daarvan zijn thema-avonden, de jaarlijkse
boottocht en gemeenteweekends
voor bepaalde groepen of rond een bepaald
thema. Op onze website
(www.dgleeuwarden.org) vindt u een actueel
overzicht van alle groepen, met een
korte beschrijving van hun doel en activiteiten.
Zelfstandig
Zoals elke Doopsgezinde gemeente is ook
de Leeuwarder gemeente autonoom, dat
wil zeggen vrij om een eigen beleid te ontwikkelen.
Dat wil niet zeggen dat de
Doopsgezinden niet samenwerken.
Sinds 1695 gebeurt dat in de Friese Doopsgezinde
Sociëteit en in de landelijke Algemene
Doopsgezinde Sociëteit.
Binnen de gemeente bepalen de leden het
beleid van de gemeente. Dat beleid wordt
voorbereid en ten uitvoer gebracht door de
kerkenraad. Zij wordt daarbij bijgestaan
door de werkgroep “Visie en beleid”. Het
beleid voor de komende periode, is vastgelegd
in een meerjarenplan.
Open gemeente, open kerk
Achter de winkels op de Wirdumerdijk
staat het gebouw van de Doopsgezinde
gemeente verscholen. Als u het hek doorgaat
en het kerkpleintje oversteekt staat u
voor de kerkdeur. Wij willen u van harte
uitnodigen eens naar binnen te gaan. Bijna
elke zondagmorgen is er om tien uur
dienst, waar u vrijblijvend aan kunt schuiven.
Op zaterdagmiddagen kunt u gewoon
een kijkje komen nemen, want dan is de
kerk vaak geopend voor publiek. Als u
meer informatie wilt over de Doopsgezinde
gemeente Leeuwarden kunt u contact opnemen
met de kosterij op telefoonnummer
(058) 212 40 73 of mevrouw H. Jansen-
Tienstra, telefoonnummer (058) 288 08 36
of email info@dgleeuwarden.org. Ook
kunt u op onze website kijken:
www.dgleeuwarden.org.

E e n s t u k j e g e s c h i e d e n i s
Doopsgezinde Leeuwarders zijn er al sinds de zestiende eeuw. Eigenlijk vormen zij de oudste
groepering van de Reformatie in onze stad. Er is een aanschrijven van de toenmalige
stadhouder Schenck van Toutenburg namens de toen over in land heersende Spaanse keizer
Karel V, gericht aan de stedelijke overheid van Leeuwarden. Dit schrijven, gedateerd 23 februari
1534, waarschuwt voor "Verleyders of Bedriegers, die de Luyden wederdopen". Met
name genoemd in deze waarschuwing wordt een zekere Melchior Pelser. Het gaat hier om
Melchior Hoffman, die in 1528 in Emden predikte en kort na 1530 in Leeuwarden een kleine
kring om zich heen had verzameld. In zijn prediking kwam tot uitdrukking dat het Koninkrijk
van God heel spoedig zou aanbreken - de tekenen in de natuur en in de maatschappij wezen
daarop. Om zeker te zijn van een plaats in dat Koninkrijk, moest men zich laten wederdopen.
iedereen wat toentertijd reeds als kind gedoopt in de toen nog algemeen regerende
Roomskatholieke kerk - de kerk van de Spaanse keizer en van de Leeuwarder overheid.
Het schrijven van stadhouder Schenck van
Toutenburg namens keizer Karel V waarschuwde
tegen dwaalleraars die anderen
opnieuw - dus voor de tweede maal -
doopten. Men mocht hen niet ontvangen,
te eten of te drinken geven. Men moest ze
daarentegen aangeven bij de overheid. Er
zouden nog meer keizerlijke besluiten volgen:
de opsporingsbevelen en de straffen
werden steeds strenger. Velen zijn in Leeuwarden
in het openbaar ter dood gebracht.
De eerste martelaar die in onze stad het
leven liet was Sikke Freerks Snyder (=
kleermaker), die op vrijdag (marktdag) 20
maart 1531 werd terechtgesteld omdat hij
zijn doop "vernieuwd" had. De laatste martelaar
is Reytse Aysesz geweest op 23 april
1574.
Speciaal voor Friesland verschenen er bevelen
van de overheid betreffende ongedoopte
kinderen. De pastoors - heel Friesland
was katholiek! - moesten registers
aanhouden van gedoopte kinderen en de
vroedvrouwen moesten zweren de pastoors
de geboorte van hun kinderen te zullen
melden. Een laatste plakkaat (1573)
beval de ongedoopte kinderen terstond te
zullen laten dopen, de namen van de ouders
op de tekenen en te zenden aan de
bisschop van Leeuwarden.
Waar kwamen de Doopsgezinden in
Leeuwarden bijeen?
De oudste berichten (1594) maken melding
van geheime huissamenkomsten. in
1629 is er sprake van "de plaets op 't Waltje
(= Zwitserswaltje) waar Mennonieten
leeren". Naar hun leidinggevende oudste
Menno Simons (1496 - 1561) werden en
worden de Doopsgezinden ook Mennonieten
genoemd. Buiten Nederland is deze
naam zelfs algemeen geworden.
Het gebouw op het Zwitserswaltje is er nog
steeds. Het wordt tegenwoordig gebruikt
als kaaspakhuis. Alleen de trap herinnert
er aan dat hier bijna vier eeuwen geleden
een vermaning stond.
Een tweede kerkgebouw van de Doopsgezinden
in Leeuwarden werd "bij de
Waech" (=Waag) genoemd. Een bewaard
gebleven afbeelding laat zien dat het hier
om een eenvoudig "Vermaanhuis" ging,
waar de wat strengere groepering van de

Oude Vlamingen bijeen kwam.
Het derde kerkgebouw van de Doopsgezinden
in Leeuwarden is de huidige Vermaning
aan de Wirdumerdijk. In 1631 werd
op die plaats - ondanks het verbod van de
overheid - een houten gebouw gesticht:
een vaste "vermaanplaats", zoals de berichten
vermelden. Er kwam in 1680 een
stenen gebouw voor in de plaats. Een algehele
verbouwing vond plaats in 1760, terwijl
in 1850 de ruimte werd vergroot en
vernieuwd. Restauraties en verbouwingen
gingen tot in onze tijd door. Na de tijd van
de vervolging en het martelaarschap volgde
een tijd van gedoogde aanwezigheid.
Pas na de Franse revolutie werden de
Doopsgezinden gelijkberechtigde burgers.
Het orgel in de Doopsgezinde kerk is samen
met de preekstoel afkomstig uit het
kerkgebouw van de Doopsgezinden in Amsterdam,
genaamde De Zon, waar beide
overbodig geworden waren door de fusie
met een andere Doopsgezinde kerk in Amsterdam,
Bij het Lam. In 1813 zijn orgel en
preekstoel in de kerk aan de Wirdumerdijk
geplaatst.
Het kerkgebouw aan de Wirdumerdijk is
oorspronkelijk de Vermaning geweest van
de Doopsgezinde groepering van de Waterlander
- een groepering die oorspronkelijk
zijn naam ontleenden aan het gebied in
Noord-Holland tussen Alkmaar, Purmerend
en Hoorn. Later ging het geografische element
verloren en kwamen de Waterlandse
Doopsgezinden bekend te staan als meer
progressief dan de andere Doopsgezinde
groepen: de oorspronkelijk voor de
Roomskatholieke Inquisitie uit Vlaanderen
gevluchte Vlamingen en de autochtone
Friezen. In 1705 en 1758 zijn de Doperse
groeperingen samengegaan in de Verenig-
de Doopsgezinde Gemeente met als enig
kerkgebouw de Vermaning aan de Wirdumerdijk.
Sinds oude tijden worden de kerkgebouwen
bij de Doopsgezinden Vermaningen
genoemd, maar eigenlijk heet een godsdienstoefening
bij de Doopsgezinden vanouds
een "vermaning". Veel aspecten komen
hier samen: waarschuwing, aansporing
tot "beteringhe" van het leven, troost,
bemoediging, volharding.
In 1832 werd het huis vóór het kerkgebouw
aan de Wirdumerdijk gesloopt. Tot
aan de Franse Revolutie moest een Doopsgezind
kerkgebouw voldoen aan de eis van
de overheid dat het niet als kerkgebouw
van de openbare weg zichtbaar mocht zijn.
Tenslotte
In 1954 werden aan weerszijden van de
preekstoel twee gebrandschilderde ramen
geplaatst. Deze zijn vervaardigd door de
beroemde glazenier Joep Nicolas. De voorstelling
op het ene raam is de wonderbare
visvangst (Lucas 5:5) en op het andere
raam de voetwassing (Johannes 13). Beide
ramen konden worden bekostigd door het
Elizabeth Dirksz Fonds - een fonds dat in
1931 werd opgericht ter gelegenheid van
het 300-jarig bestaan van het kerkgebouw
aan de Wirdumerdijk. Doelstelling van genoemd
fonds is het interieur van de kerk te
verfraaien.
Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden
Wirdumerdijk 18
8911 CD Leeuwarden
(058) 212 40 73
internet: www.dgleeuwarden.org
e-mail: info@dgleeuwarden.org
Algemene informatiefolder, versie 2003/09