30.09.2013 Views

een fenotypische, endofenotypische en genetische verkenning

een fenotypische, endofenotypische en genetische verkenning

een fenotypische, endofenotypische en genetische verkenning

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> met ASS presteerd<strong>en</strong> vergelijkbaar met volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> met<br />

ADHD, indi<strong>en</strong> er g<strong>e<strong>en</strong></strong> sprake was van <strong>e<strong>en</strong></strong> actuele of voormalige SUD,<br />

op de meeste aandacht <strong>en</strong> EF tak<strong>en</strong>, maar hadd<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> lagere verwer-<br />

kingssnelheid. Volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> met ASS die wel <strong>e<strong>en</strong></strong> SUD geschied<strong>en</strong>is<br />

hadd<strong>en</strong> war<strong>en</strong> significant langzamer in de keuzereactietijd <strong>en</strong> andere<br />

verwerkingssnelheid tak<strong>en</strong>, hadd<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> hogere variabiliteit in reactie<br />

tijd, liet<strong>en</strong> meer moeite zi<strong>en</strong> met respons inhibitie <strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> lagere<br />

scores in werkgeheug<strong>en</strong> tak<strong>en</strong>, dan volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> met ASS zonder huidi-<br />

ge of voormalige SUD. Bij de volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> met ADHD was <strong>e<strong>en</strong></strong> geschie-<br />

d<strong>en</strong>is van SUD niet geassocieerd met <strong>e<strong>en</strong></strong> to<strong>en</strong>ame in problem<strong>en</strong> op het<br />

gebied van aandacht, EF of intellig<strong>en</strong>tie. We concludeerd<strong>en</strong> dat volwas-<br />

s<strong>en</strong><strong>en</strong> met ASS <strong>e<strong>en</strong></strong> lagere verwerkingssnelheid hebb<strong>en</strong> dan volwas-<br />

s<strong>en</strong><strong>en</strong> met ADHD, ongeacht de SUD status. Daarnaast blek<strong>en</strong> volwas-<br />

s<strong>en</strong><strong>en</strong> met ASS meer beperking<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong> in het neuropsychologisch<br />

functioner<strong>en</strong> dan volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> met ADHD in de aanwezigheid van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />

geschied<strong>en</strong>is van SUD. Het is daarom belangrijk om de SUD status te<br />

onderzoek<strong>en</strong> in volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> met ontwikkelingsstoorniss<strong>en</strong>.<br />

In hoofdstuk 6 exploreerd<strong>en</strong> we g<strong>en</strong>otyp<strong>en</strong> die geassocieerd zijn<br />

met ASS <strong>en</strong> ADHD, met <strong>en</strong> zonder SUD. We wet<strong>en</strong> dat ASS <strong>en</strong> ADHD<br />

ontwikkelingsstoorniss<strong>en</strong> zijn die <strong>e<strong>en</strong></strong> overlap verton<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal<br />

domein<strong>en</strong>, wat soms het onderscheid tuss<strong>en</strong> beide stoorniss<strong>en</strong> bemoei-<br />

lijkt. Hoewel er g<strong>en</strong>oeg bewijs is voor <strong>e<strong>en</strong></strong> g<strong>en</strong>eti-<br />

sche over- lap, is het niet bek<strong>en</strong>d of g<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

ook kun- n<strong>en</strong> differ<strong>en</strong>tiër<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> ASS<br />

<strong>en</strong> ADHD. Daarbij is onbek<strong>en</strong>d<br />

of <strong>e<strong>en</strong></strong> comorbide SUD van invloed<br />

is op deze g<strong>en</strong>etische patron<strong>en</strong>.<br />

Van het totaal aantal patiënt<strong>en</strong><br />

dat deelnam aan de studie,<br />

werd<strong>en</strong> 110 patiënt<strong>en</strong> met ASS (n=61) of ADHD (n=49) met of zonder<br />

geschied<strong>en</strong>is van SUD geg<strong>en</strong>otypeerd. We kek<strong>en</strong> naar de polymorfis-<br />

m<strong>en</strong> van vijf bek<strong>en</strong>de kandidaat g<strong>en</strong><strong>en</strong> voor (één van de) stoornis-<br />

s<strong>en</strong>; 5HTTLPR in SLC6A4/5-HTT, rs1800497 (TaqIA C>T) in DRD2,<br />

rs7794745 in CNTNAP2, rs1843809 in TPH2, <strong>en</strong> rs6565113 in CDH13.<br />

De g<strong>en</strong>otypering werd uitgevoerd met <strong>e<strong>en</strong></strong> Taqman-based analyse<br />

of met <strong>e<strong>en</strong></strong> simple sequ<strong>en</strong>ce l<strong>en</strong>gth analyse, afhankelijk van wat het<br />

meest geschikt was. We vond<strong>en</strong> dat ASS van ADHD onderscheid<strong>en</strong> kon<br />

word<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> nominale significantie door de 5HTTLPR <strong>en</strong> de TPH2 <strong>en</strong><br />

CNTNAP2 polymorfism<strong>en</strong>. De resultat<strong>en</strong> war<strong>en</strong> onafhankelijk voor de<br />

SUD status. We concludeerd<strong>en</strong> dat serotonerge g<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> belangrijke<br />

rol zoud<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> in de differ<strong>en</strong>tiatie tuss<strong>en</strong> ASS <strong>en</strong> ADHD,<br />

maar de resultat<strong>en</strong> van deze exploratieve studie behoev<strong>en</strong> replicatie.<br />

Sterkt<strong>en</strong> <strong>en</strong> beperking<strong>en</strong><br />

E<strong>en</strong> van de sterke kant<strong>en</strong> van deze studie is dat het onderzoek gericht<br />

is op volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>, wat betrekkelijk nieuw is voor ADHD <strong>en</strong> zeer nieuw<br />

voor ASS. Er is <strong>e<strong>en</strong></strong> relatief groot aantal patiënt<strong>en</strong> met ADHD <strong>en</strong> ASS<br />

geïncludeerd in vergelijking met andere studies. De studieopzet was<br />

breed, van gedragsmatige f<strong>en</strong>otyp<strong>en</strong> via <strong>en</strong>do<strong>f<strong>en</strong>otypische</strong> parameters<br />

naar g<strong>en</strong>otyp<strong>en</strong>. Daarbij is dit de eerste methodologische studie waarin<br />

de comorbiditeit van ASS met SUD is geëxploreerd.<br />

De studie heeft ook <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal beperking<strong>en</strong>. Hoewel de aantall<strong>en</strong> res-<br />

pectabel war<strong>en</strong> in vergelijking met andere studies over ASS <strong>en</strong> ADHD,<br />

war<strong>en</strong> de aantall<strong>en</strong> tegelijkertijd zeer beperkt voor <strong>e<strong>en</strong></strong> degelijke g<strong>en</strong>e-<br />

tische exploratie. Omwille van de statistische power van het onderzoek,<br />

werd<strong>en</strong> ASS <strong>en</strong> ADHD niet gesubtypeerd, wat de al aanwezige hetero-<br />

g<strong>en</strong>iteit vergrootte. De aantall<strong>en</strong> war<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>min groot g<strong>en</strong>oeg om naar<br />

de effect<strong>en</strong> van de verschill<strong>en</strong>de middel<strong>en</strong> te kijk<strong>en</strong> die<br />

3 4

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!