een fenotypische, endofenotypische en genetische verkenning

onderdeel uitmaakten van SUD. Verder stond het cross-sectionele
design geen causale interpretaties toe. In dit proefschrift worden vijf
domeinen belicht, maar nadere analyse tussen de domeinen onderling
moet nog plaatsvinden. Misschien is de meest significante methodolo-
gische beperking van onze studie dat de onderzoeken plaats vonden in
gecontroleerde laboratorium situaties, terwijl de beperkingen bij ont-
wikkelings-stoornissen zich hoofdzakelijk manifesteren in een naturalis-
tische omgeving.
Klinische relevantie
De resultaten laten zien dat ASS en SUD een serieus comorbide pa-
troon is. Het is weliswaar minder frequent dan de comorbiditeit van
ADHD met SUD, maar minstens net zo ernstig. Patiënten met ASS
ondervinden meer beperkingen ten gevolge van SUD dan patiënten
met ADHD in een aantal cognitieve domeinen. Er zijn aanwijzingen dat
er veel verborgen comorbiditeit is van SUD bij volwassenen met ASS.
Teneinde die comorbiditeit expliciet te maken zullen clinici actief moe-
ten onderzoeken of er sprake is van SUD. Zij zullen echter eveneens
alert moeten zijn op de mogelijke aanwezigheid van een gemaskeerde
onderliggende ontwikkelings-stoornis, als de presentatie primair ver-
slavingsproblematiek is. De comorbiditeit is relevant, omdat een goede
evaluatie van patiënten met ASS en SUD een degelijk neuropsycho-
logisch onder- zoek vergt. Gegeven dat de
gedrags- matige fenotypes van ASS
en ADHD te heterogeen zijn om de
stoor- nissen volledig te begrij-
pen en omdat het vooruitzicht
op een ‘genetische oplossing’
onzeker is, zou de identificatie
van endofenotypen klinisch nut
In hoofdstuk 4 onderzochten we de temperament en karakter profie-
len van 128 volwassenen met ASS of ADHD met behulp van de ver-
korte Temperament and Character Inventory (VTCI). De ASS en ADHD
groepen lieten onderscheidende temperament profielen zien (ADHD:
hoge prikkelzoekendheid, ASS: lage sociaalgerichtheid en hoge leedver-
mijding) en lage karakterscores in beide groepen. Vervolgens stratifi-
ceerden wij de groepen naar SUD status in drie groepen: met huidige
SUD (SUD+), voormalige SUD (SUD^), en een groep zonder geschie-
denis van SUD (SUD-). Prikkelzoekendheid was alleen significant lager
voor de ASD/SUD- subgroep, maar normaal voor de ASD/SUD^, en de
ASD/SUD+ subgroepen. Scores voor volhardendheid waren het hoogst
in de SUD^ subgroepen. Wij concludeerden dat temperament profielen
tussen volwassenen met ASS en ADHD significant verschillen, verge-
lijkbaar met resultaten uit eerdere studies. De profielen leken echter
afhankelijk leken te zijn van de SUD status. Het was opmerkelijk dat wij
een normale sociale oriëntatie vonden bij patiënten met een voormalige
of huidige SUD. Patiënten met een voormalige SUD werden gekenmerkt
door significant hogere scores voor de temperament factor volhardend-
heid.
In Hoofdstuk 5 werden de endofenotypische neuropsychologische
parameters onderzocht. Het is bekend dat ASS en ADHD verschillende
neurobiologische ontwikkelingsstoornissen zijn die zich voortzetten in
de volwassenheid, maar er is weinig bekend over de verschillen in het
neuropsychologisch functioneren tussen deze stoornissen. Er is nog
minder bekend over het neuropsychologisch functioneren dat is geas-
socieerd met comorbide SUD in volwassenen met ASS of ADHD. Wij
onderzochten 98 volwassenen met ASS (n=63) of ADHD (n=35), met
of zonder SUD geschiedenis op het cognitief functioneren in drie domei-
nen: aandacht, executief functioneren (EF) en intelligentie.
5 2