Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1991 nr 4
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1991 nr 4
Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1991 nr 4
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Zuiderpaviljo<strong>en</strong> <strong>en</strong> personeelsflats van de psychiatrische i<strong>nr</strong>ichting D<strong>en</strong>n<strong>en</strong>oord, Zuid-Lar<strong>en</strong>, 'weggemoffeld in het bos'.<br />
In Nederland gaat ongeveer 70 proc<strong>en</strong>t van het budget naar dit soort 19de-eeuwse i<strong>nr</strong>ichting<strong>en</strong><br />
Foto: Luchtfotobedrijf Aerophoto Eelde<br />
trole uit de wereld zal help<strong>en</strong>'. Hij kon dit echter<br />
niet goed aannemelijk mak<strong>en</strong>. Daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong><br />
stelde hoogleraar Paul Schnabel dat sociale<br />
controle e<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>sk<strong>en</strong>merk is van GGZ, dat<br />
als onvermijdelijk aanvaard moet word<strong>en</strong>. Hij<br />
werd daarin gekapitteld door Douglas B<strong>en</strong>nett,<br />
die dit e<strong>en</strong> sinistere opmerking vond: 'alsof de<br />
gevaarlijkheid van het individu zou bestaan uit<br />
de intolerantie van zijn medeburgers.'<br />
In dit licht werd de acute psychiatrie in Amsterdam,<br />
'de rijd<strong>en</strong>de psychiater', bekritiseerd<br />
door de Belg Jan Kuypers. De rijd<strong>en</strong>de psychiater<br />
wordt vaak geroep<strong>en</strong> wanneer de op<strong>en</strong>bare<br />
orde wordt verstoord, <strong>en</strong> lost de situatie<br />
meestal op door de patiënt op te lat<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> voorbeeld van 'fliciarrie ' noemde Kuypers<br />
dat (te vertal<strong>en</strong> als 'smerissiatrie'). De rijd<strong>en</strong>de<br />
psychiaters zelf blijk<strong>en</strong> zich beter te<br />
kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> in de term 'veterinaire psychiatrie'.'<br />
POLITIEK TOT OP HET BOT<br />
'Als g<strong>en</strong>eeskunde politiek tot op het bot is,<br />
dan geldt dat des te meer voor de psychiatrie,'<br />
stelde Jabl<strong>en</strong>sky. Maar de politieke discussie,<br />
waarvoor ook e<strong>en</strong> speciale avond was ingeruimd,<br />
bood weinig verheldering. Het betoog<br />
van Franca Ongaro Basaglia, die de strijd van<br />
28 TGP JULI <strong>1991</strong><br />
haar overled<strong>en</strong> echtg<strong>en</strong>oot voortzet, bleef in<br />
de lucht hang<strong>en</strong>. Zij bekritiseerde het medisch<br />
model als instrum<strong>en</strong>t van sociale controle <strong>en</strong><br />
machtsuitoef<strong>en</strong>ing, dat altijd de sociale, ecologische,<br />
subjectieve <strong>en</strong> omgevingsfactor<strong>en</strong><br />
heeft wet<strong>en</strong> uit te sluit<strong>en</strong>: 'De professionele<br />
hulpverl<strong>en</strong>ers, die altijd alle<strong>en</strong> maar met de<br />
ziekte te mak<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong>, slaagd<strong>en</strong> er steeds<br />
weer in de og<strong>en</strong> te sluit<strong>en</strong> voor de sociale ongelijkheid<br />
door die e<strong>en</strong>voudigweg te beschouw<strong>en</strong><br />
als het probleem van de patiënt.' Julian<br />
Leff verklaarde dat het niet nodig was om afstand<br />
te do<strong>en</strong> van het medisch model: het incorporeert<br />
immers al sociale <strong>en</strong> psychische aspect<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> afgeleide vraag is waarom de medici<br />
eindverantwoordelijkheid <strong>en</strong> daarmee de<br />
macht claim<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> GGZ, waarvan ieder<br />
vindt dat ze multidisciplinair moet zijn. Alle<strong>en</strong><br />
de Britse social workers steld<strong>en</strong> dit thema aan<br />
de orde. Dit spanningsveld wordt er vaak als<br />
links versus rechts gevoeld, zo bleek in<br />
Noord -Ierland.<br />
Dergelijke discussies war<strong>en</strong> echter zeldzaam<br />
<strong>en</strong> de politieke vrag<strong>en</strong> war<strong>en</strong> vaak veel praktischer.<br />
Hoe kunn<strong>en</strong> cliënt<strong>en</strong> weer integrer<strong>en</strong> in<br />
de sam<strong>en</strong>leving? Hoe vind je woning<strong>en</strong>? Hoe<br />
organiseer je ondersteuning? Hoe help je m<strong>en</strong>-<br />
s<strong>en</strong> weer aan het werk? Hoe coördineer je de<br />
versnipperde di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>? Hoe kunn<strong>en</strong> overhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> politiek aan de hervorming richting gev<strong>en</strong>?<br />
Hoe verleg je financieringsstrom<strong>en</strong>?<br />
Rehabilitatie is het sleutelwoord waar het gaat<br />
om (re)integratie van cliënt<strong>en</strong> in de stad. Unaniem<br />
<strong>en</strong> herhaaldelijk werd e<strong>en</strong> cruciale rol<br />
toegek<strong>en</strong>d aan de politiek, waar het gaat om<br />
voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, woning<strong>en</strong> <strong>en</strong> werk. Belangrijk<br />
is het om e<strong>en</strong> breed draagvlak te schepp<strong>en</strong><br />
voor de verandering<strong>en</strong>, vond m<strong>en</strong> in Oost <strong>en</strong><br />
in West: schakel de gebruikers, de familie, de<br />
buurt<strong>en</strong>, de politici <strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de professionals<br />
erbij in. Besef dat belang<strong>en</strong> van familie<br />
<strong>en</strong> cliënt<strong>en</strong> niet altijd parallel hoev<strong>en</strong> te lop<strong>en</strong>.<br />
En: plan ge<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zonder de inbr<strong>en</strong>g<br />
van de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> voor wie je plant.<br />
HOMO SOVIETICUS<br />
E<strong>en</strong> gevoel van Europese saamhorigheid<br />
groeide op dit congres, mede dankzij de verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
van bijna alle voormalige oostblokland<strong>en</strong>.<br />
(Alle<strong>en</strong> Albanië ontbrak.) All<strong>en</strong><br />
meldd<strong>en</strong> grote problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> schrikbar<strong>en</strong>de tekort<strong>en</strong><br />
aan middel<strong>en</strong>, waarbij Roem<strong>en</strong>ië de<br />
kroon lijkt te spann<strong>en</strong>. Wel boekt dit land snelle<br />
vordering<strong>en</strong>, mede dankzij internationale