1994 - 5 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

Succesvolle orchideeenkweek
Dee15
Door Fernand Loncke
De doorkweekkas.
De doorkweekkas is een wanne kas, waar aIle faktoren die de groei van
orchideeen bepalen, zoals licht, wannte, vocbtigheid en luchtbeweging aanwezig
zijn, ook in de wintermaanden.
Ret is duidelijk dat een dergelijke kas ongeschikt is voor planten die een
uitgesproken rustperiode nodig bebben. Planten die doorgroeien, willen of kunnen
doorgroeien in de donkere maanden vinden er wei een plaats.
Zo zijn de paphio's, Phalaenopsis, Aeranthes, Brassavola, sommige Oncidiums en
Epidendrums dankbare plant en voor de doorkweekkas.
Zeer succesvol zijn de hybriden van Cattleya's en Dendrobium-Phalaenopsis.
In een dergelijk klimaat, ondersteund door een goede voeding, kunnen Cattleyahybriden
tot driemaal per jaar bloeien. Sommige planten, zoals Dendrobium­
Phalaenopsis en Aeranthes, bloeien zelfs heel het jaar door.
Verrassend is ook de bloei van sommige Brassia's, die blijkbaar geen rustperiode
nodig hebben.
De doorkweekkas is alles bijeengenomen een plezante kas: terwijl de
plantenwereld buiten en ook in de orchideeenkas volop in rust is, heerst in de
doorkweekkas een overvloed aan aktiviteit, groei en bloei.
Hoe wordt de doorkweekkas nu ingericht??
Eerst en vooral raad ik U aan de ruimte beperkt te houden: enkele vierkante
meter zijn voldoende. Men mag niet vergeten dat deze plaats volop verwannd en
verlicht moet worden.
Het allerbelangrijkste is licht. Stel Uw planten zo hoog mogelijk op: het licht
komt door bet dak, niet door de zijramen of uit de grond. Metingen op een
winterdag gaven de volgende lichtwaarden:
* buiten de kas: 10.000 lumen
* vlak onder het dak van dubbelwandig polycarbonaat: 6.000 lumen
*op 50 cm van het dak: 3.000 lumen
* op een meter onder het dak: 800 lumen
* vlak tegen de zijramen: 2.000 lumen
Het heeft dus geen zin Uw planten laag oftegen de zijramen te plaatsen.

Monteer boven de tabletten, om de meter twee TL-buizen van 25 Watt tot op een
paar centimeter van de planten. Geschikt zijn TL33 of TL83 of nog beter de TLD
89, speciaal voor planten ontwikkeld.
Plaats tegen aBe donkere wanden lichtweerkaatsende oppervlakken zoals stukken
piepschuim. Deze jsoleren tegen de koude en verhogen enorm de hoeveelheid
licht. Een voorbeeld zal dit duidelijk maken.
h1 het vorig tabeBetje was de lichtsterkte op 50cm onder het dak 3.000 lumen.
Met de verlichting aan steeg die waarde tot 4.000. Zonder de verlichting doch
met lichtweerkaatsende panelen, in dit geval isomo, steeg de waarde tot 6.000
lumen. Met de verlichting en de isomo-platen werd de waarde 8.000 lumen.
De lichtweerkaatsende oppervlakken zijn dus van groot belang.
Laat de verlichting branden van 8 Uur 's morgens tot 8 Uur 's avonds, te beginnen
vanaf de maand September. Bij donker weer geeft men dan reeds enkele uren
licht in de namiddag, nog niet 's avonds. De duur van belichting wordt dan
langzaam opgedreven totdat men eind oktober de verlichting een hele dag aanlaat.
Een ander belangrijk poot is de }uchtbeweging. De vrij lage temperaturen,
vergeleken met deze van de zomermaanden, en daarenboven de soms zeer
vochtige winters en de vrij lage lichtintensiteit (in de zomermaanden kan die tot
100.000 lumen zijn), noodzaken een zeer goede luchtcirculatie. Een krachtige
wind is nodig, geen kleine ventilator onder een tablet.
Laat het vooral 's nachts, bij wijze van spreken, stormen in de kas!
Het derde poot is de verwarming. Zorg voor een temperatuur overdag van
ongeveer 23 0 en's nachts rond de 18 0 • Het licht is in de wintennaanden, zelfs met
de lampen en de isomoplaten, niet sterk genoeg voor hogere temperaturen.
Indien mogelijk is het aan te raden de verwannde lucht onder de tabletten te
blazen om bodemverwarming te simuleren. Verwann bij voorkeur met petroleum.
Dit is goedkoop en het brengt ook nog C02 in de lucht. Zorg echter voor een
goede luchtaanvoer en - afvoer.
De lucht is in de wintennaanden al slecht genoeg in de kas.
Tenslotte geeft men de planten nonnaal water maar laat ze weI eventjes droog
worden tussenin, ook de Paphio's. Laat ze echter niet helemaal uitdrogen.
Rou rekening mef de luchtvochtigheid in de kas bij het watergeven. Hou de
luchtvochtigheid niet te hoog: 50 a60% is voldoende.
Geef de helft van de normale zomer bemesting iedere week. Alleen Phalaenopsis
mogen iets meer voedsel krijgen.

Over het kiemgedrag van Europese orchideeen door
*************asymbiotische uitzaai.*************
************************************************
Hoe meer onze inheemse wilde orchideeen van hun natuurlij ke
standplaatsen beroofd worden, des te meer wenst de liefhebber
ze, minstens, in eigen tuin nog te zien. Het aanbod van
planten, die niet aan de natuur ontnomen werden, dekt bijlange
niet altij d de behoefte. De vraag stelt zich hier of men de
voor tropische orchideeensoorten aangewende
vermeerderingstechnieken niet zou overdragen op de teelt van
Europese terrestrische orchideeen. Dat dit mogelijk is, heeft
Burgeff (1936) reeds bewezen met zijn talrij ke experimenten,
toch bleef ' de interesse daarvoor aanvankelijk betrekkelijk
gering, om eerst de jongste tijd weer duidelijk toe te nemen.
De hierna volgende tekst zal een overzicht geven van de
resultaten van de uitzaaipogingen der laatste j aren, waarbij
naast de eigen proeven, ook aan het Instituut voor Bodemkunde
en Plantenvoeding (Institut fur Bodemkunde und Pflanzennahrung,
leiding : Prof. Dr. F. Penningsfeld) de gemaakte waarnemingen
met deze van andere onderzoekers vergeleken werden. Jammer
genoeg moet men ondanks dat toch vaststellen dat het tot nu toe
aan een werkelijk systematische controle van het kiemgedrag van
aIle Europese aardorchideeen door asymbiotische teelt
ontbreekt. De voorliggende, zeer uiteenlopende vermeldingen
hebben betrekking op experimenten, die met min of meer
toevallig uitgekozen soorten en onder zeer uiteenlopende
omstandigheden doorgevoerd werden, zodat een veralgemening van
het resultaat slechts in beperkte mate veroorloofd is.
Uitgangsobjekt van de eigen onderzoekingen was aanvankelijk
Cypripedium calceolus, waar reeds vroeger over de
vermeerderingsmogelij kheid bericht werd (Fost 1974). Door de
vriendelijke tegemoetkoming van orchideeenvrienden ontving men
in de toekomst meer en meer zaaigoed van andere geslachten en
soorten, zodat het onderzoek kon uitgebreid worden.
Hier volgen enkele principiele bemerkingen waarbij vooral het
rijpheidsstadium der zaden bij de afname van de zaadddozen,
vooropgesteld wordt.
Het is altijd al opgevallen, dat in de meeste gevallen nog niet
volledig uitgerijpte zaden uit groene, vastgesloten zaaddozen
beter kiemen dan deze die bij het openspringen van de vrucht
aan de plant hangen. De oorzaak ligt wellicht in de vorming van
remstoffen tijdens het verloop van de rijptijd, maar
waarschijnlijk ook in een geweten onverdraaglijkheid tegenover
desinfecterende middelen, waarmee men de inhoud van geopende
zaaddozen moet behandelen. Bij enkele orchideeen speelt de
rijpheidstoestand van het zaad geen grote rol, zo bv. de uit
Zuid-Europa afkomstige soorten (iets wat Borris (1969) al
bewezen heeft) of die geslachten die reeds in de zaadkorrel

geval de kortelings door Larwitz (1978) meegedeelde
vaststellingen voor Nakamura, volgens wie de groei van de
protocornen van Galeola septemtrionalis slechts onder bepaalde,
van de vorm afwijkende atmosferische voorwaarden, opschiet. Het
was bedenkelijki dat ook bij enkele van onze aardorchideeen een
tijdelijke verandering van het gasmengsel in de lucht of van de
luchtdruk, invloed kan hebben op de ontwikkeling van de jonge
plantjes.
Binnen een geslacht nemen de afzonderlijke soorten dikwijls nog
zeer uiteenlopende houdingen aan.
Zo neigt bijvoorbeeld Cypripedium reginae ertoe, de
voedingsbodem zeer snel donker te verkleuren en dan
afstervingssymptonen te tonen, terwijl de zaailingen van
Cypripedium cordigerum generlei zichtbare stoffen afscheiden en
buitengewoon krachtig zijn. Ook Cypripedium acaule en pubescens
kunnen normalerwij s maandenlang zonder schade in hun cuItuur
verblijven, terwijl hybriden uit C. pubescens en C.reginae weer
de onaangename eigenschap van de laatste bezitten en zeer
dikwij Is op een nieuw voedingssubstraat moeten overgebracht
worden.
In het hiernavolgende tweede overzicht wordt aangewezen welk
orchideeen in onze klimaatruimten zeer goed, matig of helemaal
niet kiemen, wanneer de uitzaai op steriele voedingsbodem
voorgenomen wordt. Als basis voor deze opstelling, die de naam
heeft niet volledig te zijn, dienden de eigen onderzoekgegevens
en de vermeldingen van Allenberg (1976) ,Borris (1969) ,Burgeff
(1954), Curtis (1943), Downe (1940), Eiberg (1969), Haas
(1973,1974), Harbeck (1963,1964), Harvais (1972,1973), Lucke
(1971,1976, Stoutamize (1974) en V6th (1975).
Overzicht 2
ALs bij zonder licht kiemend komen op de voorgrond Barlia
longibracteata, Dactylorhiza maculata, Dactylorhiza incarnata,
Dactylorhiza majalis, Goodyera repens, Gymnadenia corropea,
Ophrys fusca, Orchis militaris, Orchis morio en Serapias
parviflora.
Lastig daarentegen zijn de geslachten Anacamptis,
Cephalanthera,Coraalorhiza, Epipactis, Hastera en Neottica. Het
kan zijn, dat hier een uitgesproken mycotrofie van de volwassen
planten met speciale eisen aan het kiemmedium verbonden is,
eisen welke met onze relatief eenvoudige samengestelde
substraten nog niet te vervullen zijn.
Hoewel nu, in het totaal gezien, bij de tot nu toe verrichte
uitzaaipogingen gedeeltelij k tot reeds echt goede gevolgen te
noteren zijn, heeft men nog steeds de indruk dat massaculturen,
als ze noodzakelijk waren, nog niet moge1ijk zijn. Hieraan is
in vele gevallen minder het te geringe aantal van de in vitro
aangeslagen kiemlingen of adventiefembryo's schuldig, dan weI
de moeilijkheid, de jonge planten zover sterk genoeg te laten

worden dat ze de overbrenging van de steriele naar de nietsteriele
omgeving moeiteloos overbruggen. Hier ligt in fei te
het grootste probleem. Betere uitzichten bieden wellicht de
tussenschakeling van een halfsteriele fase, waarbij de planten
in kiemarme substraten onder optimale, controleerbare
klimatologische omstandigheden, zo lang te houden zijn, tot ze
genoeg versterkt zijn om tegen infekties bestand te zijn. Zulke
onderzoekingen vereisen erg veel tijd en geduld, toch gelukt
het misschien de l iefhebber een weg te vinden , die tot een
betere verspreiding van onze inheemse orchideeen als
tuinplanten, voerd.
1
__
Vertaling uit een werk van Gertrud Fost
door G. Vanderkinderen
Te koop aangeboden
Winterharde terrestrische orchideeen voor de tuin, rotstuin,
moeras, alpine kas.
- Bletilla striata (ideaal voor de beginner)
- Epipactis gigantea, Epipactis hybriden
Dactylorhiza hybriden
Cypripedium reginae
AL DEZE SOORTEN ZIJN KUNSTMATIG GEKWEEKT
Telefonisch afspreken a.u.b.!! !
Marcel CLAPDORP
Hagenbroeksesteenweg 141
2500 LIER
Tel.03.489.12.47

Regio Antwerpen.
REGIONAAL NIEUWS 1994
----------------------
Verantwoordelijke: Ronny Heirbaut - St-Jorissstraat 184 - 9140 Temse.
TeI,03.771.50.76
Aandacht !'!!! NIEUWE VERGADERPLAATS
Atelier Jackie
Balansstraat 127
2000 Antwerpen
Tel.03.238.01.75
De Balansstraat vindt U juist achter het justitiepaleis te Antwerpen.
Data 1995: op volgende vrijdagavonden, aanvang 20.00 uur
6jan
3 febr
3 maart
uitzonderlijk op zaterdag 29 april ruilbeurs vanaf 10.00 uur
26mei
23 juni
18 aug
15 sept
130kt
10 nov
8 dec
Regio Brabant.
Verantwoordelijke : Guy Liessens - Boterbloemstraat 21- 1850 Grimbergen
TeI,02.252.06.01
Bijeenkomsten gaan door in het recreatiecentrum te Itterbeek (ring rond Brussel uitrit
14, richting Ninove volgen tot Itterbeek, dan richting centrum Itterbeek, aan de
verkeerslichten rechtsaf en na 200 meter ben je aan het centrum) telkens de derde
zaterdag van de maand , aanvang 14.00 uur
Regio Limburg.
Verantwoordelijke : Paul Noben - Kempenstraat 172 - 3590 Diepenbeek
TeI,011 .32.38.00
De bijeenkomsten gaan door in cafe "de Siagmolen", elke 3e vrijdag van de maand
om 20.00 uur.
Regio Oost-Vlaandereo.
Verantwoordelijke : Rik Neyrinck - K.Astridlaan 159 -9820 Bottelare-Merelbeke
TeI,09.362.76.62
De vergaderingen gaan door op vrijdagavond vanaf 20.00 uur in het
Dienstencentrum te Gentbrugge (afrit E17 Gentbrugge de baan oversteken en op
het einde van de weg naar rechts - na 200 meter zie je het Dienstencentrum aan je
linkerzijde)

, H E T J U I S T E G E S LAC H T
In de hieronder staande wirwar van letters zitten 24
orchideeengeslachtsnamen verstopt.
DE OPLOSSING! ! !
A C D R G T J
C A T T L 0 P I 0 N 0 P R T S I S T R
I 0 N A D I E H G R Y B E
T
A E P I D E N D R U M
E I C T
R S A A S
I A T E D I A C R I U M
Aa (2X)
Aerangis
Aerides
Angraecum
Aspasia
Barkeria
D
E
P T H S C
S L T S Y
S
U
Bletia
Brassia
S G A E N A L
ION 0 P S I S Y A A R A
N A H L B N
G S P A G
0 U E I C R
B A R J C N A
L A 0 X A L 0 C E
E H H T C
Calanthe
Cattleya
Colax
Diacrium
Epidendrum
Gongora
Ionopsis
Laelia
P T T L U
I P 0 N C I D I UN
N A E M
R R V A I R E K R A B
Lycaste
Masdevallia
Hiltonia
Oncidium
0 I
S
A I L E A L
N
Ornithocephalus
Peristeria
T
E
D
M A S D E V ALL I A
Phajus
Vanda
R
I
A E R A N G I S
N G E N W A R M A R J E M 0 E T T E R V
A N P A K E N 0 Y I 0 T N 0 G E N S Z X
Gevonden? Goed zo!
,

Data onder voorbehoud van bevestiging door het Stadsbestuur:
27 jan
24 febr
31 maart
28 april
19 mei
30 juni
29 sept
270kt
24 nov
22 dec
Regio West-Vlaanderen.
Verantwoordelijke : Joris Van Der Plaetse - Oorlogsvrijwilligersl'aan 2A - 8200 St­
Andries-Brugge Tel. 050.39.09.96
De bijeenkomsten gaan door de tweede vrijdag van de maand januari en nadien
telkens de eerste vrijdag van de daaropvolgende maanden om 20.00 uur in het
lokaal van de firma Haki, Steenhovestraat 4 te Izegem
Jaarlijkse grate RUILBEURS van regia Antwerpen
ap zaterdag 29 april 1995 am 10.00 uur
in Atelier Jackie
Balansstraat 127
2000 Antwerpen

Samenstelling :
Haad van Beheer :
Voorzitter : Rik Neyrinck
K.Astridlaan 159
9820 Bottelaere-Merelbeke
TeI.09.362.76.62 na 20.00 uur
TeI.09.239.35.45 tussen 11u15 en 12.00 uur
Fax .09.239.05.00
Ondervoorzitter :
Roland Verlinden
Bosstraat 21
9320 Dendermonde
TeI.052.22.32.69
Penningmeester :
Rik Dombrecht
Brugse Mettenstraat 6
8310 Sint-kruis
Tel. 050.36. 1 0.36
Sekretariaat -Redaktie-Publikaties :
Maurice Casteleyn
Ossenstraat 70
9000 Gent
TeI.09.223.27.84
Bibliotheek : Karel Otten
E.Clauslaan 3
9000 Gent
TeI.09.222.02.86
Leden: Paul Noben - Kempenstraat 172 - 3590 Diepenbeek­
TeI.011 .32.38.00
Ronny Heirbaut - St-Jorisstraat 184 - 9140 Temse -TeI.03.771.50.76
Joris Van Der Plaetse -Oorlogsvrijwilliggerslaan 2A - 8200 St-Andries­
Brugge - TeI.050.39.09.96
Marijke Cornille - Brugse Mettenstraat 6 - 8310 Sint-Kruis
Johan Van De Voorde - Hofveld 1 -1630 Linkebeek
Devos Henri - Nolet de Brauwerestraat 21A134 - 1800 Vilvoorde
Bankrekening : 738.1120199.65