Erlo Stegen, de koning en zijn cult
Erlo Stegen, de koning en zijn cult
Erlo Stegen, de koning en zijn cult
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kwasizabantu - e<strong>en</strong> Zuid-Afrikaanse leefgeme<strong>en</strong>schap<br />
Voorwoord door Dr. Gabriele La<strong>de</strong>mann-Priemer<br />
In <strong>de</strong> jar<strong>en</strong> 80 bezocht ik <strong>de</strong> Zuid-Afrikaanse leefgeme<strong>en</strong>schap Kwasizabantu in KwaZulu-Natal<br />
<strong>en</strong> had e<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rhoud met <strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong>, <strong>de</strong> oprichter <strong>en</strong> lei<strong>de</strong>r. Hij b<strong>en</strong>adrukte dat het hem niet<br />
ging om e<strong>en</strong> nieuwe kerk te sticht<strong>en</strong>, maar dat het om e<strong>en</strong> interconfessionele z<strong>en</strong>dingsorganisatie<br />
ging. Wanneer m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zich door g<strong>en</strong>ezing of woordverkondiging tot het christ<strong>en</strong>dom bekeer<strong>de</strong>n,<br />
zou<strong>de</strong>n ze vanaf dat og<strong>en</strong>blik naar plaatselijke kerk<strong>en</strong> in hun omgeving doorverwez<strong>en</strong><br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Ik was er niet helemaal zeker van of dat in alle gevall<strong>en</strong> wel zo was; toch ervaar<strong>de</strong> ik dat z<strong>en</strong><strong>de</strong>ling<strong>en</strong><br />
van <strong>de</strong> Ev. Luth. Kerk <strong>en</strong> veel bezoekers uit Europa heel onbevang<strong>en</strong> met Kwasizabantu<br />
omging<strong>en</strong>, contact<strong>en</strong> aanknoopt<strong>en</strong> <strong>en</strong> met h<strong>en</strong> van gedacht<strong>en</strong> wissel<strong>de</strong>n.<br />
Ver<strong>de</strong>r zag ik, dat op <strong>de</strong> locatie van <strong>de</strong> leefgeme<strong>en</strong>schap plantages war<strong>en</strong> <strong>en</strong> in e<strong>en</strong> winkel product<strong>en</strong><br />
van goe<strong>de</strong> kwaliteit voor re<strong>de</strong>lijke prijz<strong>en</strong> wer<strong>de</strong>n verkocht. Ook <strong>de</strong> Sparwinkels in <strong>de</strong><br />
omgeving die met Kwasizabantu verbon<strong>de</strong>n war<strong>en</strong>, gol<strong>de</strong>n als goed <strong>en</strong> hanteer<strong>de</strong>n billijke prijz<strong>en</strong>.<br />
Toch war<strong>en</strong> veel Afrikan<strong>en</strong> <strong>en</strong> lutherse predikant<strong>en</strong> heel kritisch, maar zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> precieze re<strong>de</strong>n<strong>en</strong><br />
voor hun scepsis te noem<strong>en</strong>.<br />
De heer <strong>Steg<strong>en</strong></strong> b<strong>en</strong>adrukte teg<strong>en</strong>over mij, dat zij elke drie maan<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> "hei<strong>de</strong>nse gebie<strong>de</strong>n"<br />
ging<strong>en</strong> van het voormalige Zoeloeland. Met name in het gebied rond Tugela Ferry bekeer<strong>de</strong>n<br />
zich waarzegsters <strong>en</strong> waarzeggers, die dan hun tovervoorwerp<strong>en</strong> verbrand<strong>de</strong>n. Ik heb foto's<br />
van zulke verbrandingsceremoniën gezi<strong>en</strong>. Tugela Ferry ligt in het Msinga district <strong>en</strong> was in <strong>de</strong><br />
tijd van <strong>de</strong> Apartheid e<strong>en</strong> woongebied voor Zoeloes, e<strong>en</strong> zog<strong>en</strong>aamd thuisland. In <strong>de</strong>ze plaats<br />
stond in<strong>de</strong>rtijd e<strong>en</strong> ziek<strong>en</strong>huis van <strong>de</strong> Schotse z<strong>en</strong>ding. De traditionele Zoeloereligie heeft overig<strong>en</strong>s<br />
lang stand gehou<strong>de</strong>n in het Msinga district.<br />
Ondanks dat vroeg ik me af, waar al die waarzeggers vandaan zou<strong>de</strong>n kom<strong>en</strong>, die steeds maar<br />
bekeerd wer<strong>de</strong>n. Ik vond het verdacht <strong>en</strong> vroeg me af of <strong>de</strong>ze bekerings- <strong>en</strong> verbrandingssam<strong>en</strong>komst<strong>en</strong><br />
niet in scène gezet war<strong>en</strong>.<br />
Enige interviews met m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> Kwasizabantu lever<strong>de</strong>n verhal<strong>en</strong> op, dat <strong>de</strong> één van e<strong>en</strong><br />
ziekte <strong>en</strong> <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r van alcoholverslaving was g<strong>en</strong>ez<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> christelijke invloed van <strong>de</strong> heer<br />
<strong>Steg<strong>en</strong></strong>. Voor Afrikaanse begripp<strong>en</strong> was het niet erg spectaculair, want <strong>de</strong>rgelijke g<strong>en</strong>ezingsverhal<strong>en</strong><br />
wor<strong>de</strong>n overal gehoord.<br />
De European<strong>en</strong> <strong>en</strong> in het bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> vrouw<strong>en</strong> die langdurig Kwasizabantu bezoek<strong>en</strong>, maakt<strong>en</strong><br />
op mij op <strong>de</strong> e<strong>en</strong> of an<strong>de</strong>re manier e<strong>en</strong> vermoei<strong>de</strong> <strong>en</strong> uitgeputte indruk. Volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> verklaring<br />
van <strong>de</strong> leiding kwam<strong>en</strong> zij om voor e<strong>en</strong> perio<strong>de</strong> van 12 dag<strong>en</strong> in het g<strong>en</strong>ezingsc<strong>en</strong>trum te loger<strong>en</strong>.<br />
Later vernam ik, dat er ook in Europa on<strong>de</strong>raf<strong>de</strong>ling<strong>en</strong> war<strong>en</strong> van Kwasizabantu. E<strong>en</strong> bezoek bij<br />
<strong>de</strong> Duitse leiding maakte na kritische vrag<strong>en</strong> dui<strong>de</strong>lijk dat vrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> mann<strong>en</strong> gelijk behan<strong>de</strong>ld<br />
wor<strong>de</strong>n, dat m<strong>en</strong> oecum<strong>en</strong>ische contact<strong>en</strong> nastreeft met <strong>de</strong> kerkelijke buurgeme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat<br />
klacht<strong>en</strong> over inci<strong>de</strong>nt<strong>en</strong> nagegaan wor<strong>de</strong>n.<br />
Hier volgt e<strong>en</strong> bijdrage van <strong>de</strong> heer Albert Pilon uit Ne<strong>de</strong>rland, die on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>ed naar <strong>de</strong> geme<strong>en</strong>schap<br />
<strong>en</strong> veel exle<strong>de</strong>n in Europa <strong>en</strong> Zuid-Afrika heeft geïnterviewd.<br />
1
ERLO STEGEN, DE KONING EN ZIJN CULT<br />
E<strong>en</strong> beknopte studie naar het ontstaan van <strong>de</strong> multiraciale<br />
geloofsgeme<strong>en</strong>schap Kwasizabantu in KwaZulu-Natal, Zuid-Afrika, <strong>en</strong> <strong>de</strong> transfer<br />
naar Europa met <strong>de</strong> sociaal-psychologische consequ<strong>en</strong>ties daarvan voor haar volgeling<strong>en</strong>.<br />
door Albert Pilon<br />
inleiding<br />
In het jaar 2000 kwam e<strong>en</strong> hardnekkig aanhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong> gerucht<strong>en</strong>stroom opgang, die<br />
Kwasizabantu <strong>en</strong> haar lei<strong>de</strong>r <strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong> in e<strong>en</strong> kwaad daglicht stel<strong>de</strong>. E<strong>en</strong> commissie<br />
van <strong>de</strong> Zuid-Afrikaanse Evangeliese Alliansie o.l.v. Ds. Moss Nltha 1 verklaar<strong>de</strong> dat Kwasizabantu<br />
op e<strong>en</strong> sekte is gaan lijk<strong>en</strong>, omdat ze zichzelf als e<strong>en</strong> exclusieve weg tot God<br />
ziet. Hij baseer<strong>de</strong> <strong>zijn</strong> uitspraak op <strong>de</strong> getuig<strong>en</strong>verklaring<strong>en</strong> van 20 ex-le<strong>de</strong>n die voor <strong>de</strong><br />
commissie versch<strong>en</strong><strong>en</strong>. Daarna versch<strong>en</strong><strong>en</strong> krant<strong>en</strong>kolomm<strong>en</strong> volgeschrev<strong>en</strong> over verme<strong>en</strong>d<br />
bedrog, machtsmisbruik, geheime fonds<strong>en</strong>, gedwong<strong>en</strong> echtscheiding<strong>en</strong>, verkrachting<strong>en</strong>,<br />
lijfstraff<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> geval van doodslag <strong>en</strong> connecties met <strong>de</strong> geheime di<strong>en</strong>st in<br />
<strong>de</strong> tijd van <strong>de</strong> Apartheid.<br />
Tot 1999 had<strong>de</strong>n theolog<strong>en</strong> van naam, afkomstig uit verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n, overweg<strong>en</strong>d<br />
positief over Kwasizabantu geschrev<strong>en</strong>. In <strong>de</strong> aca<strong>de</strong>mische wereld versch<strong>en</strong><strong>en</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
artikel<strong>en</strong> in wet<strong>en</strong>schappelijke tijdschrift<strong>en</strong>, die zich met Kwasizabantu i<strong>de</strong>ntificeer<strong>de</strong>n.<br />
Dr. K. E. Koch <strong>en</strong> Dr. P. Beyerhaus war<strong>en</strong> nauw met Kwasizabantu verbon<strong>de</strong>n.<br />
Verschei<strong>de</strong>ne Duitse theolog<strong>en</strong> bezocht<strong>en</strong> meer dan e<strong>en</strong>s Kwasizabantu.<br />
wie is <strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong>?<br />
<strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong> 2 werd gebor<strong>en</strong> in 1935 <strong>en</strong> groei<strong>de</strong> op in Zuid-Afrika als boer<strong>en</strong>zoon. Zijn<br />
voorou<strong>de</strong>rs war<strong>en</strong> nazat<strong>en</strong> van Duitse immigrant<strong>en</strong>. Zij kwam<strong>en</strong> uit Noord-Duitsland <strong>en</strong><br />
had<strong>de</strong>n gehoor gegev<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> Gottes Rufer in <strong>de</strong>r Hei<strong>de</strong>: Louis Harms 3 . Hij was <strong>de</strong><br />
oprichter van het Hermannsburger z<strong>en</strong>dingsg<strong>en</strong>ootschap dat pionierswerk on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
Zoeloes verrichtte in Natal. Als gevolg van <strong>zijn</strong> arbeid wer<strong>de</strong>n Ev. Luth. Kerk<strong>en</strong> voor zowel<br />
Zoeloes als blank<strong>en</strong> gesticht. <strong>Steg<strong>en</strong></strong> groei<strong>de</strong> op in e<strong>en</strong> blanke Ev. Luth. Kerk <strong>en</strong><br />
kwam on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk van Ds. Anton Engelbrecht, die van 1945 tot 1951 in Lili<strong>en</strong>thal<br />
stond. Engelbrecht was e<strong>en</strong> intellig<strong>en</strong>t persoon met charisma, die later het kerkelijke<br />
gezag afwees <strong>en</strong> e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> onafhankelijke geme<strong>en</strong>te oprichtte 4 . <strong>Steg<strong>en</strong></strong> stond 23 jaar<br />
on<strong>de</strong>r <strong>zijn</strong> invloed, eerst als geme<strong>en</strong>telid, daarna als leerling van <strong>zijn</strong> Bijbelschool <strong>en</strong><br />
vervolg<strong>en</strong>s als evangelisatieme<strong>de</strong>werker. De vorming van <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s karakter, <strong>zijn</strong> religieuze<br />
ontwikkeling <strong>en</strong> <strong>zijn</strong> concept van z<strong>en</strong>ding wer<strong>de</strong>n onteg<strong>en</strong>zeggelijk me<strong>de</strong> bepaald<br />
door Engelbrecht.<br />
1<br />
Evangeliese Alliansie van Zuid-Afrika, 2000. Verslag van 23 juni aangaan<strong>de</strong> <strong>de</strong> Kwasizabantu Z<strong>en</strong>ding.<br />
Pietermaritzburg. Ca. twintig exle<strong>de</strong>n <strong>en</strong> me<strong>de</strong>werkers hebb<strong>en</strong> getuigd voor e<strong>en</strong> jury.<br />
2<br />
DU TOIT W, 1990. God se G<strong>en</strong>a<strong>de</strong> – die verhaal van Kwasizabantu (Afrikaans), uitgave in eig<strong>en</strong> beheer<br />
door du Toit, Durban: pg. 16-21.<br />
3<br />
PAGEL A, 1978. Ludwig Harms – Gottes Rufer in <strong>de</strong>r Hei<strong>de</strong>, Erlang<strong>en</strong>: Verlag <strong>de</strong>r Ev. Luth. Mission (D).<br />
4<br />
BECKEN Hans-Jürg<strong>en</strong>, 1960. In opdracht van <strong>de</strong> Ev.- Luth. Hermannsburger Mission te Hermannsburg,<br />
Duitsland stel<strong>de</strong> hij e<strong>en</strong> rapport op over het reil<strong>en</strong> <strong>en</strong> zeil<strong>en</strong> van Engelbrecht. Archief Herm. Mission (D).<br />
2
wat is Kwasizabantu?<br />
Kwasizabantu is e<strong>en</strong> multiraciale geloofsgeme<strong>en</strong>schap in KwaZulu-Natal in Zuid-Afrika,<br />
die door e<strong>en</strong> opwekking van het christelijke geloof ontstaan zou <strong>zijn</strong>. In 1970 verkreeg<br />
<strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong> e<strong>en</strong> stuk grond nabij Kranskop, tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> Zoeloe <strong>en</strong> e<strong>en</strong> blank woongebied<br />
<strong>en</strong> noem<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze plaats Kwasizabantu (plaats waar m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> geholp<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n). Op<br />
<strong>de</strong>ze locatie bouw<strong>de</strong> hij woongebouw<strong>en</strong>, schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> auditorium met 8.000 zitplaats<strong>en</strong>.<br />
Ook vestig<strong>de</strong> hij er allerlei bedrijv<strong>en</strong>, die veel werkgeleg<strong>en</strong>heid met zich meebracht<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> uitgroei<strong>de</strong>n tot e<strong>en</strong> belangrijke economische factor. Nu won<strong>en</strong> er ongeveer 1500<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>.<br />
Kwasizabantu trekt m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> hele wereld aan, die daar hun geestelijk lev<strong>en</strong> “beproev<strong>en</strong><br />
in het licht van <strong>de</strong> opwekking”. Uit Europa <strong>zijn</strong> regelmatig circa 50 m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
aanwezig.<br />
wat is opwekking?<br />
Opwekking is e<strong>en</strong> begrip dat gebruikt wordt door christ<strong>en</strong><strong>en</strong> die geestelijke vernieuwing<br />
zoek<strong>en</strong>. Zij ervar<strong>en</strong> hun geestelijke <strong>en</strong> kerkelijke lev<strong>en</strong> als dor <strong>en</strong> droog. Door gebed <strong>en</strong><br />
toewijding prober<strong>en</strong> zij God te beweg<strong>en</strong> h<strong>en</strong> tot veran<strong>de</strong>ring te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Soms wor<strong>de</strong>n<br />
individu<strong>en</strong>, kerk<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> hele omgeving aangeraakt door <strong>de</strong> Geest van God, waarbij het<br />
effect daarvan jar<strong>en</strong>lang te zi<strong>en</strong> te blijft. Het zoek<strong>en</strong> naar opwekking is legitiem. Helaas<br />
gaat het bij het zoek<strong>en</strong> niet altijd goed, zoals in het geval van Kwasizabantu.<br />
het begin van <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s opwekking<br />
<strong>Steg<strong>en</strong></strong> begon <strong>zijn</strong> loopbaan als evangelist <strong>en</strong> <strong>de</strong>ed 12 jar<strong>en</strong> t<strong>en</strong>tevangelisatie on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
Zoeloes, maar zon<strong>de</strong>r succes 5 . Om uit <strong>de</strong> impasse te rak<strong>en</strong> probeer<strong>de</strong> hij allerlei charismatische<br />
metho<strong>de</strong>n uit <strong>en</strong> bezocht o.a. <strong>de</strong> Zionist<strong>en</strong> (wie <strong>zijn</strong> <strong>de</strong> Zionist<strong>en</strong> 6 ) om te kijk<strong>en</strong><br />
waar <strong>de</strong> sleutel van hun succes lag 7 . To<strong>en</strong> niets mocht bat<strong>en</strong> zonk <strong>de</strong> moed hem in<br />
<strong>de</strong> scho<strong>en</strong><strong>en</strong>. In die tijd kwam hij dagelijks met e<strong>en</strong> aantal Zoeloes in Maphumulo sam<strong>en</strong><br />
om te bid<strong>de</strong>n. Op zekere dag kreg<strong>en</strong> ze het i<strong>de</strong>e dat God iemand zocht, die als kanaal<br />
van God zou kunn<strong>en</strong> funger<strong>en</strong> <strong>en</strong> tot h<strong>en</strong> zou kunn<strong>en</strong> sprek<strong>en</strong>. Niet lang daarna daal<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> “Geest” op <strong>de</strong> Zoeloevrouw Masaga neer (uthole uMoya) 8 . Zij werd <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s gebedsvrouw<br />
(abathandazi), die hij sindsdi<strong>en</strong> steeds zou raadpleg<strong>en</strong>. Door <strong>de</strong> ontmoeting van<br />
<strong>Steg<strong>en</strong></strong> met <strong>de</strong>ze Zoeloevrouw vond e<strong>en</strong> verstr<strong>en</strong>geling plaats van <strong>de</strong> traditionele Zoeloereligie<br />
met het christelijke geloof. E<strong>en</strong> interreligieus experim<strong>en</strong>t dat waarschijnlijk tot<br />
<strong>de</strong> huidige dag voortduurt: e<strong>en</strong> blanke z<strong>en</strong><strong>de</strong>ling, die e<strong>en</strong> Zoeloevrouw in trance laat<br />
gaan <strong>en</strong> zo rechtstreeks toegang tot God me<strong>en</strong>t te hebb<strong>en</strong>. Hij krijgt direct antwoord op<br />
al <strong>zijn</strong> vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> is zo altijd precies van Gods wil op <strong>de</strong> hoogte 9 . Daarom moet ie<strong>de</strong>re<strong>en</strong><br />
naar hem luister<strong>en</strong>.<br />
<strong>Steg<strong>en</strong></strong> vond <strong>zijn</strong> ervaring zo belangrijk dat hij ie<strong>de</strong>re<strong>en</strong> opriep om hun geestelijk lev<strong>en</strong><br />
bij hem <strong>en</strong> <strong>zijn</strong> Zoeloeprofetes te lat<strong>en</strong> doorlicht<strong>en</strong> 10 . Hij maakte <strong>de</strong> trances wijd <strong>en</strong> zijd<br />
5<br />
STEGEN E, 1993. Opwekking begint bij jezelf, Mid<strong>de</strong>lstum: Stg Kwasizabantu Z<strong>en</strong>ding, pg. 41.<br />
6<br />
SUNDKLER, BGM 1976. Zulu Zion, and some Swazi Zionists, London: Oxford University Press.<br />
7<br />
REDINGER E, voormalig geme<strong>en</strong>telid <strong>en</strong> me<strong>de</strong>werker van Claridge, me<strong>de</strong>werker van <strong>Steg<strong>en</strong></strong> van 1967-<br />
1968, interview op 28-12-2006.<br />
8<br />
MBANGO O, me<strong>de</strong>werker van <strong>Steg<strong>en</strong></strong> in 1967, getuig<strong>en</strong>is in 2001.<br />
9<br />
REDINGER E, ibid. getuig<strong>en</strong>is punt 34 <strong>en</strong> 35.<br />
10<br />
BARTELS H, voormalig geme<strong>en</strong>telid van Claridge, interview op 13-11-2004.<br />
3
ek<strong>en</strong>d, zodat van hein<strong>de</strong> <strong>en</strong> verre m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> opdag<strong>en</strong>. <strong>Steg<strong>en</strong></strong> noem<strong>de</strong> <strong>de</strong> trances<br />
<strong>de</strong> doorbraak naar <strong>de</strong> opwekking 11 . Langzamerhand kwam<strong>en</strong> er <strong>en</strong>kele profetess<strong>en</strong><br />
bij. Ervaring<strong>en</strong> van warmte of vuur, g<strong>en</strong>ezing<strong>en</strong>, bevrijding<strong>en</strong>, exorcisme, glossolalie,<br />
drom<strong>en</strong> <strong>en</strong> visio<strong>en</strong><strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> stortvloed opzett<strong>en</strong> 12 . Op Kwasizabantu wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> Zoeloeprofetess<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>woordig <strong>de</strong> bid<strong>de</strong>n<strong>de</strong> mamma’s g<strong>en</strong>oemd. <strong>Steg<strong>en</strong></strong> me<strong>en</strong>t dat<br />
zij door <strong>de</strong> Heilige Geest profeter<strong>en</strong> (ukuprofetha); dit moet echter verstaan wor<strong>de</strong>n als<br />
het waarzegg<strong>en</strong> (ukubhula) van <strong>de</strong> traditionele waarzegger (isangoma) 13 .<br />
Omdat het verloop van le<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> beweging groot is, <strong>zijn</strong> er na 40 jaar nog weinig le<strong>de</strong>n<br />
die iets wet<strong>en</strong> over <strong>de</strong> rol van <strong>Steg<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>zijn</strong> Zoeloeprofetess<strong>en</strong>. De laatste <strong>de</strong>c<strong>en</strong>nia<br />
heeft <strong>Steg<strong>en</strong></strong> <strong>de</strong> nieuwe volgeling<strong>en</strong> opzettelijk onkundig gehou<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> profetische<br />
activiteit<strong>en</strong>. Zij wijz<strong>en</strong> zelfs het bestaan daarvan als leug<strong>en</strong>s <strong>en</strong> laster van <strong>de</strong> hand.<br />
Daarmee is <strong>Steg<strong>en</strong></strong> in e<strong>en</strong> spagaat terecht gekom<strong>en</strong>: <strong>en</strong>erzijds gebruikt hij <strong>de</strong> trances<br />
voor het managem<strong>en</strong>t van <strong>zijn</strong> beweging, an<strong>de</strong>rzijds is hij financieel afhankelijk van<br />
christ<strong>en</strong><strong>en</strong> die <strong>de</strong>rgelijke interreligieuze experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> nooit zull<strong>en</strong> goedkeur<strong>en</strong>.<br />
voorschrift<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n als gevolg van <strong>de</strong> op<strong>en</strong>baring<strong>en</strong><br />
Door <strong>de</strong> drom<strong>en</strong> <strong>en</strong> visio<strong>en</strong><strong>en</strong> wer<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> volgeling<strong>en</strong> allerlei voorschrift<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong><br />
opgedrag<strong>en</strong>, die leid<strong>de</strong>n tot e<strong>en</strong> groepsgedragsco<strong>de</strong>, e<strong>en</strong> heilige doctrine waar<br />
niet vanaf gewek<strong>en</strong> mag wor<strong>de</strong>n 14 . Er bestaat ge<strong>en</strong> handgeschrev<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>t voor "<strong>de</strong><br />
hoge geestelijke weg". Zon<strong>de</strong> is in <strong>de</strong> eerste plaats het overtre<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> gedragsco<strong>de</strong>,<br />
want daardoor zal <strong>de</strong> opwekking tot stilstand kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> zal <strong>de</strong> hele beweging in het ongeluk<br />
stort<strong>en</strong>.<br />
Voor vrouw<strong>en</strong> is <strong>de</strong> rok e<strong>en</strong> religieus symbool <strong>en</strong> jeans voor zowel mann<strong>en</strong> als vrouw<strong>en</strong><br />
verbo<strong>de</strong>n. Het nastrev<strong>en</strong> van absolute heiligheid manifesteert zich in <strong>de</strong> strikte scheiding<br />
van jong<strong>en</strong>s <strong>en</strong> meisjes. E<strong>en</strong> voormalige leerlinge van <strong>de</strong> school op Kwasizabantu<br />
maakte bek<strong>en</strong>d dat er na <strong>de</strong> schoolvakanties maag<strong>de</strong>lijkheidscontroles plaats von<strong>de</strong>n<br />
door ou<strong>de</strong>re Zoeloevrouw<strong>en</strong>. 15 De wijze waarop e<strong>en</strong> jong<strong>en</strong> e<strong>en</strong> meisje het hof hoort te<br />
mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> wijze van huw<strong>en</strong> is één van <strong>de</strong> onaantastbare grondbeginsel<strong>en</strong> van Kwasizabantu<br />
16 . Seksuele relaties voor het huwelijk <strong>zijn</strong> niet alle<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> boze, gelief<strong>de</strong>n<br />
mog<strong>en</strong> zelfs niet met elkaar communicer<strong>en</strong>, elkaar ler<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> of ontmoet<strong>en</strong>. Wie teg<strong>en</strong>werping<strong>en</strong><br />
maakt of hiervan afwijkt wordt geëxcommuniceerd. Dit geldt voor zowel<br />
<strong>de</strong> huwelijkskandidat<strong>en</strong> als hun ou<strong>de</strong>rs. De lei<strong>de</strong>rs zi<strong>en</strong> dit als e<strong>en</strong> heilige doctrine die <strong>de</strong><br />
beweging voor het ver<strong>de</strong>rf zal behoe<strong>de</strong>n.<br />
11 REDINGER E, ibid. interview op 14-07-2006.<br />
12 De geest viel het eerst Magasa, ook wel Hilda Dube g<strong>en</strong>oemd. Later kwam<strong>en</strong> Josephina Ntsinban<strong>de</strong>,<br />
Hel<strong>en</strong> Mzila <strong>en</strong> twee dochters van Dube, Thofozi <strong>en</strong> Lindiwe erbij (MBANGO O, getuig<strong>en</strong>is in 2001).<br />
13 Critici verwijt<strong>en</strong> <strong>de</strong> AIC’s (Afrikaans onafhankelijke kerk<strong>en</strong>) dikwijls ukuprofetha <strong>en</strong> ukubhula te verwissel<strong>en</strong><br />
(Vgl. ZULU M / LADEMANN-PRIEMER G, 1992. Son<strong>de</strong>rheft 14: Evangelium und Zulu-Bräuche.<br />
Marburg: Africana Marburgi<strong>en</strong>sia, pg. 35)<br />
14 DAMRON G, artikel in betrekking tot gewoontes <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> d.d. 13-01-2000.<br />
15 NATAL WITNESS, 02-02-2000: Doz<strong>en</strong>s tell their own stories of abuse at KZN mission<br />
16 PECKHAM C, 1999. In <strong>zijn</strong> Assessm<strong>en</strong>t of Ksb (19-02) verwijst Peckham naar <strong>de</strong> metho<strong>de</strong> van trouw<strong>en</strong><br />
die ontstond door e<strong>en</strong> bepaal<strong>de</strong> droom. Deze droom werd één van <strong>de</strong> meest controversiële grondbeginsel<strong>en</strong><br />
van Kwasizabantu.<br />
4
Ondanks <strong>de</strong> 'opwekking' was er bij <strong>de</strong> blanke le<strong>de</strong>n van Kwasizabantu rond 1975 nog<br />
steeds sprake van racisme. <strong>Steg<strong>en</strong></strong> wil<strong>de</strong> dit niet meer tolerer<strong>en</strong> <strong>en</strong> besloot het probleem<br />
aan te pakk<strong>en</strong>. Op e<strong>en</strong> boer<strong>de</strong>rij nabij Kranskop werd e<strong>en</strong> confer<strong>en</strong>tie gehou<strong>de</strong>n, waarbij<br />
<strong>de</strong> 11-jarige Zoeloeprofetes Lindiwe werd ingezet. Zij maakte in trancetoestand bek<strong>en</strong>d<br />
welke kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> moest<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>. Vervolg<strong>en</strong>s drong <strong>Steg<strong>en</strong></strong> er bij <strong>de</strong><br />
betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> op aan <strong>de</strong> confer<strong>en</strong>tie bij te won<strong>en</strong>. 17 Haar wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> zon<strong>de</strong>n van racisme<br />
van <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers geop<strong>en</strong>baard, die vervolg<strong>en</strong>s moest<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n bele<strong>de</strong>n <strong>en</strong> nagelat<strong>en</strong>.<br />
18 De <strong>de</strong>elnemers mocht<strong>en</strong> pas vertrekk<strong>en</strong> als aan Lindiwe (in trancetoestand) dui<strong>de</strong>lijk<br />
was gewor<strong>de</strong>n dat alles in or<strong>de</strong> was.<br />
Als straf voor <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> wer<strong>de</strong>n peuters, kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> ti<strong>en</strong>ers bont <strong>en</strong> blauw geslag<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
tot bloe<strong>de</strong>ns toe afgeranseld. Hij liet <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> eerst bid<strong>de</strong>n voordat ze geslag<strong>en</strong> wer<strong>de</strong>n<br />
<strong>en</strong> daarna dank<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> straf. Sommig<strong>en</strong> drag<strong>en</strong> daarvan tot op <strong>de</strong> dag van vandaag<br />
nog letterlijk <strong>de</strong> littek<strong>en</strong>s <strong>en</strong> an<strong>de</strong>r<strong>en</strong> lij<strong>de</strong>n nog on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> traumatische gevolg<strong>en</strong><br />
van <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s horror 19 . Vel<strong>en</strong> van <strong>de</strong> slachtoffers hebb<strong>en</strong> het geloof <strong>de</strong> rug toegekeerd.<br />
De onm<strong>en</strong>selijke lijfstraff<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> zich tot in het begin van <strong>de</strong> jar<strong>en</strong> neg<strong>en</strong>tig voortgezet<br />
bij <strong>de</strong> schoolkin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>, aldus <strong>de</strong> Zuid-Afrikaanse Evangeliese Alliansie in haar rapport<br />
uit 2000.<br />
<strong>Steg<strong>en</strong></strong>s Europese publiciteitscampagne<br />
<strong>Steg<strong>en</strong></strong>s grootste w<strong>en</strong>s was <strong>zijn</strong> opwekking bek<strong>en</strong>d te mak<strong>en</strong> in Europa <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>als <strong>zijn</strong><br />
leermeester Anton Engelbrecht <strong>zijn</strong> ervaring<strong>en</strong> overzee te verkondig<strong>en</strong>. Hij besefte dat<br />
wil<strong>de</strong> hij succes hebb<strong>en</strong>, hij e<strong>en</strong> boek over <strong>zijn</strong> opwekking moest publicer<strong>en</strong>.<br />
To<strong>en</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong> aan het ein<strong>de</strong> van <strong>de</strong> jar<strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tig met Koch in contact kwam, wist hij<br />
hem over te hal<strong>en</strong> e<strong>en</strong> boek te schrijv<strong>en</strong> over <strong>de</strong> opwekking. <strong>Steg<strong>en</strong></strong> lever<strong>de</strong> hem hiervoor<br />
<strong>de</strong> gegev<strong>en</strong>s: hij ontwierp e<strong>en</strong> nieuw verle<strong>de</strong>n <strong>en</strong> verzamel<strong>de</strong> allerlei won<strong>de</strong>r<strong>en</strong> uit<br />
<strong>zijn</strong> praktijk als inheems profeetg<strong>en</strong>ezer <strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong> van zichzelf 20 . Hij leid<strong>de</strong> Koch om<br />
<strong>de</strong> tuin door <strong>de</strong> werkelijke feit<strong>en</strong> voor hem te verzwijg<strong>en</strong>. Koch wist het verhaal van <strong>de</strong><br />
opwekking zo te schrijv<strong>en</strong> dat het goed viel bij het westerse lezers publiek. Het Engelstalige<br />
boek “God amoung the Zulus” versche<strong>en</strong> in 1989 <strong>en</strong> werd in vele tal<strong>en</strong> overgezet.<br />
On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> naam van <strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong> versche<strong>en</strong> het boek “Opwekking on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Zoeloes”. In<br />
dit boek legt hij e<strong>en</strong> verband tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> opwekking van Kwasizabantu <strong>en</strong> <strong>de</strong> vroege<br />
christelijke kerk, om aan te ton<strong>en</strong> hoe nauw Kwasizabantu betrokk<strong>en</strong> is bij <strong>de</strong> ‘oergeme<strong>en</strong>te’.<br />
21<br />
De propagandamachine begon geweldig te lop<strong>en</strong>. <strong>Steg<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>zijn</strong> teams wer<strong>de</strong>n uitg<strong>en</strong>odigd<br />
in diverse Europese lan<strong>de</strong>n voor spreekbeurt<strong>en</strong>. Hij organiseer<strong>de</strong> met behulp van<br />
17<br />
MABASO B, me<strong>de</strong>werker van <strong>Steg<strong>en</strong></strong> van 1967-2000, interview op 15-11-2004. Redinger E, ibid. interview<br />
op 11-11-2004.<br />
18<br />
Het acc<strong>en</strong>t lag in het bijzon<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> overtreding van racisme, maar ook op an<strong>de</strong>re zon<strong>de</strong>n.<br />
19<br />
STONE D, voormalig geme<strong>en</strong>telid van Claridge, interview op 2-07-2006; Lor<strong>en</strong>tz Freese email d.d. 17-<br />
03-2004 aan <strong>zijn</strong> zwager Erwin Redinger betreff<strong>en</strong><strong>de</strong> e<strong>en</strong> waarschuwing aan het adres van <strong>Steg<strong>en</strong></strong> over<br />
het slaan van <strong>zijn</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>.<br />
20<br />
XIMBA N, Ximba werkte als Zoeloe-evangelist in Tugela Ferry to<strong>en</strong> op zeker<strong>en</strong> dag e<strong>en</strong> analfabetische<br />
vrouw naar hem toe kwam. Ze had e<strong>en</strong> verwijzing naar e<strong>en</strong> Bijbeltekst, kocht e<strong>en</strong> bijbel <strong>en</strong> ging naar Ximba<br />
<strong>en</strong> vroeg hem om <strong>de</strong> tekst<strong>en</strong> te lez<strong>en</strong>. Deze gebeurt<strong>en</strong>is staat opgetek<strong>en</strong>d in God on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Zoeloes<br />
(1990:36) <strong>en</strong> vond plaats voor <strong>de</strong> opwekking in 1966 (interview op 14-11-2004).<br />
21<br />
STEGEN E, 1989. Opwekking on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Zoeloes, Loppersum: Stg. Kwasizabantu Z<strong>en</strong>ding, pg. 45-48.<br />
5
<strong>zijn</strong> broer Frie<strong>de</strong>l confer<strong>en</strong>ties die door duiz<strong>en</strong><strong>de</strong>n bezocht wer<strong>de</strong>n. In e<strong>en</strong> aantal Europese<br />
lan<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n Kwasizabantu-geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> schol<strong>en</strong> gesticht.<br />
Voor <strong>de</strong> Europese jonger<strong>en</strong> werd het Eurokoor in het lev<strong>en</strong> geroep<strong>en</strong>. Het is e<strong>en</strong> soort<br />
vangnet voor <strong>de</strong> jeugd. Toelating is alle<strong>en</strong> mogelijk via <strong>de</strong> zielzorg, die nauwlett<strong>en</strong>d <strong>de</strong><br />
jonger<strong>en</strong> volgt. Alle<strong>en</strong> zij die absolute reinheid <strong>en</strong> <strong>de</strong> strikte scheiding van <strong>de</strong> seks<strong>en</strong><br />
nastrev<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> lid wor<strong>de</strong>n.<br />
<strong>de</strong> Kwasizabantu beweging in Europa<br />
Christ<strong>en</strong><strong>en</strong> van verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> signatuur die jar<strong>en</strong>lang naar opwekking zocht<strong>en</strong>, kwam<strong>en</strong><br />
diep on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk van <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s boek<strong>en</strong>, slot<strong>en</strong> zich bij <strong>zijn</strong> beweging aan <strong>en</strong> kwam<strong>en</strong><br />
in lan<strong>de</strong>lijke Kwasizabantu-geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> terecht 22 . In <strong>de</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> staat <strong>de</strong> prediking c<strong>en</strong>traal.<br />
Bidston<strong>de</strong>n, gesprekgroep<strong>en</strong>, bijbelstudies of celgroep<strong>en</strong> <strong>zijn</strong> niet toegestaan. Het<br />
gevolg is dat <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n weinig met elkaar van gedacht<strong>en</strong> wissel<strong>en</strong>.<br />
Le<strong>de</strong>n <strong>en</strong> me<strong>de</strong>werkers k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>en</strong>orme offervaardigheid. Zij exploiter<strong>en</strong> lan<strong>de</strong>lijke<br />
c<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> bie<strong>de</strong>n gratis confer<strong>en</strong>ties aan 23 . Doordat zij al hun tijd beste<strong>de</strong>n aan activiteit<strong>en</strong><br />
van <strong>de</strong> beweging, ontbreekt h<strong>en</strong> helaas <strong>de</strong> tijd om kritisch te <strong>de</strong>nk<strong>en</strong>. Buit<strong>en</strong>staan<strong>de</strong>rs<br />
kijk<strong>en</strong> heel hoog teg<strong>en</strong> h<strong>en</strong> op vanwege hun vrijgevigheid <strong>en</strong> inzet <strong>en</strong> beschouw<strong>en</strong><br />
h<strong>en</strong> als heel goe<strong>de</strong> christ<strong>en</strong><strong>en</strong>, te meer omdat zij <strong>de</strong> buit<strong>en</strong>staan<strong>de</strong>rs vlei<strong>en</strong> door mid<strong>de</strong>l<br />
van love-bombing 24 , zoals in sekt<strong>en</strong> gebruikelijk is.<br />
Uitein<strong>de</strong>lijk is geblek<strong>en</strong> dat <strong>de</strong>ze onfortuinlijke European<strong>en</strong> slechts hun eig<strong>en</strong> verlang<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> voorstelling<strong>en</strong> op <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s verme<strong>en</strong><strong>de</strong> opwekking projecteer<strong>de</strong>n, zon<strong>de</strong>r dat het h<strong>en</strong><br />
iets heeft opgeleverd.<br />
hoe zi<strong>en</strong> <strong>de</strong> Europese volgeling<strong>en</strong> <strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong>?<br />
<strong>Erlo</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong> is hun grote voorbid<strong>de</strong>r <strong>en</strong> leidsman. Hij is <strong>de</strong> Mozes die h<strong>en</strong> uit het Egypteland<br />
van <strong>de</strong> zon<strong>de</strong> leidt <strong>en</strong> naar het beloof<strong>de</strong> land br<strong>en</strong>gt. Zij wor<strong>de</strong>n zalig door in het<br />
evangelie te gelov<strong>en</strong>, zoals het door <strong>Steg<strong>en</strong></strong> wordt uitgelegd <strong>en</strong> <strong>de</strong> weg te gaan die hij<br />
wijst.<br />
Tot <strong>de</strong>g<strong>en</strong>e die het one<strong>en</strong>s is met <strong>Steg<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> hem verlaat zegt hij: “Het is krankzinnig om<br />
<strong>de</strong> opgewekte christ<strong>en</strong><strong>en</strong> te verlat<strong>en</strong>, het is absurd. Als iemand zegt God leidt mij er uit,<br />
dan is <strong>de</strong> duivel <strong>zijn</strong> God. Met zo'n persoon will<strong>en</strong> wij niets te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>” 25 .<br />
De loyaliteit aan <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>r is dusdanig, dat <strong>de</strong> volgeling<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> afwijk<strong>en</strong><strong>de</strong> m<strong>en</strong>ing verdrag<strong>en</strong><br />
of kunn<strong>en</strong> aanhor<strong>en</strong>. Aanvall<strong>en</strong> op <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>r(s) wor<strong>de</strong>n gezi<strong>en</strong> als rebellie teg<strong>en</strong><br />
God zelf. Georg Grau, <strong>de</strong> Duitse lei<strong>de</strong>r, stelt <strong>Steg<strong>en</strong></strong> op één lijn met Mozes, <strong>de</strong> profet<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> discipel<strong>en</strong>. 26<br />
Omdat <strong>Steg<strong>en</strong></strong> zich aan <strong>de</strong> oppervlakte conformeert aan <strong>de</strong> christelijke theologie, is het<br />
voor gelovig<strong>en</strong> in Europa moeilijk <strong>de</strong> invloed van <strong>de</strong> Zoeloetraditie op <strong>de</strong> gewoont<strong>en</strong> van<br />
<strong>Steg<strong>en</strong></strong>s beweging te herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Te meer omdat zij <strong>de</strong>ze gewoont<strong>en</strong> verstaan als het<br />
resultaat van <strong>de</strong> opwekking, zoals die door God gewild is.<br />
22 In Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Ne<strong>de</strong>rland <strong>en</strong> België heeft Kwasizabantu c<strong>en</strong>tra gesticht.<br />
23 Zie <strong>de</strong> jaarlijkse nieuwsbriev<strong>en</strong> van Kwasizabantu in <strong>de</strong> diverse lan<strong>de</strong>n.<br />
24 Zie <strong>de</strong> internet <strong>en</strong>cyclopedie 'word iQ' http://www.wordiq.com/<strong>de</strong>finition/Love_bombing<br />
25 Kwasizabantu Famili<strong>en</strong>freizeit in Melchtal, Zwitzerland, 10 augustus 2000<br />
26 GRAU G, brief aan <strong>de</strong> Duitse leiding d.d. 29-01-1999: “Het was e<strong>en</strong> oorlogsverklaring aan God”.<br />
6
lei<strong>de</strong>rschap<br />
De <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s oef<strong>en</strong><strong>en</strong> e<strong>en</strong> autoritair lei<strong>de</strong>rschap uit, dat sterk beïnvloed is door <strong>de</strong> Zoeloetraditie.<br />
Zij reger<strong>en</strong> als <strong>koning</strong> (inkosi) met Kwasizabantu als stam 27 <strong>en</strong> werk<strong>en</strong> met<br />
e<strong>en</strong> niet-gekoz<strong>en</strong> hiërarchische bestuurstructuur zoals in <strong>cult</strong>s <strong>en</strong> sekt<strong>en</strong> gebruikelijk is.<br />
E<strong>en</strong> mix van geestelijke <strong>en</strong> zakelijke motiev<strong>en</strong> is hun drijfveer. In <strong>de</strong> praktijk draait alles<br />
alle<strong>en</strong> om h<strong>en</strong> zelf. Zij hebb<strong>en</strong> naast het bedrijv<strong>en</strong>terrein op Kwasizabantu ook in Europa<br />
zakelijke activiteit<strong>en</strong> ontwikkeld, om zog<strong>en</strong>aamd geld te verdi<strong>en</strong><strong>en</strong> voor <strong>de</strong> z<strong>en</strong>ding.<br />
Dikwijls werk<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>tele<strong>de</strong>n uit Europa <strong>en</strong> Zuid-Afrika gratis of voor e<strong>en</strong> sterk gereduceerd<br />
loon. De economische sector is mom<strong>en</strong>teel e<strong>en</strong> belangrijke oorzaak van bestaan<br />
gewor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s 28 . Zij k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> financiële transparantie <strong>en</strong> publicer<strong>en</strong><br />
ge<strong>en</strong> jaaroverzicht<strong>en</strong> van hun bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> stichting<strong>en</strong>.<br />
De lei<strong>de</strong>rs hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> netwerk van zielzorgers aangesteld, die met h<strong>en</strong> in nauw contact<br />
staan. Deze zielzorgers controler<strong>en</strong> het lev<strong>en</strong> van <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n, gev<strong>en</strong> h<strong>en</strong> dwing<strong>en</strong><strong>de</strong> adviez<strong>en</strong><br />
voor partnerkeuze, huwelijk, opvoeding, werk <strong>en</strong> beïnvloe<strong>de</strong>n zo hun lev<strong>en</strong>sloop.<br />
Elk lid heeft e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> zielzorger, bij wie hij <strong>zijn</strong> zon<strong>de</strong>n “mag” belij<strong>de</strong>n. De zielzorger<br />
houdt zich bezig met het verle<strong>de</strong>n <strong>en</strong> <strong>de</strong> toekomst van <strong>de</strong> gelovige: begane zon<strong>de</strong>n<br />
moet<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n bele<strong>de</strong>n <strong>en</strong> er moet gebed gevraagd wor<strong>de</strong>n voor te nem<strong>en</strong> besluit<strong>en</strong>.<br />
Want <strong>de</strong> zielzorger duldt niet dat God iemand leidt buit<strong>en</strong> <strong>zijn</strong> bemid<strong>de</strong>ling om. De gelovig<strong>en</strong><br />
kom<strong>en</strong> op <strong>de</strong>ze manier on<strong>de</strong>r m<strong>en</strong>tale bewaking te staan, zon<strong>de</strong>r er zelf erg in te<br />
hebb<strong>en</strong>. Ook wor<strong>de</strong>n zij psychisch geheel afhankelijk van <strong>de</strong> zielzorger door steeds opnieuw<br />
<strong>zijn</strong> gunst (<strong>en</strong> die van God) te winn<strong>en</strong> <strong>en</strong> om zeker te <strong>zijn</strong> dat zij nog steeds op <strong>de</strong><br />
goe<strong>de</strong> weg <strong>zijn</strong>. Le<strong>de</strong>n die me<strong>de</strong>werker will<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n, moet<strong>en</strong> regelmatig zon<strong>de</strong>n belij<strong>de</strong>n.<br />
Ook wordt vertrouwelijke informatie, die het belang van <strong>de</strong> beweging di<strong>en</strong>t, aan <strong>de</strong><br />
lei<strong>de</strong>rs doorgegev<strong>en</strong>. Doordat <strong>de</strong> prediking gericht is op <strong>de</strong> relatie met God <strong>en</strong> het begaan<br />
van zon<strong>de</strong>n, voel<strong>en</strong> <strong>de</strong> gelovig<strong>en</strong> zich steeds opnieuw schuldig <strong>en</strong> gedrong<strong>en</strong> hun<br />
zon<strong>de</strong>n te belij<strong>de</strong>n. Zij bezoek<strong>en</strong> jaarlijks confer<strong>en</strong>ties in Europa om steeds opnieuw hun<br />
lev<strong>en</strong> 'met God in or<strong>de</strong>' te mak<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> zielzorger.<br />
Door zelfon<strong>de</strong>rzoek is <strong>de</strong> m<strong>en</strong>s continu met zichzelf bezig is. Vel<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> kramp<br />
<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> zich afvrag<strong>en</strong> wat <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n is waarom God nog niet heeft geantwoord. Want<br />
er wordt verkondigd dat God alle<strong>en</strong> verhoort, ingrijpt of g<strong>en</strong>eest als alle zon<strong>de</strong>n bele<strong>de</strong>n<br />
<strong>zijn</strong>. In e<strong>en</strong> aantal gevall<strong>en</strong> heeft <strong>de</strong>ze metho<strong>de</strong> geleid tot psychische storing<strong>en</strong>.<br />
gaat <strong>de</strong> opwekking nog steeds door?<br />
De lei<strong>de</strong>rs legg<strong>en</strong> er <strong>de</strong> nadruk op dat <strong>de</strong> opwekking sinds haar ontstaan in 1966 nog<br />
steeds onvermin<strong>de</strong>rd voort gaat 29 <strong>en</strong> hou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> schijn op dat Kwasizabantu onberispelijk<br />
is. Niets is min<strong>de</strong>r waar: zon<strong>de</strong>n die on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re christ<strong>en</strong><strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> of on<strong>de</strong>r<br />
niet-gelovig<strong>en</strong>, vin<strong>de</strong>n ook plaats bij <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n van Kwasizabantu, zowel bij hoog als bij<br />
laag. Het probleem voor <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs is dat het nastrev<strong>en</strong> van absolute reinheid <strong>en</strong> heilig-<br />
27<br />
SUNDKLER BGM, 1961. Bantu prophets in South Africa, London: Oxford Un. Press, pg. 140-178.<br />
28<br />
Zie <strong>de</strong> site van <strong>de</strong> waterfabriek aQuellé, die goed is voor e<strong>en</strong> jaarlijkse winst van miljo<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
http://www.aquelle.co.za/<strong>de</strong>fault.php<br />
29<br />
Eén van <strong>de</strong> getuig<strong>en</strong>, die voor <strong>de</strong> jury is versch<strong>en</strong><strong>en</strong> van <strong>de</strong> Evangeliese Alliansie, zegt dat <strong>Steg<strong>en</strong></strong> <strong>de</strong><br />
me<strong>de</strong>werkers opdroeg te predik<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> kracht van <strong>de</strong> opwekking nog hetzelf<strong>de</strong> was als in het begin,<br />
hoewel zij wist<strong>en</strong> dat het op propaganda beruste.<br />
7
heid in <strong>de</strong> praktijk niet haalbaar bleek. Maar omdat <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs vrez<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n <strong>en</strong><br />
buit<strong>en</strong>staan<strong>de</strong>rs er achterkom<strong>en</strong>, wor<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>n verzweg<strong>en</strong> <strong>en</strong> verborg<strong>en</strong>. Zij lat<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze<br />
kwesties verdwijn<strong>en</strong> in <strong>de</strong> doofpot van het biechtgeheim. Veel affaires die bek<strong>en</strong>d<br />
<strong>zijn</strong>, kom<strong>en</strong> van ex-le<strong>de</strong>n die aangedurfd hebb<strong>en</strong> te getuig<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> commissie van <strong>de</strong><br />
Zuid-Afrikaanse Evangeliese Alliansie. An<strong>de</strong>r<strong>en</strong> zwijg<strong>en</strong>, al <strong>zijn</strong> ze ook uitgetre<strong>de</strong>n. De<br />
angst dat h<strong>en</strong> iets overkomt houdt sommig<strong>en</strong> zelfs na jar<strong>en</strong> nog in <strong>de</strong> greep. Wie van<br />
h<strong>en</strong> <strong>de</strong> publiciteit zoekt, wordt geïntimi<strong>de</strong>erd met dreigbriev<strong>en</strong> van <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s advocat<strong>en</strong>.<br />
uitwass<strong>en</strong>: seksuele misdrijv<strong>en</strong><br />
Me<strong>de</strong> door <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ties in het lief<strong>de</strong>slev<strong>en</strong> von<strong>de</strong>n er in <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s beweging seksuele<br />
vergrijp<strong>en</strong> plaats. Het is bek<strong>en</strong>d dat meisjes door e<strong>en</strong> zielzorger wer<strong>de</strong>n gedwong<strong>en</strong> tot<br />
seksuele han<strong>de</strong>ling<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarna voor hoer wer<strong>de</strong>n uitgemaakt 30 . E<strong>en</strong> an<strong>de</strong>r meisje werd<br />
door e<strong>en</strong> jong<strong>en</strong> van <strong>de</strong> beweging verkracht <strong>en</strong> daarna als schuldige aangewez<strong>en</strong>. Zelfs<br />
is er e<strong>en</strong> geval van moord bek<strong>en</strong>d: <strong>de</strong> da<strong>de</strong>r had regelmatig seks met e<strong>en</strong> jonge vrouw.<br />
To<strong>en</strong> zij aangaf niet langer door te will<strong>en</strong> gaan <strong>en</strong> het aan e<strong>en</strong> zielzorger te vertell<strong>en</strong>,<br />
wurg<strong>de</strong> hij haar 31 . Ook is e<strong>en</strong> geval bek<strong>en</strong>d van e<strong>en</strong> blank meisje dat zwanger raakte<br />
van e<strong>en</strong> Zoeloejong<strong>en</strong>. Zij liet het kind el<strong>de</strong>rs gebor<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n <strong>en</strong> gaf het af voor adoptie.<br />
Na verloop van tijd keer<strong>de</strong> ze terug. Ook bij buit<strong>en</strong>echtelijke geboortes wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> regel<br />
vrouw<strong>en</strong> beschuldigd. De lei<strong>de</strong>rs gev<strong>en</strong> h<strong>en</strong> steeds <strong>de</strong> schuld <strong>en</strong> lat<strong>en</strong> mann<strong>en</strong> vrijuit<br />
gaan. De slachtoffers wor<strong>de</strong>n helaas niet geloofd. Wanneer iemand <strong>de</strong> lei<strong>de</strong>rs vraagt<br />
naar het gedrag van <strong>de</strong> mann<strong>en</strong>, wordt geantwoord: “Waarom stel je <strong>de</strong>ze vraag? Als<br />
God e<strong>en</strong> broe<strong>de</strong>r heeft vergev<strong>en</strong>, is het verschrikkelijk dat jij niet vergeeft.”<br />
De morele druk door <strong>de</strong> aanspraak op reinheid <strong>en</strong> heiligheid is zo groot, dat seksuele<br />
overtreding<strong>en</strong> verzweg<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n, alsof ze niet gebeurd zou<strong>de</strong>n <strong>zijn</strong>. En in plaats <strong>de</strong><br />
overtre<strong>de</strong>rs te bestraff<strong>en</strong>, wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> slachtoffers beschuldigd <strong>en</strong> meestal uit <strong>de</strong> beweging<br />
gestot<strong>en</strong>.<br />
nabeschouwing<br />
De opwekking van Kwasizabantu heeft e<strong>en</strong> spoor van vernieling <strong>en</strong> verwoesting achterachtergelat<strong>en</strong>:<br />
gebrok<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, echtscheiding<strong>en</strong>, geestelijk <strong>en</strong> lichamelijk misbruik,<br />
afranseling<strong>en</strong>, maag<strong>de</strong>lijkheidscontroles, financiële wantoestan<strong>de</strong>n <strong>en</strong>z.<br />
Sinds <strong>de</strong> publicatie van <strong>de</strong> Zuid-Afrikaanse Evangeliese Alliansie over Kwasizabantu in<br />
het jaar 2000 is er weinig veran<strong>de</strong>rd. De leiding van Kwasizabantu ontk<strong>en</strong>t systematisch<br />
alle feit<strong>en</strong> over aanklacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> machtsmisbruik. Ondanks dat hop<strong>en</strong> vel<strong>en</strong>, dat er iets zal<br />
gaan veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Daar hoort bij dat kritiek op<strong>en</strong>baar gemaakt moet wor<strong>de</strong>n, zodat mogelijke<br />
overtreding<strong>en</strong> bestraft kunn<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n.<br />
30<br />
Natal Witness 31-01-2000: Escape from the mission of fear. Sunday Tribune 06-02-2000: Mission of<br />
Malice<br />
31<br />
Natal Witness 12-08-2003: Man strangled victim after sex<br />
8
Ver<strong>de</strong>r is het w<strong>en</strong>selijk dat niet alle<strong>en</strong> <strong>de</strong> voormalige le<strong>de</strong>n, maar ook <strong>de</strong> aanhang begrijpt<br />
dat <strong>de</strong> g<strong>en</strong>a<strong>de</strong> van God niet afhankelijk is van <strong>de</strong> bijbeluitleg of het charisma van<br />
e<strong>en</strong> profetische lei<strong>de</strong>r. Ook kan reinheid <strong>en</strong> heiligheid niet verkreg<strong>en</strong> wor<strong>de</strong>n door aan<br />
zielzorgers zon<strong>de</strong>n te belij<strong>de</strong>n. Zielzorg behoort m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> niet te knevel<strong>en</strong>, maar haar<br />
doel is bevrijding van gebon<strong>de</strong>n<strong>en</strong>. De bijbelse theologie heeft vrije m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> op het oog,<br />
die voor zichzelf verantwoor<strong>de</strong>lijk <strong>zijn</strong>. In <strong>de</strong>ze sam<strong>en</strong>hang is juist bij Kwasizabantu op te<br />
merk<strong>en</strong> dat heiligmaking ge<strong>en</strong> vrucht is die m<strong>en</strong> zelf kan verdi<strong>en</strong><strong>en</strong>, maar dat het Christus<br />
is Die rechtvaardig spreekt <strong>en</strong> niet <strong>de</strong> m<strong>en</strong>s. Hier is e<strong>en</strong> theologisch oor<strong>de</strong>el nodig.<br />
over <strong>de</strong> auteur<br />
Albert Pilon doet sinds 2002 on<strong>de</strong>rzoek naar Kwasizabantu. Hij verzamel<strong>de</strong> informatie,<br />
die e<strong>en</strong> perio<strong>de</strong> beslaat van ruim 40 jaar. Daartoe behor<strong>en</strong> <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> publicaties van<br />
Kwasizabantu, theologische studies over Kwasizabantu door <strong>de</strong>r<strong>de</strong>n, briev<strong>en</strong>, krant<strong>en</strong>artikel<strong>en</strong>,<br />
docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> het nieuwe bronn<strong>en</strong>materiaal dat rond het jaar 2000 beschikbaar<br />
kwam. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> maakte hij studie van <strong>de</strong> Zoeloereligie <strong>en</strong> in sam<strong>en</strong>hang daarmee<br />
on<strong>de</strong>rzocht hij <strong>de</strong> positie van <strong>de</strong> Afrikaanse onafhankelijke kerk<strong>en</strong> (AIC).<br />
Hij interview<strong>de</strong> ti<strong>en</strong>tall<strong>en</strong> voormalige me<strong>de</strong>werkers <strong>en</strong> le<strong>de</strong>n van Kwasizabantu in Europa<br />
<strong>en</strong> Zuid-Afrika. Bij het veldwerk in KwaZulu-Natal trof hij e<strong>en</strong> aantal Zoeloes <strong>en</strong> blank<strong>en</strong><br />
die het begin van <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s opwekking meegemaakt hebb<strong>en</strong>. Omdat <strong>de</strong>z<strong>en</strong> tot <strong>Steg<strong>en</strong></strong>s<br />
eerste me<strong>de</strong>werkers behoor<strong>de</strong>n, <strong>zijn</strong> hun verklaring<strong>en</strong> van grote waar<strong>de</strong>. Voor e<strong>en</strong><br />
juiste beoor<strong>de</strong>ling is <strong>de</strong> historische achtergrondk<strong>en</strong>nis van <strong>de</strong> beweging onontbeerlijk<br />
geblek<strong>en</strong> <strong>en</strong> is <strong>de</strong> antropologische context e<strong>en</strong> factor van buit<strong>en</strong>gewoon belang.<br />
9