De magie als natuurwetenschap - The Alchemy Web Site

De magie als natuurwetenschap - The Alchemy Web Site De magie als natuurwetenschap - The Alchemy Web Site

alchemywebsite.com
from alchemywebsite.com More from this publisher
30.09.2013 Views

Deze geschiedenis der wetenschappen is nog niet geschreven, doch zij zou bijdragen aan de zelfkennis van de mens in de zin van bescheidenheid. De mensheid in zijn geheel heeft geen recht trots te zijn op de vooruitgang van de wetenschap. Die gaat steeds van enkelingen uit, die slecht genoeg behandeld worden, en voltrekt zich slechts ondanks de weerstand van de overige massa, die altijd slechts een remblok op de vooruitgang is en maar één verdienste heeft, namelijk dat zij de uiteindelijke zege van het ware en goede niet kan verhinderen. Wanneer we het resultaat van de cultuur bekijken, zijn wij optimisten. Lopen we echter het daaraan voorafgegane proces bij langs, dan kan ons oordeel over de mensheid slechts pessimistisch uitvallen. De historie van de wetenschappen moet niet eenzijdig de zege der nieuwe ideeën optekenen, doch ook de daaraan voorafgaande strijd en de tegenwerking schilderen, zo hardnekkig geleverd door de wetenschappelijke vertegenwoordigers van de oude denkbeelden. Men kan er niet trots op zijn tot een ras te behoren dat een Christus aan het kruis sloeg, een Socrates de gifbeker reikte, een Camoens 5 liet verhongeren en een Giordano Bruno verbrandde, kortom, die zijn edelste zonen steeds het martelaarschap heeft toebereid. Wanneer een nieuwe waarheid wordt ontdekt, treedt zij, net als een openbaring, als een lichtflits het brein van een enkeling binnen. Tegenover deze echter staan de miljoenen van zijn tijdgenoten met al hun vooroordelen. In de moeilijkheid om al deze tegenstanders te beleren en allereerst de oude vooroordelen aan de kant te helpen, ligt vaak het treurige lot van de ontdekker. De macht van de waarheid is weliswaar groot, maar hoe verder die van de heersende ideeën afligt, des te minder de 5 [Luis Vaz de Camoëns, 1524-1580, de belangrijkste Portugees-talige dichter. vert.] 26

mensheid erop voorbereid is, en des te moeilijker zij baan breekt. Juist omdat ze na de uiteindelijke erkenning revolutionair zal werken, kan ze zich in het begin alleen maar met de grootste moeite staande houden. En met haar, ook haar ontdekker. Het is in de wereld zo ingericht, dat wie een boom plant, niet de vruchten ervan zal plukken die een latere generatie moeiteloos in de schoot vallen. Het is nu de vraag, of die troebele bladzijde van de geschiedenis der wetenschappen haar onvermijdelijke nevenverschijnsel blijft, of dat er wellicht een tijd zal komen waarin de mensheid een grotere ontvankelijkheid voor nieuwe waarheden zal tonen en haar vertegenwoordigers een beter lot dan tot nu toe zal bereiden. Dat laatste zal pas gebeuren wanneer wij uit de geschiedenis der wetenschappen geleerd zullen hebben, dat nieuwe waarheden, juist wanneer ze van revolutionaire betekenis zijn, niet plausibel kunnen zijn, doch paradoxaal moeten zijn. En verder, dat de algemeenheid van een mening zeer zeker geen bewijs bevat van de waarheid ervan; en dat de vooruitgang van een wisseling van meningen betekent, welke wisseling door enkelingen wordt voorbereid en dan door minderheden verder verbreid wordt. Het zal dus beter worden, wanneer wij uit onze cultuurgeschiedenis achting voor minderheden zullen hebben geleerd. Wij mogen nooit vergeten, dat alle meerderheden uit aanvankelijke minderheden zijn voortgekomen, en dat dus geen enkele opvatting zuiver vanwege de minderheid van haar vertegenwoordigers mag worden afgewezen. Deze opvattingen moeten veeleer zonder enig vooroordeel onderzocht worden, omdat de paradox een kenmerk van iedere nieuwe waarheid is. Anderzijds moet in de ontwikkeling der wetenschappen de conservatieve neiging nooit verloren gaan. Haar licht moet standvastig en rustig schijnen, en mag niet in een voortdurende wisseling van meningen heen en weer flakkeren. Ook komt het er voor het voortschrijden van de mensheid niet op aan, dat 27

<strong>De</strong>ze geschiedenis der wetenschappen is nog niet geschreven,<br />

doch zij zou bijdragen aan de zelfkennis van de mens in de zin<br />

van bescheidenheid.<br />

<strong>De</strong> mensheid in zijn geheel heeft geen recht trots te zijn op de<br />

vooruitgang van de wetenschap. Die gaat steeds van enkelingen<br />

uit, die slecht genoeg behandeld worden, en voltrekt zich<br />

slechts ondanks de weerstand van de overige massa, die altijd<br />

slechts een remblok op de vooruitgang is en maar één<br />

verdienste heeft, namelijk dat zij de uiteindelijke zege van het<br />

ware en goede niet kan verhinderen.<br />

Wanneer we het resultaat van de cultuur bekijken, zijn wij<br />

optimisten. Lopen we echter het daaraan voorafgegane proces<br />

bij langs, dan kan ons oordeel over de mensheid slechts<br />

pessimistisch uitvallen. <strong>De</strong> historie van de wetenschappen moet<br />

niet eenzijdig de zege der nieuwe ideeën optekenen, doch ook<br />

de daaraan voorafgaande strijd en de tegenwerking schilderen,<br />

zo hardnekkig geleverd door de wetenschappelijke vertegenwoordigers<br />

van de oude denkbeelden. Men kan er niet trots op<br />

zijn tot een ras te behoren dat een Christus aan het kruis sloeg,<br />

een Socrates de gifbeker reikte, een Camoens 5 liet verhongeren<br />

en een Giordano Bruno verbrandde, kortom, die zijn edelste<br />

zonen steeds het martelaarschap heeft toebereid.<br />

Wanneer een nieuwe waarheid wordt ontdekt, treedt zij, net <strong>als</strong><br />

een openbaring, <strong>als</strong> een lichtflits het brein van een enkeling<br />

binnen. Tegenover deze echter staan de miljoenen van zijn<br />

tijdgenoten met al hun vooroordelen. In de moeilijkheid om al<br />

deze tegenstanders te beleren en allereerst de oude vooroordelen<br />

aan de kant te helpen, ligt vaak het treurige lot van de<br />

ontdekker. <strong>De</strong> macht van de waarheid is weliswaar groot, maar<br />

hoe verder die van de heersende ideeën afligt, des te minder de<br />

5 [Luis Vaz de Camoëns, 1524-1580, de belangrijkste Portugees-talige<br />

dichter. vert.]<br />

26

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!