M: -sJaa

PIPPÜIPÜI 

Achterdocht, goedmoedigheid en een tikje 

Weensche filosofie, vereenigd in Moser'» 

type. 

Karl Geschwandtner is al 35 jaar huisknecht 

in het Europa Hotel. Daar in de huid van dezen 

huisknecht Hans Moser steekt, is duidelijk, dat 

Karl een toonbeeld is van eenigszins achterdoch- 

tige, opvliegende toewijding en van lichte zelf- 

overschatting. 

Vijf en dertig jaren de boodschappen voor 

anderen doen heeft Karl niet van zijn idealisme 

beroofd. In hem brandt het vurige ideaal portier 

van het hotel te worJen. Want een portier van 

een groot hotel is in macht haast te vergelijken 

met den Lieven Heer zelf. . . . 

Eindelijk komt Karl's kans. Althans voor één 

avond en nacht, als de brutale nachtportier door 

zijn chef wordt ontslagen. Karl besluit alle ge- 

droomde beginselen, waarop een goed portier 

zich zijns inziens dient te baseeren, in practijk te 

brengen. Zijn goedigheid en zijn vertoon van 

ÉÉN NACHT 

PORTIER 

Jên Bavarian film onder regle van H. H. Zerlett 

strenge waardigheid brengen hem daarbij danig 

in moeilijkheden. Een naar engagementen zoe- 

kend, half verhongerd tooneelspeelstertje geeft hij 

stiekum onderdak op zijn eigen zolderkamer. Een 

naar talenten zoekende toonèeldirecteur wordt 

met een soort van goedmoedige afpersing tot aan- 

dacht voor het tooneelspeelstertje gedwongen. 

Een professor, die miniaturen schildert en naast 

een charmante pianiste een appartement bewoont, 

moet Karls pogingen hem aan de pianiste te kop- 

pelen en los te maken van een temperamentvolle 

danseres, per sé over zich heen laten gaan. De 

temperamentvolle danseres veroorzaakt een vree- 

selij k schandaal door serviezen stuk te gooien en 

haar paarlcollier aan een onbekenden hotelrat 

kwijt te raken. De onbekende hotelrat geeft zich 

uit voor politiedeskundige en berooft, tijdens het 

door Karl geleide onderzoek, haast alle gasten 

van een kostbaarheid. Het wordt een gekkenhuis 

in het Europa Hotel. Een gekkenhuis van pro- 

testeerende, opgesloten zijnde, huilende gasten en 

een in zijn machtsgevoel volkomen losgeslagen 

portier. De directeur keert terug en ontslaat Karl 

op staanden voet. Karl begaat de impertinentie 

een kamer voor zichzelf en een kamer voor zijn 

tooneelspelende beschermelinge te huren. Dan 

komt hij er achter, dat de hulpvaardige politie- 

deskundige de dief is, ontmaskert dezen dief op 

omslachtige doch afdoende wijze, redt de eer van 

het Europa Hotel en aanvaardt goedgunstig het 

opnieuw aangeboden baantje van. . . . huisknecht. 

De ervaring heeft hem geleerd, dat het niets pret- 

tig is zoo hoog te stijgen! Het behoeft geen be- 

toog, dat het tooneelspeelstertje een „engage- 

ment" (zij trouwt hem namelijk) van den too- 

nèeldirecteur ontvangt, dat de miniaturen- 

professor het eens wordt met de pianiste, dat de 

temperamentvolle danseres zich troost met haar 

allerzotsten secretaris, dat een van zijn vrouw 

weggeloopen zakenman de door Karl gewenschte 

verzoening toch maar aanvaardt. Dit alles heeft 

Karl bewerkstelligd. Zijn onhandigheid blijkt een 

zeer gesublimeerde vorm van handigheid te zijn. 

gekruid met hier en daar een vleugje Weensche 

philosofie. 

Dus wel een rol voor Hans Moser. Jazeker I 

Maar ik zag den komiek in deze film wel wat te 

vaak op het doek. Wij mogen hem niet rekenen 

tot de filmkomieken, die het van ,,gags", val- en 

smijtpartijen, acrobatiek moeten hebben. De 

corypheeën van dit „gag"-genre — dat ik zeer 

zeker ook weet te waardeeren! — behooren wèl 

voortdurend in het beeld te zijn, omdat alles aan- 

komt op hun persoonlijke capriolen. Hans Moser 

daarentegen is een humoristische karakterspeler 

van een reeds overbekend type. De voortdurende 

aanwezigheid van karakterspelers in het beeld is 

niet noodig, zelfs niet wenschelijk. Juist met de 

scènes, waarin zij eens even ontbreken, heeft men 

een mooie kans hun karakters en de gevolgen 

van hun uit deze karakters voortvloeiende daden 

van allerlei kanten te belichten. 

Hier laadde men al het grappige op Mosers 

schouders, maakte als het ware een film haast vol- 

komen in den „ik-vorm". Het spijt mij, maar op 

den duur werd dat mij van het Mosersche te 

veel. . . . 

Te meer daar hij in „Een nacht portier" om- 

geven is door een aantal voortreffelijke spelers. 

Zoo was bijvoorbeeld Viktor Afritsch' typeering 

van den braven zakenman een klein juweeltje en 

de gentleman-oplichter van Fritz Odemar van 

hetzelfde laken een pak. 

Alles bij elkaar heb ik dan ook dikwijls ge- 

noeglijk zitten grinniken om deze pariodeerende 

hotel-historie. P. BEISHUIZEN. 

nieronder links: De portier (Hans Mo- 

ser) en de pseudo-speurder (Fritz Odemar) 

deelen de gasten mede, dat een pijnlijk 

onderzoek noodig zal zijn. — Rechts: De 

op scheiding staande zakenman (Viktor 

Afritsch) en zyn vrouw (Ruth Eweler) in 

een moeilijk parket, verdacht van juweelen- 

roof. (Foto't Bavaria) 

,*''"" 

te 

De ontslascn portier, die eerst 35 jaar 

huisknecht icas, laat zich nu zelf eens be- 

dienen (Hans Moser en Otto Briiggeman). 

Hieronder: Het arme actricetje (Irene von 

Meyendorff) op zoek naar een engagement. 

(Foto's Bavaria) 

S/^ EEN NACHT PORTIER 

Einmal der liebe Herrgott sein 

Draaiboek: Hans G. Kernmayr en Fritz Koselka. — 

Muziek: Leo Leux. — Camera: Bruno Stephan. — 

Architecten: Reiber en Pfenninger. — Geluid: Lud- 

wig Heiss. — Montage: Ludolf Grisebach. — Pro- 

ductieleiding: Ottmar Ostermayr. 

Regie: HANS H. ZERLETT. 

Personen: 

Kari Geschwandtner Hans Moser 

Marie Christine .... Irene von Meyendorff 

Clusius, theaterdirecteur . Hans Zesch-Ballot 

Prof. Freiburg Ivan Petrovich 

Elvira del Basto Margit Symo 

Prof. Scherck-Klerck Fritz Odemar 

Verder met Willem Holsboer, Anton Pointner, Lotte 

Lang, Ruth Eweler, Viktor Afritsch. 

Een BAVARIA-Film 

DE TIJD GAAT SNEL .... 

Het verschil tusschen de eerste filmstrooken, 

die even voor het begin der twintigste eeuw ver- 

schenen, en de film van heden is enorm; gevolg 

van den onvermoeibaren arbeid verricht door 

lieden, die hun heele kunnen zoowel op technisch 

als artistiek gebied in dienst hebben gesteld van 

de celluloid-strook. Telkens hebben nieuwe vin- 

dingen op cinematografisch gebied groote om- 

wentelingen veroorzaakt en ook telkens heeft de 

filmwereld zich met verbluffende snelheid en sou- 

plesse weten aan te passen. 

Toen in 1895 het Europeesche publiek, dat 

nauwelijks eenige interesse toonde, in een kermis- 

tent werd vergast op een voor die dagen zeer 

sportief gekleed heer, die op een primitief scherm 

ettelijke malen per dag een robbertje bokste met 

een kangeroe, heeft wel niemand kunnen vermoe- 

den, welke vlucht dit nieuwtje nemen zou. 

De tentoonstelling „Veertig jaren Duitsche 

Film", die de Ufa in het enorme Palais des 

Heaux Arts te Brussel organiseerde, naar aanlei- 

ding van haar zoojuist herdacht vijf en twintig 

jarig bestaan, brengt ons dit in herinnering. Hier 

is in enkele zalen van het groote gebouw in een 

serie foto's, plakkaten en maquettes de ontwikke- 

lingsgang der Duitsche filmindustrie in beeld 

gebracht. 

Men zou misschien in sommige opzichten deze 

expositie anders gewenscht hebben, meer ter zake 

doende; want veel van wat hier hangt en staat is 

ten hoogste interessant voor statistici, en van 

geenerlei essentieel belang voor het wezen of de 

ontwikkeling der film. 

Het geheele eerste gedeelte der tentoonstellings- 

ruimte vertelt aan de hand van teekeningen en 

fotografische opnamen min of meer interessante 

bijzonderheden over de uitgestrektheid der Duit- 

sche filmstad te Neu-Babelsberg,. 

Dan hangt er in een volgende zaal, naast een 

serie foto's van filmsterren in hun vrijen tijd, een 

verzameling uit het archief van het Ufa-museum, 

waaraan men vrij nauwkeurig de diverse ontwik- 

kelingsstadia zoowel in opname- als projectie- 

• techniek kan nagaan. 

Een volgend gedeelte is verder gewijd aan de 

Duitsche Cultuurfilm, die in den loop der jaren 

over de geheele wereld zoo'n uitnemenden naam 

gekregen heeft. 

In deze afdeeling heeft ook de Wochenschau, 

die op het oogenblik de geheele Europeesche ge- 

meenschap doet meeleven met den strijd aan het 

front, de haar toekomende voorname plaats ge- 

kregen. 

En dan, na een serie reclame-plakkaten in alle 

talen van Europa (en dat zijn er heel wat als men 

zoo eens rondkijkt) geeft een lange reeks uit- 

stekende foto's den gang weer van draaiboek via 

decorbouw en regieconferenties tot de uiteinde- 

lijke film, zooals deze haar weg vindt door ge- 

heel Europa. Dit, stellig het interessantste ge- 

deelte van deze exposi- 

tie brengt werkopnamen 

van vrijwel alle bekende 

Duitsche repisseurs. 

Intusschen is het uiter- 

mate interessant een ver- 

gelijking te trekken tus- 

schen de filmproducten 

der laatste jaren en de 

rolprenten uit den tijd, 

toen de cinematografie 

nog nauwelijks haar kin- 

Een beeld uit het 

Ufa-museum: De. ver- 

vaardiging van tee- 

ken-trucfilms; nan de 

ham] van schema's 

«n voorbeelden wordt 

hier het ontstaan aan- 

gegeven. (Foto Ufa) 

hten Uja~juoileumtentoonstelllng te Brussel 

derschoenen ontwassen was. 

Een film van Hans Adelbert von Schlettow: 

„Kinder, wie die Zeit vergeht", die eveneens ter 

gelegenheid van het Ufa-jubileum in de bioscoop 

van hetzelfde gebouw draaide, geeft hiertoe ruim- 

schoots gelegenheid, en het is bijna droevig hier 

van tijd tot .tijd filmfragmenten te moeten zien, 

die hoewel technisch verouderd van filmisch in- 

zicht en filmischen smaak getuigen, die in onze 

dagen dikwijls ontbreken. 

Deze — behoudens enkele min of meer banale 

grollen — werkelijk amusante en onderhoudende 

film toont ons o.a. de eerste en opmerkelijk goed 

geslaagde poging tot massa-figuratie in de Itali- 

aansche film „Julius Caesar" en men realiseert 

zich met aangename verbazing de soberheid in 

regie, decor en aankleeding, die hier ten toon ge- 

spreid is. Een voorbeeld voor verschillende coh- 

temporaire regisseurs. 

En ook de eerste trucfilms, waarvan de enthou- 

siaste en niet meer zoo heel jonge bioscoopbezoe- 

ker zich zonder eenigen twijfel „Het Spookslot" 

met Max Linder zal herinneren, en misschien ook 

de „Papiermensch", verrassen door hun uitsteken- 

de trucage, hoewel zij door verschillende onver- 

geeflijke onnauwkeurigheden de belangrijkheid 

van zooiets moderns als de script-girl scherp 

onderstreepen. Het is niets ongewoons om in deze 

films den jeugdigen held in een licht pak de trap 

af te zien gaan, waarna hij in rouwkleeding door 

de voordeur verdwijnt. 

De meeste opnamen dateeren omstreeks 1910, 

en hoewel het interessant is de „Wochenschau" 

uit die dagen te zien, zou men toch iets meer af- 

wisseling wenschen, waarvoor zeer zeker scènes 

uit de groote L'fa-films, die over de geheele 

wereld een succes waren, in de eerste plaats in 

aanmerking zouden komen. 

Tot slot nog een opmerking over de smalfilm. 

In het kader der voorstellingen rond het zilveren 

Ufa-jubileum heeft men voor de pers eenige 

strecken uit de Ufa , Wochenschau overgebracht 

op 16 mm film, evenals een gedeelte uit „Trenck 

de Pandoer". 

Het probleem der smalfilm heeft sedert langen 

tijd de belangstelling der produceerende maat- 

schappijen gehad omdat de groote voordeelen er- 

van evident zijn, voornamelijk in deze oorlogs- 

jaren : materiaalbesparing bij eenvoudige ver- 

plaatsing der projectie-apparaten. 

De grootste bezwaren waren tot nu toe echter 

het moeilijk aanbrengen van ondertitels in de 

taal van het land, waarnaar de film geëxporteerd 

werd, en het beeld, dat bij vergrooting veel van 

zijn scherpte verloor. Na het zien van deze stroo- 

ken kan men echter met een gerust geweten zeg- 

gen dat deze problemen op radicale wijze zijn 

opgelost, zoodat de toekomst der smalfilm weinig 

meer in den weg staat. 

Brussel. CHARLES KRUPA.

Mum>'*-wv* 

GROOT DANSDEBUUT IN 

'S-GRAVENHAGE VAN 

INDRADEV 

Als bezoeker op de vele dansavonden in het 

Haagsche Diligentia is de overslanke, nobel- 

geprofileerde verschijning van den Hindoe-danser 

Indradev Prasad in zijn nationale kleederdracht 

overbekend. Nederlandsche vrienden hebben hem, 

meen ik in oorlogstijd uit Parijs hierheen gehaald 

en zijn dansschool heeft naam gekregen, zonder 

dat hij tot dusverre zelf of met zijn leerlingen in 

het openbaar optrad. 

Nu dat in een lang van te voren aangekondigden 

middag wel het geval was, moet ik eerlijk beken- 

nen dat ik er eenigszins huiverig naar toe gegaan 

ben. De voorliefde van sommige rijkelui's krin- 

gen in ons land voor alles wat uit Britsch-Indië 

komt, loopt veelal via kanaaltjes en sluisjes, 

waar mijn scheepje niet zoo makkelijk doorheen 

wil. Nog daargelaten het feit, dat den Haag 

altijd nogal gauw snobistisch warm loopt voor 

alles wat maar vreemd, wonderlijk en exotisch is 

en bij voorkeur door bevoorrechte ingewijden 

(waartoe iedereen zich dan rekent) „begrepen" 

kan worden. 

Welnu, aan uiterlijk vertoon heeft het dezen 

middag ook stellig niet ontbroken. Heel den 

Haag was in een uitverkochte zaal present, er 

werd na elk der veertien dansen zulk een schat' 

van bloemen opgedragen als een heel ziekenhuis 

in een week niet bij elkaar ziet. En van heinde 

en verre waren alle kunstzusters en kunstbroeders 

uit de danswereld samengestroomd. De lijst der 

aanwezigen en het „Drum und Dran" van dezen 

middag zou in tijden van grooteren papierover- 

vloed op zichzelf al een zeer leesbare lectuur ge- 

vormd hebben. 

Maar laat mij dan terstond mogen zeggen, dat 

Indradev het pleit glansrijk gewonnen heeft en 

dat wel ieder aan dezen eersten middag diepe en 

onvergankelijke herinneringen zal behouden. Het 

was temidden van veel pracht en praal een uiterst 

gekund, voornaam en bezield dansen. De Hindoe 

heeft tijd en rust. Terwijl wij bij de grootste 

dansers vaak na een uur weer op straat staan, 

bleven wij hier de volle drie en een half uur ge- 

boeid staren naar de geheimen en verfijningen 

van een oude, mythologische gebaren-taal, die ons 

bovendien minder ver af staat dan wij wel eens 

denken. 

In den loop der jaren heeft men, ook in ons 

land, verschillende vooraanstaande Hindoe-dan- 

sers gezien. De grootste en nobelste van hen, 

Udai Shan Khar, placht hier vrijwel ieder seizoen 

op te treden. Hindoe-danseressen, over het alge- 

meen zeldzamer dan de dansers (als ik het wel 

heb, bestaan daar kaste-bezwaren tegen en laat 

men dat gemeenlijk aan de beroeps-odalisken, de 

nautch-meisjes, over), volgden eveneens en min- 

stens een van haar — de kleine, sierlijke Saba — 

heeft zich blijvend in ons land gevestigd. 

Wat zij brachten, is den Europeaan in wezen 

verwanter dan de overigens technisch niet minder 

kunstige dans van Java of Cambodja. De oer- 

arische oorsprong van den Hindoe, zijn klare, 

loutere, vaak zonnige en op een stil-droomend 

hedonisme afgestemde thema's blijven ons ver- 

want, zelfs in de letterlijk „aan handen en voeten 

gebonden" symbolische uitdrukkingsmiddelen. 

In het Sanskrit, heb ik wel eens gelezen, is er 

maar één en hetzelfde woord voor tooneel en 

dans. De danser „speelt" alles met zijn lichaam 

en zijn dansen zijn zuivere „hieroglyphen": een 

uitdrukkingstaai van vingertoppen en voeten 

halsstanden, die den onkundigen toeschouwer 

weliswaar voorbij gaat als een soort „doofstom- 

mentaal", maar die door andere „doofstommen" 

dusdanig duidelijk „verstaan" word|, dat zij 

geen detail onduidelijk laat. Het was daarom 

goed gezien om deze dansen 

vooraf te doen gaan door een 

demonstratie van de aloude, vaste 

rhythmen, die niet alleen in vier- 

en vijfkwartsmaat, of zooals bij 

de Russen in zevenkwartsmaat, 

maar door den Hindoe zelfs in 

zestien en tweeëntwintig-kwarten 

gedanst worden. Ook de verschil- 

lende „moedra's", de vaste hiero- 

glyphen van hand en vingertop- 

pen, werden van te voren ge- 

demonstreerd en al kunnen wij 

moeilijk zeggen, dat wij nu ineens 

de 24 „wortelmoedra's" en de 

650 andere „danswoorden" van 

het rhythmisch gemouvementeer- 

de lichaam kunnen „aflezen", het 

maakte toch zonder twijfel de 

daarop volgende dansen veel en 

veel duidelijker. En Indradev is 

inderdaad volleerd en zelfs gróót 

in zijn moedra's. Voegt men daar- 

bij het beheerschte en sterk-man- 

nelijke temperament, de vaste 

planting van zijn voetschellen op 

den dansvloer en zijn groote, 

vorstelijke allure voor costuum 

en detail, dan kan men wellicht 

eenigszins den indruk voelen, die 

deze middag maakte. Prachtige 

natuur- en lente-dansen, lyrische 

liefdesrhythmen, culmineerend in 

Indradev en Mohini Devi in 

een herdersdans. 

Een der „Moedra's" of „danstcoorden" 

van Indradev^ (Foto's Woldringh) 

een geheel in goud gedansten parendans, een 

„Mogul Nautch" uit vroeger eeuwen, religieuze 

Shiva en Krishna-riten na de pauze vormden 

bonte, pralende stoeten van dansenden tegen den 

achtergrond van een voortreffelijk samengesteld 

Hindoe-orkest, waarvan het koninklijke beeld 

zich diep in de herinnering grift. Ik moet zeggen, 

dat ik nog nimmer zooveel smaak en verfijning 

in het costuum, in de als pauwestaarten ten 

toongespreide dansrokken der partners, en in de 

zonder twijfel authentieke requisieten heb gezien 

als hier ten tooneele werd gebracht, terwijl de 

geheele middag in volmaakte harmonie met groep 

en orkest werd afgewerkt. Men kan zich in de 

groote steden van Europa geen gavere voorstel- 

ling denken dan hier in den Haag, met zooveel 

Nederlandsche hulpkrachten, plaatsvond. 

Want achter de namen Damayanti en Mohini 

Devi verbergen zich twee welbekende Nederland- 

sche solo-danseressen, die sinds geruimen tijd tot 

de leerlingen van Indradev zijn gaan behooren 

en reeds verbluffende resultaten hebben bereikt. 

Is Mohini de plastisch sterkere persoonlijkheid 

van beiden, van Damayanti daarentegen vielen 

b.v. de zeer fraaie „moedra" in een apsara of 

nymfendans op, als ook een bekende „Marwari 

Nautch" of Hindoe-zigeunerdans. Beide danse- 

ressen zongen tevens, evenals Indradev, zelf de 

welluidende en kunstige sanskrit-rhythmen en 

zetten zich ook temidden der anderen om de 

prachtige zinderende houtinstrumenten van het 

orkest te bespelen. 

Dit orkest stond onder leiding van Peter van 

Hoboken, dien ik reeds twintig jaar geleden als 

ernstig beoefenaar der Hindoe-muziek aantrof 

en die zich sindsdien door vele jaren van oefe- 

ning ter plaatse bekwaamd heeft. Dat de sera- 

phina, die hij meestal bespeelde (een in vele op- 

zichten nogal klagelijk hand-harmonium) blijk- 

baar een m.i. vrij ongelukkige erfenis aan den 

Indischen dans van onze missionnarissen is ge- 

weest en stellig zooveel minder dan de Hindoe- 

fluit, kan hij tenslotte ook niet. helpen. Ook het 

fluitspel van een onbekende was overigens zeer 

goed en de „tabla's", de verschillende trommen, 

werden voortreffelijk bespeeld door een andere 

onbekende, wier zang eveneens tot de vele schoone 

herinneringen aan dezen uitzonderlijk rijken, 

bezielden en geraffineerd voorbereiden dans- 

middag behoorde. HENRIK SCHÖLTE. 

NAPOLEON OP ST .HELE.VA. 

Een nieuwe, groote Italiaansche film behandelt 

de verbanning en den dood van Napoleon op 

St. Helena. Renato Simoni heeft de regie. De 

voornaamste spelers zijn: Ruggero Ruggeri, 

Carla Candiani, Rubi Dalma, Elsa de Giorgi, 

Luigi Cimara, Lamberto Picasso, Annibale 

Betrone, Paolo Stoppa. „Napoleon op St. Helena" 

behoort tot de productie-Scalera. 

CINEMA (^ THEATER — (nr. 17) 4 

Het is niet anders: voor ons zijn de gestalten 

van Otto Gebühr en Frederik den Grooten tot één 

wezen samengesmolten. Gebühr is er zelf „schuld" 

aan. Meer dan een halven menschenleeftijd was 

hij telkens weer „de groote koning". Hij is voor 

velen Frederik de Groote en eerst in de tweede 

plaats Otto Gebühr. 

De verpersoonlijking van Fridericus Rex in 

zijn kunst is Gebühr's dierbare levenstaak ge- 

worden. Het is hem in zekeren zin door het too- 

neel- en filmpubliek opgelegd om deze rol verder 

te spelen. Resultaat tot heden: niet minder dan 

tien Gebührfilms, gewijd aan het leven van zijn 

tweede ik. Vijf in den „stommen" tijd en vijf met 

een „sprekenden" koning. . . . 

Het was echter geenszins een concessie aan het 

publiek, waarom Gebühr doorging met het spelen 

van zijn levensrol. Het was. . . . Maar neen, 

Gebühr kan het beter zélf vertellen in den loop 

van het gesprek, dat wij met hem mochten heb- 

ben bij zijn bezoek aan Nederland. 

Gebühr verscheen ons geheel zooals wij hem 

van de film kenden : kras voor zijn jaren met hel- 

der rondblikkende oogen in een expressief gelaat. 

Het eenige verschil met zijn bekende filmfiguur 

was het moderne colbertcostuum, dat hij droeg. 

De indruk van zijn reeks Fridericusvertolkingen 

had ons half doen verwachten hem in den wapen- 

rok van den Pruissischen koning te zien ver- 

schijnen .... 

Onder den arm droeg Gebühr een foudraal, 

dat duidelijk een of ander snareninstrument om- 

hulde. Speelt Gebühr mandoline of luit ? In de 

veelheid van andere vragen is deze ééne helaas 

niet aan de beurt gekomen. Dat Gebühr's liefheb- 

berijen zich ook op muziekgebied uitstrekken 

meenen wij echter wel te mogen concludeeren. 

Gebühr's begroeting was — hoe kon het anders 

bij dezen „koningsspeler" — „vorstelijk": tege- 

moetkomend en indrukwekkend. Alles met korte 

krachtige gebaren onderstreept. Zijn stem dwingt 

tot luisteren alleen reeds door zijn — ietwat 

scherpen — indringenden klank. 

Meteen volgt Gebühr's antwoord op onze ge- 

ijkte eerste vraag, of hij Nederland reeds van vroe- 

ger kende : „Ja, dit is niet mijn eerste bezoek aan 

uw land. Maar het is lang geleden, dat ik hier 

voor het laatst was. Ongeveer twintig jaar ge- 

leden woonde ik in Rotterdam de Nederlandsche 

première bij van de eerste van mijn reeks films 

over den grooten koning, „Fridericus Rex" heet- 

te dat — nog „zwijgend" — begin. Ook daar- 

vóór was ik nog enkele malen in Nederland. . ." 

uEn nu de historische vraag: wat zijn uw in- 

drukken van ons land ?" 

„Ik ben Rijnlander van geboorte en daar- 

om ..." 

„Weet u, dat wij u altijd voor een Pruis heb- 

ben gehouden? Vermoedelijk ook alweer een 

gevolg van uw creatie van den Pruissischen 

koning..." 

„Ja, de „alte Fritz" heeft een stempel op mijn 

leven gedrukt," glimlacht Gebühr, „maar u vroeg 

mijn indrukken van Nederland. Als Rijnlander 

interesseer ik mij buitengewoon voor uw land. Er 

is zooveel overeenkomst op te merken. Uw taal 

doet mij steeds aan het Keulsch denken. Ik kan 

haar daardoor ook gemakkelijk volgen. Ook heb 

ik veel waardeering voor het verzorgde uiterlijk 

van het land. Dat zal wel vaker door buiten- 

landers bij een vraag als de uwe gezegd zijn. 

maar niettemin: het treft mij ook nu weer." 

„Over uw kunst en speciaal over uw Fridericus- 

rol gesproken, hoe is u begonnen met de uitbeel- 

ding van den grooten koning?" 

„Min of meer toevallig. Ik was reeds twintig 

jaar aan het tooneel, toen ik bij de rolverdeeling 

5 (nr. 17) — CINEMA & THEATER 

van een stuk over koning Frederik voornamelijk 

om mijn lichamelijke overeenkomst „den grooten 

koning" kreeg toegewezen." 

„Is de ,koningsrol" ook uw liefste rol?" 

„Stellig. Die rol is mij lief, omdat ik er mee 

groot geworden ben. Het is ook een prachtige 

opdracht, den grooten Fritz voor het volk weder- 

om tot leven te brengen. Vele van zijn daden en 

gedachten passen volkomen bij dezen tijd, waarin 

het nationale gevoel zoo sterk naar voren treedt." 

,,U hebt behalve voor de film de „koningsrol" 

ook vele malen ten tooneele uitgebeeld. Waar 

kunt u deze figuur het meest laten spreken: op 

het tooneel of voor de camera?" 

„Film en tooneel zijn twee in wezen verschil- 

lende zaken. Aan den kunstenaar zelf geeft het 

tooneel meer voldoening; het is meer een afge- 

rond geheel. De film daarentegen heeft een veel 

breeder werkingsterrein. Zij bezorgt populariteit, 

juist voor een figuur als Frederik de Groote zoo 

van noode.... En nu: wilt u mij verontschul- 

digen, want het wordt tijd voor mijn optreden." 

Wij leggen Gebühr tenslotte nog enkele van 

zijn eigen portretten voor. Hij klemt een monocle 

in zijn rechteroog en zet met een vulpen — een 

anachronisme bij koning Frederik — enkele 

- 

wn 

(Foto Tohis) 

malen zijn naam: Otto Gebühr. . . 

Het is wat ondeugend, maar wij kunnen niet 

nalaten nog te vragen: „Zet u nooit bij vergis- 

sing als handteekening Fridericus Rex. ..." 

Gebühr glimlacht. „Gelukkig heb ik steeds 

Otto Gebühr en Frederik de Groote uit elkaar 

weten te houden ..." 

Met een krachtigen, pittigen handdruk neemt 

de acteur afscheid. Wij hadden hem nog zoo- 

veel willen vragen. Naar zijn andere tooneeU 

en filmwerk, zijn andere rollen, zijn liefhebbe- 

rijen. Ook hadden wij graag gehoord of het fluit- 

spel in zijn laatste film „De Groote Koning" 

door hemzelf voortgebracht werd, en of. . . 

Maar laten wij tevreden zijn; het is al een heele 

onderscheiding, dat wij ter audiëntie zijn toe- 

gelaten bij den tweeden „grooten koning". 

Enkele uren na dit interview stond Gebühr op 

het tooneel en hield hij het publiek bezig met zij n 

kunst, die ook ditmaal weer op het Frederik de 

Groote-motief berustte: voordracht van citaten 

en anecdotes uit 's konings werken en leven. 

Frederik de Groote heeft in Otto Gebühr een 

„onverbeterlijken" pleitbezorger gevonden.... 

CHRIS. J. RENDERING, 

'^î. 

:l 

. 

'

. 

TOSCA 

door ISederlandt ers ten tooneele gebracht 

Zoo heeft de Amsterdamsche Opera het be- 

roemde Puccini-trio: Bohème—Butterfly—Tosca 

voltooid en te samen met de Italiaansche Stagioae 

den echten opera-liefhebber gelegenheid gegeven 

zijn hart op te halen. Men zou dien liefhebber 

wel in herinnering willen brengen, dat er behalve 

het dikke hout, waarvan men planken zaagt, ook 

nog zoo veel en zulk mooi fijn-hout is en dat hij 

zich zelf te kort doet, wanneer hij alleen maar 

belangstelling heeft voor die dikke-planken- 

zagerij, doch ik weet, dat het niet veel zou helpen. 

In elk geval heeft men nu twee Italiaansche 

en een Nederlandsche Puccini gehoord en men 

moet onmiddellijk toegeven, dat — waar we geen 

détail-vergelijkingen wenschen te maken — ons 

eigen gezelschap een uitmuntend figuur geslagen 

heeft. Italianen blijven Italianen en worden nooit 

Nederlanders en omgekeerd! Die echte weg- 

smij terij van de klinkende en pakkende passages, 

gevolg van een doorgewinterde routine en deze 

weer gevolg van een eeuwen-lange cultuur ligt 

den Noorderling niet. Het zou hem trouwe'ns al 

bijster slecht afgaan. 

En ook: wie in Parijs wel eens een Wagner- 

werk gehoord heeft slaakt met mij de verzuch 

tmg: „Liever niet meer". Toen ik te Rome op 

bezoek was bij Ottorino Respighi. conservatorium- 

directeur en ook te onzent bekend als componist 

ging daar juist de Parsifal. Hij raadde me niet 

alleen een bezoek af, maar vroeg, guitig lachend, 

of ik er as-je-blieft niet heen wilde gaan, omdat 

hij wilde voorkomen, dat ik met een ongunstigen 

opera-indruk de Eeuwige Stad zou verlaten. Ik 

,,mocht" wel naar Aida, zei hij, maar moest dan 

nog immer bedenken, dat er maar één Milaan 

was! Hoewel die Aïda in Rome ook prachtig ver- 

liep, dat kan ik u zeggen! 

Dus: geen vergelijkingen! 

Wij voelden ons eenigszins vreemd te moede, 

in één week van een jong gezelschap twee zoo 

uifeenloopende werken te hooren als Pelléas en 

, ■ ■,:.. t.... ■■ .■,*:. .■ 

Tosca. Het was als een 

val uil de sereniteit 

naar de realiteit. Stel 

je je een open doekje 

voor in den Pelléas! 

En Tosca was nog 

geen vijf minuten aan 

den gang, of Chris 

Reumer had het eerste 

reeds te pakken, al 

was hert dan om zijn 

mooie „hooge bes", die 

voor een oogenblik bij 

het dankbare publiek 

de plaats innam van de 

traditioneele „hooge c". 

Meer kwamen er ech- 

ter niet, noch na Tos- 

ca's aria in II „Vissi 

d'acte", noch na Cava- 

radossi's sterren-aria 

in III. En dat zit 'm 

nu juist in die weg- 

smijterij. Dat wil niet 

zeggen, dat het in een 

of andere voorstelling, 

wanneer iedereen zich 

meer „thuis" gaat ge- 

voelen en het heilige 

vuur plotseling uit- 

slaat, niet eens zal ge- 

beuren, maar dezen 

eersten avond bleef het 

succes in dezen vorm 

uit, hoewel na afloop 

de uitverkochte zaal 

wel fanatiek geapplau- 

disseerd heeft. 

Chris Reumer heeft 

voor den Cavaradossi 

de stem en de figuur, 

zoodat hij met groote 

tevredenheid deze nieu- 

we rol op zijn reper- 

toire kan plaatsen. De 

heftige scènes liggen 

hem muzikaal èn dramatisch het best, de ge- 

voelige minder. Nemen we als voorbeeld den 

eersten inzet van „O dolci mani", wanneer hij na 

Tosca's bekentenis van den moord op Scarpia 

haar handen streelt. Het vertolken van de op die 

plaats geëischte emotie ligt vooralsnog buiten 

zijn bereik. Ook zou men zijn houding in gaan 

en staan wat voornamer willen zien voor den 

man-van-de-wereld, die de schilder ongetwijfeld 

toch is. 

Ruth Horna's uitbeelding van de titelrol toont, 

dat zij enorm vooruitgegaan is. Wat klinkt dié 

stem in alle liggingen mooi en hoe weet zij veelal 

Boven: Ruth Hor- 

na ah Tosca en Otto 

Couperus als Scarpia 

in de kapel. — 

Rechts: Tosca knielt, 

na Scarpia vermoord 

te hebben, bg het 

lijk neer. 

(Foto's Staff/Borrius) 

■\mmmm. 

de dramatische situatie juist te treffen. Al groei- 

end in deze veeleischende taak kan zij zich het 

fascineerende element steeds meer eigen maken. 

Otto Couperus bevindt zich in de eigenaardige 

positie, dat zijn stem de hoogte, .het penetrante 

karakter en het volume voor den Scarpia eigen- 

lijk mist. Vandaar wellicht ook nu en dan een 

lichte detonatie. Te meer moet men het in dezen 

artist dan ook bewonderen, dat hij de figuur 

treffend uitgebeeld heeft. 

De Koster van Henk Angenent vond ik zonder 

voorbehoud ideaal. Hij heeft de rol werkelijk ge- 

zongen, typeerde het mannetje zeer juist en ver- 

viel niet in de charges, welke menige zanger ten 

beste meent te moeten geven, als hij deze rol 

spelen gaat. Siemen Jongsma frappeerde als 

Angelotti wederom door zijn mooi geluid. 

Ook de kleinere partijen werden door Jan 

Voogt, F. Bosch, F. Mahn en Jo van de Meent 

zeer bevredigend vertolkt, terwijl het koor, als 

altijd, zich eveneens voortreffelijk van zijn taak 

kweet. 

Glastra van Loon, die uit het orkest haalde wat 

er in zat en speciaal de felle pagina's tot haar 

dramatisch recht deed komen, kan hier en daar, 

als alles meer ingespeeld raakt, stellig zijn tempo 

wel iats versnellen. De manier, waarop hij deze 

opera leidde, is waarborg voor een groot aantal 

succes-volle uitvoeringen. 

De regie bood van alles, wat men zoo gewoon- 

lijk in een Tosca ziet, genieten of niet-genieten 

kan. Speciaal de processie in I biedt moeilijk- 

heden, welker oplossing een glimlach om het 

poovere resultaat niet kan doen weerhouden. 

Sommige „geestelijken" zijn wel in zeer eigen- 

aardige kleedij gestoken. 

Het succes liet niet den minsten twijfel om- 

trent de bereikte resultaten. Natuurlijk speelt het 

kasvraagstuk bij deze keuze een groote rol en dat 

is volledig te begrijpen, en daarom kwam de 

wensch bij mij op, dat de Italiaansche Stagione 

het volgend jaar iets anders moge brengen. 

Deze Stagione in dezen vorm verkeert niet in 

dezelfde omstandigheden als onze vroegere „Itali- 

aantjes" en dan verlangen we hier zeer naar iets 

anders dan het overbekende repertoire. 

Een Falstaff zouden we gaarne elk jaar hier 

hooren en dan ook in Amsterdam, dat er thans 

van verstoken moest blijven. Voor deze Matthäus- 

Passion der opera-litteratuur is één jaarlij ksche 

uitvoering toch stellig niet te veel. En dan den- 

ken we — wanneer men toch Puccini wil bren- 

gen —- aan diens Tryptichon (Il Tabarro, Suor 

Angelica en Gianni Schicchi) en wat Verdi be- 

treft aan een Nabucco of een Otello; of om eens 

een anderen kant uit te kijken: een juweel als 

Don Pasquale van Donizetti, dat inderdaad 

alleen door geroutineerde Italianen volmaakt te 

CINEMA & THEATER — (ar. 17) 6 

, , ._ ^t. . . ..ü-aäEÄ 

mmw**®**** 

Chris Reumer ah Cavaradossi en Henk 

Angenent als de koster. 

brengen is. Nog heel iets anders zou een werk 

wezen als Mose van Rossini, dat hier geheel 

onbekend is. 

Men heeft — om het eens zeer simplistisch 

voor te stellen — uit het overrijke Italiaansche 

materiaal slechts te kiezen en over te sturen. 

Juist nu blijkt, dat men ook hier de over- 

bekende werken zelf goed kan brengen, zou men 

zoo gaarne zien, dat de Stagione iets bracht, dat 

minder direct met de financiën en meer met de 

cultuur-alleen te maken heeft. 

THEO VAN DER BIJL. 

AANPAKKEN 

Wij hebben ons grootsch verleden niet aan het 

toeval te danken. Het aanpakken zit ons in het 

bloed en als de gelegenheid zich daartoe nist 

direct biedt, wel, dan moeten we ons die gelegenheid 

scheppen. 

Vakstudie is niet gemakkelijk in deze dagen. 

Er moet hard gewerkt worden en dan is er niet 

altijd de gelegenheid om 's avonds nog lessen te 

volgen. Vooral voor hen, die in Duitschland 

werken, is dit een groot probleem. De jaren vervliegen 

echter snel en stil zitten heeft geen zin. 

Wie werkelijk vooruit wil, wete, dat het Langemarck-studium 

ook hem de kans wil geven iets 

te bereiken. 

Nederlandsche jonge mannen, tusschen 16 en 

22 jaar, waar zij ook wonen, kunnen zich bij deze 

instelling aanmelden voor een voortgezette vakstudie 

of, als ze voor het hoogste doel niet terugdeinzen, 

voor een academische opleiding. 

Het Langemarck-studium, Waalsdorperweg 12, 

den Haag, verstrekt hierover nadere inlichtingen. 

t OONEELVOORSTELLING VAN ZES UUR. 

Het stedelijk theater van Freiburg heeft 

onlangs een waagstuk met goed gevolg volbracht. 

De trilogie van Hebbel „Die Nibelungen" 

werd daar namelijk in één voorstelling opgevoerd. 

Achtereenvolgens speelde men: „Der 

gehörnte Siegfried", „Siegfrieds Tod" en 

„Kriemhilds Rache". De geheele voorstelling 

duurde niet minder dan zes uur. 


.:,. , _.. ^ ■ 

mmm 

Onze Peter Kreuder-prijsvraag 

KRIJGT EEN STAAKTJK I 

Wie zoekt een tekst? 

Het was Peter Kreuder, door zijn drukke 

werkzaamheden en vele reizen, nog niet mo- 

gelijk de compositie op een der op onze des- 

betreffende'prijsvraag ingekomen teksten te 

voltooien. Allen inzenders zij reeds meege- 

deeld, dat de redactie van „Cinema & Thea- 

ter" haar keuze uit de meer dan honderd in- 

zendingen eenige weken geleden heeft bepaald. 

Deze keuze werd naar Berlijn gezonden, en 

wij wachten thans het definitieve oordeel en 

.... de compositie van Peter Kreuder af. 

Die inzenders, wier tekst aan den compo- 

nist werd voorgelegd , zijn hiervan op de 

hoogte gesteld; degenen, die geen bericht van 

ons hebben ontvangen, konden helaas niet 

tot de bekroonden behooren, hetgeen niet wil 

zeggen, dat deze inzendingen onbruikbaar of 

slecht zijn. Integendeel, er zijn zeer veel goe- 

de onder, alleen. . . . zij zijn geen „schla- 

ger"-teksten, doch cabaret- of levensliedjes 

— hetgeen heel iets anders is! Eeft „Schla- 

ger" vereischt in de eerste plaats veel minder 

intrigue; ook het eerste couplet, ja zelfs het 

refrein moet op zichzelf tot op zekere hoogte 

een-geheel zijn, daar immers meestal niet veel 

méér door „het groote publiek" wordt ge- 

kend. Bovendien moet ieder couplet precies 

hetzelfde rhythme hebben en dit rhythme 

van couplet èn refrein moet zeer straf zijn. 

Het cabaret- of levenslied echter, waarbij 

de woorden over de muziek domineeren, dat 

veel minder in het gehoor behoeft te liggen 

en veel minder rhythmisch behoeft te zijn (in- 

tegendeel, juist accenten verkrijgt door 

a-rhythmiek!), moet een verbalenden inhoud 

hebben en sneuvelt geenszins bij dichterlijke 

vrijheden tegen rhythme en regellengte, ter- 

wijl bij de coupletten verschillende muziek 

juist zeer gewenscht kan zijn. 

Met deze paar aanduidingen — die geen 

axioma's willen heeten, alleen reeds omdat de 

grenzen tusschen „Schlager"-teksten, caba- 

ret- en levensliedjes zeer vaag zijn — be- 

oogen wij slechts aan te geven, welke maat- 

staven de jury aanlegde, toen zij op zoek 

was naar een tekst speciaal voor Peter Kreu- 

der ; en zij had zich daarbij dus bovendien 

bewust te zijn van het karakter, dat Kreuder's 

composities als regel van die van andere suc- 

cesvolle componisten onderscheidt. De vol- 

ledige uitslag, dien wij spoedig hopen te pu- 

bliceeren, moge onze keuze rechtvaardigen. 

Inmiddels bleven onder onze berusting als 

gezegd tal van Nederlandsche teksten, die het 

in een revue, in het cabaret, als levenslied 

zeer goed zouden doen. Wij Willen er gaarne 

toe bijdragen deze teksten in handen te doen 

komen van Nederlandsche componisten, die 

teksten zoeken (uiteraard na verkregen in- 

stemming der auteurs ; de voor uitvoering ver- 

eischte toestemming der bevoegde overheids- 

instantie dienen de betrokkenen daarna zelf 

aan te vragen). Nederlandsche comfonisten, 

revue-artisten, cabaretiers, chansonniers, die 

belangstelling hebben voor de bij ons inge- 

komen teksten, gelieven ons te schrijven on- 

der opgave van het genre, dat zij wenschen. 

Men adresseere deze brieven aan de Redac- 

tie van „Cinema & Theater", Paulus Potter- 

straat 4, Arnsterdam-Z., schrijve linksboven 

op de enveloppe en het briefpapier of op de 

'briefkaart: ,,Prijsvraag-tekst", verzuime niet 

volledig naam en adres te vermelden en ver- 

klare aan zijn aanmeldingsplicht bij de Ne- 

derlandsche Kultuurkamer te hebben voldaan 

en niet te zijn afgewezen. 

Aldus hopen wij vele Nederlandsche tekst- 

dichters, musici en uitvoerenden tot elkaar te 

brengen, die elkaar anders niet gevonden zou- 

den hebben. In het belang der Nederlandsche 

muzikale amusementskunst! 

OPLEIDING TOT . . . 

BIOSCOOPBEZOEKER 

In Amsterdam bestaat reeds sinds eenigen tijd een 

instituut, dat zich bezig houdt met het geven van lessen 

in een wetenschap, welke men het best zou kunnen aan- 

duiden als „filmkunde". Het doel van deze lessen is 

ongetwijfeld nobel: den cursisten wordt een inzicht 

gegeven in het wezen der film en alles wat men maar 

eenigszins met de film in verband kan brengen, staat 

op het rooster vermeld. Er wordt echter met nadruk 

de aandacht op gevestigd, dat de cursisten niet moeten 

rekenen op een vak-opleiding. 

Waarop dan wel? 

Ja, dat lijkt ons niet gemakkelijk te definieeren. Er 

zijn natuurlijk filmliefhebbers, voor wie de bioscoop 

-méér beteekent dan hetgeen er op het witte doek ver- 

schijnt, en die graag het naadje van de kous willen 

weten. Wij kunnen ons echter moeilijk voorstellen, dat 

deze lieden dan niet eigener beweging naar de leeszaal 

stappen en zich in de daar aanwezige filmliteratuur ver- 

diepen. Voor de belangstellenden die dat niet doen, het- 

zij omdat zij het gebouw van de Leeszaal niet weten te 

vinden, of om een andere reden nimmer verklarende en 

beschouwende filmliteratuur in handen krijgen, schijnt 

de ,,filmcursus" bestemd te zijn. 

Wij zeggen „schijnt", omdat wij tijdens de eerste les, 

die wij bijgewoond hebben, niet den indruk kregen, dat 

er iets anders dan geciteerde lectuur over het „ont- 

staan van de film" ten beste werd gegeven. Het pros- 

pectus vermeldt als docenten een „zeer bekend cineast" 

en een „filmjournalist", terwijl het rooster drie en 

veertig weke lij ksche lessen van anderhalf uur omvat. 

Het valt ons moeilijk te veronderstellen, dat er op 

film gebied menschen zijn, die een zoo uitgebreide ken- 

nis van allerlei facetten ter beschikking hebben als het 

rooster ten opzichte van de twee ,,docenten" preten- 

deert. 

Wij stonden werkelijk even paf, toen wij aan het 

einde der eerste -les den „zeer bekenden cineast" lijn 

auditorium hoorden adviseeren om ten kaarsje aan te 

steken en schaduwen op den muur te laten vallen, als 

men onder den indruk van een aangrijpend film werk 

thuisgekomen is. 

„Want die schaduwen op den muur," zoo beweerde 

hij, „zijn toch eigenlijk precies hetzelfde als de film." 

Ook zou, volgens hem, de gedachte aan den operateur 

in de cabine van het theater een probaat middel zijn om 

eventueele tranen terug te dringen. . . . 

Na een eerste les bijgewoond te hebben, kunnen wij 

natuurlijk nog geen oordeel over den geheelen cursus 

geven, doch wij houden ons hart vast als wij iemand, 

met het air van deskundigheid, leukweg het dramati- 

sche vermogen van de film hooren ontkennen. Wij zijn 

zelfs nog geneigd te veronderstellen, dat de man het 

andera bedoelde dan hij zei, doch dat is tegenover een 

gehoor van leeken op zijn minst genomen onverant- 

woordelijk te noemen. 

Het ware wenschelijk, dat deze cursussen vooraf op 

deugdelijkheid gekeurd konden worden door vaklieden, 

die van de goede bedoeling evenzeer doordrongen zijn 

als de organisatoren. Anders lijkt het er veel op dat 

ook hier weer een ideëel paardje voor een commercieel 

wagentje wordt gespannen. C. 

BEKRONINGEN IN 

VLAAMSCHE TOONEELPRIJSVRAAG. 

De jury van de Duitsch-Vlaamsche Arbeids- 

gemeenschap „De Vlag" heeft dezer dagen haar 

beslissing bekend gemaakt in een vorig jaar uit- 

geschreven prijsvraag voor Vlaamsche en Duitsche 

tooneelwerken. 

De eerste prijs voor een Vlaamsch blijspel 

werd toegekend aan Felix Timmermans en 

Dr. Karl Jacob voor „Pieter Breughel", die voor 

een Vlaamsch drama aan Frans Demers voor zijn 

stuk „Heropstanding". 

Het beste Duitsche blijspel was naar het oor- 

deel der jury „Till Eulenspiegel" door Friedrich 

Hedler. De prijs voor een Duitsch drama werd 

niet toegekend. 

De bekroonde Vlaamsche stukken zullen in den 

Kon. Nederlandschen Schouwburg te Antwerpen 

worden opgevoerd. „Till Eulenspiegel" wordt te 

Keulen opgevoerd. 

LEVENSAVOND VAN KUNSTENAARS. 

Te Milaan is een tehuis voor bejaarde zangers 

en andere kunstenaars, gesticht door Giuseppe 

Verdi. Dank zij den grooten componist brengen 

in dit tehuis mannen en vrouwen, die eens 

tooneelberoemdheid genoten en door het inter- 

nationale publiek toegejuicht werden, hun levens- 

avond op waardige wijze door. In het statige en 

toch vriendelijke gebouw klinkt nog steeds mu- 

ziek, hoort men nog altijd gezang. De musicee- 

renden vergeten den last hunner jaren en worden 

v weer jong in de illusie tot het verleden terug te 

keeren. 

In deze omgeving heeft Giovanni Paolucci, een 

der beste vervaardigers van cultuurfilms in Italië, 

een op hoog peil staand filmpje opgenomen.

■ . ■ ■!'.'■J»..W}IW» .^/.îpi^lffiW 

MARC HOLMAN'S TWEEDE STUK 

ER VIEL EEN STER 

BU HET RESIDENT1E-TOONEEL 

Mare Holman heeft (met zijn stuk ,,Gif") suc- 

ces gehad. 

Arme Mare Holman! 

Want als het tweede boek van een schrijver al- 

tijd zeker kan zijn van een slechte critiek en als 

een tweede voorstelling altijd de helft minder is 

dan de première, hoe gevaarlijk is het dan om 

beide slechte~ voorteekenen te combineeren en als 

schrijver kort na een debuut met een tweede 

tooneelstuk voor den dag te komen, vooral wan- 

neer dat van te voren nogal rijkelijk overgoten is 

met de saus der publiciteit en geforceerde ge- 

heimzinnigheid rondom de persoon van den 

maker! 

Mare Holman laat in zijn detective-stuk „Er 

viel een Ster" (de vèr-gezochte en misleidende 

titel heb ik pas in de tram begrepen) een 

„wereldberoemde" Italiaansche operazangeres 

vermoorden in een kleinburgerlijk pensionnetje 

in den Achterhoek. Zij had een bom duiten 

(maar hoe komt zoo'n buitenissige vrouw dan uit- 

gerekend in zoo'n stom vervelende gribus terecht ?) 

en zij had veel liefde te geef. Zij is niet meer in 

den bloei harer jeugd (en Mimi Boesnach moest 

zich met een zwarte pruik en veel tandengekners 

zoo onaantrekkelijk mogelijk maken, wat haar 

met moeite gelukte). Zij heeft een secretaris, die 

nog wel iets méér is ook, maar die intusschen 

een jongeren jaargang heeft uitgekozen in de ge- 

daante vän een allerliefst holderdebolder-meisje. 

En de manier, waarop dan deze secretaris sinds 

het opgaan van het doek tot aan haar dood in 

het „tusschenspel" voor de pauze zijn groote, 

maar vallende „ster" uitkaffert en in haar bijzijn 

met haar opvolgster vrijt, gaat alle perken te 

buiten — zelf naar het mij voorkomt die van den 

goeden smaak. Het is altijd een zwak teeken. 

wanneer een schrijver zijn personages zoo houte- 

rig opstelt, dat bij elke claus dubbel onderstreept 

moet worden : „Ik heb de pest aan jou en haar 

vind ik aardig". Meer „tusschentoonen" alstu- 

blieft I 

Zoo'n beetje onbehouwen is eigenlijk dit heele 

stuk. dat ook in zijn soort niet bepaald een hoog- 

vliegertje is, maar misschien nog net genietbare 

kost voor wie zijn aardappels maar op één manier 

weet te eten. En omdat wij — dunkt mij — 

terecht eischen zijn gaan stellen, niet alleen aan 

onze tooneelspeelkunst, maar ook aan onze 

tooneelschrijfkunst, heb' ik tegen dezen nieuwen 

Mare Holman nogal ernstige bezwaren. 

Het is gemaakt naar het aloude recept der 

„thrillers". De persoon, aan wie ons tenslotte het 

minste gelegen is, wordt kort voor de pauze koud 

gemaakt. En terwijl zwaardere stukken dan mees- 

tal na de pauze met een complete rechtzaal terug- 

komen, wordt in lichtere stukken, zooals dit, de 

tooneelkamer afgestaan aan een min of meer 

snuggeren inspecteur van politie, die na „niemand 

er in en niemand er uit!" geroepen en een komiek 

mannetje op post gezet te hebben, iedereen die 

we voor de pauze aan het woord hebben gezien, 

aan den tand voelt. Meestal is dan juist de per- 

soon, aan wie ons voor de pauze het mééste ge- 

legen was, de sigaar. Dijt is in dit geval niet zoo. 

Variatie II van dit soort stukken is namelijk, 

dat men in eens een hoogst onopvallend persoon- 

tje op den voorgrond schuift en langzamerhand 

zooveel kwaad van hem of haar gaat vertellen 

wat wij tevoren nog niet wisten of konden weten, 

dat we hem of haar tenslotte met een zucht van 

verlichting aan het snel vallende doek over- 

leveren. 

Nu kan men dit beproefde schema volgen . 

■ 

mits men er of tóch nog weer een origineele draai 

aan weet te geven (zoo werd bv. de moord al eens 

door den vermoorde zelf begaan, ook wel eens 

door den schrijver, of door de zaal) — of zijn 

eigen procédé zelf parodieert. Noch met het een 

noch met het ander wist Mare Holman weg. Hij 

voert zichzelf in dit stuk ten tooneele, wat allicht 

kan omdat iedereen wel weet dat er toch geen 

Mare Holman bestaat. Maar hij doet het nogal 

ijdel en zonder zelf-ironie. De tooneel-Marc 

Holman (door Jan Retel licht gespeeld) is een 

onuitstaanbaar manneke, van het slag dat „rustig 

z'n gang gaat en het allemaal wel geweten heeft". 

Had hij nu zelf de „Italiaansche nachtegaal" 

maar vermoord! Maar nee, hij is alléén maar 

snugger en laat zich daarover bewierooken! 

Een moord is echter — zelfs in een detective- 

stuk — niet iedermanswerk en een vrouw ver- 

moord te weten, is nooit prettig voor de zenuwen 

van de toeschouwers, tenzij er alle aanleiding 

voor was. Die'was hier niet. Mijn sympathie bleef 

althans volledig aan de zijde van de vermoorde 

en ik was geneigd om uit te roepen „'t Is toch 

niet wäär?" 

Het kon eigenlijk ook moeilijk waar zijn, want 

in dit stuk is de psychologie maar bedenkelijk 

zwak, de onwaarschijnlijkheden zijn te groot en 

te doorzichtig en de figuren zijn voor de pauze 

maar even in niet erg sprankelende dialogen stuk 

voor stuk aangetipt, terwijl rij na de pauze alle- 

maal lange verhaleh doen of dankbare zwarte 

handel-mopjes maken en de heele handeling dus 

voorgoed is stopgezet, nadat er nog nauwelijks 

iets gebeurd was, behalve „de moord". 

Gegeven en uitwerking zijn eerlijk gezegd nog- 

al banaal. Wanneer een dilettant-tooneelschrijver 

„veel menschen" in één kamer noodig heeft, kiest 

hij altijd het veelbespotte „pension". Zoo ook 

Mare Holman. Als er iets buitenissigs moet ge- 

beuren, kiest een dilettant-tooneelschrijver altijd 

een stelletje „vreemdelingen", die eigenlijk nie- 

mand letterlijk en figuurlijk thuis kan brengen, 

daarvoor uit. Zoo ook Mare Holman. Wat zwak 

is bv. zoo'n aanhangsel van zoo'n Hongaarsche 

morphinist (ook al in zoo'n achterhoeksch pen- 

sionnetje!), die voor de pauze een paar seconden 

zijdelings en in zwaar „verinneweerden" toestand 

binnen komt stuiven om vooral óók maar even 

mee „verdacht" te worden. En wat zeldzaam on- 

sympathiek is zoo'n patjepeejer. van een secre- 

taris geteekend, nog wel zóó'n hoofdrol dat Paul 

Steenbergen hem moest spelen — om hem dan de 

nogal realistische minnaar te doen worden van 

de eenige persoon in deze bonte volière, waarnaar 

ons hart uitgaat: het jonge meisje, dat door Rini 

Otte met dankbare verve werd gespeeld! 

De eenige.... dat is niet heelemaal waar. 

Mare Holman heeft een klein figuurtje „naar 

het leven" geteekend, en dat is de vrouw van een 

suffen dokter-met-een-verleden, zoo'n heerlijk 

huis-tuin- en keukenvrouwtje, dat allerliefste 

stomme en onnoozele dingen zegt en toch dage- 

lijks naast ons kan staan, in een winkel, in .gen 

pensionkamer of. . . . in een schouwburg. Marie 

Meunier-Nagtegaal gaf aan dit figuurtje die 

juiste zorgzaamheid en dat levensechte, dat voor 

mij de grootste winst van de voorstelling was. 

Men merkt het dikwijls in niet zoo erg geslaagde 

stukken, dat zij juist aan figuren, die anders op 

liet tweede plan staan, de beste kansen geven. 

In deze. overigens door Bets Ranucci met zorg 

geregisseerde voorstelling waren het niet de groo- 

te talenten Jan Retel, Paul Steenbergen, Mimi 

Boesnach en Coba Keiling, die immers met hun 

rollen geen raad wisten. Maar zoo'n uitgelaten 

meisje als Rini Otte en vooral dat heel beschei- 

den en natuurlijke burgermansvrouwtje van 

Marie Meunier. 

Ik zou overigens Mare Holman zelf wel eens 

in een minder intelligente rol of nog liever heele- 

maal niet zelf op het tooneel willen zien. Mis- 

schien schrijft hij dan achter de schermen met 

iets minder gemak en iets meer diepte en over- 

gave een beter stuk! HENRIK SCHÖLTE. 

Mimi Boesnach ah de Italiaansche zange- 

res met Coba Keiling (links) in Mare Hol- 

man'« nieuwe Stuk. (Foto Sdiimmelfetiningli) 

C/NE MA &» THEATER — (nr. 17) 8 

::\:,:^ 

Mmmmmmmwwwm 

De vroolijke vrouwtjes van Windsor 

BIJ HET DEUTSCHES THEATER 

Shakespeare's klucht over de vroolijke vrouw- 

tjes van Windsor heeft verschillende malen tot 

het operalibretto geïnspireerd. De vermaardste 

verwerking van het oude gegeven is wel Verdi's 

„Falstaff" en hoewel een vergelijking op zuiver 

kunstzinnige grondslagen steeds in het voordeel 

van den grooten Italiaan zal moeten uitvallen, 

kan Otto Nicolaï's opera „Die lustigen Weiber 

von Windsor" toch wel een avond het muziek- 

lievende gemoed bezig houden. 

Met opzet zeg ik, dat het als muziek meer be- 

vrediging schenkt dan als tooneelspel. Er ont- 

breekt datgene, wat men zeker in den tegenwoor- 

digen tijd in het gecombineerde spel van muziek 

en theater zoekt, nl. vaart en actie. De handeling 

ontwikkelt zich in dit libretto nogal traag en in 

Shakespeare's erigineelen tekst van drie. eeuwen 

terug is heel wat meer vlotheid te vinden. Maar 

de muziek is in dit geval de redding, zoowel door 

haar zangerige en pakkende melodie als door 

verdere kwaliteiten. De componist Nicolai, een 

beroemdheid op operagebied in zijn tijd (1810- 

1849), heeft hier wel het beste gegeven, wat in 

hem was en hét is om deze reden, dat van zijn 

Onder: De „vroolijke vrouwtjes". Me- 

vrouw Fluth (Jeanette Wenzel) en Mevrouw 

Reich (Dorothee Grelle) beramen de poets, 

die zy den ouden gek Falstaff zullen bak- 

ken. — Rechts: De jaloersche Fluth door- 

zoekt het huis naar den „minnaar" Falstaff. 

Boven: Falstaff (Sanders Schier) snijdt op 

over zijn verovering; links Fluth (Theo 

Lienhard. (Foto's Peter Tijssen/Slaff) 

werken juist deze opera, die thans bijna honderd 

jaar oud is, tot heden, repertoire heeft gehouden. 

Het „Deutsches Theater" heeft het werk hier ten 

tooneele gevoerd kort na de Amsterdamsche opera. 

Weliswaar kwam men ook ditmaal tot het tref- 

fen van vergelijkingen met Verdi, omdat dit 

seizoen de Italiaansche opera ons de „Fall- 

staff" nog kort geleden heeft gebracht. Niettemin 

is de waardeering groot genoeg en ook al heeft 

men hier niet te doen met een onsterfelijke schep- 

ping, er is niet veel in Nicolaï's partituur, dat 

uitgesproken zwak of zelfs maar verouderd kan 

worden genoemd. Het romantische accent ver- 

staan wij nog altijd. 

Voorts is er een lichtheid van toets, die ook het 

moderne oor aangenaam aandoet, en tenslotte is er 

weer een vertrouwdheid met het melodische ele- 

ment, die vele wendingen als goede en oude be- 

kenden doet begroeten. Reeds de ouverture brengt 

dat contact tussehen spelers en auditorium, dat 

het succes, al is het dan geen louter kunstzin- 

nig, bij voorbaat vastlegt. 

Regisseur f/ans Strohbach heeft van deze voor- 

stelling wel iets weten te maken, maar tooh 

behoort dit werk tot de enkele sporadische in- 

zinkingen, die het speelseizoen van het „Deut- 

sches Theater" tot nu toe hebben gekenmerkt. 

Na het grootsche werk „Sly" komt deze opera 

wel als een anti-climax en iets dergelijks hebben 

wij in den loop van den winter reeds kunnen con- 

stateeren na de zeer goede „Don Giovanni", toen 

..Der Barbier von Sevilla" ook al een terugtocht 

van een eens gestelden standaard beteekende 

Knfin, laten wij zeggen, dat wij verwend zijn. 

En tenslotte dient men te bedenken, dat van 

een dankbare speelopera hier eigenlijk niet kan 

wo.den gesproken. De dansen van elfen en woud- 

beesten in het derde bedrijf verlevendigen een 

traag tooneelbeeld en brengen een prettige ver- 

ademing. 

Het is tenslotte de muziekliefhebber, die — 

ook al was het orkest niet zoo op dreef en bleven 

eenige zangers en zangeressen nu en dan beneden 

hun kunnen — bevredigd het gebouw verlaat. 

Want hij heeft aan het einde volledig genoten en 

bekende motieven blijven nog lang in zijn oor 

nazingen. Zoodat ook deze minder geslaagde op- 

voering haar wezenlijke waarden heeft. 

W. H. A, VAN STEENSEE VAN DER AA,

JÜÊÊ$& 

Jan de Ruiter ah „Narcissus", 

Het Amsterdamsche Concertgebouw, met het 

kämmet je van zijn harp in top, rust breeduit als 

een muzikale kloekhen op het stadsbeeld. En zoo- 

als advocaten rondom het gerechtshof, tramcon- 

ducteurs rondom hun remise wonen (men vergeve 

mij deze uitzonderlijke vergelijkingen), zoo 

wonen de muzikanten, de impresario's en de 

dansers rondom den muziektempel. 

Eén huis heeft het welhaast onder zijn vleugels 

genomen en dat huis heeft op zijn manier een 

Groote en een Kleine Zaal, en ook daaruit klinkt 

muziek op, zelfs bij nacht en ontij. Het is echter 

een hoogst eerbiedwaardig huis en het heeft uit 

gemakkelijker dagen een telefoon overgehouden. 

Als men dat nummer opbelt, weet men nooit of 

een Spaansche danseres, 

een Hindoe-dansspecialiste 

of een Friesche ballet- 

danser tusschen de muziek 

door zal antwoorden. 

De laatste heet Jan de 

Ruiter en hij is ondanks 

zijn Zeeuwschen naam een 

ras-echte Fries. Hij ziet er 

naar uit: slank, lichtblond 

met dat dunne Friesche 

haar, waar de wind altijd 

vat op schijnt te hebben, 

zwijgzaam en hardnekkig. 

Men zou hem zonder be- 

zwaar den grootsten Frie- 

schen danser ter wereld 

kunnen noemen, want hij is 

de eenige. Nog nooit is een 

jongen uit Leeuwarden van 

zijn moeder weggeloopen 

met de woorden: „Mem, ik 

ga naar Leistikow!" En 

toen Leistikow het tengere 

geval, dat bedremmeld voor 

haar stond, zag, moet zij 

ook gezegd hebben wat 

Tacitus zei (of was het 

Cicero?) : „Frisia non. ..." 

,, Oogenblik, lezer — ik 

ben in de war, maar het 

gymnasium is ook al lang 

geleden. Tacitus zei „Frisia 

non cantat" ofwel ,,men 

zingt niet in Friesland". En 

Cicero, de oude brompot, 

zei: „Nemo saltat nisi 

ebrius", ofwel „niemand 

danst tenzij hij boven zijn theewater is". Maar 

moeder de Ruiter voegde beide Romeinen samen 

én rei: „Een Fries, die ballet wil dansen, moet 

nog geboren worden". Hetgeen sinds twintig jaar 

blijkbaar even onjuist was als de andere be- 

weringen sinds tweeduizend. 

Jan de Ruiter, een onzer heel weinige ballet- 

dansers, die een volledige technische beheersching 

van het aloude métier paart aan een gave voor 

zelfstandige choreografie en een deugdelijk lei- 

derschap over een reeds meer of minder geschoold 

„corps de ballet" — werd destijds leider van het 

Nederlandsch Ballet, helaas een te vroege en te 

vooze concentratie van al onze weinige ballet- 

krachten dat het slechts één seizoen uithield, en 

daarna Van de Haagsche Balletgroep: op het 

oogenblik de eenige Nederlandsche ballet-groe- 

Zondagmiddag! Een tot den nok gevuld Ge- 

bouw van K. en W. in Den Haag. Veel kinderen, 

troepen kinderen. Ze joelen en lachen en praten 

en roepen van beneden naar de hoogste galerij, 

waar weer andere kinderen over de balustrade 

hangen. Daartusschen door tal van moeders en, 

dank zij den Zondag, ook enkele vaders, die over 

het algemeen het escorte naar een kindervoorstel- 

ling overlaten aan moeder de vrouw. 

Dan een Indianen-gekrijsch. Het brandscherm 

gaat op. Het jeugdig publiek weet wat dit te be- 

teekenen heeft. Hernieuwd gejoel: nu splijt ook 

het doek vaneen en opeens valt de stilte. Plots 

hebben de jeugdige toeschouwers zooveel te kijken 

en te luisteren, dat ze zelf er stil van worden. 

Een leuk tooneel met aan den eenen kant een 

poppenwinkel en de school en aan den anderen 

kant een aardig huisje met bloempotten voor het 

venster. En op het schoolplein een menigte kin- 

deren, nee maar! en allemaal leuk gekleed. Daar 

beginnen ze te dansen en te zingen... zóó zou 

je het zelf ook willen kunnen. O, kijk, dat eene 

meisje is een zusje van vriendinnetje Mies en 

daar, nee, zeg, die jongen, dat is heel gewoon 

Anneke in de handen van de heks uit Het 

Betooverde Bosch. 

^wm kitj^mîm^^mii^mmmm^m 

JAN DE RUITEPVER HET BALLET 

peering naast de terecht befaamd geworden 

school van Yvonne Georgi. 

De Haagsche Balletgroep is een plant uit den 

wonderlijken tuin van Jaap Koo] en dus een 

zusteronderneming van de Nederlandsche Kamer- 

opera. Nu is het een der eigenaardigheden van 

een kameropera, dat er reeds krachtens haar 

naam geen plaats is voor een corps de ballet bij 

hare voorstellingen en dat die dus zelfstandig 

gegeven moeten worden. Over deze Haagsche 

Balletgroep is dit seizoen reeds eenige malen met 

lof in deze kolommen geschreven, zonder dat het 

steeds sterker in dansen en vooral in balletdansen 

geïnteresseerd rakende publfek er het fijne van 

weet. Vandaar dat wij Jan de Ruiter op den man 

af om opheldering zijn gaan vragen. 

„Dat het Nederlandsche Ballet het niet uit- 

hield, kwam niet, zooals men wel eens gedacht 

heeft, omdat het in een zoo groote groepeering 

om zooveel hoofden zooveel zinnen ging. Het 

mankeerde alleen aan de zakelijke basis: we 

waren met teveel menschen, te weinig gelegenheid 

om op te treden, geen eigen theater, geen eigen 

publiek. Maar de werken die wij vertoonden, zoo- 

als de „Préludes" van Debussy onder choreogra- 

fie van Iril Gadescov en mijn „Mozart Suite", 

toonden juist wat reeds mogelijk was. En wat 

mogelijk zou moeten zijn. Want niet iedereen is 

zoo gelukkig geweest om sindsdien een plaats te 

krijgen in Yvonne Georgi's balletgroep van de 

Amsterdamsche Opera, of in die van het Deut- 

sches Theater of in de Haagsche Balletgroep. Er 

zijn, op een oogenblik dat juist vrij veel talenten 

van een jongere generatie aan de markt waren, 

verschillenden naar het buitenland vertrokken, 

die wij hier hadden moeten houden en die nu in 

Posen of in Rijssel of waar ter wereld ook dansen. 

Er zij n andere prachtige balletkrachten, als Anna 

Rimskaja, die ten onrechte aan de revue zijn 

afgestaan. Er zijn daarnaast, die in het geheel 

geen emplooi meer hebben en niet meer optreden, 

terwijl zij in hun beste kracht zijn en hun 

jaren heenvlieden. Vaak komen zij bij mij en 

klagen over dat wat niet kan, nóg niet kan. Zij 

zouden willen wat voor een balletdanser, in 

tegenstelling met den solist die slechts af en toe 

optreedt, hoofdzaak is: werken en nog eens wer- 

ken aan het harde ambacht. Overdag aan de 

barre, 's avonds op de Bühne: die ijzeren tucht 

en die regelmaat wil elke balletdanser! Het mooie 

van het streng vormelijke ballet is juist de hou- 

KINDEREN ZIN 

óók een meisje. Dat woont immers vlak bij je in 

de straat. Dat dat kind zóó kon dansen en zoo 

leuk comedie spelen, dat had je toch zeker niet 

gedacht. En dan die afgemeten schoolmeester, 

óók een meisje, dat had je op het programma 

kunnen lezen. „Echt" deed ze het. 

Dan kwam de eigenaar van den poppenwinkel, 

die den volgenden dag honderd jaar zou bestaan 

en wat die allemaal te vertellen wist van de be- 

tooverde poppenfee en hoe eens alle poppen 

's nachts om twaalf uur aan het dansen waren 

gegaan. De kinderen, aan wie hij dat allemaa' 

vertelde, hadden het dolgraag willen zien. Geluk- 

kig vertelde de poppenbaas het allemaal zóó dui- 

delijk, dat de kinderen op het tooneel het zagen 

in hun verbeelding en... . de kinderen en groote 

menschen in de zaal het in werkelijkheid kregen 

te zien. Het was een alleraardigst ballet, dat, 

van de levende poppen en heel wat executantjes 

kregen een open doekje. 

Eigenlijk was dit allemaal slechts een inlei- 

ding. Want toen begon het sprookje van „Het 

Betooverde Bosch" eerst recht. Want hierna kwa- 

men ook de groote kinderen uit school en gingen 

allen naar huis. Ook Anneke, die bleek te wonen 

in dat leuke huisje met de bloempotten vlak bij 

school. Om half zes vroeg zij moeder of zij haar 

CINEMA & THEATER — (nr. 17) 10 

' ^.A-*. 

■ 

vast die het geeft. Al het andere vervaagt. Alleen 

de heel grooten kunnen er misschien buiten. 

Maar het ballet is dagtaak. En de opleving in de 

balletkunst in dezen tijd komt misschien juist wel 

door die behoefte aan houvast, aan tucht, aan 

training onder de dansers. Als we maar een vast 

ballettheater hadden! Maar ja, dat kan niet. We 

hebben nog maar nauwelijks een begin van een 

publiek. Wij hebben hier nooit een eigen opera 

gehad, dus ook geen ballet. Vooral in de kleinere 

steden is het publiek nog soms zoo onwennig 

tegenover het klassieke ballet. Men weet soms niet 

wat men in dié plaats of in dié zou moeten 

spelen. Men zou wel eiken avond eerst door het 

gaatje in het gordijn willen kijken en dan pas 

beslissen: vanavond dansen we Strauss, of Pou- 

lenc, klassiek of modern". 

Ik vraag de Ruiter waar hij zelf dan het 

meest van houdt en tot mijn groote voldoening 

bekent hij zich tot den meest strengen vorm van 

het klassieke ballet, het „ballet blanc". Er komt 

vuur, het ware Sint Elmusvuur van den dans, in 

zijn lichte oogen als hij zegt; 

„Ik geloof onvoorwaardelijk in het klassieke 

ballet! Er is voor mij geen hoogere dansvorm 

dan het ballet blanc, een „Sylphides" van Chopin 

of een „Lac du Cygne". Maar het is tevens de 

allermoeilijkste vorm en het vraagt een groot 

corps de ballet met vaste verdeeling der obligaat- 

partijen — het vraagt minstens dertig tot veertig 

menschen op het tooneel. En die kunnen wij nog 

niet leveren. Ik zoek dan ook het volgende jaar 

naar kleiner bezette werken en ik zou, na „Fest 

im Süden" van Blacher, waarmee de Haagsche 

Balletgroep dit jaar debuteerde, de „Aubade" van 

Poulenc willen dansen, of zijn nieuwe „Les Ani- 

maux Modernes", of Debussy's „Boite aux 

Joux"." 

Het is alles buitenlandsch, veelal Fransch 

repertoire en ik herinner hem aan zijn keurig en 

fleurig gedanste Nederlandsch ballet op den 

„Dag van den Omroep". Het is toch niet zonder 

reden, dat juist buitenlandsche choreografen zoo- 

vaak de Nederlandsche en Vlaamsche motieven 

voor hun balletten kiezen, terwijl zij in eigen 

land nauwelijks tot stand ^komen. 

„Ja, als er maar eigen muziek voor gecom- 

' x poneerd werd! Ik heb plannen voor een groot, 

zuiver Nederlandsch ballet op een sterk en leutig 

Frans Hals-motief." 

En zoo komen wij vanzelf te praten op den 

mmm*F*m*****m 

GEN EN SPELEN 

vader in het bosch tegemoet mocht als hij van 

zijn werk kwam. Moeder vond het goed, onbe- 

wust, wat haar kleintje allemaal zou gaan be- 

leven. Want in het bosch kwam zij bij de kabou- 

ters, die haar overhaalden te gaan zoeken naar 

het prinsje Peter, dat door een heks betooverd 

was en dat alleen door een menschenkind kon 

worden gered. Anneke wilde dat natuurlijk 

graag doen. Maar o, toen raakte ze even zelf in 

de macht van de heks, maar gelukkig had zij 

een tooverfluitje en een gouden tooversléuteltje 

van den kabouterkoning gekregen en met behulp 

van die attributen sloeg zij zich overal doorheen. 

Het gelukte haar het prinsje te onttooveren en 

veilig thuis te krijgen. 

Een alleraardigste kinderoperette, door Chris 

Hofland ingestudeerd met een heele schaar kleu- 

ters (de kleinste was stellig niet veel ouder dan 

vier of vijf jaar) en grooteren. Hij heeft alle eer 

van zijn werk. De operette zat goed in elkaar; 

hier en daar was dankbaar gebruik gemaakt van 

de partituur van bekende componisten en de kin- 

deren waren rolvast. Een enkele aarzeling, nu ja, 

maar over het algemeen liep het vlot van stapel. 

Vooral het dansen van het kleine grut was heel 

aardig; er waren heel wat kleine elegantjes bij. 

De Elfendans en de dans van de Vuurkinderen 

11 (nr. 17) 

CINEMA é» TH EAT EU 

L . . ^ 

achterstand, dien ons land, 

dat toch — muzikaal be- 

gaafd als het in het al- 

gemeen 'is en met zijn 

vaak prachtige gestalten 

vooral voor jonge danseres- 

sen — zooveel goede krach- 

ten zou kunnen opleveren, 

in te halen heeft. Maar het 

ballet in zijn herleving, zijn 

tucht, zijn durf en zijn over- 

gave is met reden eerst een 

kind van dezen tijd. Toen 

Jan de Ruiter begon te dan- 

sen, was hier nauwelijks van 

eenige balletopleiding spra- 

ke. Danseressen van naam 

rieden hem het ballet af. 

„Daar krijg je alleen maar 

dikke beenen en dikke bibs 

van", was haar meening. 

Eén was er: een bescheiden 

en nooit genoeg gewaar- 

deerde vrouw, die -zelf bij 

de revue werkte en die thans 

in vergetelheid in Brussel 

woont: Tamarova. 

Zij was geen choreografe 

van beteekenis, njaar zij gaf 

les in de moeilijke, eeuwen- 

oude, koninklijke techniek 

der vijf posities en honder- 

den passen met hun Ftan- 

sche namen als geen ander! 

Aan Tamarova dankt Jan 

de Ruiter zijn scholing, zoo 

goed als Rimskaja, Steffa 

Wine, Han Rijnbeck en 

allen, die de ballettechniek in de dagen voor 

Georgi in eere hielden. Later kwam Schwertzoff 

er korten tijd bij. Maar hij was zelden hier, zat 

dan hier dan daar en verdween tenslotte geheel. 

Toen kwam Jan de Ruiter twee jaar bij Georgi in 

den tijd van haar eerste balletten in los-vast ver- 

band voor de Wagnervereeniging. De tijd, dat zij 

reeds de „Copélia" durfde te brengen en de 

„Diana" van Alex Voormolen en Beethoven's 

„Prometheus", waarin de Ruiter den Eersten 

Man, de thans ook in de Haagsche Balletgroep 

werkende Marie-Jeanne van der Veen de Eerste 

Vrouw, Alfred Hiltmann den Prometheus en 

Georgi zelf de Pallas Athene danste. 

Het is alles nog maar recente historie. Alle^ 

is nog in staat van Wording. Yvonne Georgi 

heeft reeds ontzaglijk veel goed en moeizaam 

waren snoezig. Heel geslaagd was ook het 

Heksenballet, dat trouwens door oudere meisjes 

werd uitgevoerd. 

De zaal genoot, zoowel jongeren als ouderen, 

elk op zijn wijs. Moeders zagen met verteedering 

het kleine grut in zijn artistieke evoluties en het 

jonge publiek vereenzelvigde zich met de kleine 

acteurs en actrices. Tusschen de bedrijven draaf- 

den ze in lange slierten door de zaal, het ballet 

imiteerend of krijschten ze den heksenkreet. 

Een middag, waarop allen met genoegen kun- 

nen terugzien, Chris Hofland zeker niet in de 

laatste plaats. Hij heeft eer van zij n werk gehad! 

Niet alleen had hij de geheele operette ingestu- 

deerd, maar hij zorgde ook voor de uitstekende 

begeleiding aan den vleugel. Het kapwerk vau 

Van Loon Jr. mocht er eveneens zijn en de aar- 

dige kleurige costuumpjes droegen er toé bij 

allerlei scènes tot oogverrukkende tafereeltjes te 

maken. 

Alleen: de opvoering duurde wel wat lang. 

Het was niet ver van zes uur toen wij huistoe 

gingen en. . om twee uur was het spel reeds 

begonnen. B. M. VAN DEN ENDE. 

Flipje op weg naar den koning uit Het 

Betooverde Bosch. < Fol °'' st '* ,) 

Jan de Ruiter en Liselole Bade in het 

„Rondo Turc" uit Mozart's Sonate. 

(Foto's Godfried He Gr not) 

„grondwerk" verricht. Het voorbeeld van het 

Deutsches Theater werkt stimuleerend. En ook 

de Ruiter's Haagsche Balletgroep, die dit seizoen 

zijn voorstellingen onder de aegide van de 

Nederlandsch-Duitsche Kultuurgemeenschap gaf, 

helpt langzaam maar zeker een nieuwe en ge- 

zonde traditie opbouwen van het ballet, dat, de 

stormen der eeuwen en alle protesten van het 

dans-individualisme ten spijt, zich handhaaft in 

zelfbezinning op oer-oude vormen èn vernieuwing 

daarvan naar dei» geest! HENRIK SCHÖLTE.

Rabenalt, die een groot bewonderaar is der 

Kransche filmkunst (ook jaren lang in Fransche 

studio's werkte), heeft deze bewondering in 

.,Mijn vrouw Teresa" zichtbaar gemaakt. Een op 

zichzelf niet erg sterk verhaal werkte hij uit tot 

een licht, mousseerend brokje filmlyriek. Het is 

een vermakelijk geval geworden van persoonlijke 

verteltrant. 

De regisseur schreef het draaiboek niet. Willy 

Clever componeerde dit naar den roman „Meine 

Frau Teresa" van Ellen Fechner. Echter, voor 

zoover wij Rabenalt en regie-aspiraties kennen., 

moet hij er van meet af aan met den neus boven- 

op hebben gestaan. 

De lyriek der film Zij zoekt het in het 

verraden van het détail, in het laten spelen van 

voorwerpen evenzeer als van menschen. Zij zoekt 

het in vloeiende overgangen van scènes, in een 

vlugge, rhythmische montage, in kernachtig 

beeldrijm. Zij heeft een camera noodig, die zich 

durft te bewegen. Die begeerig is de allerindivi- 

dueelste intimiteiten op te zoeken. Hiervan, met 

minder gevoel voor discretie dan voor het ver- 

teederend menschelijke, ab een amusant enfant 

terrible te getuigen. 

De lyriek der film, ontstaan toen de close-up 

geboren werd, toen de Amerikaan Griffith op de 

gedachte kwam de camera mobiel te maken, was 

vooral den Franschen toevertrouwd in den loop 

der jaren. De Fransche film, zooals zij de liefde 

verheerlijkte, den haat, de jalouzie, de hebzucht 

leven in blies, kon men in de eerste plaats „de 

film-in-den-ik-vorm" npemen. 

Van haar tradities toont de Weener Rabenalt 

zich met „Mijn vrouw Teresa" een adept. 

Soms nog iets te breedsprakig, te lang van 

mmm^^m^^^^mmm^mmîFw^Kmmmmm^mwmm^mi^m^ 

„11101 

stof. Doch het goede overtreft de tekortkomin- 

gen. Blijft Rabenalt in dezen vorm, hetgeen ook 

van zijn opdrachten afhangt, dan kunnen wij bij- 

zonder plezier van hem beleven. 

Na deze kleine uitweiding — het heeft zijn nut 

af_ en toe oog te hebben voor de wederzij dsche 

beïnvloeding der nationale filmculturen — volgt 

in het kort de inhoud: 

Een beroemd romancier. Peter Dühren, heeft 

een bijna volmaakt huwelijk gesloten met de 

charmante Teresa. Peter, Teresa en hun model- 

huisknecht Alfons, die op rijn typische wijze 

verknocht is aan Teresa, wanen zich die eerste 

maanden als kinderen in een paradijs. De klad 

komt erin, zoodra een al te voortvarend uitgever 

zonder Peters medeweten reclame gaat maken 

voor „den nieuwen Dühren", een boek, dat een 

ernstige roman zijn zal. Dermate grootscheepsch 

is deze reclame, dat Dühren onmogelijk meer 

onder de opdracht uit kan. Waar haalt hij echter 

ßij de foto's: Rechtsboven: Zóó kwam een 

uit het sfan geraakte huisknecht, wien het 

inbrekersvak eigenlijk niet ligt, aan een 

nieuwe kans zijn echte beroef meer uit te 

oefenen. Een charmante vrouw wilde hem wel 

helfen (Harald Paulsen en Elfie Mayer- 

hof er) . — Links-midden: HeJ. gelukkige 

echtpaar (Elfie Mayerhofer en Hans S'óhn- 

ker) in een wereld, die geen zorgen kent. — 

Links onder: Na de scheiding moet de echt- 

genoot zonderlinge capriolen maken om zijn 

eigen vrouw te kunnen spreken (Elfie Mayer- 

hofer en Hans Söhnker). — Linksboven: 

„Wie is die man?", vraagt de bruidegom. En 

de man is de nieuw-aangenomen bediende, die 

den avond te voren nog inbreker was, thans 

als getuige bij het huwelijk optreedt (Harald 

Paulsen, Rolf Weih, Hans Söhnker, Elfie 

Mayerhofer). — Rechts-midden: Een geluk- 

kige vrouw spreekt over liefde (Elfie Mayer- 

hofer). — Rechtsonder: Het succes van het 

nieuwe boek verrukt iedereen, behalve den 

schrijver. (Rolf Weih, Hans Söhnker, Mady 

Rahl, Otto Graf). (Frto'tTMt) 

CtNF.MA & THEATER — fnr. 17) 12 

V 

een ernstig gegeven vandaan? Zijn huwelijks- 

geluk is volkomen. Die kleine Teresa is een min- 

nares uit duizenden. Onder dergelijke omstandig- 

heden vermag een auteur uitsluitend vroolijk te 

schrijven. Teresa en Alfons helpen mee, wat zij 

kunnen, om het dilemma op te lossen. Teresa's 

pogingen maken Peter tot een nog verliefder 

man. Eindelijk krijgt hij zijn ingeving. Hij zal, 

waarheidsgetrouw, den roman van zijn eigen ge- 

luk schrijven, ten vermake, maar vooral ter 

leering. 

De roman komt uit als een jubileumgave der 

uitgeverij. Hij bereikt enorme oplagen. Teresa's 

geluk ontvangt echter een barst. Peters „schaam- 

teloos verraad" van hun teederheden, van de ver- 

voering van hun liefdesspel, geeft haar het ge- 

voel hulpeloos en naakt in de kou te staan. Over- 

al waant zij lezers van Peter, die op haar wijzen, 

om haar lachen, zeggen; ..Dat is nu die Teresa 

uit het boek ..■.', !". 

Ss MIJN VROUW TERESA 

„Meine Frau Teresa" 

Een TOBIS-film 

Draaiboek: Willy Clever naar den gelijknamigen 

roman van Ellen Fechner. — Muziek: Ernst Erich 

Buder. — Camera: Eduard Hoesch. — Decors: 

Erich Grave en Erich Schweder. — Opnameleiding: 

Rolf Geile. — Productiegroep: Fritz Klotzsch. 

Regie: ARTHUR MARIA RABEN ALT 

Rolverdeeling: 

Teresa Elfie Mayerhofer 

Peter Döhren, haar man Hans Söhnker 

Dr. Georg Bruckner, zijn vriend Rolf Weih 

AI. Fleming, Teresa's vriendin . . Mady Rahl 

Alfons, huisknecht Harald Paulsen 

Dr. Grothe, uitgever Otto Graf 

Haase, reporter • Fritz Böttger 

13 fnr. 17) 

CINEMA & THEATER 

Alfons wordt niet minder geschokt tot in het 

diepste van zijn ziel. Enkele huisvrienden, de op 

Teresa verliefde Bruckner (Rolf Weih) en de op 

Peter verliefde Alexa Fleming (Mady Rahl), 

komen Peter eveneens de heftigste verwijten 

maken. Hij heeft het zelfs aangedurfd hèn ten 

voeten uit te beschrijven. 

Teresa, gechaperonneerd door Alfons, verlaat 

de woning met opgestoken zeil. Peter weet niet, 

wat hij moet bedenken zijn vrouw terug te win- 

nen. Zijn verleidingskunst doet al veel. Maar 

niet alles. Het is een wijze, onbekende oude 

dame in den trein, die Teresa's moeilijkheden 

raadt en haar als geneesmiddel den nieuwen 

succesroman „Mijn vrouw Teresa" adviseert. Die 

Teresa, zegt de oude dame, laat pas zien, wat een 

vrouw van het leven kan maken . . ! 

Teresa stapt aan het eerstvolgende station uit. 

Zij keert terug en schenkt den ondernemenden 

Peter de kans het toch nog volledig met zijn vér- 

leidingskunsten te winnen. 

Dit laatste gedeelte is het zwakste van het 

gegeven. Vaart, geestige dialoog, grappig ge- 

vonden situaties en die persoonlijke verteltrant 

van Rabenalt helpen de film over de zwakte heen. 

Daarbij vooral niet te vergeten de prestaties der 

spelers in de drie belangrijke rollen: Elfie 

Mayerhofer als Teresa, Hans Söhnker als Peter, 

Harald Paulsen als Alfons. 

Ik zag Elfie Mayerhofer weinig, ik hoop haar 

meer te zien onder dit soort regie. Klein, elegant, 

vitaal en lief als zij is. De waardige, in achter 

decorum verborgen toewijding niet te overtreffen 

Alfons van Paulsen, verdient een standbeeld. 

P. BEISHUIZEN.

KIRSTEN HEIBERG 

Het is — vergeeft u mij deze onkiesche ver- 

gelijking — waarschijnlijk gemakkelijker een 

vloo te vangen dan een buitenlandsche filmster te 

spreken te krijgen, die tijdelijk in ons land ver- 

blijft, tenminste, als men hem of haar wil treffen 

buiten de enerveerende spanning van de studio- 

ruimte. 

Drie maal had ik reeds getracht Kirsten Hei- 

berg, die een der hoofdrollen vervult in de film 

,,Die goldene Spinne", die thans in Amsterdam 

wordt opgenomen, in haar hotel telefonisch te be- 

reiken, doch steeds was het antwoord, dat de 

gezochte zich niet in haar apartementen bevond. 

De vierde maal — het was op een avond dat ik 

opbelde — deed de portier, die mijn stem al bleek 

te kennen, mij met de bereidwilligheid, zijn vak 

eigen, een middel aan de hand. „Belt u morgen 

om half acht," zei hij, ,,om acht uur is zij altijd 

al de deur uit." 

Ik heb zijn raad dankbaar opgevolgd. Om half 

acht, den volgenden mocgen, verzocht ik den por- 

tier mij met Kirsten Heiberg te verbinden. Een 

oogenblik moest ik wachten. Toen klonk in mijn 

linker oor een onthutste vrouwenstem, die ver- 

stoord vroeg wie het daar waagde zoo onmensche- 

lijk vroeg al op te bellen. 

Het lot was mij kennelijk niet gunstig gestemd. 

Juist dien ochtend behoefde Kirsten Heiberg nu 

eens niet om half negen in de studio te rijn en 

wilde zij eens heerlijk uitslapen. . . . 

Ondanks deze weinig bemoedigende introductie 

gelukte het mij een afspraak te maken en dien 

middag trof ik haar in de hotelhall. Zij bleek de 

ontijdige storing van haar welverdiende nacht- 

rust, die ik onbewust veroorzaakt had, gelukkig 

alweer vergeten. Ik kan mij trouwens een zoo 

beminnelijk persoontje als Kirsten Heiberg on- 

mogelijk boos voorstellen. Overigens kan men 

uit deze geheele historie leeren, dat filmsterren 

óók gewone menschen zijn, die geregeld hard 

.... werd ontijdig gewekt 

moeten werken en even blij rijn als u en ik, als 

het klokje van gehoorzaamheid eens een ochtend 

wat later slaat. 

Kirsten Heiberg is geen Duitsche van oor- 

sprong. Haar voornaam doet reeds vermoe- 

den, dat haar wieg iji een der Scandinavische 

landen heeft gestaan en dat vermoeden wordt 

door haar zelf bevestigd, als zij vertelt, dat zij 

geboren is in Noorwegen, in een kleine kust- 

plaats, doch dat haar ouders al zeer vroeg naar 

Oslo verhuisden. 

Dan volgt de traditioneele vraag, hoe zij haar 

roeping bij de film gevonden heeft. 

,,Die roeping," zoo vertelt zij, „heb ik al heel 

jong gevoeld, ofschoon ik toen nog niet aan de 

film dacht. Mijn ouders, hoewel zelf niet in het 

métier, hadden een grqote belangstelling voor de 

kunst en onder onze kennissen bevonden zich dan 

ook verschillende toneelspelers. Al spoedig 

kreeg ik zang- en declamatieles en op nog zeer 

jeugdigen leeftijd stonÄ ik voor het eerst op de 

planken. In Oslo heb ik gespeeld, en ook bij het 

National-theater Bergen. In dienzelfden tijd 

kreeg ik mijn eerste filmrol, in een kleine Noor- 

sche productie." 

„Bent u van Noorwegen in Duitschland 

terechtgekomen ?" 

„Neen, eerst kreeg ik een engagement in 

Stockholm en tijdens mijn verblijf in Zweden heb 

ik ook nog aan vier Zweedsche films mee- 

gewerkt." 

Ik vraag, of de taal, eerst in Zweden en daarna 

in Duitschland, geen moeilijkheden heeft opge- 

leverd. Het onderscheid tusschen Zweedsch en 

Noorsch ligt dikwijls alleen maar in een klem- 

toon of een nuance, maar ook dat dient bij film 

en tooneel volkomen te kloppen. 

Ja, Kirsten Heiberg geeft volmondig toe dat 

het wel eens moeilijk was, maar zij heeft zich 

steeds beijverd om de .voor haar vreemde talen. 

Rechtsboven: 

Kirsten Hei- 

berg, die tvij 

van het tritte 

doek kennen 

als „gevaarlij- 

ke vroutc" in 

een harer ty- 

pische crea- 

ties in „Goud- 

honger". — 

Links: Kirsten 

Heiberg met 

Benjamino 

Gigli in „De 

moordzaak 

Franchetti". 

'Foto's Üfa/To- 

his I Italia). 

die zij bij haar spel buiten Noorwegen moest ge- 

bruiken, zoo snel mogelijk meester te worden. 

Haar grootste sprong maakte zij in 1937, toen 

zij een contract in Weenen kreeg. Drie maanden 

lang trad zij in het „Theater an der Wien" op 

in een muzikaal blijspel en het was bij die ge- 

legenheid, dat zij den componist Frans Grothe 

leerde kennen, met wien zij in Januari 1938 in 

Oslo in het huwelijk trad. Daarna, in Berlijn, 

eischte de film haar weer op, en zoo is het sedert- 

dien gebleven. Zij heeft al in heel wat Europee- 

sche filmcentra gespeeld en vooral aan de 

Italiaansche „Cinecitta" bewaart zij mooie her- 

inneringen. 

Welke rollen rij het liefst vertolkt ? Niet de rol- 

len die wij haar in de films „Goudhonger", „De 

moordzaak Franchetti" en haar andere Duitsche 

rolprenten zagen spelen. Kirsten Heiberg 

speelt bijna altijd „gevaarlijke vrouwen", zooals 

kroegzangeressen en spionnen. Ook nu, in „Die 

goldene Spinne" speelt zij weer een Russische 

spionne, die in vier verschillende gedaanten op- 

treedt. Waarom het fatum van dergelijke rollen 

op haar rust? Waarschijnlijk is haar buiten- 

landsch accent er ook wel schuld aan. 

Haar ideaal is echter eens op te treden in een 

eenvoudige en sympathieke creatie, „Desnoods in 

lompen", zoo verzucht zij. 

Of zij wel eens heimwee naar haar geboorte- 

land heeft ? „Doorloopend!" is het antwoord. 

Maar haar werk laat haar niet veel tijd om in 

een lange vacantie Noorwegen te bezoeken. Sinds 

Maart van het vorige jaar heeft zij onafgebroken 

gewerkt, onder andere aan de film ,,Tita!nic", 

„Liebespremière" en „Die Philharmoniker von 

Berlin", die wij alle te zijner tijd in Nederland 

hopen te zien. 

Wat zij van Holland denkt? 

„Reizend!" is het enthousiaste antwoord. Voor- 

al Wassenaar, alwaar zij voor de opnamen in 

Den Haag verbleef, heeft haar hart gestolen. Zij 

heeft echter nog niet veel tijd gehad voor touris- 

tische uitstapjes, want de film eischt haar voort- 

durend op. En dan vertrouwt zij mij toe, dat zij 

zoo graag eens een tijdje rustig thuis zou zijn, in 

Berlijn, waar haar man, Frans Grothe, als leider 

der af deeling amusementsmuziek van den „Reichs- 

rundfunk" werkzaam is. 

Laat ons hopen, dat zij daartoe spoedig de 

gelegenheid zal vinden. Zij heeft het, na zulk een 

werkzaam jaar — haar laatste vacantie was in 

Maart 1942 — zeker verdiend! C. 

■INF.M.4 & THFATFft — rnr. 17» \\ 

ifti 

L-CA-o 

m 

* ■.,.;;.... ■ 

ipli 

Msspr 

■i ■ 

\— Il -/) 

mÊÊk 

AxoA

'Wmmmß' mtmmm 

LOGÉ-PLEZ1ER 

Een kort verhaal door AUG. MOOK 

Den eersten avond dat tante Trees bij 

ons was, zijn we met haar naar het Theater- 

der-Duizend-Sensaties gegaan. Natuurlijk! 

We voelden er niets voor om den heelen 

avond met haar thuis te moeten zitten en 

dan allemaal verhalen te moeten aanhooren 

over niet-leggende kippen en hoe gezellig 

het vroeger toch eigenlijk wel was. We 

hadden haar dus voorgesteld om met zijn 

drieën: mijn vrouw, tante en ik uit te 

gaan: écht „uit" .... 

Natuurlijk kon ze zich onmiddellijk met 

het plan vereenigen: ze was niet naar de 

stad gekomen om daar nu bij de familie 

te gaan zitten of zich op andere wijze te 

vervelen, maar ze was gekomen om de 

wereld te zien. Ze zou toch al niet te lang 

blijven en daar ze nog enkele andere fami- 

lieleden moest bezoeken, wilde ze haar tijd 

goed besteden: het plan kwam haar dan 

ook in één woord uniek voor, als we maar 

niet naar een film gingen! Films zag ze 

genoeg: lederen Zaterdagavond had ze 

haar vaste plaatsje in het Olvmpiatheater: 

dat was eigenlijk het eenige amusement 

wat ze kende. ledere première maakte ze 

zoodoende mee en ze kende die Zarah 

Rühmann en dien Willy Leander en al die 

andere sterren of ze met hen was school 

gegaan. 

Maar ja, nu ze dan bij ons was, wilde 

ze graag wat anders en zoo werd het het 

Theater-der-Duizend-Sensaties, ofschoon 

Toos (dat is mijn vrouw) er niet zoo bijster 

veel voor voelde. Maar goed . . . voor een 

tante, die ergens ver weg uit de provincie 

komt en de wereld wil leeren kennen, moet 

je wat óver hebben en doe je een heeleboel 

en laat ik maar meteen zeggen : het viel 

mee! 

Het programma begon precies een kwar- 

tier te laat en het was prompt een kwartier 

■eerder afgeloopen dan aangekondigd en. . . 

tante genoot. Hoorbaar van het rolletje 

zuigzuurtjes, waar ze nog net een bonnetje 

voor had gehad en zichtbaar van de gru- 

welijkheden, die er op de Bühne gedemon- 

streerd werden: er trad een messenwerper 

op, die letterlijk in den blinde een aantal 

broodmessen de zaal inkeilde, die daar 

door een half-ontbloote juffrouw op een 

plankje werden opgevangen, er was een 

rijwielnummer op een gespannen koord, 

halsbrekende toeren in den nok van de too- 

neelruimte door de drie Fal-Der-Appies. 

die tot slot van hun prestaties een duik 

Met een teekening vnn F. van Bemmel 

namen in een teil water, die ze van te voren 

beneden hadden neergezet, maar de Fal- 

Der-Appies bleken aan een touw te hangen 

dat aan hun enkels bevestigd was, en zoo 

was er nog meer. 

Daar moest je nou toch voor in de groote 

stad zijn, meende tante: zoo iets zag je bij 

hen in het dorp nooit... Ze was er stil van. 

In de pauze gingen we naar de foyer, 

waar we een ice-cream-soda dronken om 

af te koelen van de sensatie-hitte, en waar 

tante zoo lekker van smulde, dat Toos 

voorstelde er nog één te nemen, met welk 

exemplaar tante aantoonde over ice-cream- 

soda verslind-capaciteiten te beschikken, 

die niet gewoon wären. 

Na de pauze werd het programma van 

het Theater-der-Duizend-Sensaties nog 

ééns zoo sensationeel en met een gerust 

geweten durf ik thans te zeggen, dat ik 

blij was dat het afgeloopen was: ik was 

er beverig van geworden .... 

Den volgenden avond wilde tante naar 

neef Jan. Noch mijn vrouw noch ik voelde 

er iets voor om met haar mee te gaan, waar 

ze gelukkig ook heelemaal niet op aan- 

drong, sterker nog: ze toonde zich zelfs 

eenigszins verheugd dat ze alleeh kon 

gaan! Toen ze echter bij hallf elf thuis 

kwam en we haar vroegen hoe het geweest 

was, gaf ze een vrij afwezig antwoord, dat 

ons van verder vragen afhield. Ja, het was 

wöl leuk geweest. . . „Ik ga direct naar 

bed". 

Toos en ik keken elkaar eens aan: het 

bezoek was zeker niet in goede aarde ge- 

vallen, maar toen ik neef Jan den volgen- 

den morgen opbelde om eens te hooren of 

er iets geweest was, moest ik tot mijn 

groote verwondering vernemen, dat hij 

tante heelemaal niet 'bij zich gezien had! 

Toen ik thuis kwam zei ik natuurlijk niets 

en toen tante het er na het eten over had, 

dien avond graag eens alleen te willen uit- 

gaan, meende ik niet beter te kunnen doen 

dan haar haar gang te laten gaan. Toen ze 

echter vertrokken was, schoot ik mijn jas 

aan en de deur uit en volgde haar op een 

paar honderd meter: haar houding was 

meer dan vreemd .... 

Ik had mijn vrouw gezegd even een 

boodschap te moeten doen, zoodat mijn 

detective-achtig optreden niet de minste 

achterdocht verwekte. Zoo volgde ik tante 

Trees zonder dat ze er iets van bemerkte: 

ze stapte resoluut en kennelijk vast-besJo- 

ten regelrecht door, haar doel wetend. 

Kunt u zich echter voorstellen dat ik stom- 

verbaasd was haar opeens in het Theater- 

der-Duizend-Sensaties te zien verdwijnen? 

Dus dat was het en ik twijfelde er niet aan 

of zij had daar ook den vorigen avond 

doorgebracht. Toen ik even later thuis 

kwam en mijn vrouw mijn ontdekking 

mededeelde, glimlachte deze: ze had name- 

lijk het bewijs van mijn- ontdekking ge- 

vonden in den vorm van een in elkander 

gefrommeld entreekaartje, dat tante onder 

het bed in de logeerkamer had geworpen. 

Die tante toch! En toen ze dien avond thuis 

kwam en we, om haar op de proef te stellen, 

vroegen hoe ze het gemaakt had, knikte ze: 

„Goed! Het is fijn weer buiten...." en 

anders zei ze niet.... 

Toen kwam de laatste avond dat tante 

bij ons was. 

„Luistert u eens", zei ik dien middag 

tegen haar: „Nu bent u hier nog één 

avond: Eergisteravond bent u naar neef 

Jan geweest en gisteravond bent u zelf 

uitgegaan, maar nu zouden wij voor dien 

Tante sfnulde heerlijk T/a» de ice-cream-soda. 

CINEMA (V THF.ATF.R — (nr. 17) 16 

laatsten keer toch nog wel eens met zijn 

drietjes kunnen gaan. Wat denkt u daar- 

van?" 

Ja, tante Trees vond het prima: en zoo 

vervolgde ik mijn inleiding met de vraag 

waar tante nu wel graag naar toe zou wil- 

len. En toen keek die ouwe tante ver- 

teederd en er vloog een glimlachje 

vol zoetigheid over haar vriendelijk oud 

gezicht: ze vond het lief en leuk en aardig, 

maar ze had dan eén verzoekje: één klein 

verlangen en misschien zouden we het wel 

vreemd vinden, maar ze zou nog zoo graag 

eens naar dat Theater willen ... dat had 

ze zoo mooi gevonden ... Dat Theater met 

al die sensaties .... 

Toos en ik keken elkaar eens veelbetee- 

kenend aan, maar och, wat doe je in zoo'n 

geval? En dien avond trokken wij dus ten 

tweede male in één week naar het Theater- 

der-Duizend-Sensaties en gruwelden weer 

bij den man, die levende goudvischjes naar 

binnen slikte, en onze adem stokte bij de 

bewegingen van de vrouw, die op een om- 

gekeerd bierglas op een rijwielrad boven 

op een bal op een paaltje op drie tafels een 

sigaret aanstak .... en we genoten in de 

pauze weer van de ice-cream-soda ... Uit 

pure dankbaarheid bood ook tante een 

rondje ice-cream-soda aan, maar Toos en 

ik bedankten, doch tante geneerde zich niet 

en werkte met hetzelfde enthousiasme als 

ze was begonnen, ook het derde glas met 

ijs en spuitwater en schuim naar binnen . . . 

En toen is tante weer weggegaan .... 

terug naar haar akkertje met boerenkool 

en terug naar haar kippen, naar haar 

huisje in het verre dorp. Maar drie dagen 

later kregen we een brief van haar: 

„Beste kinderen. 

Ik dank jullie nog wel voor de dagen, 

die ik bij jullie heb mogen doorbrengen. 

Het weer viel gelukkig nog al mee: ik heb 

mijn parapluie niet noodig gehad, ofschoon 

het weerglas toch niet erg best stond. De 

kippen zijn blij, dat ik weer terug ben. Het 

is toch maar een mooie stad bij jullie. Ik 

hoop het volgende jaar weer te komen, 

want die glazen met dat ijs en dat vruch- 

tensap waren onvergetelijk. Ik heb nog 

nooit zoo iets lekkers geproefd. En niet eens 

duur: voor vijfenzeventig cent zoo'n heel 

ding. Zoo iets kun je hier toch maar niet 

krijgen. Het is alleen jammer dat je daar- 

voor al die kunstenmakerij moet gaan zien, 

want waarvoor doen die lui allemaal zoo 

gek? Laten ze gewoon doen. Dat noemen 

ze nou sensaties! Ik noem het maar onzin: 

als ze dat hier in het dorp zouden geven, 

ging geen mensch kijken. Maar wat was 

dat goedje lekker, kinderen. „Daar zou ik 

wel pap van lusten," zou vader vroeger ge- 

zegd hebben. Ja! Daar hebben jullie me 

een reuze plezier mee gedaan... Volgend 

jaar gaan we er weer naar toe, maar dan 

moeten jullie mijn rondje ook opeten! Nog 

wel bedankt! Jullie Tante Trees." 

Toos en ik hapte"n lucht.... 


VAN VROUW TOT VROUW 

KINDEREN EN TOONEEL. 

Dat was een festijnI Mijn dochtertjes, die haar 

moeder zoo vaak naar den schouwburg hadden 

zien trekken, zouden nu ook eens mee mogen. Er 

was een kindervoorstelling — kinderen zouden 

een operette opvoeren en ik vond, dat ik dit mijn 

meisjes niet mocht onthouden. 

Ik behoef u natuurlijk niets te vertellen van 

de opwinding vooraf, van alle vragen, die om 

mijn ooren gonsden, van de gewichtige bespre- 

kingen over hetgeen ze „aan" moesten — die 

kleine ijdeltuiten! — en van de gewichtigheid, 

waarmede zij het programma, dat ik mij bij het 

plaatsbespreken alvast had aangeschaft, bestu- 

deerden. Een heele lijst van tooneelfiguren met 

meisjesnamen er achter. „Zijn dat allemaal kin- 

deren hier uit de stad, moeder?" En ik antwoord- 

de, dat die kinderen vermoedelijk alle stad- 

genootjes waren. „Wat een glorie moet het voor 

die kinderen zijn hun namen zoo gedrukt te zien 

staan I" ging het door mij heen, maar toch, 

heelemaal paedagogisch verantwoord leek het mij 

niet, de jeugdige acteurs en actrices met naam en 

toenaam te vermelden. 

Laat ik mij daar echter niet in verdiepen en 

liever wat van de opvoering zelf zeggen. Na het 

spannend wachten kwam' de dag, waarop het 

festijn zou plaats hebben. Natuurlijk nog dolle 

opwinding tijdens de koffietafel en in de tram en 

dan ineens, bij het binnenkomen, een ongekende 

bevangenheid. Vijf minuten lang wel hadden ze 

niets in te brengen. Maar toen zagen ze een 

vriendinnetje en ze holden uit de stoelenrij er op 

af en daarmede was het ijs gebroken. 

Ik zou niet durven zeggen, wat voor kinderen 

het verkieselijkst is: een voorstelling, door vol- 

wassenen gegeven, speciaal voor kinderen ge- 

schikt gemaakt èf een voorstelling door kinderen 

gegeven. Mij dunkt: het laatste is natuurlijker, 

al heb ik nog zulke prettige herinneringen — 

evenals trouwens mijn meisjes — aan de sprook- 

jes, waarop ik boven doelde. 

Voor volwassenen heeft het wel een heel bij- 

zondere bekoring al die kleuters op het tooneel 

te zien. Er wären echte peuters bij. Ze stalen je 

hart en verteederden je, al was het alleen maar 

om een hoed, die wat te diep over het hoofdje 

zakte, zoodat An achterbuurvrouw verzuchtte, 

dat ze het tooneel wel zou willen opgaan om het 

kind te helpen. 

Den heelen tijd moest ik denken hoe goed het 

eigenlijk is kinderen aan dergelijke tooneel- of 

operette-opvoeringen te laten meedoen. Hoe vlot 

leeren ze zich bewegen: het dansen krijgt zóó 

meer beteekenis dan wanneer ze op „dansles" 

gaan en de moderne foxtrott e.d. leeren. Dit 

dansen moet toch heel wat meer zin hebben. Zoo 

leeren ze ook spelenderwijs goede manieren. 

Werkelijk, het instudeeren van een operette kan 

de „legons de maintien", waarmede onze groot- 

moeders werden geplaagd, vervangen. Ook 

leeren ze vrijmoedigheid. 

Ik zal trachten mijn dochtertjes ook aan zoo 

iets te laten meedoen, want gemakkelijkheid in 

hun optreden zal hun steeds te pas komen in het 

leven. En op die manier leeren ze ook weer eens 

andere kinderen kennen dan die op school. 

Alleen: ik zou een beetje toekijken op de rol, 

die hun werd toebedeeld. Er was een kleintje, dat 

voor „babypop" moest spelen en deswege met 

niet veel meer dan een zwembroekje aan tijden- 

lang op het koude tooneel moest staan. Neen. 

daar zou ik mijn kind niet aan wagen. Per slot 

hoeft een baby-pop niet precies drie kwart bloot 

te zijn om „echt" te lijken. In den winter en het 

vroege voorjaar zie ik een baby toch maar het 

liefst in een lekker wollen truitje. Waarom een 

levende baby-pop dan niet warm ingepakt? 

Met dat al was het een genot en opgetogen 

trokken wij alle dris huiswaarts, waar vader 

werd onthaald op geestdriftige verhalen en te 

hooren kreeg, dat hij best mee had kunnen gaan. 

Er waren immers méér vaders! 

THEATERBEZOEKSTER. 

Pluk 

uit den 

aether 

Niet alleen aan het jonge 

groen is het nieuwe leven 

te bespeuren, ook door den 

aether dient het geluid van 

een nieuwen tijd zich aan. 

Een reeks van goede pro- 

gramma's brengt dagelijks 

afwisseling, ontspanning en 

ontwikkeling in meer dan 

IJ millloen huiskamers. 

En 10 tegen 1 dat U ook 

figuren en klanken uit film 

en theater zult kunnen 

beluisteren. 

DE NEDERLANDSCHE 

OMROEP ^f 

Vrienden van film- 

en theaterland, 

Stemt dus af op den 

301 of 41 SM. band! 

aEnßo-

COSI FAN TUTTE 

Het genie Mozart is nog steeds onpeilbaar, ook 

al zijn er uitvoerige studies aan zijn leven en zijn 

talrijke werken gewijd. Geleerde musicologen en 

andere schrijvers over muziek hebben zich in zijn 

scheppingen verdiept. Misschien is het juist een 

bewijs voor Mozarts grootheid en verhevenheid, 

dat hq, wanneer hem de lust daartoe bekroop, 

ook kon zijn als de gemiddelde tijdgenoot, dat hij 

„gewoon" kon zijn met de „gewonen". 

In het vocaal-dramatische oeuvre van den 

componist neemt „Cos! fan tutte" niet de voor- 

naamste plaats in. Het meesterschap, dat door de 

eeuwen zelden geëvenaard, maar nimmer over- 

troffen is, openbaart zich niet in dit werk, dat 

inderdaad ook van een van zijn thans vergeten 

tijdgenooten zou kunnen zijn. En toch: het is 

zulke knappe en bevallige muziek, dat men er 

meer dan een avond volkomen bevrediging in kan 

vinden. Een melodie welt op, zoo onbevangen en 

zoo geïnspireerd, dat het dwaasheid ware te vra- 

gen naar haar diepere beteekenis. Men vraagt ook 

niet naar de beteekenis van een roos; haar 

schoonheid rechtvaardigt immers zichzelf! Naast 

zijn grootsche creaties, waarin het rijpe leven in 

zijn onderscheidene vormen is gekristalliseerd, 

schiep Mozart zijn luchtige muziekjes, evenzoo- 

vele bekoorlijke bloemen in een snel geplukte 

bouquet. 

Tot deze muziekjes, met alle respect voor den 

arbeid, behoort ,,Cosi fan tutte". Een werk als 

het onderhavige mag voor de Kamer-Opera wel 

ideaal heeten en daarom kan worden gezegd, dat 

de greep uitermate gelukkig is geweest. De zes 

jonge zangers en zangeressen, die zich hier in dit 

ensemble onder leiding van Jaap Kool hebben 

vereenigd, hebben bij de Haagsche première, die 

een langen toer door ons land is voorafgegaan, 

met vreugde en toewijding gekweten van een 

taak, die ondanks de lichtheid van het werk bij 

lange na niet valt te onderschatten. Alleen al niet 

om de speltechnische eischen, die hier naast het 

vocale deel worden gesteld en die om rasactenrs 

vragen. 

Men denke zich het verloop van de handeling 

in. Twee jonge officieren, Guglielmo en Ferran- 

do, scheppen op over den trouw van hun verloof- 

den, de lieve zusjes Fiordiligi en Dorabella en 

hun levenswijze vriend Don Alfonso staat maar 

vrij sceptisch tegenover zulke verhalen. Hij durft 

er om te wedden, dat elke trouw in ontrouw kan 

verkeeren. wat de aanleiding wordt tot een zot 

plan, waarvan Alfonso de leiding op zich neemt. 

Aldus wordt eerst een mobilisatie gefingeerd, die 

de officieren naar hun troepen roept. De zusjes 

zijn ontroostbaar over het afscheid. Doch het 

dienstmeisje Despina, een klein lichtzinnig wicht. 

komt de dames over haar verdriet heenhelpen 

door haar frivole visie op de liefde kenbaar te 

maken. Intusschen heeft Alfonso de beide brui- 

degoms als Albaneezen doen verkleeden en deze 

beide exotische mannen worden door hem binnen- 

gebracht. Zij beginnen prompt de zusjes het hof 

te maken, doch de trouw wint het van de ver- 

leiding, ook al helpt Despina, die in het complot 

is betrokken, een handje mee. De beeren meenen 

zeker hun weddenschap te winnen en gaan er 

zelfs toe over een zelfmoordscène te simuleeren. 

Proestend van het lachen laten zij zich weer tot 

leven wekken om dan te ontdekken, dat de dames, 

die eerst niets van de Albaneezen wilden weten, 

toch over hun levensmoeheid in onrust zijn ge- 

raakt en een meer dan normale belangstelling 

voor de nieuwe aanbidders aan den dag zijn gaan 

leggen. De Albaneezen verlangen door een kus 

geheel te worden genezen. Maar die krijgen zij 

nog niet zoo spoedig. Eerst moeten Despina's in- 

blazingen nog wat doorwerken en dan begint 

Ferrando's bruid, Dorabella, de attenties van 

Guglielmo wel prettig te vinden, terwijl Fiordi- 

ligi heel goed met Ferrando begint op te schieten. 

Na voortgezette veroveringspogingen is het dan 

eindelijk zoover, dat de paren zijn verwisseld. 

De beide officieren hebben thans met 

eigen oogen den ontrouw kunnen consta- 

teeren en zij zijn er danig van in de war. 

Doch Alfonso vergoelijkt alles: de meisjes 

zijn nu eenmaal zoo en zij volgen slechts 

de roepstem van de natuur. „Cosi fan 

tutte", zoo doen zij allemaal! De wraak 

op de aperte trouweloosheid wordt thans 

beraamd; de comedie zal tot de huwelijks- 

plechtigheid voortduren. Plotseling weer- 

klinkt tromgeroffel, de armee keert huis- 

waarts tot groote ontsteltenis van de zus- 

jes. De aanbidders worden vlug verstopt, 

doch verschijnen spoedig weer in hun ware 

gedaante. Bekentenissen volgen, verzoe- 

ningen worden bezegeld, maar Alfonso 

heeft zijn weddenschap gewonnen. 

Er is heel wat tooneelroutine voor noo- 

dig om een dergelijke klucht aanvaardbaar 

en zonder overdrijving te spelen. Met des 

te meer genoegen kan men vaststellen, dat 

het ensemble hier over het algemeen zeer 

wel in is geslaagd. Indien hier een aan- 

merking op het eindproduct zou kunnen 

worden geplaatst, dan zou men kunnen 

wijzen op een minder gewenschte neiging 

tot de operettesfeer, die aan het wezen van 

de opera, ook al is zij komisch, zoo gauw 

afbreuk doet. Ongetwijfeld kan dit op 

rekening worden gebracht van den Duit- 

schen regisseur Hans Strohbach, die hier- 

mmmmmmm 

Links: Een rroolijke scène. — Onder: De 

paren, waar alles om draait: Ferrando en 

Dorabella (Chris Haverne en Lidy van der 

Veen) en Guglielmo en Fiordiligi (Anton 

Eidering en Nelly Smit). (Foto's C.N.F.) 

door blijk geeft de tegenwoordig in het Duitsche 

operatheater heerschende opvattingen te volgen. 

Vastbesloten als men is de opera „populair" te 

maken, gaat men gemakkelijk over tot een al te 

groote lichtheid van toets, die de gaafheid van 

het kunstwerk als zoodanig in gevaar kan bren- 

gen. Niettemin heeft Strohbach uitstekend werk 

geleverd. 

Het ensemble is met de vrouwelijke krachten 

het sterkst bezet. Lidy van de Veen en Nelly 

Smit zijn lieve zusjes, die de respectievelijke rol- 

len van Dorabella, de dweepzieke en impulsieve 

en van Fiordiligi, de ernstige en beschouwende, 

met de noodige overgave vertolken. Lidy van de 

Veen was zeer goed in haar aria, waarin zij haar 

verdriet over den vertrekkenden geliefde uit, ter- 

wijl Nelly Smit haar in haar bravour-aria op ge- 

lijkwaardige wijze secundeert, wanneer zij den 

opdringerigen Albanees bruut afwijst. Tops van 

den Berg was een speelsch kamerkatje, dat haar 

dartelheid volkomen natuurlijk loost in tal van 

spontane bewegingen en in een levendige mimiek. 

Daarentegen houdt de volledige waardeering van 

het mannelijke element eigenlijk bij den tenor 

Chris Taverne (Ferrando) op. Want Anton Elde- 

ring is niet mijn ideaal van zangkunst en hoewel 

hij de rol van Guglielmo wel leven weet in te 

blazen, zijn de musische tekortkomingen altijd 

een bezwaar. Anton van Heyningen (Alfonso) 

daarentegen kan zingen, doch tooneelactie is zijn 

specialiteit niet. Te vaak vindt hij zijn houding 

niet en te vaak staat hij bij een gemis aan de gave 

van „stil spel" naast de vertooning. 

Muzikaal was alles zeer behoorlijk afgewerkt. 

Hiervoor past erkentelijkheid aan den dirigent 

Wim Quispel, die het slagvaardige orkest vaak 

tot een pure Mozartsfeer, zoo uiterst moeilijk te 

verwezenlijken, weet te brengen. Voorts verleende 

het koor „Nederlandsche Sangherconste" onder 

directie van Jef Somers zijn medewerking, die 

vocaal veel beter geslaagd mocht heeten dan 

dramatisch. Want deze zangers, die in de tweede 

acte ten tooneele moeten verschijnen, bewogen 

zich nog wat onwennig over de planken. Al met 

al echter een voorstelling, waaraan het succes in 

verschillende steden van ons land niet vreemd 

zal zijn, mede ook door de welverzorgde costu- 

meering. De Kamer-Opera heeft hiermede haar 

bestaansrecht zeker bewezen. 

W. H. A. VAN STEENSEL VAN DER AA. 

C/NEMA. & YHEATER — (nr. 17) 18 

. 

;,.•..... 

tiet tweede Uuitsche 1 heater 

debuteert te JLrnnem met 

„SCHÖN IST DIE WELT" 

Toen het Duitsche Theater in Nederland 

eenigen tijd in Den Haag en van daar uit ook in 

verscheidene andere plaatsen van ons land zijn 

opvoeringen had gegeven, bleek de noodzakelijk- 

heid naast dit ensemble nog een tweede Duitsche 

troep in ons land te vestigen. Het gezelschap te 

Den Haag, dat meestal grootsch gemonteerde 

opvoeringen geeft, kon daarmee niet in de klei- 

nere plaatsen van ons land komen omdat de 

accomod^tie van zaal en tooneel daar in den regel 

ontoereikend is. 

Het tweede Duitsche theater, dat thans te Arn- 

hem is gevestigd en waarvoor het gezelschap van 

het Rheinisches Landestheater uit Neuss naar ons 

land is gekomen, heeft daarom tot taak gekregen 

in de kleinere en middelgroote plaatsen van ons 

land, dus meer in de provincie de Duitsche kunst 

te brengen, niet alleen voor de daar verblijf hou- 

dende Duitschers maar tevens voor de vele be- 

langstellende Nederlanders. Ook in ander opzicht 

zal het tweede Duitsche theater een aanvulling 

van het eerste zijn. Brengt dit namelijk in hoofd- 

zaak de serieuze kunst, tooneelspel en opera, het 

gezelschap te Arnhem zal zich voornamelijk met 

kunst van lichter gehalte bezighouden en zang- 

spelen, operettes en waarschijnlijk in de toekomst 

kleine opera's ten tooneele brengen. Het is ge- 

dacht als een specifiek reizende troep, die van- 

daag misschien in het Noorden en morgen in het 

Zuiden van ons land optreedt. 

Met dit alles moet men rekening houden als 

men de opvoering beoordeelt, waarmee Zaterdag 

17 April in den Arnhemschen Schouwburg het 

tweede Duitsche theater in Nederland officieel 

werd geopend en die door tal van autoriteiten, 

waaronder ook den Rijkscommissaris, Rijks- 

minister Dr. Seyss Inquart, werd bijgewoond. 

Men had voor de openingsvoorstelling de 

operette „Schön ist die Welt" van Franz Léhar 

gekozen, een werk dat in Nederland minder be- 

kend is dan bijvoorbeeld „Das Land des 

Lächelns'" doch alle goede Léhar-eigenschappen 

bezit. De muziek is knap geschreven, bekoorlijk 

en melodieus. Zang-melodieën uit deze operette, 

zooals „Schön ist die Welt", „Frei und jung 

dabei", „Es steht vom Liebe so oft geschrieben" 

en vooral ook „Liebste glaub' an mich, denn ich 

liebe dich" zijn populair geworden, ook bij zeer 

velen die de operette zelf nooit hebben gezien. 

Het gegeven is wel een beetje poover en niet bijs- 

ter origineel. Een voor elkaar uitgezochte prin- 

ses en prins, die al bij voorbaat niets van elkaar 

willen weten doch incognito bij de eerste kennis- 

making smoorlijk verliefd op elkaar worden, 

hebben wij al in tal van operettes en films zien 

optreden. Van heel veel belang is dit overigens 

niet daar goede muziek ook het simpelste gegeven 

aanvaardbaar kan maken. 

Regisseur Robert Sawallich (de intendant van 

het gezelschap) had de voorstelling smakelijk 

geënsceneerd en Harald Quedenfeld zorgde voor 

decors, die wel vrij sober waren, maar het toch 

uitstekend deden. 

De regisseur zelf gaf een knappe uitbeelding 

van een typischen operette-koning en Lee Wie- 

denbruch leverde als hertogin Marie goed tegen- 

spel. Vocaal de beste kracht van het gezelschap 

is ongetwijfeld de sopraan Rosemarie Bollenbeck. 

Zij zingt gemakkelijk, heeft een goed dragende 

stem, die ook in de hooge toonen mooi van klank 

blijft en daarbij acteert zij zeer behoorlijk. Haar 

tegenspeler, de tenor Rudi Heinz, was een vlot 

acteerende prins, die als zanger het best is in 

lyrische pa&ages. 

19 (nr. 17) 

_^^^___^_ 

CINEMA & THEATER 

Een goed komisch duo bezit het gezelschap in 

Lissy Kampf-Erkath en Hans Erich Kreibich, 

een paar echte operette-artisten, die op bijzonder 

aardige wijze een liefdespaar uitbeelden. Dan 

moet Fritz Beckmann nog genoemd worden als 

een komieke hoteldirecteur. Bij de namen der 

vertolkers van kleine partijen zagen wij die van 

den Nederlander Albert Heineman, die nog niet 

zooveel jaren geleden op de Amsterdamsche plan- 

ken een populaire operette-bariton was. Hij heeft 

in deze voorstelling niet gezongen zoodat wij niet 

konden beoordeelen of zijn stem nog haar oude 

kracht en glans heeft behouden. Het koor zong 

gedisciplineerd en bewoog zich goed op het 

tooneel. Dirigent Herbert Doge, die accuraat 

leidde, had de beschikking over een goed klin- 

kend orkest. Tilly Schwarz-Zorn zorgde voor 

enkele aardige dansen, die door de ballettroep 

charmant werden uitgevoerd. 

Na afloop werden tientallen bloemstukken het 

podium opgedragen hetgeen de feestelijkheid van 

deze première, die als besloten voorstelling ge- 

geven werd, verhoogde. Den volgenden avond is 

in den zelfden Schouwburg de eerste voorstelling 

voor het publiek gegeven. Daarna komen tal van 

andere plaatsen aan de beurt. Het tweede Duit- 

sche 'Theater heeft zijn moeilijk werk, reizend 

door Nederland (het gezelschap beschikt over 

twee autobussen), aangevangen en zal in vele 

zalen amusement, in duizenden harten een tikje 

vroolijkheid brengen. In Arnhem zal de troep 

iedere week een voorstelling geven in den Stads- 

schouwburg. Het ligt in de bedoeling binnenkort 

nog verscheidene andere operettes ten tooneele te 

brengen, waaronder Léhar's „Lustige Witwe" en 

„Das Land des Lächelns". TJ. DE BOORDER. 

Een scène uit „Schön ist die Welt" van 

Franz Léhar, zooals het door het „Rheini- 

sches Landestheater Neuss" te Arnhem 

wordt opgevoerd. (Foto Staff/Borrius) 

î^în^mßmß^mimm^v- ■' 

-1;.,,., 

FRANSCH TOONEELSTUK 

OVER WAGNER. 

De ballingschap van Richard Wagner in Zwit- 

serland heeft de Fransche tooneelschrijver Saint- 

Cieorges de Bouhélier tot onderwerp van een 

tooneelspel gekozen, dat getiteld is „Le drame 

du Génie". 

De schrijver stelt hierin het probleem van den 

moeilijken omgang met een kunstenaar, die leeft 

voor zijn werk en vaak onmogelijk is voor zijn 

omgeving. 

De drie vrouwen, die in Wagner's leven naar 

voren treden, spelen in dit P'ransche stuk een 

belangrijke rol. Zij zijn: de eerste echtgenoote 

van den componist Minna, zijn ' inspiratrice 

Mathilda Wesendonk en zijn tweede vrouw 

Cosima. 

De Geneefsche correspondent van „Het Vader- 

land" heeft de première, die te Genève plaats 

vond, bijgewoond. De opvoering schijnt den in- 

druk gewekt te hebben, dat Bouhélier in de tee- 

kening van het egocentrische genie overdreven 

heeft, hoewel deze correspondent dit meer aan de 

opvatting der spelers toeschreef. 

NIEUW PROJECTIESYSTEEM. 

Het Haagsche Studio-Theater heeft zijn 

projectiedoek doen bestrijken met een speciaal 

soort verf, waardoor een deel der ultraviolette 

stralen der projectielampen wordt vervormd tot 

zichtbare stralen. Dit z.g. ,,Euphan"-systeem 

heeft ten doel de beelden „plastischer" te maken 

en daardoor het effect van de film te verhoogen. 

DUITSCHE PREMIÈRE VAN NIEUWE 

ITALIAANSCHE OPERA. 

De opera Liola van den Italiaanschen com- 

ponist Giuseppe Mulé is dezer dagen voor het 

eerst in Duitschland en wel te Chemnitz opge- 

voerd onder den titel „Hahn im Korb". Het 

scenario is van Arturo Rossato, die werkte naar 

een blijspel van Pirandello. 

DRIE OPERA-ÉÉNACTERS. 

De dirigent Eugen Bodart uit Mannheim 

heeft drie samenhangende opera-éénacters ge- 

schreven, die tezamen een avond zullen vullen: 

Sarabande, spelende in 1740, Heimlicher Walzer 

(1840) en Kleiner Irrtum (1940). 

•

Binnen afzienbaren tijd wordt het befaamde 

Miller Kwartet van Ab de Molenaar (die zijn 

muzikale gaven heeft geërfd van zijn vader, den 

bekenden concert-pianist Johan de Molenaar) 

uitgebreid met twee extra-Sanny Daytjes. Be- 

wonderaars van Sanny Day gelieven dus voor- 

zichtig te zijn en niet tot de overijlde conclusie te 

komen dat zij drie dubbel zien, als zij op een 

goeden dag ,,Palace" binnen wandelen en drie 

Sanny Daytjes op een rij zien staan. 

De tweede Sanny is een zusje van de origineele 

Sanny en nummer drie is Guusje Bousché. Het 

verbijsterende van deze heele geschiedenis is, dat 

ze alledrie even groot zijn en alledrie beschikken 

over gitzwart haar. Er wordt lederen morgen 

hevig gerepeteerd, zoodat radioluisteraars reik- 

halzend kunnen uitzien naar een nabije en nieuwe 

sensatie. 

Het Miller-kwartet neemt in Holland een ge- 

heel eigen plaats in. Het is een typisch voorbeeld 

van een ensemble dat perfect is in zijn simpele 

kern-combinatie, een geheel, dat stijl heeft, 

karakter en een strikt eigen persoonlijkheid, die 

haar stempel drukt op elke vertolking van elke 

denkbare compositie. De leider, Ab Miller, heeft 

een hart, dat een tijdlang heen en weer gezweefd 

heeft tusschen de zee en de muziek.... juist zoo- 

als Dick Willebrandt's hart zweeft tusschen sport 

en muziek. Tenslotte is zyn hart met een plof in 

de handen van Sanny Day terecht gekomen, maar 

dat is wéér een ander verhaal. 

Op een gegeven oogenblik, althans, woog de 

muziek het zwaarst en Ab verliet de zeevaart- 

school en trok met zijn guitaar in de hand door 

het gansche land. Het Miller-kwartet, zooals wij 

het nu kennen en zooals het thans speelt in 

„Palace", op het Amsterdamsche Rembrandt- 

plein, heeft een vaste kern bestaand uit Ab Mole- 

naar (guitaar), Joop Maten (piano) en Sanny 

Day (zang en algemeene charme). Met Frans 

Wouters' ensemble en eenheden als de Kilima 

Hawaiians e.d. vormt het Miller-kwartet een 

hecht blok van orkesten, welke voornamelijk ge- 

bruik maken van snaarinstrumenten in tegenstel- 

ling met Theo Uden Masman, Willebrandts, Piet 

van Dijk en anderen, wier muzikale basis de 

blaasinstrumenten vormen. 

Inderdaad is het Miller-kwartet verrassend 

goed. Met piano, bas, guitaar en zang van Sanny 

wordt een geheel verkregen, waarin elke toon op 

zijn plaats is en een definitieve functie vervult. 

iPiPPPiiiiPi 

Dolly Mollinger 

(Foto Ufa) 

Nederlandsche film- 

actrices, die „naam" 

hebben gemaakt in het 

buitenland, zijn zeld- 

zaam. Dolly Mollinger 

is één van haar. 

Haar eerste groote 

rol kreeg zij in Neder- 

land in de film „De 

Kribbebijter": haar 

creatie van de schoon- 

dochter tegen-wil-en- 

dank viel hierin op. 

Spoedig trok zij over 

de grenzen. In Frank- 

rijke, Engeland en 

Duitschland filmde zij, 

èn met succes! 

Onlangs bereikte ons 

het bericht, dat onze 

landgenoote zich ook 

Inders dan als actrice 

voor de film interes- 

seert. Zij heeft een 

scenario en een draai- 

boek geschreven, die 

door de Prag-Film zijn 

aangekocht. De Chef- 

dramaturg en regis- 

seur van den Duitschen 

radio-omroep Werner 

Bergold stond haar 

daarbij met raad en 

daad ter zijde. 

Dolly's film komt 

binnenkort in produc- 

tie. Als titel heeft men 

gekozen: „Komm zu 

mir zurück". 

Hun spel ademt een levend enthousiasme — hun 

vondsten zijn veelvuldig en frisch — hun samen- 

spel is intuïtief volkomen raak. Als zij voor de 

microfoon spelen, wordt hun bezetting uitgebreid 

met een viool, gestreken door: (schrik niet) Jan 

Doedel, of Theo van Brinkom. 

Hoe Ab Miller aan Sanny Day gekomen is?.... 

Ab kwam op een warmen zomerdag door een 

straat slenteren en hoorde plotseling door de 

open ramen van een dansschool een geluid, zóó 

goed, dat hij mompelde: „Ik ga vragen hoe die 

gramofoonplaat heet". Hij ging naar binnen en 

ontdekte tot zijn verbazing Sanny Day in leven- 

den lijve, zingend voor een microfoon. Ab zei 

ademloos: „Jij bent de eenige.... Zoowel wat 

liefde als wat zang betreft. Te eeniger tijd in de 

toekomst zal ik een 

eigen orkest hebben. 

Wil je komen zin- 

gen?". . . . 

Zij mompelde „Ja" 

.... en ziet I In Juni 

1940 ontstond het 

Miller-Kwartet, dat 

onmiddellijk ten he- 

mel voer op wolken 

van succes. 

Een mooi verhaal 

is de historie van 

Eddie Christiani, die, 

na een paar luttele 

weken oefenen, in 

staat was, twee, zeg- 

ge en schrijve twee 

Links: Het Miller- 

kwartet, - Rechts: 

de jonge zangeres 

Carola Benner, die 

thans met Frans 

Wouters, Guus 

Brox en • Eddie 

Christiani op tour- 

nee is. 

(Foto's N.R.O.IC.N.F.) 

foxtrotjes op zijn guitaar te pingelen, en op een 

mooien zomeravond bezeten werd door de Show- 

lust, eiken'goeden musicus aangeboren. Hij voer 

voort uit zijn huis en ging staan spelen op het 

pleintje voor datzelfde huis. Binnen tien minuten 

stonden veertig jongens en meisjes te dansen op 

Eddie's snarenspel. Aan dit feest van zang en 

dans en snarenspel werd echter een einde gemaakt 

door een agent van politie, welke de schare ruw 

uiteen joeg. In de krant stond den volgenden 

ochtend, dat onverlaten met behulp van guitaren 

een Bal-Champêtre hadden georganiseerd op een 

plein in de stad, aan welk snood bedrijf door den 

sterken arm een einde was gemaakt. Dit was 

Eddie's eerste recensie, waarop hij nu nóg 

trotsch is. WILLEM W. WATERMAN. 

CINEMA & THEATER — (nr. 17) 20 

. __._. _„..___ z ; ■_..,_ _'■ _.._■ 

mm^mm^m^^^^9mmmm^ 

rirniii"»!"»-«« Ni ir-irr»«"*''«: »"«nN nnnri rww^wv&^&r**^*^ •"«ri 

LANCÓME 

jli. Mwilt...»»..!»!!.!!»! t »■„A.ll II! llKJ).,4l!.A.tlll!l.Jl...l»>,.!t lfc.fci,ill!lMft.il( «üb Jl.Jilll..*.*.***.'».^»!« < ^-'- 

.■.irif,i,.,fr,,i iji (rii^r'ir'iirsr'iiriii « ir"! ■» wwwn » mir'» ^p^|I'"^^ | ■"r ,, I^lll->r■ , '^ ,, l' , ""I , ' ,1 «■ , 

21 (nr. 17) 

MUZIEKSCHOOL A. ZWAAG 

Scholen te 

Amsterdam - Den Haag 

Haarlem - Alkmaar 

en Langendijk 

CLUBLESSEN 

voor alle muiiekinstrumenten 

vanaf f 2.50 per maand 

Scliriftelijke lessen 

door het leheele land f 3.00 p. maand. 

Alle inllcLUngen ■ 

JAC. VAN LENNEPKADE 15 

AMSTERDAM - Wert — TEL. 80940 

CINEMA 6* THEATER 

't"-.. 

HET PAASCH-PROGRAMMA IN 

STATION S-ÄOFJFIKMUIS 

Leo v. d. Have 

Verzorgde dagen avondscholels 

STATIONSPLEIN 12 - HAARLEM 

$&Ü*t 

TREESJE VRIJDAG" 

if 

Toegang 14 jaar — Sonora-Wm 

OP HET TOONEEL; 

Dick Willebrandts 

„RIJPENDE JEUGD" 

Toegang 14 jaar - Sonora-film 

OP HET TOONEEL: 

RIE HELLMIG met haar Orchest 

n

RAADSEL-VARIÉTÉ 

Oplossingen der onderstaande opgaven zende men — liefst op een 

briefkaart — uiterlijk 6 Mei as. aan den „Raadsel-regisseur", 

Redactie „Cinema & Theater", Paulus Potterstraat i. Amsterdam-Z. 

Op de adreszijde te vermelden: „Raadselvariété 6 Mei". 

Onder de inzenders van ten minste twee der drie opgaven worden 

verloot: een hoofdprijs van ƒ 2.50 en vijf troostprijzen van ƒ 1.-. 

i 1 

* f i ^ d> ■ ■ ■ y 

P 

3 

i 

■ i ■ ■ ■ m Z3 Lt 

■ ■ 

20 'S 

11 

■ 

V' ■ 

V 

■ 

'f 

Jl» 3/ 

il 

it 

■ 

zi 

* ■ ■ 

P ■ 

J/ w ■ ■ ■ ■ 

il *> f/ 

*-/ vS « 'f fa opgewekt. 

"AKKERTJES" zijn onschadelijk voor Uw gezondheid en 

ongeëvenaard bij hoofdpijn, kiespijn, aangezichtspijnen, 

rheumatische pijnen, spierpijn, lendenpijn, spit enz. 

Maar ook dadelijk helpend bij kou, koorts en griep I 

Ni eemn uA 

AKKERTJE 

De Nederlandsche Pijnsfiller 

Aan de Ae/m/nistratfe van CINEMA Ä THEATER 

Paulus Potterstraat 4 — Amsterdam Zuid 

Mijne Heeren, 

Elke week wil ik op de hoogte blijven van nieuwe films, 

tooneelstukken, opera's enz. Noteert u mij dus, op de gebrui- 

kelijke voorwaarden, als abonné voor toezending per post/per 

bezorger è. 12% ct. per nummer*). 

Het abonnementsgeld wordt betaald met ƒ6.50 per jaar*/ 

ƒ3.25 per halfjaar*/ƒ 1.62% per kwartaal* en voldaan bij aan- 

bieding van uw kwitantie. 

Naam ."_* _ ■ 

Adres , )'■ • Handteekening 

te ..:..'. i \ « " 

Datum-^ : * ,' 'M 

•* • *' "V 

Verzenden in enveloppe als brief of geplakt op een briefkaart. 

•) Doorhalen wat niet van toepassing is. 

23 (nr. 17) — CINEMA b' THEATER 

J 

RESTAURANT 

A. W. FRIJLINK 

WAGENSTRAAT 

(naait Scala) 

's-GRAVENHAGE - TELEFOON 116560 

mmm. enJUITSU KEUKEN 

DIVERSE BELEGDE BROODJES 

J"DÜITSCH TI ËNGELSCH"! 

leeren in 8 maanden fl. 2.05 p. mnd. 

I Nieuwste schriftelijke methode, elke week Uw les thuis. I 

M.O.-leeraren met jarenlange ervaring. 

| Middenstandsdiploma (alg. ontwikkeling) " 

Ned. Taal en Corresp. II. 1.50 p. mnd. ■ 

9 Boekhouden . . fl. 1.— p. mnd., met correctie. 

■ D AU NE[)ERLAH[)SCHTALENINSTITUUT - R ' DAM | 

iS il î (Hel /nsfifuul me( 5000 cursislon/; 

_ ^^^^^^^^^^^ (als brief t« zenden) - Gratis les van M 

■ Naam: B 

(No. C) Adres: te 

k ..... . . . J 

U is zakenman ? 

U interesseert zich 

voor reclame ? 

Leest dan hei interessante boekje 

„RECLAME 

(H schaücschieiijd" 

dat de bij uitstek deskundige op dit 

gebied: W. N. VAN DER SLUYS Jr. 

voor U schreef. 

Prijs f 1.50 

Verkrijgbaar in den boekhandel en bij de 

NV. NEDERLANDSCHE UITGEVERIJ .OPBOUW" 

Paulus Potterstraat 4, Amsterdam (Z.) - Telefoon 98145 - Postgiro 78676 

Het weekblad „CINEMA & THEATER" verschijnt des Vrijdags. 

Hoofdredacteur: Louis Thijssen, Voorburg (Z.-H.); plaatsvervanger: 

Joh. T. Hulsekamp, Amsterdam. — Chef-van-dienst der redactie: 

R. H. J. Pfaff, Amsterdam. — Redacteur: L. J. Capit, Amsterdam. 

— Uitgave der N.V. Nederlandsche Uitgeverij „Opbouw", Paulus 

Potterstraat 4, Amsterdam-Zuid. 

Alle bijdragen, foto's, teekeningen en redactioneele correspondentie, 

zonder vermelding van persoonsnamen, te richten aan de' Redactie, 

abonhementsopgave en andere administratieve correspondentie aan 

de Administratie van Het Weekblad ,,Cinema & Theater", Paulus 

Potterstraat 4, Amsterdam-Zuid. Telefoon: 98145, 21511, 21424. — 

Postgiro no. 7S67G. — Prijs der losse nummers 15 cents. Abonne- 

mentsprijs voor Nederland franco per post ƒ C.50 per jaar, ƒ 3.25 per 

half jaar, ƒ 1.62% per kwartaal, bij vooruitbetaling; in plaatsen, waar 

bezorgers zijn gevestigd, desgewenscht 12% cents per week bij be- 

zorging in de week na verschijning. Abonnementen worden stil- 

zwijgend telkens voor dezelfde periode verlengd, indien niet twee 

weken vóör afloop schriftelijk opzegging is ontvangen. — Nadruk 

alleen toegestaan voor korte gedeelten, mits met bronvermelding. — 

Bij ongevraagde bijdragen sluite men retourporto in.

„Drledolzcnd heb Ik voor dat dJng betaald en Je speelt 

alleen maar In het midden !" 

n doekjes f 

(Teekening W. de Mooy) 

U BENT NIET DE EENIGE, 

die ,.Cinema en Theater" zoo'n aardig blad vindt! 

Wilt U er daarom van verzekerd zijn, 

dat U het blad elke week ontvangt, 

NEEMT DAN EEN ABONNEMENT! 

Vult de bon in, die op de vorige bladzijde onderaan staat afgedrukt! 

vt^m^nV 11 nt.h^" 1 ' ^"'f Thljssen Voorburg; verantwoordelijk voor de advertenties R. M. A. Ausems, Amsterdam. Uitgeefster N.V. 

Ned. Uitgeverij „Opbouw , AmsterdHm-Z. Druk van drukkerij Elsevieï, Amsterdam. Verschijnt 1 X per week. Abonnement voor Nederland 

ƒ 6.50 per jaar; losse nummers / 0.15. Volledige gegevens op blz. 23. P. 1083/4. 

.,: IM 

CINEMA & THEATER — zsste Jaargang — No. n — 23 A f ril 1943 

.;►.; , . ... . _,:^ _„,__

M: -sJaa

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?