Een klassiek experiment - Erasmus Universiteit Rotterdam

Een klassiek experiment Hoofdstuk 2 – Sociaal netwerk en culturele smaak
identiteit te laten zien. De verschuiving van Bourdieu’s zelfgerichtheid ‐ ervoor zorgen dat je
stijgt op de sociale ladder ‐ naar Côté’s anderen‐gerichtheid ‐ ervoor zorgen dat anderen zien
wie jij bent ‐ leidt tot een groeiend belang van identiteitskapitaal. Côté ziet
identiteitskapitaal als het geheel aan vaardigheden om het ‘portfolio’ van identiteiten in de
juiste sociale situaties in te zetten, om zo het gedrag aan te passen aan anderen. Deze
aanpassing aan anderen gebeurt zowel op het niveau van het individu dat zich aanpast aan
zijn sociale netwerk, als op het niveau van het sociale netwerk dat zich aanpast aan een
grotere sociale context.
In psychologische theorieën is nader op de verandering van houdingen en opvattingen
ingegaan. Katz (1960:168) definieert houdingen als de combinatie van affectieve –gevoelens
van liefhebben of haten – en cognitieve – ofwel opvattingen – elementen die niet alleen het
object van de houding beschrijven, maar ook de karaktereigenschappen daarvan en de
relatie die het heeft tot andere objecten. Hij stelt dat de oorzaak van het hebben of het
veranderen van houdingen gevonden kan worden in de functies die zij vervullen voor de
persoon. Hij onderscheidt vier basisfuncties van houdingen – de utilistische, de ego‐
defensieve, de waarde‐expressieve, en de kennis functie – die allen specifieke condities
kennen waarop de houding gevormd en veranderd wordt. Vergelijkbaar onderzoek is gedaan
door Kelman (1961), die een theorie heeft ontwikkeld van drie processen van sociale invloed
– compliance, identification, en internalization – waaronder personen bepaalde opvattingen
aannemen en uiten. Ook hier zijn condities geformuleerd, onderverdeeld in oorzaken en
gevolgen, die bepalen op welke manier de opvatting verandert. De standpunten van Katz en
Kelman komen overeen op het inzicht dat het sociale netwerk een grote invloed heeft op de
houdingen en opvattingen van een persoon. Als de houdingen en opvattingen van een
individu niet overeenstemmen met het sociale netwerk, is de kans groot dat deze aangepast
zullen worden. Analoog geldt dat ook voor culturele voorkeuren, zodat binnen sociale
netwerken smaken en oordelen in zekere mate op elkaar afgestemd zullen zijn.
21