Een klassiek experiment - Erasmus Universiteit Rotterdam

Een klassiek experiment Hoofdstuk 2 – Sociaal netwerk en culturele smaak
2.0 Inleiding
Hoofdstuk 2
Sociaal netwerk en culturele smaak
In het eerste hoofdstuk heb ik de probleem‐ en doelstelling van dit onderzoek beschreven. Ik
heb dit gedaan tegen de achtergrond van de huidige status van klassieke muziek in
Nederland. In dit hoofdstuk komt de theoretische achtergrond van dit onderzoek aan bod.
Omdat ik me concentreer op de vriendengroepen, gaat theoretisch vooral de aandacht uit
naar dat stuk waar mijn onderzoek zich onderscheidt van dat van Derickx. 11 Ik geef ten
eerste een overzicht van de verandering in het onderscheid tussen hoge en lage kunst, en de
positie die klassieke muziek en –concerten daarin innemen. Ten tweede toon ik aan dat
cultuurparticipatie een sociale gebeurtenis is, door theorieën over sociale netwerken en
culturele smaak met elkaar te verbinden. Ten derde vat ik enkele theorieën over
groepsdynamische processen samen die bepalend kunnen zijn in het oordeel over klassieke
concerten. Ik sluit dit hoofdstuk af met een drietal hypothesen op grond van dit theoretisch
kader.
2.1 Klassieke concerten als hoge kunst
Het onderscheid tussen elitecultuur en massacultuur vindt zijn oorsprong in sociale
stratificatie. Leden van verschillende sociale strata verschillen in levensstijl, en dus ook in de
inhoud en omvang van hun culturele smaak. Uit verscheidene onderzoeken is gebleken dat
hoogopgeleiden met hoge inkomens veel vaker naar musea, schouwburgen en concertzalen
gaan (Wilterdink e.a. 2003: 194). Lager opgeleiden met lagere inkomens hebben een
voorkeur voor cultuurvormen die bij de hoogopgeleiden bekendstaan als smakeloos of
commercieel ‐ zoals de Bouquetreeks, Frans Bauer, of Hollywood blockbusters. Wat men
verstaat onder elitecultuur of massacultuur is echter geenszins vast omlijnd: culturele
legitimiteit wordt vaak bepaald door de hogere statusgroepen en de culturele instituties die
zij in het leven hebben geroepen. Een mechanisme dat hierbij een rol speelt is de
reproductie van cultureel kapitaal, een term die Bourdieu in 1979 als eerste bezigde.
11 Zie Inleiding op p. 8 voor een meer gedetailleerde beschrijving van het onderzoek van Derickx.
16