Een klassiek experiment - Erasmus Universiteit Rotterdam

Een klassiek experiment Hoofdstuk 1 – Op zoek naar aansluiting
1.2 Voorbeelden van aansluiting
Een aantal televisieprogramma’s probeert een brug te slaan tussen de wereld van de hoge
kunst, waartoe ook het klassieke concert behoort, en de niet‐liefhebber daarvan. In 2008
zond de AVRO het programma Cultuurshake uit, waarbij geprobeerd werd om mensen die
niets met hoge kunst hadden hier toch enthousiast voor te maken. In iedere aflevering werd
een groep ‘gewone mensen’ meegenomen door een bekende Nederlander om gezamenlijk
een drietal culturele activiteiten te ondernemen. Van den Haak (2009) stelt dat dit
programma gestoeld is op twee peilers: de culturele hiërarchie en het verheffingsdiscours.
Met andere woorden, er is een verschil tussen hoge en lage kunst en de hoge kunst moet
gepopulariseerd worden voor een breder publiek. In werkelijkheid blijkt het
verheffingsdiscours verpakt te zijn als gelijkheidsdiscours, waarbij mensen blootgesteld
worden aan iets ‘anders’ waarvan ze in alle vrijheid mogen beslissen of ze het ‘ook’ mooi
vinden of niet (Van den Haak: 119). Het getuigt immers van elitaire arrogantie om het volk
expliciet te willen verheffen. De deelnemers aan het programma staan grotendeels
onverschillig tegenover mogelijke hiërarchieën, vanwege gemengde gevoelens ten aanzien
van de waarde van hoge kunst. Men vindt hoge kunst niet bijzonderder dan andere kunst en
zodoende blijft het oninteressant. Culturele uitingen worden door de deelnemers vaker
naast dan boven elkaar geplaatst. Opmerkingen als ‘het is gewoon niet zo mijn ding’ en ‘het
sprak me niet aan’ zijn niet van de lucht. De methode die in dit programma gehandhaafd
wordt om mensen te interesseren voor hoge cultuur is onsuccesvol gebleken. Uit het
voorbeeld van Cultuurshake blijkt dat het vrijwel onmogelijk is om niet‐liefhebbers te
overtuigen door ze met cultuur te confronteren.
Meer succesvol is de formule van het Engelse televisieprogramma Popstar to Operastar, dat
begin 2010 uitgezonden is op de zender ITV1. 3 Gemiddeld heeft het programma 3,9 miljoen
kijkers weten te boeien. In iedere aflevering kregen bekende Engelse popsterren onder
begeleiding van professionele operazangers de technieken van het opera zingen aangeleerd,
die zij vervolgens tijdens de uitzending ten gehore brachten. Op deze manier werden niet
alleen de popsterren vertrouwd gemaakt met het opera repertoire, maar ook de kijker thuis.
Het ziet ernaar uit dat deze nieuwe televisieformule ook in Nederland potentie heeft. In het
VARA programma De Wereld Draait Door is Ernst Daniël Smit reeds uitgenodigd om twee
3 Zie http://en.wikipedia.org/wiki/Popstar_to_Operastar, geraadpleegd op 19 mei 2010.
12