Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

tegen de aard van de moeder kunnen ingaan. Want wie kan
zeggen, dat de moeders der dingen slechts één complexie 186
hebben? Niemand. In datgene waaruit complexies groeien, zit
geen complexie, want die komt uit het temperament voort.
Temperament 187 heeft alle complexies en de gradaties in zich
die nog niemand genoemd heeft, en ook nog nooit in de
186 Op de vraag wat de occulte eigenschap inhoudt waarover zij
spreken, antwoorden de aanhangers van Galenus: “dat wanneer deze
empirische medicijnen daartoe capabel zijn, dat veroorzaakt wordt
door hun occulte eigenschap die de eigen-aardige vorm van de
ontregeling bevat, in combinatie met de invloed van de sterren. Maar
dan mogen wij vragen wat die algehele kenmerkende eigenschap is.
Averrhoës noemt het een 'complexie'. Anderen zeggen, dat het de
substantiële vorm van een samengesteld lichaam is. Weer anderen
noemen het het totale mengsel, te weten de vorm, de stof en de
complexie, wat Avicenna de hele substantie noemde, toen hij zei dat
een lichaam niet zozeer werkzaam is vanuit de stof, noch vanuit de
eigenschap, maar vanuit de hele substantie of samenstelling.” Michael
Maier, Themis Aurea (De Gouden Themis), H. V, 1628. Zie mijn
vertaling op www.archive.org. In combinatie met wat Paracelsus stelt,
interpreteer ik dit zo, dat hoewel de „moeder‟, zijnde de aarde of de
natuur, de vier elementen herbergt van waaruit al het zichtbaar
bestaande wordt vormgegeven, deze vier elementen ook iets anders
dan het voor de hand liggende openbaren, c.q. samenstellen. En dat
moet ook wel, om op basis van deze beperkte vier elementen alles in
de natuur eronder te kunnen rangschikken en opbouwen. Anders
gezegd: er moeten onderlinge combinaties mogelijk zijn, ofwel
genuanceerde manifestaties vanuit de in principe grove en basale vier
elementen. Elke manifestatie omvat deze combinatie en de potentiële,
nog verder gaande verfijning, omdat de schepping anders alleen uit
water, lucht, vuur en aarde zou bestaan, hetgeen klaarblijkelijk niet zo
is.
187 “Temperamentum”. Vertaling onzeker. Het lijkt te duiden op de
kracht of rode draad die binnen een oerbron vertakkingen aanstuurt.
Zo bevat een zaadje in potentie de boom die eruit groeien kan.
97