Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

zijn. Zeg mij één ding. Zit de artsenij alleen in de planten, hout
en stenen, en niet in woorden? Ik zal u zeggen wat woorden
zijn, en wat datgene is, wat woorden niet doen. Zoals de ziekte
is, zo is ook de artsenij. Is de ziekte voor de kruiden
voorbestemd 64 , dan wordt ze door de kruiden geheeld. Valt ze
onder het gesteente, dan wordt ze onder deze ook gevoed. Is ze
onder het afvallen 65 gerangschikt, dan moet ze door afvallen
verdwijnen. Bezeten zijn, is de grote ziekte die door Christus
haar artsenij wordt voorgehouden. Waarom zou ik dan in de
Schrift niet onderzoeken welke recepten bij de ziekte passen, of
hoe ze moeten zijn? De hemel maakt de ziekte, en de arts
verdrijft haar weer. Zoals de hemel moet wijken voor de arts, zo
moet op grond van de juiste inrichting van de geneeskunde ook
de duivel wijken. Dit is het, wat de vernieuwende en moderne
artsen - en anderen, wier rivalen 66 zij zijn - uitvoeren, omdat de
veel kletsende Mesue 67 er geen rekening mee heeft gehouden.
64
“befohlen”. Heeft vele woordbetekenissen, waaronder „ingeprent‟,
„als recept uitgeschreven‟, „toevertrouwd‟.
65
“Fasten”.
66
“Aemuli”.
67
“darum daß der viel schwätzende Mesue solcher ding nicht gedacht
hat”. Sudhoff geeft hier een voetnoot, als volgt: “Die „Practica‟ eines
pseudonymen, angeblich arabischen Autors „Mesue junior‟, aus dem
11. oder 12. Jahrhundert.” Deze voetnoot is om meer redenen
onduidelijk. In de eerste plaats, omdat niet zichtbaar is waarom
Sudhoff meent dat Paracelsus op deze Mesue duidt. Ten tweede,
omdat onzeker is waar Sudhoff uit afleidt dat het werk Practica (lees:
Practica Medicinarum Particularium) inhoudelijk Paracelsus tot zijn
oordeel brengt. Ten derde omdat Mesue Junior heeft geleefd van 925-
1015, dus niet in de 11e of 12e eeuw. Er is ook sprake van een
Pseudo-Mesue; een vermoedelijk Arabische auteur, die een
oorspronkelijk Latijns werk over purgeermiddelen bewerkte, tussen
1260 en 1290. Deze bewerking gaf hij de titel Canones mee, alsook de
auteursnaam Ioannes Mesue van Damascus. Dus Paracelsus zou ook
hem bedoeld kunnen hebben.
44