Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

de leefgewoonten en het klimaat van buitenlandse streken
berusten. Van de bedrieglijke uitbuiting van zieken door hen die
zich valselijk voor arts uitgeven, moet iedereen zich verontrust
afwenden. Iedere ware arts moet alle omgang met hen afwijzen,
terwijl bizarheden van een wakkere arts te verdragen zijn, ook
wanneer hij onbarmhartig verkeerde zaak maakt met artsen en
apothekers, en naar de rechter stapt. Geen enkele arts vermag
iedere ziekte te helen; ook hij niet. En niet alleen dan, wanneer -
zoals zo vaak geschiedt - in de keuze van de artsenijstoffen en
hun toebereiding, door nalatigheid van de apotheker onachtzaamheden
voorkomen. Een afgeraffelde diagnose, zoals de
aloude vloeistoffenleer die begunstigde, is voor een arts die
door eigen waarneming in het wezen van de ziekte tracht door
te dringen, veelvuldig niet mogelijk.
Dat Hohenheim dit alles naar voren moet brengen als
antwoord op hetgeen hem verweten wordt, toont de blinde haat
van zijn tegenstanders en de vooringenomenheid en begripsverwarring
die indertijd de geneeskundige kringen beheersten.
Het Labyrinthus medicorum errantium gaat dieper in op zijn
eigengereide opvattingen op natuurwetenschappelijk en medisch
gebied, en levert voor een goed begrip velerlei moeilijkheden
op, die men vaak slechts door een omvangrijkere
studie van andere van zijn theoretische geschriften volledig
meester kan worden.
Hij wendt zich tot de hippocratische artsen, en haakt daarmee
aan bij de eerste wetenschappelijke vestiging van de
geneeskunde op basis van waarneming. Tegelijkertijd legt hij er
de nadruk op, dat niet de boeken der Ouden als leermeester
afdoende zijn. Alleen het “Licht der Natuur” is dat; de
natuurwetenschappelijke waarneming. Het moet als een vergissing
worden beschouwd dat men de ware geneeskunde bij de
Joden heeft willen zoeken; de taak van dit volk zou een geheel
andere zijn geweest. De ware, oudste artsen zouden de Grieken
zijn geweest, die zich met kracht op de geneeskunde stortten,
doch uiteindelijk op (dogmatische) dwaalwegen terechtkwa-
27